|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Taleyi İranın qərarından asılı olan Çin … –Bəs, Türkiyənin seçimi necə olacaq?
Tarix 12.06.19, 0:46 |
|
ABŞ Müdafiə Nazirliyinin Ankaraya göndərdiyi məktub hesab edildiyindən daha çox önəmlidir. Təsirləri də, nəticələri də çox müzakirə ediləcək. Zamanın keçməsini gözləyək, görəcəyik. Hazırda üzərində yetərincə durulmadığı da bir həqiqətdir.
Çoxdandır yazıram, Türkiyə Aralıq dənizində bir təyyarə gəmisidir. Avrasiyanı Afrikaya, Orta Şərqi Avropaya bağlayır. İkinci belə bir ölkə yoxdur. Torpaqlarımız dəyərli olduğundan qapıya dayanan da çox olur. Türkiyə tam bu mərhələdədir. Milli və müstəqil siyasət həyata keçirməyə cəhd etdikcə, qarşıdakılar da öz maraqları yönündə təzyiq edirlər. Bu, ilk deyil, son da olmayacaq. Çünki Türkiyə anlamadığımız qədər kilid önəm kəsb edən bir ölkədir.
İstanbul seçkiləri, Suriya məsələsi, Rusiya ilə yaxınlaşma, S-400-lərin alınması, NATO-nun təzyiqləri, qurulması düşünülən Avropa ordusu da tək bir şeylə – Türkiyənin harada duracağı ilə bağlıdır.
Ankaranın mövqeyi fövqəladə dəyərli olunca, NATO və ABŞ təzyiqi artırdı. S-400 bu böhranın lövhəyə çevrilmiş halıdır. ABŞ israrla “Ya mənim sözümü dinləyərsən, ya da qarşımda duran düşmən olarsan” məntiqi ilə hərəkət etməkdədir.
Ankaraya göndərilən son məktub bunun göstəricisidir. ABŞ rəsmən Türkiyəni təhdid etməkdədir. Bu, açıq və aydındır. Türkiyənin Hava Hücumundan Müdafiə (HHM) sistemləri alması, özünü güvəndə hiss etməsi Vaşinqtonu narahat etməkdədir. Bu da aydındır. Bu durumda ağıla ilk gələn sual budur: “Bu, necə ortaqlıqdır?”
ABŞ Müdafiə Nazirliyi ortaq olaraq HHM sistemini qurmur. Ankara məsələnin həllini başqa yerdə tapınca da, böhran qapıya dayanır. Yaxşı, bəs nə üçün belədir?
Məsələni bir az açaq. Mərkəzə Aralıq dənizini qoyaraq gedək. Aralıq dənizi və Kipr adası ABŞ, AB və Türkiyənin oyun sahəsidir. Burada görə bilmədiyimiz qədər önəmli bilək güləşi gedir. Əlbəttə, bu güc balansında nəzərə alınmalı olan digər bir oyunçu da İsraildir.
ABŞ-ın nəhəng “Exxon-Mobil” şirkəti Aralıq dənizində iştirakını artırdı. Arxasına Pentaqon kimi bir gücü alan “Exxon-Mobil” Aralıq dənizinin neft və qaz xəritəsini cızdı. Fransanın “Total” və İngiltərənin “Shell” şirkəti də bölgədə apardıqları ciddi aramaları tamamladı. “Eni” (İtaliya), “Qatar Gas” (Qətər), “Noble Enerji” (ABŞ) və gizli güc olan “Kogas” (Koreya) da zondaj işi yönündə çox önəmli addımlar atdı. Koreya hara, Aralıq dənizi hara? Elə deyilmi? Ancaq oyun böyük olduğundan hər kəs buradadır.
Türkiyənin bölgədə böyük uğurlar əldə etməsi məlum olan bir “sirr”dir. Türkiyə Dəniz Qüvvələrinin son dövrdə göstərdiyi bayraq hər kəs tərəfindən görüldü. Mesaj alındı. Türkiyəyə rəğmən, addım atmaq elə də asan deyil. Aralıq dənizində olan şirkətlərdən ikisi Türkiyə ilə ortaq hərəkət etmək istəməkdədir.
