|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Putin “Böyük Avropanı” yoxsa “kosmetik təmir”i seçəcək?
Tarix 14.03.18, 22:26 |
|
Putin indi növbəti altı il üçün siyasətini müəyyənləşdirəcək hansı variantı seçəcək?
Heç kim martın 18-i Vladimir Putinin bütün rəqiblərini böyük fərqlə qabaqlayaraq, növbəti altı il müddətinə prezident seçiləcəyinə şübhə etmir. İlk baxışdan, onun avtoritarizmi sarsılmaz görünür: dəyişməz prezidentin reytinqi artıq 18 ildir 80% təşkil edir. Lakin bu, xülyadır. Əslində Rusiya radikal dəyişikliklərə hamilədir. Ancaq dünyaya nəyin “göz açacağı” hələlik bilinmir. Bu, islahatlar, ölkənin Avropa inkişaf yoluna qayıdışı yoxsa nəinki Rusiyaya, həmçinin beynəxalq ictimaiyyətə təhlükə törədəcək fəlakət olacaq?!
Rusiya cəmiyyəti demokratiya, insan hüquqları və bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinin imitasiyası üzərində qurulub. Neft və digər xammalın satışından dövlət büdcəsinə daxil olan yüksək gəlirlərlə möhkəmlənən siyasi sistemin bu cür konstruksiyası həmişə yüksək davamlılıq göstərib. Əslində isə hər şey mövcud bir institutun – dəyişməz hakimiyyət və onun əsas siması Vladimir Putinin ətrafında fəaliyyət göstərir. Bu faktı gizlətmək üçün bütün kütləvi informasiya vasitələrini nəzarətdə saxlayan güclü təbliğat maşını işləyir, istənilən gerçək siyasi müxalifət isə marginal vəziyyətə salınıb.
Bu zaman xammal ixracı üzərində qurulan iqtisadi model kövrək çıxıb. Hələ 2013-cü ildə, neftin qiyməti 110 dollara çatdığı və Rusiya-Ukrayna münaqişəsi açıq şəkil almağa başlamadığı bir vaxtda ÜDM cəmi 1,3% artmışdı. Sonradan neft və qaz qiymətinin kəskin azalması, Ukrayna hadisələrinə müdaxilədən sonra Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalar dərhal iqtisadi artımı dayandırıb və artıq beş ildir əhalinin real gəlirlərini azaltmağa davam edir. Vladimir Putinin hələ də yüksək olan etimad reytinqi indi vətəndaşların sosial gələcəkləri ilə bağlı narahat gözləntiləri və Rusiyada islahatların keçirilməsini vacib hesab edən ekspert konsensusu ilə birləşir.
Bəs yaranmış problemləri necə həll etmək olar? Burada fikirlər ayrılır. Bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, siyasi sistemdə heç nəyi dəyişmək lazım deyil, çünki avropasayağı institutların formalaşdırılması çox vaxt aparacaq. Ona görə iqtisadi artımı illik 4%-dən az olmayan səviyyəyə qaldırmaq üçün müəssisələrə ucuz kredit təqdim etmək və vergiləri azaltmaq kifayətdir. Üstəlik, məhkəmə və hüquq mühafizə sistemində kosmetik təmir aparmaq, yeni sosial yardım proqramları tətbiq etmək olar.
Əsasən keçmiş maliyyə naziri Aleksey Kudrinin ətrafında cəmlənən digərləri israr edir ki, iqtisadiyyata “pul vurmaq” iqtisadi artımı təmin etməməklə yanaşı, əksinə, inflayasiyaya gətirib çıxaracaq və investisiya mühitini pisləşdirəcək. Bu qrup ekspert hesab edir ki, yaxın illər ərzində insan kapitalına (təhsil, səhiyyə), infrastruktura (yollar, rabitə) yatırımı artırmaq və yeni texnologiyalar (digitalizasiya, robotlaşdırma və sair) tətbiq etmək lazımdır. Bundan başqa, dövlət idarəçiliyinin effektivliyini radikal şəkildə artırmaq lazımdır. Bu isə Rusiyanın əvvəlki kimi bir hissəsi olduğu Böyük Avropaya qarşı iqtisadiyyatının və cəmiyyətinin açıqlığı olmadan mümkün deyil.
