|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Qüdsün indi yada düşməsinin pərdəarxası: ABŞ, Səudiyyə Ərəbistanı və İsrail arasındakı gizli razılaşma üzə çıxır
Tarix 08.12.17, 5:00 |
|
Professor Cengiz Tomar,
Mərmərə Universitetinin Siyasi elmlər fakültəsinin müəllimi
“Anadolu” Agentliyi, Türkiyə; 07 dekabr 2017-ci il
Rəvayətə görə, 11 dekabr 1917-ci il tarixdə Qüdsü işğal edən ingilis general Allenbi Xaçlı səfərlərinin artıq sona çatdığını söyləyib.
Orta Şərqdə onsuz da hər şey toz-duman olarkən, ərəbcənin Dəməşq ləhcəsində ifadə edərsək, “fevkanin tahtanin”, yəni, hər şeyin alt-üst olduğu bir xaos şəraiti sürərkən Trampın Qüdsü, Şərqi Qüds də daxil olmaqla, İsrailin paytaxtı olaraq qəbul və elan etməsinin, bir atom bombası təsiri yaradaraq, regionun qiyaməti ola biləcək, bəlkə də Orta Şərqdə “böyük partlama”ya yol açacaq bu açıqlamanı verməsinin 1917-ci il işğalından tam yüz il sonra baş tutması simvolik əhəmiyyət daşıyırmı?
Buna 02 dekabr 1917-ci il tarixli Balfor Bəyannaməsinin yüzüncü ildönümü və 1967-ci ilin “altı günlük müharibə”si nəticəsində Şərqi Qüdsün işğalının 50-ci ildönümü simvolizmlərini də əlavə edə bilərik.
Ən azı, hamımız bir məsələdə eyni fikirdəyik ki, Tramp bu simvolizmi dərk edəcək həssas bir şəxsiyyət deyildir. Yaxşı, elədirsə nə baş verdi ki, ABŞ prezidenti bu günlərdə belə bir qərar aldı?
Simvolizm çox inandırıcı gəlmirsə, ola bilər, Trampın seçki kampaniyası ərzində Qüdsü İsrailin paytaxtı olaraq tanıyacağını vəd etməsini xatırladaraq, bu sualı cavablandıra bilərsiniz. Amma bu cavab da “niyə indi” sualına qaneedici bir cavab kimi görünmür.
Nə yüzüncü ildönümü simvolizminin, nə də Trampın bu məsələdə söz vermiş olmasının Qüdsün bu günlərdə paytaxt olaraq tanınması üçün yetərli səbəb olmadığını düşünürsünüzsə, cavabı daha dərinlərdə, son illərdə Orta Şərqdə meydana gələn dəyişikliklərdə axtarmalı olacağıq.
Orta Şərqə bahar rüzgarı gətirə bilməyən “Ərəb Baharı”nın region sosiologiyasında mövcud olan canlı etnik və məzhəbi sosial qırılma xətlərini bir daha bərpa edilə bilməyəcək şəkildə bir-birindən aralayan zəlzələyə çevrildiyi çox açıq görünür. Şübhəsiz, region bundan sonra əsla əvvəlki kimi olmayacaq. Ancaq bu xaosdan sonra da elə və ya belə bir nizam qurulacaq.
ABŞ prezidentinin son Qüds həmləsi isə bu qırılma xətlərini darmadağın edərək, öz çevrəsində yeni bir peyklər nizamı yaratmağa yönəlik bir cəhd kimi görünür. Amma eynilə Bərzaninin referendum qumarında olduğu kimi, “Dimyata düyüyə gedərkən, evdəki bulqurdan olma” ehtimalını, daha açıq ifadə ilə, bütün ərəb və islam dünyasını itirmə riskini də daşıyır.
ABŞ Konqresi 1995-ci ildə aldığı bir qərarla səfirliyin Təl-Əvivdən Qüdsə köçürülməsini təsdiq etsə də, ABŞ prezidentləri, durumun həssaslığına görə, altı aylıq dövrlərlə bu qərarı təxirə salırdılar. Yaxşı, bəs bu gün nə oldu ki, ABŞ bu qərardan tam 22 il sonra belə bir işə girişdi?
