|
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Utanc və korrupsiya tablosu: Bakı küçələrinə ayrılan 2.300 ton duzu kimlər “yeyib“?
Avropa İttifaqında daxili ziddiyyətlər artır - TƏHLİL
Tarix elmləri namizədi olan Prezident – İlham Əliyev hansı mövzuda elmi işi müdafiə edib?
Güləddin Dadaşovu korrupsiya və çoxsaylı şikayətlər bitirir: “Azərkontrakt” ASC sədri kim olacaq?
Prezident nöqtəni qoydu - “Dediyim marşrut açılmasa, biz Ermənistanla...”
İki çarpaz qılıncın rəmzi mənası:Evdə “toyuq“, çöldə “xoruz“ Səudiyyə üləması - TƏHLİL
Tarix 06.07.17, 3:08 |
|
Mehmet Əli Böyükkara
"Anadolu News Agency"
İyunun 21-də Kral Salmanın vəliəhdi elan edilən oğlu şahzadə Məhəmmədin şərəfinə təşkil edilən mərasimdə Səudiyyə Ərəbistanının iki ali alimi də vardı.
Onlardan ilki baş müfti məqamındakı Əbdüləziz Aluş-Şeyx "Allahın kitabı və Rəsulunun sünnəsi ilə" Məhəmməd bin Salmana beyət etdi.
İkinci alim Böyük Alimlər Heyətinin rəhbəri Saleh əl-Fəvzan idi. Səudiyyə sələfiliyinin son əlli ildə bir neçə nüfuzlu alimlərindən biri olan Şeyx Fevzanın beyətinə şahzadə Məhəmməd onu alnından öpərək qarşılıq verdi.
Digər alimlər də Səudiyyə ailəsi və dövlət ərkanı ilə birlikdə sırayla beyətlərini təqdim etdilər.
Səudiyyə tarixində din-dövlət əlaqələri
Əbdüləziz Aluş-Şeyxin ulu babası Məhəmməd bin Əbdülvəhhab ilə şahzadə Məhəmmədin ulu babası Məhəmməd bin Səud 18-ci əsrin ortalarında Səudiyyə Ərəbistanının təməlini atıblar. Dövlət 1744-cü il tarixli Diriyyə ittifaqı zəminində yüksəldi və bu günə gətirilib çıxarıldı.
Bir sələfi alim ilə bir bədəvi qəbilə rəisinin xatırlanan əməkdaşlığı dövlət bayrağında Səudiyyə dövlətinin rəsmi simvolu olan iki çarpaz qılınc üzərindəki xurma ağacı ilə təsvir olunub. Əmrlər və alimlərin qılıncları əməkdaşlıq halında ağacın işarələdiyi vətəni və rejimi qorumaqdadır. Bu ittifaq, eyni zamanda, “vəhhabilik” dediyimiz sələfi mənşəli axının da doğuşudur.
Vəhhabilik ilə birlikdə sələfilik siyasiləşdi və Səudiyyə rejiminin məzhəbi halına gəldi. Təkfir və terror – vəhhabiliyin xarakteri kimi tarixə keçdi.
Neftin çıxması 1950-ci illərdən başlayaraq Səudiyyə cəmiyyətinin ictimai quruluşunu dramatik şəkildə dəyişdirdi, paralel olaraq dövlətin idarəçiliyində zəruri dünyəviləşmə müdaxilələri vəhhabi üləmanın müxalifətinə baxmayaraq, reallaşdırıldı.
Bu müddətdə hənbəli fiqhinin "məsləhət" prinsipindən istifadə olundu. Quran və hədis mətnlərinə möhkəm və hərfi bağlılığıyla tanınan sələfi üləma dini mətnlərdən kənar mövzularda olduqca mütəhərrik üsul təqib etdi.
İbn Teymiyyənin məşhur "şəri siyasət" doktrinası alimlər və əmirləri qanuni iqtidarın ən üst səviyyəsində iki ərkan halında qəbul edir. Bu çərçivədə alimlər dövlət rəhbərlərinin itaətindədir.
