|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Generalların Sudan çevrilişinin görünməyən üzü… – Növbəti hədəf Somali və Türkiyədir - ARAŞDIRMA
Tarix 13.04.19, 15:54 |
|
Ergün Diler
“Takvim”, Türkiyə, 12 aprel 2019-cu il
Gəlin, bu gün Trampdan başlayıb Sudana keçək, oradan da İstanbula – Türkiyəyə gedək. Baş verən hadisələrin bir zəncirin halqaları olduğunu anlamayanlar varsa, bəlkə bunun sayəsində bir az nəfəs almış olarlar. Bu, təbii, bir ehtimaldır.
Donald Tramp sandı ki, prezident olduqdan sonra hər şeyi edə biləcək, hər şeyə özü qərar verəcək. Bunu sınaqdan da keçirdi. Ən böyük addımı Şimali Koreya ilə bağlı oldu. Bir müddət öncə “ABŞ-ın böyük gücü və səbri var, ancaq özü və ya müttəfiqləri müdafiə olunmağa məcbur edilərsə, Şimali Koreyanı tamamilə yox etməkdən başqa çarəsi qalmayacaq” dedi. Bu, Trampın güc nümayişi idi. Haqlı idi. Axı ABŞ prezidenti idi. Ancaq sonra nə oldu? Bir dost kimi Şimali Koreya lideri ilə bir araya gəlməyə məcbur oldu.
Liderlər bir birinə əl verdilər, xoş sözlər havada uçuşdu. O gün “dərin ABŞ” patronun kim olduğunu Trampa göstərmişdi. O da gördü. Arxadakı güc onu səhnənin önündə tutur, ancaq proseslərin gedişinə özləri qərar verirlər. Unutmamaq lazımdır ki, Tramp Türkiyə ilə birlikdə hərəkət etmək üçün çox səy göstərdi. Ancaq son dövrdə vəzifəni, deyəsən, Ankaraya tərs baxan Mayk Pens alıb.
Daha öncə çox yazdım. Hər kəs evin önünə baxdığı üçün məhəlləni, rayonu, şəhəri, ölkəni və dünyanı görə bilmir. “Der Spiegel” məsələni üz qapağına çıxardı, oradan Tramp, Ərdoğan, Putin və Szinpinin yeni dünya nizamı qurduğunu elan etdi və “Buna izin verməyin” dedi. “Der Spiegel” önəmli və dərin bir jurnaldır. Nəticədə Robert Müller və hələ bilmədiyimiz bir çox şey vasitəsilə Tramp bir az geri çəkilməyə məcbur edildi. Bu dördlük pozulmağa başlarsa, – görünür artıq başlayıb, – Türkiyəyə doğru gələcəklərini kimsə unutmasın. Böyük siyasət bu yöndədir. Bunu anlamaq üçün də jurnalist və ya diplomat olmağa ehtiyac yoxdur.
Məsələni bir az da açaq. Son 10 günə baxın. Sudan haqqında neçə yazı yazdım. Sudanda çevriliş olacağını anlatdım, özü də detallı bir şəkildə. Öncə çevrilişlə birlikdə Türkiyəni hədəfə qoyan bir NATO təliminin Sudanda miniatür Türkiyə xəritəsi üzərində keçirildiyini çatdırdım. Və dedim ki, bu il içində eynisi Somalidə keçiriləcək. Nəticələri ortaya qoyunca, Sevakinin (Sudanda Türkiyənin hərbi baza qurmaq istədiyi ada – tərc.) bizdən getdiyini, Fransanın bu ölkə üzərindəki təsirinin budandığını, Çinin “İpək yolu” üçün atdığı addımların hədər yerə getdiyini görürükmü? Əlbəttə, görürük.
İndi bizə gələk. Eyni komanda, eyni güc bu yaxınlarda Somalidə də əməliyyat keçirəcəkdir. Bu, qəti və dəqiqdir. Türkiyəni oradan da kənarlaşdırmaq üçün hər bir yolu yoxlayacaqlar. Uğur qazanmaq üçün şansları heç də az deyil.