ABŞ-ın xüsusi olaraq Suriya və İraqdakı, ümumən isə Orta Şərqdəki strateji səhvləri ən sonda Qüdsü İsrailin paytaxtı olaraq tanıyaraq, regionda etdiyi dəhşətli səhvlər zəncirinə yeni birini əlavə etməklə nəticələnməkdədir. Terrorizm və radikalizmlə mübarizə adı altında İraq, Suriya və Yəmən kimi ölkələrdəki dövlət sistemlərinin çökdürülərək, bu ölkələrin faktiki olaraq bölünməsi ən çox ABŞ-ın regiondakı rəqibləri olan Rusiya və İranın işinə yaradı.
Rusiya Suriyadakı təsirini möhkəmləndirərək, demək olar ki, qərbi Suriyanı faktiki mandat idarəçiliyinə çevirdi.
İran isə İraq və Suriyada nüfuz qazanaraq, Livan və Hizbullah vasitəsilə qurudan İsrailə çıxış əldə etməklə bərabər, Yəmən və Bəhreyn kimi ölkələr vasitəsilə də ABŞ-ın körfəzdəki müttəfiqlərini mühasirəyə alaraq, təhdidedər hala gəldi.
ABŞ müttəfiqi və strateji ortağı olan Türkiyəni Suriya məsələsində tərk etmiş, ona təhdid yaradan PKK, PYD/YPG və FETO kimi təşkilatlara dəstək verməklə, regiondakı ən önəmli müttəfiqini Rusiya və İran ilə əməkdaşlıq etmək məcburiyyətində qoymuşdur. Buna bir də Körfəzdə Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri tərəfindən sıxışdırılan Qətəri əlavə edək.
ABŞ Orta Şərqdəki yanlış siyasətləri nəticəsində yaranan Türkiyə, Rusiya, İran və Qətər blokuna qarşı öz liderliyində Səudiyyə Ərəbistanı və Körfəz ölkələrilə Misir və İsraildən ibarət bir blok yaradıb. İŞİD-in sahə hakimiyyətinin bitməkdə olduğu bir zamanda atılan bu addım, Tramp öncüllüyündəki ABŞ, Məhəmməd bin Salman öncüllüyündəki Səudiyyə Ərəbistanı (və Körfəz) və İsrail arasında son dövrdə ortaya çıxmağa başlayan razılaşmanın bir məhsulu kimi görünür. Çünki İranın son zamanlarda regionda ələ keçirdiyi nüfuz ən çox İsraili və Səudiyyə Ərəbistanını, dolayı olaraq da ABŞ-ı narahat edir.
Həm Həririnin Riyadda istefaya məcbur edilməsi, həm də Mahmud Abbasın Fələstin hakimiyyəti adına qəbul edilməsi, özündə imkansız şərtlər ehtiva edən bir sülh anlaşmasına məcbur edilməsi də bu razılaşma ilə izah edilə bilər. Çünki Abbas da son günlərdə Şərqi Qüds yerinə, şəhərin cənub-şərqindəki Əbu-Dis qəsəbəsini Fələstinin paytaxtı olaraq qəbul etməyə məcbur edilib. Sinadan bir hissə torpağın Fələstin hakimiyyətinə (ehtimal ki, təzminat olaraq) verilməsilə, Misirin də bu blokun yaranmasında töhfəsinin olması istənib. Çox yaxın bir zamanda Misirin Qırmızı dənizdəki strateji əhəmiyyətli iki adasını Səudiyyə Ərəbistanına verməsini də bu razılaşma çərçivəsində dəyərləndirək. Yəqin ki, Sisi də bu razılaşma sayəsində maliyyə yardımı və siyasi dəstək almaqla, öz iqtidarını möhkəmləndirmək istəyib.
Ancaq evdəki bu hesab, hər zaman Orta Şərq bazarına uyğun gəlməyə bilər. Tramp Qüdsü İsrailin paytaxtı olaraq tanıyaraq, şahmatdakı həmləsini edib. Şübhəsiz, başda Türkiyə olmaqla, İordaniya və islam dünyasındakı bir çox ölkə bu qərara böyük reaksiya verəcək. Amma burada əsas müəyyənedici olan Misir və Səudiyyə Ərəbistanı (Körfəz) xalqlarının və hakimiyyətlərinin mövqeləri olacaq. Misir və Səudiyyə Ərəbistanının xalqları böyük reaksiya verərsə, onların hakimiyyətlərinin buna qarşı reaksiyası Orta Şərqdə bütün nizamı dəyişdirə bilər…
Son söz: Qüdsə sülh gəlmədən Orta Şərqə sülh gəlməz.
