![]() |
|














“Mediasiya institutunun inkişafı digər peşələrdə qüsur axtarmaqla deyil, öz yanlışlarını düzəltməklə ola bilər“ - Ayxan Rüstəmzadə
Tarix 24.01.23, 16:31 |
|

"Hüquq mübahisələrinin alternativ yolla həll edilməsi, eləcə də, məhkəmələr başda olmaqla, hüquqi mübahisələrin nizamlanması ilə məşğul olan dövlət orqanlarının iş yükünün azaldılması vasitəsi kimi mediasiya institutu, tətbiq edildiyi bütün dövlətlərdə özünü doğrultmuşdur. Bu anlamda, mediasiya institutunun özünün milli hüquq sistemi üçün əhəmiyyəti və onun hüquqi mübahisələrin həllində səmərəliliyi məsələsi müzakirə predemti deyildir. Əgər hansısa milli hüquq sistemi daxilində mediasiya institutu yaradılır, lakin lazımi səmərəlilik dərəcəsi göstərə bilmirsə, bu, həmin institutun özünün deyil, daha çox bu institutun idarəetməsi sahəsində problemlərin olmasından xəbər verir".
Bu sözləri Hüquq elmləri doktoru Ayxan Rüstəmzadə e-huquq.az-a göndərdiyi məqaləsində qeyd edib.

Həmin məqaləni təqdim edirik:
"Ölkəmizdə mediasiya institutunun tətbiq edilməsi haqqında qərar qəbul edilərkən, haqlı olaraq, müsbət beynəlxalq praktikaya və təcrübi fəaliyyətdə təsdiqini tapmış konsepsiyalara əsaslanılmış və Azərbaycanda mediasiya institutunun qısa zaman ərzində milli hüquq sisteminə əhəmiyyətli fayda verəcəyi proqnozlaşdırılmışdı. Üstəlik, nəzərə almaq lazımdır ki, mediasiyanın yönəldiyi ən arzuedilən nəticə, yəni barışıq əldə etmə ənənələri bizim xalqımız üçün çox xarakterikdir. Tarixən bizim coğrafiyada insanlar arasında baş verən mübahisələrin, ilk növbədə, ağsaqqallar, böyüklər, nüfuzlu şəxslər tərəfindən barışıqla həllinə cəhd edilmişdir. Başqa sözlə, mediasiyanın Azərbaycanda səmərəli işləməsi üçün mövcud olan bütün digər amillərlə, siyasi iradə, normativ tənzimetmə, maliyyə dəstəyi və s. yanaşı, cəmiyyətin bu instituta meylli olması, yəni sosioloji amil də öz yerindədir. Əslində mediasiya institutu yaranana qədər də həm vəkillərin, həm də hakimlərin təşəbbüsü ilə barışıq əldə olunurdu. Hətta məhkəmələrin qarşısında barışıq masaları da qurulmuşdu. Bunun statistik məlumatını da daim əldə edirdik. Lakin təəssüf ki, mediasiya institutunun iştirakı ilə əldə olunmuş barışıqlar barədə statistik məlumatlarını əldə edilməsi mümkün olmadı.
Bu gün reallıqda mediasiya institutu məhkəmə-hüquq sisteminin problemlərini azaltmaq əvəzinə, onun üçün yeni problemlər yaratmaqdadır və bunun səbəbi də, əvvəldə qeyd edildiyi kimi, institutun özü ilə deyil, onun cari idarəetməsindəki boşluq və problemlərlə əlaqəlidir. Nümunə qismində onlardan bəzilərini qeyd etmək olar.