Üləma tarazlığı güdmək məcburiyyətindədir
Kənardan terror imicinə sahib olan vəhhabilik içəridə sabitlik ünsürüdür. Səudiyyə rejiminin din ilə bu şəkildəki əlaqəsi onu siyasi üstünlük halına gətirir. Üstəlik, Səudiyyənin kral ailəsi ilə Aluş-Şeyx (Şeyx Ailəsi) deyilən İbn Əbdülvəhhab soyu arasındakı hələ də davam etdirilən qohumluq var. Buna görə də din-dövlət münasibətləri sağlam bir zəmindədir.
Üçüncü ünsür kimi qəbilələr bu ittifaqa əlavə olunaraq rejim gücləndirilir.
Beləliklə, üç ünsürdən yalnız biri olan üləma, nə qədər etibarlı bir mövqedə olursa-olsun, addımlarını real siyasətə uyğun atmaq, qərarlarını buna uyğunlaşdırmaq, yəni tarazlığı qorumaq məcburiyyətindədir.
Kral Əbdüləzizin ən böyük oğlu kimi 1953-1964 illəri arasında ölkəni idarə edən kral Səudun taxtdan kənarlaşdırılması mövzumuza uyğun bir nümunə meydana gətirər. Səudun bəzi fərmanları üləmanın fətvaları ilə rəsmiləşdirilmişdi. Lakin Səudun taxtdan salınması da fətva ilə oldu.
Səudun həddindən artıq bədxərc davranışları və pis rəhbərliyi kral ailəsində ümumi qənaət yaratmışdı. Alimlər bu işdə rol oynamadılar. Onlar yalnız iş sona çatdıqda, ailə məclisinə dəvət edildilər və fətva ilə dünyəvi qərarı qanuni hala gətirdilər. Kral Səud Avropa səfərindən bir daha ölkəsinə dönmədi, Afinada sürgün həyatı yaşadı.
Zidd səslərə dözüm yox
1979-cu ilin sonundakı mənfur Kəbə basqınının lideri Cüheyman əl-Uteybə, əslində İbn Baz və Elbani kimi Səudiyyə sələfi alimlərin qurduğu təşkilatın üzvləri idi. Lakin basqın hadisəsi əsnasında və sonra bu qrupu lənətləyənlər də eyni alimlər idi. Müsəlman olmayan fransız əsgərlərin də iştirak etdiyi qanlı xilasetmə əməliyyatının fətvası da onlardan alındı. Edam qərarı da.
1990-cı illərdən sonra isə dövlətin 1-ci Körfəz müharibəsində ABŞ tərəfdarı mövqeyinə görə vəhhabi üləma bir seqmenti tərəfindən tənqid edildi. Salman əl-Ovda, Səfər əl-Havali kimi tanınmış şəxslər bu rəftarlarına görə şiddətlə cəzalandırıldı. Təkcə kənarlaşdırılmadılar, illərcə həbsdə qaldılar.
Vəhhabi nizamı öz içindəki zidd səslərə heç vaxt dözüm göstərmədi. İbn Baz kimi, Şeyx Fəvza kimi nüfuzlu alimlər bu cür çıxışları fitnə və bidət kimi qiymətləndirib məhkum etdilər.
Dini nüfuzun təsdiqi simvolikdir
Yeni vəliəhd Məhəmməd bin Salmanın əks olunduğu ilk fotoşəkil bu baxımdan xeyli əhəmiyyətlidir. Əslində, saray çevrilişi ilə bu məqama yüksəldilən şahzadə Məhəmməd vəhhabi nizamın da təsdiqini aldı. Aydındır ki, həmin razılıq əslində, simvolikdir.
Ailə içindən ona qarşı zərbə olmadığı müddətcə vəhhabi nizamın dəstəyi əbədidir.
Məhəmməd bin Salmanın liberal siyasət izləyəcəyi, vəhhabiliyin gücünü tədricən zəiflədəcəyi iddiasının nə dərəcə reallaşacağını önümüzdəki günlər göstərəcək. Belə bir yeniliyə üləmanın təpkisinin necə olacağı ayrı bir sualdır.
Kral Feysal bin Əbdüləziz kimi Məhəmməd bin Səlmanın da bənzər addımları atmasının qarşısında vəhhabi nizam baxımından bir mane yoxdur. Məsələn, dini olmaqdan çox örf təməlinə söykənməklə birlikdə, dövrün alimlərinin tələbi ilə kral Səud bin Əbdüləziz zamanında çıxarılan qadınlara avtomobildən istifadə etmə qadağasının ləğv edilməsi gözlənilir. Bu mənasız qadağan, yenə "məsləhət" qaydasında alimlərin verəcəyi fətvayla qüvvədən salına bilər.
