|
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Ərdoğanın bir bayatısıyla qarışan İran:Tehran Türkiyə-Azərbaycan əməkdaşlığına niyə bir fürsət kimi baxmır?
Tarix 13.12.20, 23:45 |
|
Professor Kürşad Zorlu
“Habertürk”, Türkiyə, 12 dekabr 2020-ci il
Bakıda keçirilən Qələbə paradı zamanı Prezident Ərdoğanın oxuduğu “Araz” şeiri İranın xoşuna gəlmədi. Öncə Xarici işlər naziri Cavad Zərif sosial media vasitəsilə reaksiya verdi, ardınca Türkiyənin Tehrandakı səfiri XİN-ə çağırıldı və “Məsələ ilə bağlı təcili izahat gözləyirik” deyildi. Qarşıdakı günlərdə daha təhrikedici açıqlamalar verə bilərlər.
Doğrusu, Tehran administarsiyasının bu yanaşması İrandakı türklərin çəkdikləri sıxıntıları uzun zamandır təqib edən biri olaraq, məni heç təəccübləndirmədi.
Yaxşı, bəs İranın bu reaksiyası necə izah oluna bilər?
Əlbəttə, məsələ bir şeirdən ibarət deyil. Və əlbəttə, Türkiyənin İranın torpağında gözü yoxdur. Məsələ bu sözlərin söyləndiyi yer, səbəb olan hadisə və bununla bağlı olaraq bölgədə ola biləcək hadisələrə qarşı öncədən bir mövqe tutmaq ehtiyacıdır.
Bir az geriyə getsək, Qarabağ savaşının 25-ci günündə bu köşədə “Qarabağın İrana təsiri və qaçılmaz üzləşmə!” başlıqlı bir yazı qələmə almışdım. O gün Azərbaycanın irəliləyişi sürətlənmiş və Ağbənd sərhəd qapısı alınmışdı. Nəticədə İrandan işğal bölgəsinə verilən logistika dəstəyinin önü ciddi şəkildə kəsilmişdi. Bu irəliləyişin döyüş meydanında və masada təsirlərinin olacağını söyləmişdim. Çünki İran, Ermənistanın özündən bu cür asılı durumda olmasını, Ankara-Naxçıvan-Bakı xəttinin tam ortasında baryer kimi durmasını və münaqişənin həll edilməməsi üzündən Azərbaycanın diqqətini İrandakı türklərə verə biləcək bir mövqeyə gələ bilməməsini milli maraqları baxımından vazkeçilməz hesab edirdi. Belə bir hal, eyni zamanda, İsraillə ABŞ-ın İrana yönəlik edə biləcəyi bir həmlədə də lazımi ön şərt sayılırdı.
Halbuki indi “Naxçıvan dəhlizi”nin açılma ehtimalı, Türkiyənin buraya təbii qaz verməyi hədəfləməsi və ən önəmlisi, İranın Ermənistandakı rəsmi və qeyri-rəsmi iqtisadi maraqlarının Qarabağ zəfərindən sonra hara doğru gedəcəyi məsələsi Tehran tərəfindən ciddi şəkildə araşdırılır. Bura İraq, Suriya və digər yerlərdəki ziddiyyətlər də əlavə olununca, durum daha da strateji bir hal alır.
Ancaq üstü örtülməyəcək bir həqiqət vardır: türklər bu gün İran əhalisinin, demək olar ki, yarısını təşkil edirlər. Əhalinin siyahıya alınmasının nəticələrini tam olaraq açıqlamasalar da, 2014-cü ildə İranın Xarici işlər naziri Əli Əkbər Salihi ölkə əhalisinin 40%-inin türk olduğunu ifadə etmişdi. Bəzi şəhərlərdə böyük ölçüdə türkcə danışırlar. Təbriz şəhəri İstanbuldan sonra dünyada ən çox türkün yaşadığı yerdir. Qarabağda əldə edilən nailiyyət Cənubi Azərbaycandakı türkləri də ciddi şəkildə həyəcanlandırmışdır.
Bununla birlikdə, Türkiyə və Azərbaycanda baş verən hadisələri, xüsusilə sosial medianın verdiyi bir sıra imkanlarla, yaxından təqib edirlər. İranın Urmiya bölgəsini, reabilitasiya edilməli olduğu halda, burada yaşayan türklərə görə yaşanılmaz hala gətirmək istəyirlər. Məqsəd Türkiyə ilə sərhəddə yaşayan türk əhalini ölkənin iç tərəflərinə doğru köçə məcbur etməkdir…
Qeyd etmək lazımdır ki, uzun müddətdən bəri Türkiyənin İrandakı bu həssas durumla bağlı apardığı çalışmalar yetərli deyildir.
