![]() |
|














Adını restavrasiya qoyub, abidənin tarixini siliblər“ - Özbaşınalıq
Tarix 14.01.20, 9:03 |
|

Restavrasiya köhnəlmiş və ya zədələnmiş memarlıq abidəsinin, incəsənət əsərinin və s.-nin ilkin formasına uyğun olaraq yenilənməsi deməkdir. Başqa sözlə, restavrasiya – köhnə, tarixi, hər hansı hadisəyə şahid olmuş əsərin, əslinə uyğun olaraq, elə özünün materialı və inşa texnikası ilə ən az dərəcədə müdaxiləyə məruz qoyaraq yenilənməsidir.
Ölkəmizdə hər il uçulub-tökülməkdə olan abidələrimizin restavrasiyası üçün müəyyən məbləğdə pul ayrılır. 2000-ci illərdən bu yana Azərbaycanda 60-a yaxın abidə restavrasiya olunub. Xub, bəs görəsən, ölkəmizdə restavrasiya olunmuş abidələrimiz yuxarıda sadalanan tələblərə cavab verirmi?
Sputnik Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının tarix üzrə fəlsəfə doktoru Akif Məmmədli ilə birlikdə restavrasiya olunmuş abidələrimizə qiyabi səyahət etdi. Səyahətə Qax rayonunun İlisu kəndində yerləşən, bir növ İlisunun simvolu olan Sumuq qala ilə başladıq. XVIII əsrə adi olan qalada Azərbaycanda, eləcə də keçmiş Sovet respublikalarında məşhur olan, Yuli Qusmanın rejissorluğu ilə çəkilən "Qorxma, mən səninləyəm" filmi çəkilib. Bu gün filmdə gördüyümüz o abidədən əsər-əlamət qalmayıb desək, yanılmarıq.
Elə həmsöhbətimiz də bu məsələni ürək ağrısı ilə danışdı:
"Yayda Türkiyədən qonağım gəlmişdi. İlisuya heyran qaldı. Oranın təbiətinə, orada yerləşən abidələrə... Baxmayaraq ki, həmin abidələrin çoxu bu dəqiqə baxımsız durumdadır. Amma mən onu İlisunun rəmzi sayılan Sumuq qalaya apara bilmədim, utandım, bir növ xəcalət çəkdim. Bu gün o abidəyə baxa bilmirəm. Adını restavrasiya qoyub, abidənin tarixini siliblər. Mən qonağı oraya necə aparım? Qala sanki yaxın zamanlarda tikilib".
Tarixçi abidələrimizə qənim kəsilənlərə qarşı kəskin iradını bildirdi: "Xarici ölkələrdən qonaqlarım gəlir. Mən o insanlar üçün bələdçilik edib, onları tarixi abidələrimizlə tanış edirəm. Amma heç vaxt Sumuq qalaya aparmıram. Qala restavrasiya olunmuş halı ilə mənim üçün yad bir tikili olub.
Mən onun əvəzinə uçulub-tökülmüş, baxımsız abidələrimizə aparıram. Həmin abidələrə gedəndə sanki o tikilinin ruhunu duyuram. O abidə dağılmış olsa da, o, özüdür. Bunun səbəbi odur ki, restavrasiya işini tarixi anlamayan, bu işə yad olan insanlar həyata keçiriblər. Bu, mütəxəssislərə həvalə olunmalı idi. Kiminsə dostuna, tanışına, qohumuna tapşırılmamalı idi. Çox xahiş edirəm, abidə olduğu kimi qalsın, nəinki Sumuq qala halına salınsın".
Onun sözlərinə görə, restavrasiya güdazına gedənlər sırasına Naxçıvanda yerləşən Əlincə qalasını, paytaxt Bakıda və digər bölgələrimizdə yerləşən bir çox abidələri də daxil etmək olar. "Necə düşünürsünüz, bunun qarşısını necə ala bilərik?" sualına tarixçinin cavabı belə oldu: "Biz bir vətəndaş mövqeyi ortaya qoymalıyıq. KİV, tarixçilər və vətənini sevən insanlar bu işdə həmrəy olmalıyıq ki, bu işə yad olan insanlar cəlb olunmasınlar. Başda dövlət və Mədəniyyət Nazirliyi bu məsələdə son dərəcədə diqqətli olmalıdır. Əks halda, digər abidələrimiz də restavrasiyanın qurbanına çevriləcək".