Xeyli simvolik olan bu qərarla səudiyyəlilər liberal dünyaya onlarla birlikdə olduqlarına dair mənalı bir mesaj çatdırmış olarlar.
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 694
Analiz
Xəbərlər
-
Kommunal xidmətlərlə bağlı dəyişiklik - QƏRAR
-
Üçqat dünya çempionumuzun cinayət işi: 185 mini kim mənimsəyib?
-
Diplomsuz cərrahları kim qoruyur? - Sabiq nazir müavini rəsmən yalan danışdı
-
AzTV Arayikin müsahibəsini niyə vermədi? - Rəsmi açıqlama
-
Qazaxıstandan öz vətəndaşlarına çağırış: “Odessa və Xarkov vilayətlərini tərk edin”
-
Azərbaycan xaricdən ət alışını artırıb: Ən çox nə idxal edirik? - CƏDVƏL
-
Yevlaxda dəmiryol xətti ilə kəsişən yol xəbərdarlıq edilmədən bağlanıb? - FOTO
-
Avtomobili ağ və qırmızı olmayanlar nə etməlidir? - AÇIQLAMA
-
İsrail Hələbə hava zərbələri endirib - 36 Suriya hərbçisi həlak olub
-
Milli Məclisin iclası keçirilir - Gündəlikdə 21 məsələ var
-
NK qərarından sonra kütləvi satış başladı: Minlərlə “Prius”un aqibəti necə olacaq? - FOTO
-
1,2 milyonluq dələduzluqda ittiham olunan iş adamı azadlığa buraxıldı - 7 il cəza almışdı
-
NATO Ukraynaya ciddi dəstək verməlidir - Latviya XİN başçısı
-
Dünyanın ən bahalı altı futbolçusu: Siyahıda Mbappe yoxdur
-
Qlobal istiləşmə Yer kürəsinin fırlanma sürətini dəyişib - Görünməmiş TƏHLÜKƏ
-
Yaponiyadan texnoloji yenilik: Yuyula bilən smartfon istehsal edildi
-
Bazarlarda hansı meyvə-tərəvəzlərə tələbat artıb? - VİDEO
-
“ABŞ-nin NATO-dan çıxması məsələsi gündəmə gələ bilər” - Bolton
-
Jurnalist İdrak Camalbəyli Kiyevdə vəfat edib
-
Konqoda altı milyona yaxın insan evlərini tərk edib - SƏBƏB
-
Ər və arvada verilmiş hədiyyələr boşanma zamanı geri alına bilərmi? - VİDEO
-
İlon Mask müğənni sevgilisindən ayrıldıqdan sonra depressiyaya düşüb? - FOTO
-
Azərbaycan əhalisinin ən çox xərci nəyə çıxır? - ARAŞDIRMA
-
Aygün Kazımova ilə Namiq yenidən məşhur dueti oxudu - VİDEO
-
Qurban Qurbanov hərəkətlərinə fikir verməyən futbolçunu CƏRİMƏLƏDİ
-
DİN vətəndaşlara müraciət edib - “Hesab məlumatlarınızı tanımadığınız şəxslərlə paylaşmayın”
-
Pensiya və müavinətlər artırıla bilər - VİDEO
-
Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarına həsr edilən “Xüsusi Xidmət” sənədli filmi - VİDEO
-
Quzu ətindən baha olan göbələk növü - VİDEO
-
“Hərbi xidmətdən yayınanların sayı bir milyona çatır“ - Ukraynalı deputat
-
Şokoladın qiyməti dəyişəcək? - VİDEO
-
Nazir üç universitetə yeni prorektorlar təyin etdi - FOTO
-
Ramazanın 19-cu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Ermənistan Rusiya ilə münasibətləri uçuruma aparır” - Lavrov
-
Təhlükəsizlik orqanlarının 105 illiyi ilə bağlı tədbir keçirildi - FOTOLAR
-
Nağdsız ödənişdən yayınanlar barəsində tədbir görüləcəkmi? - Ekspertlər danışır...