Tarixi kontekstdə baxılarsa, Cənubi Azərbaycanın bu gün İran sərhədləri daxilində olması iki təməl anlaşma ilə şəkillənmişdir. Rusiya ilə İran arasında 1813-cü ildə (1804-1813-cü illərdəki I Rusiya-İran Müharibəsindən sonra – tərc.) imzalanan Gülüstan müqaviləsi Azərbaycanın bölünməsini təmin etmiş və Bakı, Qarabağ, Gəncə, Quba, Şəki, Şirvan xanlıqlarının əraziləri Rusiyaya verilmişdir. Ancaq İranın buna qarşı çıxması üzündən yekunda Rusiya ilə yenidən savaşa girmişdir. 1826-1828-ci illərdəki Rusiya-İran müharibəsindən sonra Türkmənçay müqaviləsi imzalanmışdır. Bu müqaviləyə əsasən Azərbaycan, Şimali və Cənubi Azərbaycan olmaqla, iki yerə bölünmüşdür.
İran “Şimali və Cənubi Azərbaycan” anlayışlarını bir təhlükə olaraq görür. 1918-ci ildə şimalda qurulan Azərbaycan Cümhuriyyətini belə, təqribən 2 il sonra tanımışdılar.
İndi İranın bu reallığı görməsi lazımdır. Bölgədə sülh, hüzur və sabitliyə hər zaman olduğundan daha çox ehtiyac vardır. İranın Xəzəryanı bir ölkə olaraq orta və alt dəhlizdə maraqlarını təmin edə bilməsi üçün türk dünyası həyati önəm kəsb edir. Üstəlik, əgər İran ABŞ və İsrailin balanslaşdırılmasını istəyirsə, buna ancaq bölgədəki enerji, nəqliyyat və logistika şəbəkələrini gücləndirməklə nail ola bilər. Və əgər öz ərazi bütövlüyü ilə bağlı bir şeirdən “nəm çəkəcək” qədər həssaslıq duyursa, Türkiyə-Azərbaycan əməkdaşlığına düşmən kimi baxmaq yerinə, bunu yeni əməkdaşlıq imkanları üçün fürsət kimi dəyərləndirməlidir. Buna məcburdur…
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 1141
Analiz
Xəbərlər
-
Azərbaycanda daha bir bank bağlanır - Rəsmi açıqlama
-
Füzulidə səsucaldcı ilə başçını söyən şəxs həbs edildi - TƏFƏRRÜAT
-
İstanbulda Azərbaycan nömrə nişanı ilə “Niva” - qayda pozdu, görün nə dedilər- VİDEO
-
Azərbaycan Texniki Universiteti publik hüquqi şəxsə çevrildi - Baş nazirdən qərar
-
Bakıda bu saatlarda geomaqnit qasırğası olacaq - Xəbərdarlıq
-
Yumurta kəskin ucuzlaşdı - Qiymətlər daha da ENƏCƏK?
-
Dostundan Mehinə dələduzluq - VİDEO
-
Ərzaqların üzərində niyə Azərbaycan dilində yazı yerləşdirilmir? - VİDEO
-
Bakıda çörək zavodunda qətl - İş yoldaşını öldürdü
-
Xınalığa dolu düşüb - FAKTİKİ HAVA
-
Azərbaycanda çörəyin qiyməti artacaq? - ARAŞDIRMA
-
Baha satılan və ucuz alınan brilyantla bağlı araşdırma - VİDEO
-
“Ukraynadakı müharibə daha bir neçə il davam edə bilər“ - Şolts
-
Palma yağının ölkəyə gətirilməsi qadağan edilməlidir? - VİDEO
-
Şuşalılar doğma yurduna qayıdırlar - VİDEO
-
Nəsrindən bikini və əzələ şousu - Fotolar
-
Zinəddin Zidan axır ki, razılıq verdi - Bu klubu çalışdıracaq
-
Azərbaycana qaytarılan dörd kəndin sakinləri danışdılar - VİDEO
-
Səs-küy salıb, qonşularını narahat edənləri hansı cəza gözləyir? – HÜQUQİ İZAH
-
Məktəb direktoru icra başçısına müavin təyin olundu - FOTO
-
Ağdaş sakininin adına şirkət açıldı, 105 min manat vergi borcu gəldi - VİDEO
-
Banklar 3 ayda faizlərdən nə qədər qazanıblar? – Tam siyahı
-
“Qərb Zelenskini aradan götürəcək” – Medvedev
-
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verildi - Torpaq qalmaqalı
-
İsmayıllının bu kəndinin sakinləri alış-verişə atla gedirlər - VİDEO
-
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olundu - DETALLAR
-
Rusiya və Azərbaycan prezidentləri Moskvada görüşəcək - Bu tarixdə
-
Uşaqlara peyvənd vurulacaq - Nazir əmr imzaladı
-
Nazir generalları topladı, yeni tapşırıqlar verdi - DİN-də kollegiya iclası (FOTOLAR)
-
“Hakimiyyət hücumun arxasında İsrailin dayandığını gizlədir“ - İran rəsmisi
-
Xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələrinə qəbul davam edir - VİDEO
-
Evlənmək istəyənlər psixoloji müayinədən keçməlidirlər? - VİDEO
-
Bəzi rayonlarda yağış yağacaq, dolu düşəcək - XƏBƏRDARLIQ
-
İran və Türkiyə XİN başçıları arasında telefon danışığı olub - FOTO
-
Maliyyə Nazirliyindən büdcədən vəsait alan qurumlara MÜRACİƏT
-
FHN əməliyyat görüntüləri yayıb - VİDEO
-
Azərbaycan Prezidenti Almaniyaya səfər edəcək - Şoltsla danışıqlar aparacaq
-
“Rusiya hərbi əməliyyatları dayandırmayacaq” - Lavrov
-
Şirkət rəhbərinə hökm oxundu - Bu nazirliyin vəsaitini mənimsəmişdi
-
Üzərinə həbs qoyulmuş əmlaklar... - Prezident qanuna dəyişikliyi təsdiqlədi
-
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
-
Dollar neçəyə olacaq? – 3 günlük rəsmi məzənnəni açıqlandı
-
“İsrail və İran fərqli şeylər deyir“ - Ərdoğan
-
“Özəl məktəblərdə təhsil haqları kosmik rəqəmlərə çatıb” - Deputat
-
Azərbaycanda 22 yaşlı oğlan qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb - RƏSMİ
-
20 min manat borca görə qəssab HƏBS EDİLDİ
-
Deputat nazirliyin fəaliyyətini tənqid etdi: “Özündən qanun düzəldib...”
-
Azərbaycanda marketlərdə 19 manata satılan kərə yağı Rusiyaya 9,6 manata ixrac edilir – RƏSMİ
-
Hal şahidləri əvəzinə videoçəkiliş: İXM-ə dəyişiklik edilir
-
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır - RƏSMİ
-
Megastore və Hiperstore-nin saxta rəqabət oyunları - Onları külli miqdarda cərimə gözləyir...
-
Dövlət Xidmətinin vəzifəli şəxslərinin maaşı artırılır - BU QƏDƏR
-
Saxlanılan tiktokerlər nə edirmişlər? - ARAŞDIRMA
-
Onlar pensiyaya daha tez çıxacaq - Yeni qanun
-
“Ukraynaya dəstək artırılmalıdır“ - Donald Tramp
-
Naxçıvanda 120 milyon manatdan çox maliyyə pozuntusu - Bəzi materiallar DTX-yə göndərilib
-
Bakıda evdə partlayış: Ölən var
-
Fransanın növbəti diplomatları Azərbaycandan qovulub - “Observer Online“ yazır
-
“Ən çox ciddi nöqsan sahəsi satınalmalar və tender fəaliyyətidir“ - Deputat
-
Xocavənddə fermada xeyli sayda partlayıcı qurğu və maddə aşkarlanıb - FOTO
-
“Putin indi Finlandiyaya fokuslanıb“ - Von der Leyen
-
Kəmaləddin Heydərovdan yüksək vəzifəyə təyinat - FOTO
-
Hərbi Dəniz Qüvvələri Xəzər dənizində taktiki təlimdə - VİDEO
-
Hər 100 manatdan 51 manatı ərzağa xərclənir – 3 ayda yeyib-içməyə 7 milyard xərclənib
-
Rusiyada kütləvi tədbirlər ləğv edildi - 1 mayda yürüşlər və 9 may paradı olmayacaq
-
Ağdərə-Ağdam avtomobil yolunun inşasına başlanıldı - FOTO/VİDEO
-
Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb - Gündəlikdə 14 məsələ var
-
Güclü maqnit qasırğası gözlənilir: Ən təhlükəli günlər açıqlandı
-
Hansı hallarda qonşulara vurulan zərəri sığorta şirkəti ödəyir? - ARAŞDIRMA
-
Şəmkirdə yerin altından tapılan saraydan GÖRÜNTÜLƏR - VİDEO
-
Rusiya Ukraynaya aviazərbələr endirib - Ölən və yaralananlar var
-
“Bu yaxınlarda parlament seçkisi olacaq” - Deputat
-
Xocalı aeroportu Azərbaycanın nəzarətinə keçir - VİDEO
-
Orta məktəblər üçün olan dərsliklər yenilənir? - VİDEO
-
Yaylaqda vəzifəli şəxs çobanın arvadına sataşdı - Qətlin TƏFƏRRÜATI
-
Kosmik silahlara malik ölkələr - Siyahıya ABŞ başçılıq edir
-
Sülhməramlılara məxsus hərbi texnikalar qatarlarla Rusiya yolunda - VİDEO
-
Dubayda su altında qalan avtomobillər Azərbaycana gətirilə bilər - İDDİA + VİDEO
-
Qayalar yarılaraq Kəlbəcərə qaz xətti çəkilir - VİDEO
-
Verilən bütün vədlər hər zaman yerinə yetirilir
-
Həbsxanada evlənən müğənni: “Heç kimin bacarmadığını etmişəm“
-
Arda Güler üçün rəsmi təklif gəldi:“Sevilya”nın heyətində oynayacaq?