Hər şeydən öncə, bu fəaliyyətin kimlər tərəfindən aparıldığı məsələsinə toxunmaq lazımdıır. Reallıq ondan ibarətdir ki, hazırda mediatorlar arasında səmərəli mediasiya prosedurları aparanların əsas hissəsi eyni zamanda vəkil statusu olan şəxslərdir və hazırda peşəkar mediator hesab edilə biləcək şəxslər, demək olar ki, çox az saydadır. Həmçinin, mediasiya təşkilatlarının dairəsinə nəzər saldıqda, görünür ki, onların əksəriyyəti vəkil büroları bazasında yaradılmışdır. Bunun səbəbləri anlaşılandır, lakin yaratdığı nəticə ürəkaçan deyil. Bunun səbəbi ondadır ki, əhaliyə yüksək keyfiyyətli hüquqi yardım göstərmək iqtidarında olan yeganə peşəni təmsil edən vəkillər ölkədə baş verən bütün digər hadisələrə operativ reaksiya verdikləri kimi, mediasiya institutunun yaranmasında da iştirak etməklə, ona öz töhfəsini verdilər. Əgər mediasiya institutunun yaradılması prosesinin ilkin mərhələsində vəkillər aktiv iştirak etməsə idi, bu gün reallıqda vəziyyət daha da acınacaqlı olacaqdı. Bununla belə, nəzərə almaq lazımdır ki, vəkillərin cəmiyyət qarşısında öz vəzifələri mövcuddur. Onlar, ilk növbədə, yalnız vəkillər tərəfindən təmin edilə bilən yüksək keyfiyyətli hüquqi yardımın təminatçılarıdır və öz üzərlərinə digər qurumların öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi “yükünü” götürməməlidirlər. Ümid edirik ki, gələcəkdə mediasiya sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi nəticəsində vəkil olmayan mediatorların fəaliyyətinin keyfiyyət göstəriciləri yüksəldikcə, vəkillər, paralel olaraq, mediator qismində çıxış etməkdən uzaqlaşacaq və bilavasiyə yüksək keyfiyyətli hüquqi yardımın göstərilməsi ilə məşğul olacaqlar. Mən də mediasiya institutu yarananda böyük maraq və istəklə bu proseslərə qoşuldum. Sonradan mövcud vəziyyət məni bu sahədən uzaqlaşdırdı. Düzdür, bu institutun yarandığı ilk zaman anlaşılan hissəsi ondan ibarət idi ki, maddi-texniki bazanın olmaması səbəbindən Vəkillər Kollegiyasının köməyi çox olmuşdur. Artıq hesab edirəm ki, mediasiya institutu özü maddi-texniki bazasını formalaşdırmalı və Vəkillər Kollegiyasının bu növ yardımından tam imtina etməlidir. Vəkillər Kollegiyası da hesab edirəm ki, artıq bu növ yardımı dayandırmalıdır və bununla bağlı öz növbəmdə mən də Kollegiyayaya müraciət edəcəyəm.
Diqqət yetirilməli olan əsas məqamlardan biri də əhalinin maairfləndirilməsidir ki, mediasiya fəaliyyətinin cari idarəetməsində bu məsələ də ürəkaçan səviyyədə təşkil edilməmişdir. Xüsusilə regionlarda mediasiya barəsində əhalinin maarifləndirilməsi, demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Bununla bağlı Vəkillər Kollegiyasının kifayət qədər müsbət, lakin iradə, təmənnasızlıq hissi və idarəçilikdə peşəkarlıq tələb edən təcrübəsi mövcuddur. Söhbət regionlarda əhaliyə ödənişsiz şəkildə ən yüksək keyfiyyətdə hüquqi yardım göstərilməsinə dair təşkil edilmiş çoxsaylı tədbirlərdən gedir. Belə tədbirlərin təşkili eyni zamanda bir neçə mühüm vəzifənin həllini təmin edir. Belə ki, bu tədbirlər zamanı region əhalisi bir tərəfdən ölkənin ən peşəkar, ən təcrübəli vəkillərindən yüksək keyfiyyətdə hüquqi yardımı ödənişsiz bir şəkildə ala bilir, digər tərəfdən Vəkillər Kollegiyası bu tədbirləri təşkil etməklə, təkcə paytaxt miqyasında deyil, bütün ölkə miqyasında həm öz fəaliyyəti ilə bağlı, həm də ümumi hüquqi maarifləndirmə işini effektiv bir şəkildə təmin edir. Təəssüf ki, mediasiya sahəsində bir dəfə də olsun belə tədbir təşkil edilməmişdir. Bununla yanaşı ölkənin müəyyən təbəqələri (tələbələr, alimlər və s.) arasında da maarifləndirmə tədbirləri səmərəli aparılmır.