-
7-8 il əzab verdiyi arvadı gözünü itirib... - TƏFƏRRÜAT
-
“OMİD” 10 min manatədək cərimə oluna bilər – Məhkəmə davam edir
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Bu şəxslərin evləri təmir olunacaq: yarım milyon ayrıldı
-
Ramiz Mehdiyev məhkəmə qarşısında - Onu hansı cəza gözləyir?
-
Himayədar ailə olmaq istəyənlərin nəzərinə - Güzəşt tətbiq ediləcək
-
Taksilərlə bağlı yeni tələblər müəyyənləşdi - Nələr məcburi olacaq?
-
Azərbaycanda sahə rəisi həmkəndlisini niyə güllələyib? - TƏFƏRRÜAT
-
Küçəni zibilləyənlərə qarşı nə tədbir görüləcək? - Gəncədə zibilxanaya çevrilən ərazi + VİDEO
-
Paşinyan hökuməti separatçıları küncə sıxışdırır: Bütün ofisləri bağlanacaq
-
Daxili işlər naziri Şamaxı rayonunda vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirib - FOTO/VİDEO
-
Məktəb və musiqi kolleci niyə birləşdirildi? - VİDEO
-
Taleh Qaraşovun qardaşı oğluna hökm oxundu - Atasını öldürmüşdü
-
Azərbaycanda taksilər bu rənglərdə olacaq - Qərar verildi
-
Dövlət Xidmətindən xəbərdarlıq - Bu mesajlar telefonunuza gəlirsə...
-
Çingizi arvadı ifşa edibmiş - Mərhum nazirin oğlu da dindirilib
-
Tramp İncil satmağa başladı - VİDEO
-
Naxçıvanda nəqliyyat problemi necə həll ediləcək? - VİDEO
-
Ödənişli yollara görə ödənilən vəsaitin bölgüsü qaydası hazırlanacaq - FƏRMAN
-
Bakıda İran vətəndaşına hökm oxundu - Casusluğa görə
-
“Ermənistan “Dağlıq Qarabağ”ın “hökuməti”ni tanımır” - Paşinyan
-
Yeni qərar kredit faizlərini endirəcək? - AÇIQLAMA
-
“KTMT üzvləri su uğrunda münaqişələrlə üzləşə bilər“ - Baş katib
-
İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər - TƏFƏRRÜAT
-
“Telegram“ getdikcə terrorçuların əlində alətə çevrilir“ - Kreml
-
“Lifttəmir”in direktoruna şiddətli töhmət verildi – İki rəis vəzifədən kənarlaşdırıldı
-
“Vətəndaşlarımız Rusiyada terrora cəlb edilir“ - Qırğızıstanın əmək nazirliyi
-
Ombudsman Xankəndidə erməniəsilli sakinlərlə görüşüb
-
Bakıda 17, bölgələrdə 20 dərəcə isti olacaq - Sabahın havası
-
Diri atı 340 manata Qazaxıstana satıb, kiloqramı 2,9 manata Qazaxıstandan at əti alırıq – RƏSMİ
-
“Azneft”in baş direktoru vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
-
Mərkəzi Bank dollara tələbin artmasının səbəblərini AÇIQLADI
-
“İrəvan bizim işimizdə iştirak etmir“ - KTMT-nin Baş katibi
-
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
-
YAP qarşıdakı seçkidə bu deputatlardan imtina edəcək? - SİYAHI
-
Uşaq bağçalarında müdir vəzifəsinə qəbulun test mərhələsinin vaxtı AÇIQLANDI
-
Daşaltıda itkin düşmüş daha 73 nəfərin adı açıqlanacaq - Əli Nağıyev
-
Azərbaycanda işığın qiyməti ucuzlaşa bilər - VİDEO
-
Cəhri-Buzqov avtomobil yolunda qaya uçqunu baş verdi - VİDEO
-
DTX 27 dövlətə xəyanət işinin ibtidai istintaqını aparıb - Əli Nağıyev açıqladı
-
Azərbaycanın təhlükəsizlik orqanları 105 yaşında - VİDEO
-
“Rusiya “Crocus”da terrorun hazırlandığını hələ fevraldan bilirdi“ - Budanov
-
Qadın sevgilisinə yazdığı mesajı oğluna göndərdi - Ucar rayonunda dəhşətli cinayət
-
Fransada həyəcan təbili: Silah ehtiyatı azalır
-
Boşanma zamanı əmlakın bölünməsi ilə bağlı yenilik: Qeydiyyatsız tikililərlə bağlı qərar - VİDEO
-
Canlı yayım açıb dərman tövsiyə edən əczaçıları hansı cəza gözləyir? - VİDEO
-
Lalə Məmmədovadan cazibədar - Fotosessiya
-
“Yəqin ki, yığmadan gedəcəkdim“ - Messi açıqladı
-
Hikmət Hacıyev NATO-nun eks-baş katibi barədə: “Hesabatına ödənişi əlavə etməyi unudub”
-
Tikinti materialları bazarında son vəziyyət: Hansı məhsullar ucuzlaşdı?