Pentaqon inanılmaz bir səviyyədə təzyiq göstərməklə Afrikanın üstünə gəlməkdədir. Neçə dəfə yazdım ki, “Əsil müharibə Afrikada gedir”. Hələ yeni başlayıb. Ardı gələcək. Çünki Afrika olmazsa, “İpək yolu” da həyata keçirilə bilməz. Türkiyəsiz isə əsla. İki böyük gücün tam ortasında qaldığımıza görə öncə iqtisadi əməliyyatlarla, sonra da coğrafi qısqacla üstümüzə gələcəklər. Səhv etmirəmsə, hələ iki il bundan öncə bu köşədə yazmışdım.
Sudan, Somali və Qətər üçbucağı həddindən artıq önəmlidir. Buralarda Türkiyə var. Burası zənginliyin və ticarətin mərkəzidir. Burada Türkiyənin gücə çevrilməsi Vaşinqtonun uzaqlaşdırılması və qlobal məğlubiyyəti anlamına gəlir. Türkiyə regiondakı ən “isti” gücdür. Xalq tərəfindən səmimi qəbul edilən yeganə dövlətdir. Türkiyə, Rusiya-Çin-İran vektoru ilə birgə hərəkət etdiyi halda mövqe itirən ABŞ olurdu. Ona görə də Pentaqon öncə Trampa yerini göstərdi, sonra da onu kənarlaşdırıb Pens üzərindən əməliyyatlara başladı.
Somali də, Qətər də ABŞ-ın üzərimizdə təzyiq yaradacağı yerlərdir. Təbii, Somali bir neçə addım öndədir. Sonra növbə Türkiyə daxilinə gəlir. Əsas məsələ də budur.
Bu səbəblə, neçə gündür ki, 31 mart seçkilərinin müxtəlif aspektlərini anlatmağa çalışıram. Dövlət ağlı qalib gəlməlidir. Qəti şəkildə birgə hərəkət edilməlidir. Əks halda nə olacaq? Kimsə bu sualın cavabını verə bilməz. Qəbul edək ki, iqtisadi baxımdan sıxışdırılmış durumdayıq. Venesueladan, Madurodan başlayan təzyiq Sudan və Somali üzərindən bizə gələcəkdir. Doğrusu, artıq gəlir. Ona görə də hansı partiyanın qalib olması heç önəmli deyil. Hətta birlikdə Beştəpədə bir araya gəlməlidilər. Yarana biləcək problemlərə qarşı “Birlik və bütövlük” fotoşəkli verilməlidir. Sosial sınma xətləri müalicə edilməlidir. Unutmayın, “Ərəb baharı”nda olduğu kimi, illərdir burada işləyib ən həssas nöqtələrimizi bilən və bunu hesabat halına salanlar vardır.
Təkrar Sudana qayıdaq. Detallar verək.
ABŞ-ın sabiq Dövlət katibi Madelin Olbrayt 180-ə yaxın çevriliş təşəbbüsü göstərdiklərini etiraf etmişdi. Olbrayt haqlı idi. Beş qitənin hər hansı bir yerində çevriliş olsa, bilin ki, ABŞ ya əməliyyatı təşkil etmişdir, ya da təşkil edilən əməliyyatdan xəbərdardır. Sudanda Əl-Bəşirə qarşı həyata keçirilən çevrilişin arxasında da ABŞ dayanır. Doğrusu, heç gizlətmirlər də.
Afrikada 104 uğursuz, 100 də uğurlu çevriliş cəhdi oldu. Hamısının mərkəzində də ABŞ yer aldı. Ən çox çevriliş baş verən ölkələr isə Sudan və Burkina Faso oldu. Bu ölkələrin hər birində 14 dəfə çevriliş cəhdi olub. İndi Sudanda bu rəqəm 15-ə yüksəldi.
Sudanda çevrilişi həyata keçirən şəxs Baş qərargah rəisi general-leytenant Kamal Əbdül-Maruldur. O, yüksələn güc olaraq görülürdü. Uzun illər ərzində Fransa tərəfindən dəstəklənən Əbdül-Marul üç il öncə Pentaqona etdiyi gizli ziyarətlə ABŞ-ın tərəfinə keçmişdi.