Mediatorların əməyinin ödənilməsi məsələsi də hazırda ciddi və zəncirvari problemlər yaradan məsələlərdən biridir. Mediasiya sahəsində cari idarəetmə elə bir şəkildə qurulmuşdur ki, əhaliyə göstərilən mediasiya xidmətlərinə görə ödənilən haqqın olduqca az bir hissəsi mediatorun özünə qalır, insanlar tərəfindən ödənilən məbləğlərin böyük hissəsi isə mediasiya təşkilatlarını “varlandırır”. Yenə də vəkillik fəaliyyətindən nümunə gətirsək, görərik ki, hazırda bu sahədə idarəetmə elə qurulmuşdur ki, vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər nəinki normal maddi vəziyyətlərini təmin edə bilərlər, hətta peşəkarlıq və zəhmətkeşlik dərəcəsindən asılı olaraq, kifayət qədər maddi təminatlı insanlara da çevrilə bilərlər. Məhz bu səbəbdən, hüquqşünas gənclər arasında vəkillik bu gün ən çox seçilən peşə sahəsidir. Mediatorların isə belə bir karyera qurması, mediasiya fəaliyyəti ilə məşğul olaraq özünü maddi cəhətdən təmin etməsi, praktiki cəhətdən mümkün deyildir. Bu hal isə, deyildiyi kimi, zəncirvari problemlər yaradır. Belə ki, mediasiya fəaliyyəti yalnız təşkilatları “varlandırdığı” üçün bu sahədə inhisarlaşma riskləri yaranır, mediatorların əməyi layiqli şəkildə ödənilmədiyi üçün peşəkarlaşma baş vermir, bu peşəyə gənclər arasında maraq yaranmır, mediatorluq fəaliyyətinə hər zaman ikinci dərəcəli, paralel bir fəaliyyət kimi yanaşılır, rəqabətdən və inkişafdan ümumiyyətlə, bəhs etmək mümkün olmur və ən əsas problem odur ki, belə şəraitdə mediatorluq formallaşır, praktiki əhəmiyyətli bir fəaliyyət olmaqdan çıxır və təcrübədə “arayış alveri” deyilən neqativ və təhlükəli hallarla nəticələnir. Hesab edirik ki, formal mediasiya bu gün həmin institutun səmərəsizliyinin kökündə duran əsas səbəbdir. Bundan əlavə, əsas məsələdə ondan ibarətdir ki, mediasiya ödənişi məhkəmə xərclərində nəzərə alınır ki, bu da birbaşa dövlət büdcəsinə təsir edir.
Bununla yanaşı, hesab edirəm ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılmış mediasiya institutu vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təmin olunması, məhkəmələrin iş yükünün azaldılması məqsədi daşısa da, bu sahənin idarə edilməsində mövcud problem və çatışmamazlıqlar gözlə görüləcək səviyyədədir. Məcburi mediasiya prosesləri formal xarakter daşımaqla proseslərin əsassız uzanmasına gətirib çıxarır və barışıq faizinin aşağı olması iş yükününün əvvəlki səviyyədə olması ilə nəticələnir. Bunun üçün hesab edirəm, mediatorların daha peşəkar olmaları, barışığın əldə olunmasını məcburi deyil, öz düzgün fəaliyyətləri ilə həyata keçirmələri qənaətbəxş addım sayıla bilərdi.
Sonda ümid edirəm ki, mediasiya institutu onlara göstərilmiş etimadı doğruldaraq formal xarakter daşımayacaq və işlərini peşəkar quraraq yaranma səbəbini haqqını verəcəklər.