Açıq səslənməsə də, aydındır ki, Rusiyada siyasi rejim dəyişməsə, Aleksey Kudrinin qrupu tərəfindən təklif edilən islahatların heç bir şansı yoxdur. Daimi hakimiyyət və avtoritarizmdən real demokratiyaya, ona xas sərt siyasi rəqabətə, müstəqil məhkəmələrə və yerli idarəetmə oqranlarına keçmək lazımdır. Aydındır ki, belə bir dönüş Rusiyanın xarici siyasətində də dəyişikliklərə səbəb olacaq. Əsaslandırılmamış aqressiv elementlərə malik indi mövcud olan təcriddən ümumi baza dəyərlərə əsaslanan Qərblə tərəfdaşlığa dönüş baş verəcək.
2018-ci ildən sonra Rusiyanın inkişaf yolu ilə bağlı üçüncü mövqe də var. Bu mövqenin ideoloqları hesab edirlər ki, ölkə ənənəvi dəyərlər üzərində qurulmuş sivilizasiyanın qeyri-avropa növüdür. İnsanın ehtiyacları barədə demaqoqluğu bir kənara qoysaq, bu dəyərlər arasında ən əsası dövlət mərkəzləşməsidir. Məhz dövlət ona xidmət etməli olan şəxsiyyətə qarşı müqəddəs mahiyyət kimi çıxış edir. Məsələn, Konstitutsiya məhkəməsinin indiki sədri Valeri Zorkin “Rossiyskaya qazeta” dövlət qəzetində bildirib: “Təhkimçiliyin bütün xərclərinə baxmayaraq, məhz o, millətin daxili birliyini qoruyan əsas bənd olub”. Vladimir Putin isə Rusiyanı “sivilizasiya dövləti” adlandırıb. Bu dünyagörüşünün arxasında həmin praqmatik məna gizlənir: dövləti tənqid edənlərin hamısı Rusiyanın düşmənləridir. Dəyişməyən indiki hakimiyyətin ideoloji əsası belə sadə, ancaq effektiv üsulla təmin olunur.
Yuxarıda təsvir edilən nöqteyi-nəzər indiki avtoritar rejim qurulan zaman Rusiyada müəyyən dərəcədə həyata keçirilib. İqtisadi böhrana, beynəlxalq münasibətlərin kəskin gərginləşməsinə və Rusiyaya qarşı sanksiyaların tətbiq edilməsinə səbəb olan xarici siyasətin formalaşmasına gətirib çıxaran da məhz bu olub.
Beləliklə, indi siyasətini növbəti altı il müddətinə müəyyənləşdirən Vladimir Putinin yuxarıda qeyd olunan üç alternativdən ibarət menyusu var: “kosmetik təmir”, “Böyük Avropa” və “xüsusi, qeyri-avropa yolu”.
O, hansı variantı seçəcək?
Martın 1-i Federal Məclisə müraciəti nəzərə alsaq, “sivilizasiya dövləti” elementləri ilə birləşdirilmiş “kosmetik təmir” (lakin iqtisadiyyatı ucuz pullarla doldurmaq olmayacaq) variantı daha çox ehtimal edilir.
Görünən odur ki, “Böyük Avropa”dan söhbət belə getmir. Bu variantdan yalnız ritorika götürüləcək. Ritorika həyata keçirilən siyasətin ümumdünya mütərrəqqiliyini nümayiş etdirəcək: “İrəli getmək, dinamik şəkildə inkişaf etmək üçün bütün sahələrdə azad məkanı genişləndirməli, demokratiya institutlarını, yerli özünü idarəetmə orqanlarını, vətəndaş cəmiyyəti strukturlarını, məhkəmələri möhkəmləndirməli, dünyaya, yeni ideyalara və təşəbbüslərə açıq ölkə olmalıyıq”.
