Prezident seçkilərinin hərarətindən hələ də qurtulmayan Moldova yenidən iqtidar mübarizəsinə baş qoşub. Döyüşü eyni siyasətçilər aparır: bu yaxınlarda prezident seçilmiş Mayya Sandu və dövlət başçısının kreslosunda oturan İqor Dodon. Parlamentisiz ölkəni, həqiqətən, idarə etmək mümkün deyil. Rəqiblər bütün ehtiyatlarını döyüşə atır və qələbə naminə Moldova siyasətindəki ən pis simalarla ittifaqlara hazırdırlar.

Kişineunun mərkəzi, COVID-19-a baxmayaraq, dekabrın 6-da etirazçılarla dolub-daşıb. Yeni seçilmiş prezident Mayya Sandu insanları küçəyə çıxmağa çağırıb. Mitinq təşkilatçılarının verdiyi məlumata görə, Bazar günü ən azı 50 min insan paytaxtın mərkəzi meydanında etiraz nümayişi keçirib. Polis 5 min nəfəri saya bilib.

Mayya Sandu və onun çağırışına qulaq asan hər kəs, məğlub prezident İqor Dodonun hökumətinin istefası, cənab Dodonun ən böyük fraksiyaya malik olduğu parlamentin buraxılması və növbədənkənar parlament seçkiləri tələb edib.

Sandu tribunadan deyib: “Hörmətli vətəndaşlar, korrupsiya hamımız üçün ölümcül bir təhdiddir. Ölkə boğulur. Moldova vətəndaşları hesabına pul qazananların hamısı əlbir olublar. Moldovanın gələcəyə inamla addım atmasını, oğruların layiqli cəza almasını, insanların sülh və ahəngdarlıq içində yaşadıqlarını ifadə edən güclü bir dövlət istəyirik”.

Xalq Birliyi Partiyasının lideri, deputat (Rumıniya ilə birləşməyin tərəfdarı) Oktavian Sıku bildirib: “Bir xain ücbatından buraya toplaşmışıq. Dodon xaindir!” Prezidenti damğaladıqdan dərhal sonra o, İqor Dodonun hələ də pisliklərdən ən kiçiyi olduğunu açıqlayıb: “Bütün dərdlərimizin mənbəyi Dodon deyil, Putinin Rusiyasındadır. Dodonun köməyi ilə ölkəni ələ keçirən Putin”.

Mayya Sandunun İqor Dodonla qarşıdurmasında birincini dəstəkləmək üçün Kişineunun mərkəzinə toplaşan siyasətçilər arasında son vaxtlara qədər moldovalı oliqarx Vladimir Plaxotnyukun yaxın çevrəsinə daxil olanlar çox idi. 2019-cu ilin iyun ayına qədər o, ölkədə heç bir dövlət vəzifəsi tutmadan bütün hakimiyyəti və bütün əhəmiyyətli maliyyə axınlarını tam olaraq idarə edib.

İl yarım əvvəl cənab Plaxotnyuk ölkəni tərk etməli olub, çünki Rusiya, Aİ və ABŞ qısa müddətdə İqor Dodon, Mayya Sandu və onların arxasındakı tərəfləri ittifaqda birləşdiriblər, bu da oliqarxı ölkəni idarə etməkdən uzaqlaşdırıb.

Bazar günü keçmiş baş nazir Pavel Filip, keçmiş parlament sədri Andrian Kandu, son dövrlərdə Vladimir Plaxotnyukun korrupsiyalaşmış oliqarxik rejiminin sütunları sayılan keçmiş ədliyyə naziri Vladimir Çebotari, xanım Sandu ilə birlikdə hökumət binasının qarşısında mitinq keçirib. Bir zamanlar oliqarx Plaxotnyuku sərt tənqid edən partiya lideri Renato Usatii etirazı dəstəkləyib.

Moldova siyasətinin iqtidara yiyələnmək və ya onu saxlamaq lazım olduğu təqdirdə, xəyanət ittifaqları qurmaq həqiqəti təkcə Mayya Sandu mitinqi ilə deyil, həm də İqor Dodonun son hərəkətləri ilə təsdiqlənib.

Parlamentdəki Sosialistlər Partiyası bir vaxtlar Vladimir Plaxotnyukun Demokratik Partiyasının üzvü olan satqın millət vəkilləri və qaçaq iş adamı İlan Şorun Şor Partiyasından olan millət vəkilləri ilə koalisiya qurub.