ABŞ Müdafiə naziri Ceyms Mattisin yerinə təyin edilən Patrik Şanahan, Sudanın Baş qərargah rəisi general-leytenant Kamal Əbdül-Marulun ən böyük dəstəkçisi idi. İndi Sudanda baş tutan çevriliş sadəcə bir neçə ölkəni maraqlandıran bir hadisə deyildir. Vitse-prezident Avada, Kəşfiyyat direktoru Salah Qoş, Silahlı qüvvələrin komandanı Daqulo da bu gün Vaşinqtonun verdiyi qərarları həyata keçirmək üçün yeni vəzifələrinə hazırdırlar. Onların hamısının Vaşinqtonla birlikdə işləməyi qəbul etməsi asan olmadı. Vaşinqton, bəlkə də, iki ildir davam edən siyasətin nəticəsində regionda gücləndi. Sudan üçün həlledici dövr bundan sonra başlayacaq. Çünki Fransa Sudanda önəmli addımlar atacaqdı. Artıq bu addımların atılması çox çətindir.
Sudan bir çox baxımdan Afrikanın ən həlledici ölkəsidir. Efiopiya, Çad, Uqanda, Cənubi Sudan, Demokratik Konqo Respublikası və Mərkəzi Afrika Respublikasının dənizə çıxışının olmaması Sudanın əhəmiyyətini daha da artırır. Neft nəqli marşrutunun mərkəzində olması isə Sudanın “Yeni ipək yolu” üçün daşıdığı əhəmiyyəti zirvəyə qaldırır. Başda Süveyş kanalı olmaqla, Hind okeanı və Bəsrə körfəzi üçün də ən kritik nöqtədə yer alan Sudanın nəzarət altına alınması həddən artıq önəmli idi.
Bax bu ölkədə inflyasiya 75%-i keçmişdi. 11 qəpiyə olan çörək 33 qəpik olmuşdu. Yoxsulluq artıb gələcəyə ümid azalan kimi, ABŞ uyğun şəraiti yaxaladı. Sudanda durum belə idi.
Bu rüzgar orada qalmayacaq. Hər kəs baş verənləri görməli, anlamalı və dərs götürməlidir. Türkiyə hədəfdir. Bunu anlamaq üçün gecikməməliyik. Türkiyənin təhdid altında olması yaxşı anlaşılmalı və anladılmalıdır. Sanki, bu, çatışmır. Sistematik bir hücumla qarşı-qarşıyayıq. Addım-addım gəlməkdədirlər. Onları qapını döymədən durdurmaq ağıl işidir. Bunu da birlikdə edə bilərik. Daxildə ayrılarsaq, dağılarsaq çox ağrı çəkərik.
Qeyd: AKP-nin zəngin etdiyi bir çox iş adamı ya CHP ilə gizli təmas qurmuş durumda, ya da qurmaq istəməkdədir. Bunun da bilinməsində fayda vardır.
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 598
Analiz
Xəbərlər
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
-
Sumqayıtda 28 ailənin bir qaz sayğacı var: Limit necə hesablanır?
-
“Üçüncü dünya müharibəsi artıq gedir” - Podolyak
-
Rusiya müdafiə nazirinin müavini saxlanılıb - Külli miqdarda rüşvət görə
-
MDB-nin fond birjaları üçün yeni dövr: Azərbaycan və Özbəkistan yol açır
-
Şirkət işçilərin hüquqlarını pozdu: 20 min cərimələndi
-
“BAM-ın gücü 12 ildə 3 dəfə artıb“ - Putin
-
“Vətəndaş nikahı qanunsuzdur“ - Spiker
-
“ABŞ Ukraynaya 1 milyardlıq hərbi yardım paketi hazırlayır” – “Reuters”
-
Bu gün toyları olacaqdı - Heç biri həyatda deyil...
