|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
İranda siyasi böhran: Xamnei Ruhaniyə niyə hücum edir? – Təhlil
Tarix 25.03.17, 5:20 |
|
İran ali rəhbəri Ayətullah Xamnei iranlıları Novruz bayramı münasibətilə təbrik və ölkədəki iqtisadi durumu tənqid edib. “Keçən ilki acı və mürəkkəb hadisələr, əsasən, ölkənin iqtisadi vəziyyəti və insanların dolanışıq vəsaitinin çatışmazlığı ilə bağlı idi… Dövlət bu bu problemlərin həllinə doğru addımlar atıb, amma bunlar nə mənim, nə də xalqın gözləntilərini doğruldub”, – deyə Xamnei bildirib. O, həmçinin əlavə edib ki, “yeni dövlətə diqqəti iqtisadi sektorun inkişafına, yəni iqtisadiyyatda açar sahəyə – daxili istehsala cəmləmək lazımdır”.
Ayətullah bir qədər əvvəl prezident Həsən Ruhaninin iflasına birmənalı şəkildə işarə edərək, ölkə iqtisadiyyatının ləng artım tempini tənqidə məruz qoyub.
Təəccüblü şəkildə fakta dönür ki, Xamneinin Ruhaniyə qarşı həmlələri, demək olar, xronoloji olaraq ABŞ prezidenti Donald Trampın antiiran bəyanatları ilə üst-üstə düşür. Yəni İran ali rəhbərliyi bu qayda ilə həm Qərbdə, həm də ölkədə “Ruhaninin ölkənin müsbət iqtisadi dinamikasını təmin etdiyi, islahatlara başladığı, ölkəni mürəkkəb xarici problemlər labirintindn keçirməyi bacardığı”, iranlılara Qərblə fəal siyasi və diplomatik dialoqa başladığı və ölkənin “tezliklə çiçəklənəcəyi haqda” vəd verməsi barədə mövcud mifi dağıtmağa cəhd edir. Bu halda sual doğur: Xamneinin özü kimin xeyrinə siyasət aparır?
Problem bundadır ki, İran informasiya baxımından əvvəlkitək qapalı ölkə kimi qalır. Buna görə də Rusiya və Qərb ekspertlərinin əksəriyyəti qüvvələrin daxili tərtibini təsvir etmək cəhdi zamanı “mühafizəkarlar, liberallar, mərkəzçilər, mötədil mühafizəkarlar, liberallar” və yaxud “mötədil liberallar” tipli ümumi siyasi terminlərdən istifadə edir. İsrailin aparıcı mütəxəssislərindən biri Vladimir Mesamedin hesab etdiyi kimi, bu cür qüvvələr arasında aydın hədd görmək olduqca çətindir, çünki əsasən İran siyasətçilərinin istifadə etdiyi leksikanın, dəyişən taktikaların, bu və ya digər daxili və xarici siyasət probleminin gerçəkləşməsinə praktiki yanaşmanın analizi ilə məşğul olmaq lazım gəlir. Bu zaman tez-tez belə də olur ki, İran “mühafizəkarlar”ı ilə “liberallar” arasındakı fərqi müəyyən etmək mümkün olmur.
Deməli, Ruhani nüvə proqramı üzrə sazişi öz hökumətinin “əsas nailiyyəti” kimi təqdim edir və Xamenei də bunu bir zamanlar inkar etməyib. İndi prezidentin atom problemi üzrə mövqeyi dəyişilib, problemin özü isə ikinci plana keçirilməyə başlanıb və ekspertlər bunu “mühafizəkarların qələbəsi” kimi dəyərləndirirlər. Əlbəttə, bu, İranın hakim dairələri içində gedən amansız mübarizənin əlamətidir, amma bu mübarizənin süjetləri o qədər də aydın deyil. Rusiya şərqşünası Yevgeni Satanovskinin səsləndirdiyi versiya var ki, İranda “mühafizəkarlar”la “liberallar” arasındakı siyasi və ola bilsin, hətta ideya mübarizəsindən savayı modernləşməyə ümumi kursla ölkə iqtisadiyyatında bu və ya digər qrupun hakim mövqeyinin saxlanması uğrunda mübarizə gedir.
Ruhanini udmaq şansına malik ola biləsi prezidentliyə namizəd tapmaq cəhdləri buradandır. Eyni zamanda Xameneinin varisi haqda da məsələ qoyulur ki, bu da müəyyən dərəcədə onun indiki prezidentə hücumunu, özünün yeni tərəfdarı ilə əvəzləmək cəhdini izah edir. Unutmağına dəyməz ki, İranın indiki prezidenti 2013-cü ildə prezident seçkilərini 51% səslə udub, dörd mühafizəkar namizəd isə birlikdə 40%-ə yaxın səs toplayıb. Merilənd universitetinin 2017-ci ilin yanvarında dərc etdiyi sorğunun nəticələrinə əsasən, hazırda Ruhaniyə dəstək 50%-dən aşağı düşüb. Sorğunun məlumatına görə, sorğulananlardan 10-dan 6-ı hesab edir ki, iqtisadiyyat pis durumdadır və yaşayış pisləşir.
Həsən Ruhani
Lakin bu da önəmlidir ki, Ruhaniyə hücum tamamilə gözlənilməz ssenari üzrə İranı daxildən laxlada biləsi etnik mövqelərdən də həyata keçirilməyə başlayıb. Əvvəlcə İranın bəzi parlamentariləri paytaxtı Tehrandan Təbrizə və yaxud başqa bir şəhərə köçürmək təklifi ilə çıxış ediblər. Formal bəhanə aydındır: qazlaşma və sıx-sıx toz qasırğalarına görə qorxunc ekoloji vəziyyət.