Qeyd etdiyim fikirlər mənə məxsus olmaqla Azərbaycan vətəndaşı və hüquqşünas olaraq ölkə rəhbərimizin təşəbbüsü ilə yaradılmış bir institutun inkişafında mən də maraqlı şəxsəm. Fikirlərimlə bağlı müzakirələrə və polemikaya hazıram".
Bizim Facebook səhifəmizə abunə olun
Xəbərin oxunma sayı : 997
Sosial
Xəbərlər
-
Saxlanılan Rusiya vətəndaşları barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildi - FOTOLAR
-
İkinci əl Çin avtomobili alarkən nələrə diqqət edilməlidir? - VİDEO
-
Kimya müəllimləri sertifikasiyanın nəticələrindən narazıdırlar - VİDEO
-
Hökumət vergi güzəştini sona çatdırır? - “Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik layihəsi artıq hazırdır“
-
Mutvali Şıxlinskinin niyə saxlanıldığı məlum oldu - İllər öncə qətlə yetirilən şəxs onun müavini olub
-
“Anti-Azərbaycan kampaniyası 600-ə yaxın hesabdan aparılır“ - Milli Məclis
-
Sahib Məmmədovun müşaviri və yaxın qohumu xaricə hansı vəsaitlə gedir? - İLGİNC İTTİHAM
-
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun lideri və oğlu belə saxlanıldı - VİDEO
-
“AZERİŞIQ” ASC-də açıq TENDERLER niyə GİZLİ şəkildə keçirilir…..
-
Özbəkistan Prezidenti Azərbaycana dövlət səfəri edəcək - Bu tarixdə
-
Voronejdə azərbaycanlı iş adamı həbs edildi - VİDEO
-
Ruben Vardanyan hakim qarşısında - Məhkəmə prosesi
-
Zelenski İlham Əliyevə zəng etdi: Ukrayna Azərbaycana həmrəyliyini ifadə etdi
-
“Evə dünyanın xərcini çəkib təmir etdirmişik...” - 1 evi 2 nəfərə satan MTK rəhbərinin məhkəməsi
-
“Dəniz” Hospitalında estetik əməliyyat üçün qızılları girov alındı…- Şikayət
-
“Bakı Yem Fabriki“ndə maliyyə böhranı: Vergi borcu yarım milyona yaxınlaşır
-
“O, futbol tarixinin ən böyük məşqçisidir“ - Yürgen Klopp
-
“İşğal Azərbaycana 150 milyard ABŞ dolları dəyərində ziyan vurub“ - Samir Şərifov
-
“Ege Hospital“ qaydaları pozdu - Maliyyə sanksiyası tətbiq olundu
-
AZAL təyyarəsini vuran rus zabitinin etirafları - Sensasion iddia + Səs yazısı
-
“Sputnik Azərbaycan“ işi üzrə saxlanılanlar 4 aylıq həbs edildi - Məhkəmədən qərar
-
Həftə sonunadək yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Rəsmi Bakıdan Rusiyaya:“Daxili işlərimizə qarışmayın!”
-
Pakistanda hökumət binasına və banklara hücum - Ölənlər var
-
İlqar Mustafayev bu şəxslərlə əlbir imiş - 12 milyonluq cinayət
-
Bu ilin birinci yarısında Azərbyacanda neçə nəfər qızılcaya yoluxub? - RƏSMİ
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Nazir Mərkəz direktorunu işdən çıxardı - Yeni təyinat
-
Bir sıra birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edildi - SİYAHI
-
Miqrasiya Xidmətindən əcnəbilərə xəbərdarlıq - 31 iyula kimi vaxtınız var
-
İlahə İlyasovanın direktoru olduğu “T-Finans LTD” MMC-nin rəhbəri Minayə Həmidova haqqında məhkəmə qərarı
-
Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verildi - Sərəncam
-
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq...
