Maraqlıdır, hazırda Azərbaycanda ən çox əməkhaqqı verilən sahələr hansılardır?

AzFakt.com xəbər verir ki, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədov Modern.az-a bildirib ki, Azərbaycanda ən çox maaş verilən sahələr neft-qaz-mədən sektorundadır:

“Bu sahə üzrə dövlət sektorundakı işçilərin əməkhaqqı 1500 manat, özəl sektorda 4000-4500 manatdır. İkinci yerdə bank, maliyyə, sığorta fəaliyyətilə bağlı sahələr dayanır. Bu sahə üzrə dövlət sektorunda maaş 1400-1500 manat, özəl sektorda 1600 manata yaxındır”.

İqtisadçı-deputatın sözlərinə görə, ən az əməkhaqqı kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı, balıqçılıq sahələrindədir:

“Bu sektorlar üzrə həm dövlət, həm də özəl sahələrdə əməkhaqqı aşağıdır. Səhiyyə, sosial xidmətlər sahəsində əməkhaqqı 230-300 manata yaxındır. Amma ümumilikdə özəl sektorda dövlət sektoruna nisbətən əməkhaqlarının yüksək olduğu sahələr daha çoxdur. Peşə, elmi, texniki  fəaliyyət sahəsində dövlət sektorunda 400-500 manat maaş verilirsə, özəldə bu məbləğ 2 min manatadəkdir. Belə fərqlər çoxdur”.

V.Əhmədov ayrı-ayrı özəl şirkətlərdə 50-100 min manat maaş alanların olduğunu istisna etməyib:

“Bunlar iri özəl şirkətlərdir. Onlar öz gəlirlərindən dövlət büdcəsinə vaxtlı-vaxtında vergi ödəyirsə, istədiyi maaşı verə bilər. Amma belə olanda dövlət və özəl sektor arasındakı əməkhaqqı fərqi getdikcə artır. Bunun da müəyyən araşdırmalara ehtiyacı var”.

Parlamentari qeyd edib ki, özəl sektorda daha yüksək maaş faktlarını mətbuatda gedən məlumatlardan da görmək olar:

“Bir vaxtlar Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Platasının sabiq rəhbəri Rüfət Aslanlının maaşı barəsində də məlumatlar tirajlanırdı. Onu da deyim ki, Rüfət Aslanlı iqtisadiyyatda bir epizod idi, keçib getdi. Azərbaycan maliyyə sistemi tarixində qara səhifə idi, bir dəfə oxundu, onunla da bitdi”.

İqtisadçı jurnalist Əli Əhmədov da öz növbəsində Azərbaycanda ən yüksək əməkhaqqı verilən sahələr barədə danışıb. O bildirib ki, ən yüksək maaş neft-qaz, informasiya-kommunikasiya texnologiyaları, bank sektoru, mobil operatorlardan – “Azercell”, “Bakcell”, “Nar” dadır: 

“Təqribən iki il əvvəl isə KİV-lərdə Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının (MBNP) rəhbərlərinin maaşları açıqlandı. Həmin məlumatlarda Palatanın Direktorlar Şurasının sədri Rüfət Aslanlının (indi DŞ ləğv olunub və R.Aslanlı da işdən azad edilib ) aylıq maaşı 65 min manat göstərilmişdi. KİV-də hay-küy qalxdı ki, onun maaşı prezidentin (15 min manat) maaşından 4 dəfə, ölkədəki orta aylıq əməkhaqqıdan 130, orta aylıq pensiyadan isə düz 325 dəfə çoxdur. Əslində real rəqəmlər də bundan çox fərqlənmirdi. 

Palatanın keçmış rəhbərinin aylıq əmək haqqı doğrudan da, ildə təqribən 400  min dollar və ya 700 min manat, yəni ayda təqribən 58 min manat ətrafında olmuşdu. Həmin məbləğdən  38% (35% vergi, +3% DSMF-ə ödənişlər) çıxıldıqdan sonra təmiz maaş 36 min manat təşkil edirdi. İlk baxışdan, ayda hətta 36 min manat da çox yüksək məbləğ sayılır. Onu həvəslə prezidentin (15000 manat), baş nazirin (2460 manat) və nazirlərin maaşları (1925) ilə müqayisə edib, uzağa gedən nəticələr çıxarmaq olardı”.

Əli Əhmədov qeyd edib ki, gəlirli sahələrdən sayılan maliyyə sektorunda – bank və sığorta şirkətlərində maaşların təyin edilməsi prinsipi tamamilə fərqlidir:

“Əvvəla burada maaşlar qat-qat yüksəkdir. Bankın sıravi işçilərinin maaşları  nazirlərin əməkhaqqına bərabərdir. Rəhbər işçilərə gəlincə isə, bankların Müşahidə Şurası və ya İdarə Heyəti sədrinin aylıq əmək haqqı 20-35 min manat arasında dəyişir. Sistem banklarının (yəni aktivlərinin həcmi və digər göstəricilərə görə, ölkənin bank sistemi üçün mühüm əhəmiyyət daşıyan) rəhbərlərinin əmək haqqı isə 50 min manata çatır. Amma bu da hamısı deyil. Bir qayda olaraq bank rəhbərləri maaşla yanaşı, ilin sonunda ödənilən bonuslar da əldə edirlər. Bonusların məbləği bankın fəaliyyətinin nəticələrindən ibarətdir və orta hesabla ildə 100-500 min manat arasında dəyişir. Amma həddən artıq böyük məbləğlərə də rast gəlinir. Məsələn, bir neçə il əvvəl riteyl banklarından birinin aparıcı rəhbəri, indi isə başqa bir holdinqə rəhbərlik edən şəxs ilin nəticələrinə görə 5 milyon dollarlıq bonus almışdı.

İlk baxışdan fantastik məbləğlərdir. Amma nəzərə alanda ki, bu şəxslər bir neçə milyard dollarlıq aktivləri idarə edir və öz banklarına çoxmilyonluq gəlirlər  gətirir, onların gəlirlərinin nəyə görə belə yüksək olduğu aydınlaşır”.

İqtisadçı jurnalistin sözlərinə görə, maliyyə sektorundakı yüksək maaşlar nəzarət qurumlarında da tətbiq olunur:

“Hələ bir neçə il əvvələ qədər Mərkəzi Bankın rəhbər işçilərinin aylıq əmək haqqı 10-15 min manat ətrafında dəyişirdi. Bu mənada maliyyə sektorunun bir hissəsi olan və yüksək peşəkarların işlədiyi Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasında da əmək haqlarının yüksək olması başadüşüləndir. Ümumilikdə, dövlət və özəl sektorunun maaşları arasında – əlbəttə ki söhbət rəsmi gəlirlərdən gedir – böyük bir uçurum yaranıb. Nazirlər üçün nəzərdə tutulan rəsmi maaşı (1925 manat) banklardakı kredit mütəxəssisləri asanlıqla qazanır. Baş nazirin maaşını (2460 manat) qazanmaq üçün isə tikinti sahəsində icraçı və mobil operatorların birində aparıcı sıravi mütəxəssis olaraq bütün gün ərzində bir-iki cümlə yazmaq və ya telefon zənglərini cavablandırmaq kifayətdir”.