-
Bakıda və üç rayonda qazın verilişində məhdudiyyət olacaq - Xəbərdarlıq
-
Rusiya Xarkovun yaşayış massivinə zərbə endirib - Ölən və yaralananlar var
-
Həcc üçün ayrılan kvotanın yarısından çoxu dolub - RƏSMİ
-
Sabiq milli təhlükəsizlik naziri VƏFAT ETDİ
-
“55 min manat ver, övladının maddəsini dəyişdirib azadlığa buraxdırım” - Məhkəmə
-
“ABŞ-ni yenidən dua oxumağa məcbur etməliyik” - Tramp
-
“Fransa Azərbaycanla Ermənistan arasında razılaşmaların həyata keçirilməsinə mane olur” - Zaxarova
-
Ramazan ayının 18-cı günü - İmsak və iftar vaxtı
-
“Qərbi ərköyün övladına qarşı təzyiqləri artırmaq lazımdır” - Ərdoğan
-
Azərbaycan hotelləri Novruz bayramından necə çıxıblar? - ARAŞDIRMA
-
Şəhid bacısı sektor müdiri TƏYİN EDİLDİ
-
Xristianlıqla İslamı üz-üzə qoymaq istəyirlər - Kirill
-
Yüzə yaxın ailə təhlükədə: Zaqataladakı qəzalı körpü niyə təmir edilmir? - VİDEO
-
“Düzəltdiyim dəmiri silah üçün istifadə ediblər“ - “Bravo“da silahlı hücumla bağlı məhkəmə
-
2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir - SİYAHI
-
Samuxun ötən əsrdən qalma keçilməz yolları - VİDEO
-
Prorektorun qətlini sifariş etməkdə təqsirləndirilənlərə ağır cəza istənildi - MƏHKƏMƏ
-
Bahalaşmanın növbəti dalğası gəlir: Evlərin qiyməti yenə artacaq
-
Məşhur vəkilə qarşı ittiham: 7 min manat pul alıb
-
Qanunsuz evlər yaxın vaxtlarda sənədləşdiriləcək? - AÇIQLAMA
-
Ağalarovun “Crocus City Hall” konsert zalı bankda girov imiş - Yeni DETALLAR
-
“Bahalaşmanı müsbət qarşılamaq lazımdır“ - Deputat
-
“Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin prinsipləri razılaşdırılıb“ - Paşinyan
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Ukraynada rusiyalı agentlər ifşa edildilər - FOTO
-
Onlayn satılan saç serumları hansı xəstəliklərə səbəb olur? - VİDEO
-
Mərkəzi Bank Hökumət Ödəniş Portalını niyə ləğv edib? – “Ən çox zərbə mikrosahibkarlara dəyir...”
-
“Rusiyada baş verən terror aktını hər gün Türkiyədə törətmək istəyənlər var“ - Ərdoğan
-
Jurnalistlərin bitirdiyi gömrük polkovniki – Onu Bakıdan qardaşları ilə birlikdə aparıblar
-
Kolleclərə qəbul olmaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
-
Dəmiryol Vağzalının qarşısında bir sutka parkinqin qiyməti 30 manat olacaq – Tariflər
-
Bakıda qəribə hadisə: Özünün xəbəri olmadan işə götürüldü - VİDEO
-
“Gənclik Mall”da autizmli gəncin döyülməsini ört-basdır etməyə çalışıblar? – FOTO
-
“Dünyanın gələcəyi Çin-ABŞ münasibətlərindən asılıdır“ - Si Cinpin
TOP 10
ARXİV