-
Kinostudiyanın ərazisində təmizləmə işləri aparılır - Birgə məlumat
-
2300-dən çox müəllim işdən çıxarılıb - RƏSMİ
-
Rusiyadan gətirilən məhsullar Azərbaycanda məhv edildi - Fotolar
-
Tərlan Əhmədzadə işdən çıxarılır - Vəzifəsindən kənarlaşdırıldı, məzuniyyətə göndərildi
-
Yasamal rayonunda qanunsuz tikinti: “Kəpəz“ MTK yenidən işə başlayıb?
-
“Sputnik Azərbaycan“ bağlı işdə yenilik - 7 nəfər saxlanıldı
-
“Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə olunmasına dair rəsmi məlumat yoxdur“ - Səfir
-
Daha iki nəfər batdı - Birinin 91, digərinin 17 yaşı var... (VİDEO)
-
MY SHOPS”un satış müdirindən dələduzluq - 50 ədəd “Playstation” sifariş verib...
-
Baş Prokurorluqda cinayət işi açıldı - Rusiyada öldürülən azərbaycanlılarla bağlı
-
Yağış, leysan, dolu, 32 dərəcə isti - Sabahın havası
-
Sabiq diplomat hakim qarşısına çıxarılır - DTX tərəfindən saxlanılmışdı
-
Beyləqanda qanvermə aksiyası keçirildi - Fotolar
-
“Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim” - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
-
Səfərov qardaşlarının ölümü ilə bağlı ekspertiza nəticələri açıqlandı - VİDEO
-
Lənkəran şəhərində qanunsuz obyekt inşa edilir? - Açıqlama/FOTO
-
700 balın sirri: Niyə maksimum nəticə yoxdur?
-
Məsud Pezeşkian Xankəndiyə səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Nohurqışlaqda meşədə köməksiz qalan şəxs xilas olundu - VİDEO
-
Azərbaycan səfiri Rusiya XİN-ə getdi - VİDEO
-
Səfərov qardaşları dəfn olundu - Fotolar
-
DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
-
Lökbatanda beton zavodundan şikayət - VİDEO
-
Baş direktor vəzifədən azad edildi - Yeni təyinat
-
Azərbaycanda avro bahalaşdı - 4 ildən sonra
-
“Rusiya tərəfinin uydurduğu xəbər cəfəngiyyatdır“ - Seyfəddin Hüseynli
-
Tramp fərman imzaladı - Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edildi
-
Bu gündən sosial müavinətlər və təqaüdlər artırılır - Fərman qüvvəyə minir
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
“Azərbaycan xalqına bir daha təşəkkürümü bildirmək istəyirəm“ - Ərdoğan
-
Mədəniyyət sektorunda yeni vergi güzəştlərinin tətbiqinə başlanılır - VİDEO
-
Uitkoff İranla müzakirələri davam etdirir - Ağ Ev
-
“NATO sammiti Ankarada keçiriləcək” - Ərdoğan
-
Arkadi Qukasyandan yeni ETİRAFLAR
-
İyulun 1-dən artırılan bəzi sosial müavinətlər nə qədər olacaq? - VİDEO
-
Hacı Zeynalabdin Tağıyev qəsəbəsində kanalizasiya problemi - VİDEO
-
Bu şəxslərə yeni mənzillər veriləcək - RƏSMİ
-
ABŞ və İsrailin İrana qarşı addımları bütün regionu təhlükəyə atıb - Pakistan XİN
-
Gömrükdə rüşvət qalmaqalı - Sabiq rəis 834 maşını ölkəyə necə keçirib?
-
Yekaterinburqda öldürülən azərbaycanlıların nəşi Vətənə gətirilib - VİDEO
-
Tələbələr üçün xoş xəbər: Müraciət vaxtı artırıldı
-
Deputatlar bu qanunlara dəyişiklik edəcək - SİYAHI
-
Fransanın radioaktiv tullantıları Azərbaycan sərhədində? - Xəzər üçün təhlükə
-
Azərbaycanda şok OLAY: 5 aylıq hamilə ola-ola başqasına ərə getdi - VİDEO
-
“Sputnik Azərbaycan”ın ofisində saxlanılanlar kimdir? - ADLAR
-
“Excelsior Hotel”də baş direktorla menecer arasında nə baş verir?