-
İran hakimiyyəti ölkə əhalisinə divan tutur - VİDEO
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Qrunt suları Binə qəsəbəsinin sakinlərinin evlərinə doldu - VİDEO
-
Ərdoğan iqamətgahında uşaqlarla görüşdü - Fotolar
-
“Bəzi ölkələr Azərbaycana qarşı soyuq müharibəyə başlayıblar“ - Prezident
-
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı məmnunluq doğurur
-
Azərbaycanda “Sığorta ödənişinin verilməsi Qaydası” dəyişdi - QƏRAR
-
Mikayıl Cabbarov səyyar vergi yoxlaması haqda qərar imzaladı - Dəyişiklik
-
“Ukrayna müharibə başlayandan yarım milyon hərbçisini itirib“ - Şoyqu
-
İcra Hakimiyyəti sabiq nazirdən 133 minə “BMW 520i” alır – Bazardakı qiymətdən 17,5 min bahadır
-
Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
-
“Türkiyədə yeni konstitusiya ilə bağlı proses başlayır” - Numan Kurtulmuş
-
“Ermənistan “Dağlıq Qarabağ”ın sülh sazişində olmamasına razılaşıb” - Prezident
-
Xankəndi şəhərindəki tibb müəssisəsində ilk körpə dünyaya gəlib - FOTOLAR
-
Qubadlıda sərhədçilər üçün yaşayış binası istifadəyə verilib - FOTO/VİDEO
-
Xətai rayonunda səkini zəbt edərək qanunsuz parklanma yeri saldılar - VİDEO
-
Üç ayda xaricə 25 min ton alma satmışıq – Qiyməti nə qədər bahalaşıb?
-
“Fransa, Hindistan və Yunanıstan Ermənistanı bizə qarşı silahlandırır, biz gözləyə bilmərik“ - Prezident
-
Münasibətlərimizin inkişafına yeni təkan verəcək görüş
-
Binəqədidə sürücülük məktəbi ilə bağlı ilginc iddia - “Asan“ yolla sürüclük kursu arayışı almaq olur?
-
“Nar” Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırıldı - FOTO
-
“Biz dörd kənd məsələsini heç vaxt yaddan çıxarmamışıq” - İlham Əliyev
-
“Narkotik artıq məktəblərə yol tapıb“ - Siyavuş Novruzov
-
“İndi bizim sülh sazişinin necə olması ilə bağlı ümumi anlayışımız var“ - Azərbaycan lideri
-
Ceyhun Bayramov Çexiyanın Baş naziri ilə görüşüb - FOTO
-
Binəqədidə yol problemi: “Yağış yağanda şəhərə çıxmaq mümkün deyil”
-
Ümid edirəm ki, Ermənistan düzgün yolu seçər - Ərdoğan
-
Şimali Koreyadan nüvə əks-hücum təlimi – FOTOLAR
-
Azərbaycan-Rusiya əlaqələri daha da güclənəcək
-
Rayonlara yağış yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
“Paşinyan dedi ki, mən gedirəm, sonra torpağın əsil sahibi İlham Əliyev özü gələcək” – Zahid Oruc
-
Serenay Sarıkaya ilk dəfə sevgilisi ilə əl-ələ görüntüləndi - FOTOLAR
-
Uşaq bağçasında mənimsəmə - Cinayət işi açıldı
-
Masallıda narkotiklərin satışı ilə məşğul olanlar saxlanılıblar - FOTO
-
Əsgərovların bankında problemli kreditlər 2 dəfədən çox artdı - TƏFƏRRÜAT
-
Tavuşda gərgin vəziyyət: “Yerkrapa” üzvləri maşını etirazçıların üzərinə sürdülər
-
Bakıda məktəblilərə siqaret satanlar cərimələniblər - FOTO/VİDEO
-
“65 yaşıma qədər işləmək istəyirəm” - Mourinyo
-
Dünyada müdafiə xərcləri tarixi rekord həddə çatıb - SİYAHI
-
Azərbaycan və Ermənistan arasında delimitasiya prosesi başladı - RƏSMİ
-
Röyal Sarıməmmədov Pirallahının icra başçısı olmaq üçün hərəkətə keçib? - İDDİA
-
Bu qaydanı pozan sürücülər 200 AZN cərimələnəcək - RƏSMİ
-
Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb - Gündəlikdə 18 məsələ var
-
AMEA-nın qarşısındakı parkda oturacaqlar niyə yoxa çıxıb? - AÇIQLAMA/FOTO
-
İsrail İrana atdığı raketi özü məhv edib - “The New York Times”
-
Gürcüstan bazarında böhran - Azərbaycanda hansı avtomobillər ucuzlaşacaq?
-
Şirvan-Salyan Regional Təhsil İdarəsinin müdiri barəsində cərimə protokolu tərtib edilib - FOTO
TOP 10
ARXİV