Rus müğənnisi Jasminin əri cənab Şor hazırda Moldovada deyil, həm də cənab Plaxotnyukla birlikdə “əsrin oğurluğu”nun – 2014-cü ildə üç Moldova bankından 1 milyard dolları çıxarma sxeminin əsas təşkilatçılarından biridir. İlan Şoru Moskvada da yaxşı tanıyırlar: 2015-ci ilin yanvarında milli təhlükəsizlik baxımından onun Rusiyaya girişi qadağan edilib.

Deyilənlərin hamısı Moldova-İsrail vətəndaşı olan Şorun 2019-cu ildə partiyasını parlamentə daxil etməyə mane olmayıb. Əgər o zaman cənab Şor İqor Dodonla düşmənçilik və onun barəsində kompromat vəd edirdisə, bu gün müttəfiq olublar. İttifaq parlamentdə qanun qəbul etmək üçün yetərli səs çoxluğu yaradıb.

Dekabrın 3-də Dodon, Şor və onlara qoşulan digər deputatların birliyi parlamentdə Sandunu insanları küçəyə çağırmağa məcbur edən bir qanun qəbul edib: Moldova Məlumat və Təhlükəsizlik Xidmətinin (ISS) prezidentin sərəncamından çıxarılması haqqında qanun. Dekabr ayının ikinci yarısında prezidentlikdən ayrılan cənab Dodon kəşfiyyatçıları Mayya Sandunun əlinə verməməyi, onları parlamentə tabe etməyə qərara alıb.

Parlament Sandu tərəfdarlarına əhəmiyyət verməyərək həmin gün sağçı Moldova siyasətçilərinin və tərəfdarlarının qəzəbinə səbəb olan başqa qanun da qəbul edib. Bu, Moldovada rus dilinin istifadəsini qorumaq üçün hazırlanmış bir qanundur (dövlət orqanlarına, dövlət qurumlarına, müəssisə və təşkilatlara dövlət və ya rus dilində müraciət etmək hüququnu, vətəndaşları sənədlərin rus dilinə tərcümə etməsini təmin edir və s.).

Moldova ərazisində Rusiya dövlət kanallarında xəbər və analitik proqramların yayımlanmasına qoyulan qadağanı ləğv edən başqa bir qanun da qəbul edilib. Bu norma, 2017-ci ildə Vladimir Plaxotnyukun təklifi ilə ölkəni “rus təbliğatından” qorumağın vacibliyi ilə izah edilərək tətbiq olunub.

Nəhayət, situasiya koalisiyası ABŞ-ın yeni səfirlik binasının tikintisi üçün Kişineunun mərkəzində geniş bir torpaq sahəsinin verilməsini ləğv edən qərara səs verib. Amerika diplomatik nümayəndəliyinin sovet dövründə inşa edilmiş, indi xarabalıq olanı Respublika Stadionunun yerləşdiyi əlverişli bir yerdə tikilməsi planlaşdırılırdı.

Sadalanmış qanunlar qaydalara zidd, tələsik qəbul edilib. Bu yalnız Mayya Sandu deyil, həm də Qərbi sevindirməyib. ABŞ açıq şəkildə bildirib ki, yeni səfirlik üçün Vaşinqtonla ərazi satılmasına dair müqavilənin ləğvi iki ölkə arasındakı münasibətlərə “mənfi təsir göstərir”. Aİ səsverməni qeyri-şəffaf adlandırıb.

Qərbin bu vəziyyətdə düşüncəsi sosialistləri və İqor Dodonu az narahat edir. İndiyə qədər hərəkətsiz qalan qanunların qəbulu ilə tələskənlik və tələskənlik parlament üzərində nəzarət uğrunda mübarizənin sərt olacağını göstərir. Hər bir tərəfin vəzifəsi seçicilərini mümkün qədər səfərbər etməkdir. Cənab Dodon və partiyası üçün rusdilli seqmentdir: onun xatirinə rus dili və rus xəbərləri haqqında qanun qəbul edilib. Sandunun bu addımları qeyri-dəqiq tənqid etməsi, mitinqlərindəki anti-Rusiya və Putin əleyhinə şüarlar, İqor Dodonun rəqibini radikal sağa sıxışdıra bilər.

Tərcümə: Strateq.az