-
Bəylər Eyyubovun yerinə gələn Fərid Əsgərov kimdir? - DOSYE
-
“Kremlin yeni strateji hədəfi Odessadır“ - “Financial Times”
-
DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan“dakı əməliyyatla bağlı açıqlama
-
Ərdoğan və Ersin Tatar Bakıya gəlir - Bu tarixdə
-
Bəylər Eyyubov vəzifədən azad edildi - Yerinə təyinat oldu
-
İyul ayında hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
-
Rusiya agentləri “Sputnik Azərbaycan“dan belə çıxarıldı - VİDEO
-
Elariz Məmmədoğlunun qızı məhkəmədə ifadə verdi - Milyonluq qalmaqallı iş üzrə
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“İran komandirləri yoxa çıxıblar” - “Washington Post“
-
Salyanda dəhşətli cinayət: gecəyarısı arvadını xəyanətdə günahlandırdı, sonra isə...
-
Həbs edilən şəxs Namiq Abdullayevin adından necə istifadə edib? - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
“Cəlal Harutyunyana general-leytenant rütbəsini Sarkisyan verib“ - Arayik Harutyunyan
-
“Veysəloğlu”nun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı” çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi - FOTOLAR
-
“Türk vətəndaşı olmağı çox istərdim” - Montello ilə yeni müqavilə bağlanılıb
-
Qohum nikahların qarşısı necə alınacaq? - Nazirlikdən açıqlama
-
İran “Starlink“ə qadağa qoydu: İstifadə edənləri həbs gözləyir
-
Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı bunker: Harda yerləşir?
-
"QayMaq Premium Qida" şirkətinin kərə yağından sellofan çıxıb - Video
-
Sabahdan məktəbli formalarının qiyməti aşağı düşür - CƏDVƏL
-
Prezidentdən Fikrət Məmmədovla bağlı - Sərəncam
-
“TikTok” üçün çox varlı alıcılarımız var” - Tramp
-
Hərbi prokuror bayram günləri sərhədlərdə - FOTOLAR
-
Şuşa və Xankəndiyə səfərlər müvəqqəti dayandırılır - Səbəb açıqlandı
-
Vilayət Eyvazov Astarada vətəndaş qəbulu keçirəcək - Bu tarixdə
-
Cümşüdün batdığı kanal bu qurumun balansında olub - Baş Prokurorluğun məlumatı
-
“Sputnik-Azərbaycan” agentliyinin ofisində əməliyyat keçirilir
-
Azərbaycan İsrailə neft satışını dayandırıb - İxracın 95 faizi Avropa bazarlarına yönəldilib
-
Bakıda orta aylıq əməkhaqqı 1386 manatdır - Rəsmi
-
Çimərliklərdəki istirahət məkanlarında qiymətlə - VİDEO
-
“Ermənistanda kilsəyə yönələn hücumlar narahatlıq doğurur“ - Lavrov
-
Həyət evlərində qalanlar həşəratlara qarşı bu dərmanlardan istifadə etsinlər - VİDEO
-
Şamaxıda kişi qətlə yetirildi - 31 yaşlı kürəkəni tutuldu
-
Rusiya bu istiqamətdə 50 min hərbçi toplayıb - Ukraynanın işi çətindir
-
“Dedilər işə düzəlmək üçün 5 min manat pul lazımdır“ - Məhkəmə işi
-
Sabahdan bu sosial müavinətlər və Prezident təqaüdləri artırılacaq - SİYAHI
-
“İranın gizli nüvə obyekti ola bilər” – Tramp
-
Azərbaycanda bu şəxslərin nikahı qadağan ediləcək - Sabahdan
-
Qeyri-iş günü bir də dörd aydan sonra olacaq - TARİX
-
Maştağada kanalda antisanitar vəziyyət - VİDEO
-
Az maaş, çox tələb: Gənclər niyə iş tapa bilmirlər?
TOP 10
ARXİV