-
“NATO ölkələri Ukraynanı altı “Patriot” sistemi ilə təmin edə bilər” - Şolts
-
Qobustanın problemlərlə dolu kəndi: “Burada beş-altı adam qalmışıq”
-
Bakıda məmur olmaq istəyən qadına qarşı DƏLƏDUZLUQ
-
“Yaxın Şərqdə genişmiqyaslı münaqişə təhlükəsi mövcuddur” - Quterreş
-
Binə sakini: “Elə bil Somalidə yaşayırıq”
-
Keçmiş məmur 43 milyon manat dəyərindəki əmlaklarını geri almaq istəyir - MƏHKƏMƏ
-
Röya Ayxan ailə quracaq - Toya hazırlaşır (VİDEO)
-
Dövlət məktəblərində servis xidməti yaradılır? - RƏSMİ + VİDEO
-
Rusiya sülhməramlılarına vida: Ermənistan yeni şəraiti necə dəyərləndirəcək? - FOTO
-
“ABŞ və müttəfiqləri İrana qarşı sanksiyalar tətbiq edir“ - Bayden
-
“Dönər bıçağı ilə atamın ayağını kəsəcəyini dedi” - TƏFƏRRÜAT
-
Uşaqlar neçə yaşdan sonra idmanla məşğul olmalıdırlar? - VİDEO
-
Aqrar sektorun dayanıqlı inkişafına mühüm töhfə
-
Azərbaycana minik avtomobilləri hansı ölkələrdən və neçəyə gətirilir? – Siyahı
-
“Rabitəbank” kiçilir: 70 milyon geri çəkilib
-
Vergi ödəyicilərinin nəzərinə - VİDEO
-
Türkiyənin 14 əyalətində FETÖ əməliyyatı - 60 şübhəli şəxs saxlanıldı
-
Bakıda narkokuryerdən beş kiloqram narkotik götürülüb - VİDEO
-
Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı, direktoru təyin edildi - FOTOLAR
-
Üç rayonda ağaclar qanunsuz kəsilib - Təbiətə 13 min manatdan çox ziyan dəyib
-
Əfv olunanlar arasında niyə qadınlar azdır? - Komissiya üzvündən açıqlama
-
Rəqsanə İsmayılovanın əmlaklarına həbs qoyulub? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Qubad İbadoğluya yekun ittiham elan edildi - İstintaq bitir
-
“Azərbaycan satıcısı hələ də əlini lazımi şəkildə yuya bilmir” - Qoşqar Təhməzli
-
“Xalq Bank”ın kapitalı 8%-dən çox azalıb - Kredit və depozit portfeli kiçilib
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Qərb Cənubi Qafqazı hərbiləşdirməyə davam edir“ - Rusiya XİN
-
8 min manatlıq spirtli içki oğurladı, saxlanıldı - VİDEO
-
Avtomobillərin şüşəsini tündləşdirmək neçəyə başa gəlir? - VİDEO
-
Regionların inkişafı dövlətimizin iqtisadi siyasətinin əsasıdır
-
Keçid balları qaldırılır? - VİDEO
-
Baş nazirdən motosikletlərlə bağlı QƏRAR
-
“Azərbaycanlıların Ermənistana qaytarılması üçün böyük həcmdə işlər görülməlidir“ - Zaxarova
-
Polis qanunsuz miqrasiyaya qarşı keçirilən tədbirlərlə 21 əcnəbini saxlayıb - VİDEO
-
Bakının Türkan qəsəbəsindəki məhəllədə 30 ildir qaz yoxdur - VİDEO
-
Şirvan kanalının əhəmiyyəti göz önündə olacaq
-
Təhsil Nazirliyi tender keçirmədən 2 milyonu Ramiz Mehdiyevin oğlunun şirkətinə verdi – Təfərrüat
-
“Ermənistana yalnız Qərbin əlində alət rolu verilir” - Zaxarova
TOP 10
ARXİV