Aralıq dənizi və Türkiyə üzərindən elektrik yüklü buludlar keçdiyi bir vaxtda əsil mübarizə Çinlə, “Huawei” ilə gedir. Son günlərdə ABŞ-ın Çinin telekommunikasiya nəhəngi “Huawei”ni hədəf seçməsinin əsas səbəbinin Aralıq dənizi olduğu bilinməlidir. “Yeni İpək Yolu” üçün texnologiya da çox önəmlidir. “Yeni İpək Yolu”nun texnoloji infrastrukturunu hazırlayan “Huawei” artıq açıq şəkildə hədəf seçilib. Bir sistemin normal fəaliyyət göstərməsi, normal nəticələr verməsi üçün onun texnoloji infrastrukturunun çox güclü olması lazımdır. Bu səbəblə, “Huawei” “Yeni İpək Yolu”nu misilsiz hala gətirəcək bir gücdür. Hazırda ABŞ-ın əməliyyatına məruz qalan “Huawei”nin artıq “Yeni İpək Yolu”nun texnoloji infrastrukturunu hazırlama şansı qalmayıb.
Əslində hesablaşma, “Huawei”nin sahibinin qızı MKİ tərəfindən girov götürülərək, çox öncədən başlamışdı. ABŞ Çinə bir təklif verdi: “Yeni İpək Yolu”nun texnoloji infrastrukturunu ABŞ şirkətləri qursun. Əks halda, bu layihənin uğurlu olmayacağını, 65 ölkəlik zəncirin halqalarının bir çox yerdən qopacağını söylədi.
Bəzilərinə görə, bu, böyük təhdid idi. Lakin Çin ABŞ-ın tələblərini görməməzliyə vurdu. Bəlkə də bu, Çinin Avropa və Rusiya ilə yaxınlaşmasının bir nəticəsi idi. Məhz bu durum ABŞ-ın çox sərt şəkildə “Huawei”ni bitirmə planına start verməsinə səbəb oldu. “Huawei”nin yüksək səviyyəli vəzifəli şəxsləri belə, markanın çökməkdə olduğunu gördü və lazım olan geri addımın atılmasını istədi.
“Yeni İpək Yolu” da, “Huawei” də önəmlidir. Bəlkə də Çin həm “Yeni İpək Yolu”nu, həm də “Huawei”ni itirəcək. Buna qarşı addımların sürətlə atılması gözləndiyi bir vaxtda, gözlənilən olmadı. Çin Aralıq dənizində geridə qaldı. Aralıq dənizinə sahili olan ölkələrdən yalnız İtaliya ilə yaxın əlaqələr qura bilən Çin, yalnız Roma ilə hər hansı bir uğura nail ola bilməyəcəyini anlayır.
Çin İsraillə keçirdiyi gizli görüşlərə də ümid bağlayırdı. Ancaq ABŞ İsrailin addım atmasına mane oldu. Təl-Əvivi blokladı. İtirən yenə Çin oldu.
Rusiyanın Aralıq dənizindəki mövcud gücü Çin üçün bir fürsət ola bilər. Ancaq Rusiya Çinlə əsla yaxın dost olmaz, ola bilməz. Tarixləri buna izin verməz. Maraqları ilə bağlı əlaqələri bir gün mütləq bitər.
Çinin neftə olan ehtiyacını qarşılayan yeganə güc İrandır. İndi ABŞ-ın embarqosu altında çətin günlər keçirən İranın bu duruma düşməsinin səbəbi də, əslində, Pekindir. ABŞ-ın İranla imzalanan nüvə anlaşmasından çıxdığı həftə Pekin Tehranla çox önəmli bir neft anlaşması imzalamışdı. İndi İran böyük güc itirdiyi bir vaxtda Çindən yetərincə dəstək ala bilmir. Bir neçə həftə sonra İran Çinlə əlaqələrini kəsmə nöqtəsinə gəldiyini ABŞ-a söyləyərsə, embarqo qalxar. O andan etibarən Çin üçün çökmə başlayar. Çində heç görmədiyiniz üsyanlar çıxar.