İranda, heç olmasa, bir dəfə olanlar, demək olar, tez-tez bütün ölkəni və paytaxt Tehranı bürüyən toz qasırğaları haqda eşitməyə bilməz. Bu təbii hadisənin qeyri-iradi şahidi olanlar isə şəhərin üzərinə gələn nəhəng tünd-sarı toz divarının görünüşünü uzun müddət yadında saxlayır. Gündüz gecəyə çevrilərkən elektrik cərəyanı kəsilir, görüntü sıfıra enir və əzici psixoloji durum meydana çıxır.
Bəzi ekspertlərin hesab etdiyi kimi, qeyri-formal bəhanə isə “İranı sovet qaydasında dağılmaqdan saxlamaq üçün” teokratik hakimiyyətin İran Azərbaycanı və yaxud Kürdüstanda öz mövqeyini möhkəmləndirmək cəhdidir. Düzdür, rusiyalı iranşünas Yelena Duanyeva hesab edir ki, “İranın maliyyə durumu elədir ki, paytaxtın ən yaxın vaxtlarda köçürülməsi gerçək görünmür”. Lakin deyildiyi kimi, söz quş kimidir, əlindən çıxdısa, tuta bilməzsən.
İran parlamentinin deputatı Salman Xudadadi lap bu günlərdə bəyanatla çıxış edib: “Havanın çirklənməsi, su qıtlığı, toz qasırğaları ən yaxın illərdə ölkəmizin əsas problemlərindən biridir. Urmiya gölünün quruması isə bu ərazidə məskunlaşmış adamlar üçün ciddi təhlükə təşkil edir. Onlar narazıdır, hesab edirlər ki, hökumət onların problemini həll etməyə iqtidarlı deyil. Ekoloji problemlər əhalinin bu yerlərdən kütləvi qaçışına səbəb olacaq. Bu məsələlər həll edilməsə, Azərbaycan və Xuzistan əyalətlərində iqtisadi fəaliyyət və iş yerlərinin sayı kəskin şəkildə azalacaq ki, bu da əyalət əhalisinin kəskin ifratlaşmasını doğuracaq, bu isə 11-18 milyon insandır”.
Doğrudan da, suyu azalan və tezliklə ikinci Aral dənizinə çevrilə biləcək Urmiya gölü problemi İranda çoxdan ölkədə yaşayan etnik azlıqların, xüsusən də azərbaycanlıların və kürdlərin əhavali-ruhiyyəsini ölçən siyasi barometrə dönüb.
Urmiya gölünün kosmik şəkli. 1984
İllüstrasiya: NASA
Budur, daha bir qəribə təsadüf: NASA agentliyi kosmosdan çəkilmiş “Dəyişimlər fotosu” şəkillər seriyasını bu günlərdə dərc edib. Yer kürəsinin son onilliklərdə təəssürat doğuran dəyişiklikləri bu şəkillərdə əks olunub. Uramiya gölü dördüncü fotoşəkildə təsvir edilib. NASA-nın şərhində deyilir ki, su güzgüsünün azalması bölgə əhalisinin azalmasına səbəb olacaq. İranın Azərbaycan mənşəli bəzi siyasətçiləri də bakılı həmkarları kimi hesab etməyə meyllidirlər ki, guya Tehran gölün ekoloji problemləri vasitəsilə bölgənin demoqrafik tərkibini şüurlu şəkildə dəyişməyə cəhd edir.
Bu mövzu bir çox baxımdan spekulyativ səciyyə daşıyır, çünki Urmiyanın problemləri iqlim dəyişiklikləri ilə izah olunur. Amma bu ərazidə yaşayan İran azərbaycanlıları hər şeydə, onların fikrincə, “gölün xilas edilməsi məsələsində” iş görməyən paytaxtı ittiham etməyə meyllidirlər. Bu isə belə deyil. Tehran bir neçə il əvvəl Urmiyanın xilası üçün Araz çayının suyunun bir hissəsindən istifadə etməyə icazə vermək xahişi ilə Azərbaycana müraciət edib, lakin Bakı rədd cavabı verib.
Urmiya gölünün kosmik şəkli. 2014
İllüstrasiya: NASA
Tehranın başqa proqramları da var idi, lakin bu problemi aradan qaldırmaq, daha dəqiqi, siyasətsizləşdirmək ona indiyədək müyəssər olmayıb. İran azərbaycanlıları öz növbələrində əndişələnirlər ki, onlara ölkənin başqa bölgələrinə köçməyi təklif edəcəklər. Beləliklə, İranada hadisədən hadisəyə özünü göstərən qüvvələr fəallaşır və ekoloji problemi dövlət daxilində mərkəzdənqaçma qüvvəsinin gücləndirilməsi üçün üsul kimi istifadə edir, İrandakı “Azərbaycan problemi”ni “ərəb baharı” kontekstində nəzərdən keçirməyə çağırır. Hətta nisbətən bu yaxınlarda məlumat yayılıb ki, Urmiya gölü rayonunda Türkiyə ilə Güney (İran) Azərbaycan sərhədində Azərbaycan türklərini “qonaq” sayan etnik kürdlər yerlərini dəyişməyə başlayıblar.
Bir sözlə, İranı qarşıda təkcə 19 may prezident seçkilərindən “atılmaq” deyil, həm də daxili siyasi sabitlik və geopolitik tarazlığı saxlamaq gözləyir. Mümkün olacaqmı?
Tərcümə Strateq.az-ındır.
Xəbərin oxunma sayı : 1090
Analiz
Xəbərlər
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
TOP 10
ARXİV