Putinin prezidentlik dövrü boyu olduğu kimi, əslində hər şey “Böyük Avropa”ya zidd tendensiyalar üzrə aparılır. Həmin çıxış zamanı Putin təxminən bir saatını yeni silah növlərini təsvir etməyə həsr edib. Həmin silahlar Rusiyanı bu sahədə qeyd-şərtsiz üstünlüklə təmin etməlidir. Bəs bütün bunlar “dünyaya açıq” ölkə statusu, iddialı sosial inkişaf planları və Putinin nitqində toxunduğu infrastruktur inşasına uyğun gəlirmi?
Rusiyanın silah yarışına və sosial proqramlara sadəcə pulu çatmaz. Ölkənin problemi təkcə bunda deyil. XXI əsrdə hərbi sahə də daxil olmaqla, innovativ inkişaf yalnız demokratik cəmiyyətdə yaşayan azad insan ilə təmin olunur. Vladimir Putinin rəğbət bəslədiyi “sivilizasiya dövləti” konsepsiyası isə heç cürə buna uyğun gəlmir.
Ona görə, çox güman, Vladimir Putinin növbəti prezidentlik müddəti Rusiya üçün elə də asan olmayacaq. Onun prinsipcə heç nə dəyişmədən, nəyi isə dəyişmək istəyi ölkəni gec-tez açıq böhran vəziyyətinə gətirib çıxaracaq. Bununla yanaşı, bir fakt danılmaz olaraq qalır: Rusiya Avropa islahatlarından heç yana qaça bilməz. Bütün məsələ isə bundan ibarətdir: həmin islahatların nəhayət başlaması üçün cəmiyyət hansı bədəli ödəməli olacaq?
Yevgeni Qontmaçer
“Ali İqtisadiyyat Məktəbi” milli araşdırma universitetinin professoru
Xpressa.net
Xəbərin oxunma sayı : 574
Analiz
Xəbərlər
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
-
Sumqayıtda 28 ailənin bir qaz sayğacı var: Limit necə hesablanır?
-
“Üçüncü dünya müharibəsi artıq gedir” - Podolyak
-
Rusiya müdafiə nazirinin müavini saxlanılıb - Külli miqdarda rüşvət görə
-
MDB-nin fond birjaları üçün yeni dövr: Azərbaycan və Özbəkistan yol açır
-
Şirkət işçilərin hüquqlarını pozdu: 20 min cərimələndi
-
“BAM-ın gücü 12 ildə 3 dəfə artıb“ - Putin
-
“Vətəndaş nikahı qanunsuzdur“ - Spiker
-
“ABŞ Ukraynaya 1 milyardlıq hərbi yardım paketi hazırlayır” – “Reuters”
-
Bu gün toyları olacaqdı - Heç biri həyatda deyil...
-
İran hakimiyyəti ölkə əhalisinə divan tutur - VİDEO
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Qrunt suları Binə qəsəbəsinin sakinlərinin evlərinə doldu - VİDEO
-
Ərdoğan iqamətgahında uşaqlarla görüşdü - Fotolar
-
“Bəzi ölkələr Azərbaycana qarşı soyuq müharibəyə başlayıblar“ - Prezident
-
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı məmnunluq doğurur
-
Azərbaycanda “Sığorta ödənişinin verilməsi Qaydası” dəyişdi - QƏRAR
-
Mikayıl Cabbarov səyyar vergi yoxlaması haqda qərar imzaladı - Dəyişiklik
-
“Ukrayna müharibə başlayandan yarım milyon hərbçisini itirib“ - Şoyqu
-
İcra Hakimiyyəti sabiq nazirdən 133 minə “BMW 520i” alır – Bazardakı qiymətdən 17,5 min bahadır
-
Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
-
“Türkiyədə yeni konstitusiya ilə bağlı proses başlayır” - Numan Kurtulmuş
-
“Ermənistan “Dağlıq Qarabağ”ın sülh sazişində olmamasına razılaşıb” - Prezident
-
Xankəndi şəhərindəki tibb müəssisəsində ilk körpə dünyaya gəlib - FOTOLAR
-
Qubadlıda sərhədçilər üçün yaşayış binası istifadəyə verilib - FOTO/VİDEO
-
Xətai rayonunda səkini zəbt edərək qanunsuz parklanma yeri saldılar - VİDEO
-
Üç ayda xaricə 25 min ton alma satmışıq – Qiyməti nə qədər bahalaşıb?