"Balakəndə V əsrdə tikilmiş Qafqazın ən böyük səddi olan 120 km uzunluqdakı abidənin bərpası ilə bağlı Mədəniyyət naziri ilə 2 dəfə görüşdüm. Memarlar gəlib, abidəyə baxış keçirdilər. Amma restavrasiya məsələsi üç ildir dayanıb. Heç bir metr yeri də restavrasiya olunmadı. Mən belə başa düşürəm ki, həmin abidəyə də tarixdən anlayışı olmayanları göndərəcəklər, əgər elə bərpa olunacaqsa, heç olmasın. Heç olmasa, olduğu kimi qalsın", - deyə tarixçi əlavə edib.
"Tarixi abidələrimizi qorumaqla həm də ölkəmizdə turizm sektorunu inkişaf etdirmiş olarıq, - deyən alim qonşu Gürcüstanın praktikasından istifadə etməyə çağırdı. - Çox uzağa getməyək, baxaq qonşu Gürcüstana, oranın praktikası bəs edər. Paytaxt Tbilisiyə baxaq, bütün abidələr qorunub-saxlanıb.
Turizm sektorundan milyonlarla gəlir əldə edən ölkələrin vətəndaşları ölkələrinə turistləri cəlb etmək üçün tarixi abidələrindən istifadə edirlər. Bu, həm də ölkənin tarixinin tanınmasına rəvac verər.
Dünyanın inkişaf etmiş ölkələri öz abidələri hesabına milyonlar qazanır. Biz isə abidələrimizlə tanış etməyə belə xəcalət çəkirik. Laqundalanmış, fakturasını itirmiş, tarixi itmiş abidəyə gələn turisti necə aparasan?"
Xəbərin oxunma sayı : 664
Hadisə
Xəbərlər
-
Məşhurlar instaqramda nələr paylaşdılar - FOTOLAR
-
Günəşdə güclü partlayış baş verdi - Maqnit qasırğası ola bilər
-
II Qareginin bir qrup şəxslə erməni kilsəsini ələ keçirib - Paşinyan
-
Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları artıb - VİDEO
-
“Nə qədər ki, ABŞ əsassız tələblər irəli sürür, İran danışıqlara getməyəcək“ - Əraqçı
-
İmişlidə pambıqyığan kombayn çatışmazlığı yaşanır, məhsul itkiyə gedir - VİDEO
-
Çempionlar Liqası: “Qarabağ“ İspaniyada uduzdu
-
ABŞ Senatı Rusiyaya qarşı - Üç qanun layihəsi müzakirəyə çıxarılır
-
Yeni şəxsiyyət vəsiqəsinin verilməsinə başlanıb: Hansı üstünlükləri olacaq?
-
Qubad İbadoğlunun qardaşının məhkəməsi olub - İki maddə ilə təqsirli bilinir
-
Azərbaycanda 111 qadın taksi sürücüsüdür - Yaxınlarda avtobus da sürəcəklər
-
Putinin rəhbərliyi ilə nüvə qüvvələrinin təlimi keçirildi - VİDEO
-
Nesrin Cavadzadə sevgili kriteriyasını açıqladı: “Qarın əzələsi!“
-
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri arasında görüş olub - İrəvanda
-
10 aydır itkin düşən kişinin qətlə yetirildiyi məlum olub - Arvadı tutulub
-
Süni intellekt gələcəkdə bütün insanları sıxışdıracaq - İlon Mask
-
Azərbaycan dizeli hansı ölkələrə və neçəyə satıb? - Siyahı
-
Bakıda məşhur iş adamı həbs edildi - Milyonları büdcədən yayındırıb...
-
“Hadisədən əvvəl bir neçə nəfəri cərəyan vurub“ - MƏHKƏMƏ
-
Altı ayda bank kartlarından 800 min manat oğurlanıb - Mərkəzi Bank
-
Bələdiyyə sədrinə “stop“ qoyuldu - Vergi borcu var
-
“Putin G20 sammitində iştirak etməyəcək” - Peskov
-
7 illik vergi güzəşti ləğv olunur - Bu qədər ödəyəcəyik
-
“Ərdoğanla dostluğum NATO-nu xilas etdi“ - Stoltenberq
-
Xəzərdə ciddi təhlükə - Bu ərazilər xəritədən silənə bilər (VİDEO)
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Makron vahid Avropanın ideoloqundan yorucu siyasətçiyə çevrilib” - Politico
-
Rusiya Xarkovdakı uşaq bağçasını bombaladı - Ölü və yaralılar var
-
Ölkəyə TIR-la narkotik gətirdi - Saxlanıldı - VİDEO
-
Mənzil bazarında köpükləmə müşahidə edilmir - Taleh Kazımov
-
Saatlıda yolları vaxtilə “zapçast“ satan şirkət təmir edəcək - 785 minlik müqavilə
-
General-mayora yüksək vəzifə verildi - Bir xidmətdən digərinə keçid oldu
-
“Azərbaycan TRİPP layihəsinin ən qısa zamanda reallaşmasını gözləyir“ - Rəsmi Bakı
-
Prezident Eyyubova “İstiqlal” ordenini təqdim etdi - FOTO
-
Bakıda yaşayış binasında yanğın - 1 nəfər yanaraq öldü
-
Aİ-nin Ukraynadakı səfiri gecəni vanna otağında keçirib - FOTO
-
Yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - Sabahın havası
-
Qanunsuz estetik əməliyyat edən “Dr Gülü” haqqında nə zaman tədbir görüləcək? - VİDEO/FOTO
-
Nar” “Çoox Şanslı” lotereyasının ilk qaliblərini elan etdi! - FOTO
-
Prezident dabaq xəstəliyi ilə bağlı - Qanunu təsdiqlədi
-
Dövlət Agentliyinin şirkətləri külli miqdarda borca düşüb - SİYAHI
-
İlham Əliyev Estoniyanın xarici işlər nazirini qəbul edib - Nələr müzakirə olunub?