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 1243
Analiz
Xəbərlər
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
-
Sumqayıtda 28 ailənin bir qaz sayğacı var: Limit necə hesablanır?
-
“Üçüncü dünya müharibəsi artıq gedir” - Podolyak
-
Rusiya müdafiə nazirinin müavini saxlanılıb - Külli miqdarda rüşvət görə
-
MDB-nin fond birjaları üçün yeni dövr: Azərbaycan və Özbəkistan yol açır
-
Şirkət işçilərin hüquqlarını pozdu: 20 min cərimələndi
-
“BAM-ın gücü 12 ildə 3 dəfə artıb“ - Putin
-
“Vətəndaş nikahı qanunsuzdur“ - Spiker
-
“ABŞ Ukraynaya 1 milyardlıq hərbi yardım paketi hazırlayır” – “Reuters”
-
Bu gün toyları olacaqdı - Heç biri həyatda deyil...
-
İran hakimiyyəti ölkə əhalisinə divan tutur - VİDEO
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Qrunt suları Binə qəsəbəsinin sakinlərinin evlərinə doldu - VİDEO
-
Ərdoğan iqamətgahında uşaqlarla görüşdü - Fotolar
-
“Bəzi ölkələr Azərbaycana qarşı soyuq müharibəyə başlayıblar“ - Prezident
-
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı məmnunluq doğurur
-
Azərbaycanda “Sığorta ödənişinin verilməsi Qaydası” dəyişdi - QƏRAR
-
Mikayıl Cabbarov səyyar vergi yoxlaması haqda qərar imzaladı - Dəyişiklik
-
“Ukrayna müharibə başlayandan yarım milyon hərbçisini itirib“ - Şoyqu
-
İcra Hakimiyyəti sabiq nazirdən 133 minə “BMW 520i” alır – Bazardakı qiymətdən 17,5 min bahadır
-
Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
-
“Türkiyədə yeni konstitusiya ilə bağlı proses başlayır” - Numan Kurtulmuş
-
“Ermənistan “Dağlıq Qarabağ”ın sülh sazişində olmamasına razılaşıb” - Prezident
-
Xankəndi şəhərindəki tibb müəssisəsində ilk körpə dünyaya gəlib - FOTOLAR
-
Qubadlıda sərhədçilər üçün yaşayış binası istifadəyə verilib - FOTO/VİDEO
-
Xətai rayonunda səkini zəbt edərək qanunsuz parklanma yeri saldılar - VİDEO
-
Üç ayda xaricə 25 min ton alma satmışıq – Qiyməti nə qədər bahalaşıb?
-
“Fransa, Hindistan və Yunanıstan Ermənistanı bizə qarşı silahlandırır, biz gözləyə bilmərik“ - Prezident
-
Münasibətlərimizin inkişafına yeni təkan verəcək görüş
-
Binəqədidə sürücülük məktəbi ilə bağlı ilginc iddia - “Asan“ yolla sürüclük kursu arayışı almaq olur?
-
“Nar” Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırıldı - FOTO
-
“Biz dörd kənd məsələsini heç vaxt yaddan çıxarmamışıq” - İlham Əliyev
-
“Narkotik artıq məktəblərə yol tapıb“ - Siyavuş Novruzov
-
“İndi bizim sülh sazişinin necə olması ilə bağlı ümumi anlayışımız var“ - Azərbaycan lideri
-
Ceyhun Bayramov Çexiyanın Baş naziri ilə görüşüb - FOTO
-
Binəqədidə yol problemi: “Yağış yağanda şəhərə çıxmaq mümkün deyil”
-
Ümid edirəm ki, Ermənistan düzgün yolu seçər - Ərdoğan
-
Şimali Koreyadan nüvə əks-hücum təlimi – FOTOLAR
-
Azərbaycan-Rusiya əlaqələri daha da güclənəcək
-
Rayonlara yağış yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
“Paşinyan dedi ki, mən gedirəm, sonra torpağın əsil sahibi İlham Əliyev özü gələcək” – Zahid Oruc
TOP 10
ARXİV