-
“Fransa, Hindistan və Yunanıstan Ermənistanı bizə qarşı silahlandırır, biz gözləyə bilmərik“ - Prezident
-
Münasibətlərimizin inkişafına yeni təkan verəcək görüş
-
Binəqədidə sürücülük məktəbi ilə bağlı ilginc iddia - “Asan“ yolla sürüclük kursu arayışı almaq olur?
-
“Nar” Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırıldı - FOTO
-
“Biz dörd kənd məsələsini heç vaxt yaddan çıxarmamışıq” - İlham Əliyev
-
“Narkotik artıq məktəblərə yol tapıb“ - Siyavuş Novruzov
-
“İndi bizim sülh sazişinin necə olması ilə bağlı ümumi anlayışımız var“ - Azərbaycan lideri
-
Ceyhun Bayramov Çexiyanın Baş naziri ilə görüşüb - FOTO
-
Binəqədidə yol problemi: “Yağış yağanda şəhərə çıxmaq mümkün deyil”
-
Ümid edirəm ki, Ermənistan düzgün yolu seçər - Ərdoğan
-
Şimali Koreyadan nüvə əks-hücum təlimi – FOTOLAR
-
Azərbaycan-Rusiya əlaqələri daha da güclənəcək
-
Rayonlara yağış yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
“Paşinyan dedi ki, mən gedirəm, sonra torpağın əsil sahibi İlham Əliyev özü gələcək” – Zahid Oruc
-
Serenay Sarıkaya ilk dəfə sevgilisi ilə əl-ələ görüntüləndi - FOTOLAR
-
Uşaq bağçasında mənimsəmə - Cinayət işi açıldı
-
Masallıda narkotiklərin satışı ilə məşğul olanlar saxlanılıblar - FOTO
-
Əsgərovların bankında problemli kreditlər 2 dəfədən çox artdı - TƏFƏRRÜAT
-
Tavuşda gərgin vəziyyət: “Yerkrapa” üzvləri maşını etirazçıların üzərinə sürdülər
-
Bakıda məktəblilərə siqaret satanlar cərimələniblər - FOTO/VİDEO
-
“65 yaşıma qədər işləmək istəyirəm” - Mourinyo
-
Dünyada müdafiə xərcləri tarixi rekord həddə çatıb - SİYAHI
-
Azərbaycan və Ermənistan arasında delimitasiya prosesi başladı - RƏSMİ
-
Röyal Sarıməmmədov Pirallahının icra başçısı olmaq üçün hərəkətə keçib? - İDDİA
-
Bu qaydanı pozan sürücülər 200 AZN cərimələnəcək - RƏSMİ
-
Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb - Gündəlikdə 18 məsələ var
-
AMEA-nın qarşısındakı parkda oturacaqlar niyə yoxa çıxıb? - AÇIQLAMA/FOTO
-
İsrail İrana atdığı raketi özü məhv edib - “The New York Times”
-
Gürcüstan bazarında böhran - Azərbaycanda hansı avtomobillər ucuzlaşacaq?
-
Şirvan-Salyan Regional Təhsil İdarəsinin müdiri barəsində cərimə protokolu tərtib edilib - FOTO
TOP 10
ARXİV