-
Azərbaycanda mal əti bahalaşdı - Yeni qiymətlər
-
Nazim Qasımov həkim olmayan Nigar Sultanovaya necə şəhadətnamə verib? - Araşdırma
-
Prezident Yaqub Eyyubova “İstiqlal“ ordeni verdi - Sərəncam
-
Ramiz Mehdiyevin çətiri altında olan iş adamları... - Və ya Əziz Quliyev kimdir?
-
Azərbaycan və BƏƏ xüsusi təyinatlılarının birgə təlimi keçirilir - VİDEO
-
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsi və faiz dəhlizinin yuxarı həddi barədə qərar verib - Açıqlama
-
Qarabağa getmək üçün rüsum ödəmək lazımdır? - DİN-dən cavab
-
AZAL-ın təyyarəsi İrəvana endi - Uzun fasilədən sonra bir İLK
-
Taksi sürücüləri avtomobilini dəyişəndə nə etməlidirlər? - AYNA-dan açıqlama
-
Nazirliyin kvadratı 435 manata satdığı mənzillər “yoxa çıxıb“ - Açıqlama
-
Şirvanda qeyri-müəyyənlik - İlqar Abbasov Mehdiyevin güdazına gedə bilər...
-
Binaların beton arakəsmələri necə olmalıdır? - ARAŞDIRMA
-
7 illik güzəşt müddəti bitir: Vergi faizi nə qədər olacaq?
-
“Noyabrın 1-dən Çinə qarşı 155 faizlik rüsumlar tətbiq ediləcək“ - Tramp
-
Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı - VİDEO
-
Ebru Gündeş xəyanətə görə boşanıb - Murat Özdemir müğənni Elif Buse ilə mesajlaşırmış
-
“Atletik“ə qarşı layiqli mübarizə aparmaq istəyirik - Kevin Medina
-
Sertifikasiyası olmayan 45 nəfər bu cərrahlardır - VİDEO
-
“Euronews” Əliyevaların Vatikan səfərindən reportaj hazırladı - VİDEO
-
Bakıda 1000 şagirdi olan məktəbin işığı yanmır, suyu da gəlmir - VİDEO
-
Tramp Ukrayna müharibəsinin həlli üçün öz prioritetini açıqladı: Söhbət raket tədarükündən getmir
-
Prezident İlham Əliyev Qazaxıstana dövlət səfəri ilə bağlı paylaşım edib - VİDEO
-
Deputatdan Ramiz Mehdiyevlə əlaqəsi haqda suala maraqlı cavab: “İkimiz də sovet adamlarıyıq“
-
“Möcüzəli Naftalan” Sağlamlıq Mərkəzindən “möcüzəli dərd”lər artıb - Nazirin, yoxsa icra başçısının bəlası
-
Azərbaycan Ali Məhkəməsinə hakimlər təyin ediləcək - ADLAR
-
“Yaxın gələcəkdə Tramp və Putin arasında görüş nəzərdə tutulmayıb” - Ağ Ev
-
Prezident İlham Əliyevin Qazaxıstana dövlət səfəri başa çatıb - VİDEO/FOTO
-
Zakir Həsənov “Birlik - 2025“ təliminin heyəti ilə görüşüb - VİDEO
-
Həcc ziyarətinin qiyməti açıqlandı - 150 dollar artdı
-
Güzəştlər ləğv olunur - Bu avtomobillər bahalaşacaq
-
Firdovsi Əliyev hər il eyni şirkətə yol təmir etdirir - 615 min manatlıq tenderin izi ilə
-
Mühafizəkar Yaponiyanın ilk qadın baş naziri - “Taliban Takaiçi” kimdir?
-
Zəngəzur dəhlizinin açılması 2028-ci ilin sonunadək baş verə bilər - Prezident
-
“1:0 hesabı ilə də qalib gəlsək, yaxşıdır“ - “Atletik“in baş məşqçisi
-
Azərbaycanda bir qrup müəllimə maaşdan əlavə pul veriləcək? - Rəsmi açıqlama
-
“Mənim Bakıda obyektim yoxdur” - Ramiz Mehdiyevin kürəkəni
-
“Pro Construction Company“ yenə nazirliyin tenderini qazandı - Bu dəfə 9,6 milyon...
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Apellyasiya Məhkəmələrinə yeni hakimlər təyin olunacaq - SİYAHI
-
Nazirlikdəki işindən ayrıldı - Muxtar Babayev yeni vəzifə verdi
-
Ruben Vardanyan vəkildən imtina etdi - FOTOLAR
-
Paytaxtın bu prospektində hərəkət məhdudlaşdırılacaq - Xəbərdarlıq
-
“Avropa NATO müttəfiqləri Rusiya ilə müharibəyə hazırlaşır“ - Narışkin
-
İlham Əliyev Qazaxıstanın milli geyimində - VİDEO
-
Bakıda nazirlik əməkdaşı küçədə sərxoş olub yatdı - Məxfi sənədlər oğurlandı
-
Azərbaycanda bankların aktivləri öhdəliklərindən nə qədər çoxdur? - Tam siyahı
-
Yağış yağacaq, leysan olacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
“Space TV”yə xəbərdarlıq olundu - Efirdə qohum evliliyi göstərilib
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - FOTOLAR
-
Nazir müavininin “sürücüsünə“ hökm oxundu - O, İdris İsayevin adından necə istifadə edilib?
-
Sahibə Qafarova Alen Simonyanla görüşdü - Fotolar
-
Ramiz Mehdiyevin cinayət işi üzrə - Yeni detallar məlum oldu
-
Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh dövrü başlayıb - İlham Əliyev
-
Taksi sürücüləri üçün olan imtahanla bağlı hansı dəyişikliklər olacaq? - Açıqlama
-
Yaponiya tarixində ilk - Qadın baş nazir oldu
-
Astanada “Orta Dəhlizin inkişafı” birgə layihəsi təqdim edilib - FOTO
-
“Qızımın çoxlu qızılları və şəxsi əşyaları oğurlanıb“ - İsa Həbibbəyli
-
Maşın skuter idarə edən şəxsi vurdu - VİDEO
-
Prezidentlər təkbətək görüşdü - FOTOLAR
-
Təkər emalı zavodunun fəaliyyəti dayandırıldı - VİDEO
-
Büdcənin pensiya yükü artır, gəlir xərci bağlamır - “Hökumətin 2 yolu var...”
-
Prezident İlham Əliyev Astanada belə qarşılandı - VİDEO
-
Avropa İttifaqı Ukrayna ilə bağlı xüsusi tribunal yaradır – 26 ölkə öhdəlik götürüb
-
İcra başçısından şikayət: 3 ildir vətəndaşların pulunu vermir (VİDEO)
-
Ən bahalı heyətə malik futbol klubları - SİYAHI
-
Tikintidə istifadə olunan bu materiallar insan sağlamlığı üçün zərərlidir - VİDEO
-
Bayıl qəsəbəsində yerləşən poliklinikada rentgen aparatı işləmir - VİDEO
-
ABŞ-ın maliyyə naziri: G7-dən Rusiyaya təzyiqi artırmasını gözləyirik
-
Evlərə qaz sayğacı quraşdırmaq adı ilə külli miqdarda pul mənimsənilib - VİDEO
-
Təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə salan dabaq xəstəliyi - Ət bazarlarında son vəziyyət
-
Azərbaycan və Qazaxıstan arasında humanitar sahələrdəki əməkdaşlıq genişlənir
-
Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində təşəbbüslər uğurla inkişaf edir
-
Bu gün instaqramda bunlar paylaşıldı - FOTOLAR
-
“10 nömrəli formanı geyinmək hər uşağın arzusudur” - Kenan Yıldız
-
Hacıqabul rayonunda erkən nikahın qarşısı alınıb - VİDEO
-
Dabaq xəstəliyi süd məshulları bazarına təsir edib - VİDEO
-
“Azərbaycana qayıtmaq niyyətim yoxdur“ - Rəsul Quliyev
-
Xələf Xələfov Tehranda - İran rəsmiləri ilə görüş olub + FOTO
TOP 10
ARXİV