ABŞ Maliyyə naziri Stiven Mnuçin də Çinə qarşı sərt çıxdı. O, “Əgər Çin bizimlə anlaşma yolunda irəliləmək istəyərsə, biz ortaya qoyduğumuz şərtlər çərçivəsində irəliləməyə hazırıq. Əgər Çin addım atmaq istəmirsə, artıq bizim bu məsələ ilə bağlı edə biləcəyimiz bir şey yoxdur. Əgər Çin bizim dediyimiz anlaşmaları qəbul edərsə, bu ayın sonunda Trampla Çin Dövlət Şurasının Sədri Şi Yaponiyada keçiriləcək G-20 sammitində görüşə, maraqlı hadisələr ola bilər” dedi.
Türkiyənin 15 iyuldan sonra ABŞ və NATO-dan uzaqlaşması, Rusiya və İranla yaxınlaşması, Çinin burada ehtiyac hiss etdiyi sahəni əldə edə bilməməsi, ÇXR İstanbul Baş konsulu Çuy Veyin İmamoğlu ilə görüşə gedən ilk (xarici – tərc.) şəxs olması, S-400 və F-35-lərlə bağlı baş verənlərin hamısı getməkdə olan böyük mübarizənin əks olunmalarıdır. Dünya yenidən qurulacaq. Bunlar doğuş sancılarıdır.
Qlobal sərmayənin Türkiyəni hədəf aldığı, Ərdoğana qarşı hücum başlatdığı da bir həqiqətdir. İstanbul ilk cəbhədir. Baş verən hadisələrə şüarlarla deyil, ağılla baxsaq, görünən mənzərə budur.
Ergün Diler
“Takvim”, Türkiyə, 11 iyun 2019-cu il
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 184
Analiz
Xəbərlər
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
-
Sumqayıtda 28 ailənin bir qaz sayğacı var: Limit necə hesablanır?
-
“Üçüncü dünya müharibəsi artıq gedir” - Podolyak
-
Rusiya müdafiə nazirinin müavini saxlanılıb - Külli miqdarda rüşvət görə
-
MDB-nin fond birjaları üçün yeni dövr: Azərbaycan və Özbəkistan yol açır
-
Şirkət işçilərin hüquqlarını pozdu: 20 min cərimələndi
-
“BAM-ın gücü 12 ildə 3 dəfə artıb“ - Putin
-
“Vətəndaş nikahı qanunsuzdur“ - Spiker
-
“ABŞ Ukraynaya 1 milyardlıq hərbi yardım paketi hazırlayır” – “Reuters”
-
Bu gün toyları olacaqdı - Heç biri həyatda deyil...
-
İran hakimiyyəti ölkə əhalisinə divan tutur - VİDEO
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Qrunt suları Binə qəsəbəsinin sakinlərinin evlərinə doldu - VİDEO
-
Ərdoğan iqamətgahında uşaqlarla görüşdü - Fotolar
-
“Bəzi ölkələr Azərbaycana qarşı soyuq müharibəyə başlayıblar“ - Prezident
-
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı məmnunluq doğurur
-
Azərbaycanda “Sığorta ödənişinin verilməsi Qaydası” dəyişdi - QƏRAR
-
Mikayıl Cabbarov səyyar vergi yoxlaması haqda qərar imzaladı - Dəyişiklik
-
“Ukrayna müharibə başlayandan yarım milyon hərbçisini itirib“ - Şoyqu
-
İcra Hakimiyyəti sabiq nazirdən 133 minə “BMW 520i” alır – Bazardakı qiymətdən 17,5 min bahadır
-
Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
-
“Türkiyədə yeni konstitusiya ilə bağlı proses başlayır” - Numan Kurtulmuş
-
“Ermənistan “Dağlıq Qarabağ”ın sülh sazişində olmamasına razılaşıb” - Prezident
-
Xankəndi şəhərindəki tibb müəssisəsində ilk körpə dünyaya gəlib - FOTOLAR
-
Qubadlıda sərhədçilər üçün yaşayış binası istifadəyə verilib - FOTO/VİDEO
-
Xətai rayonunda səkini zəbt edərək qanunsuz parklanma yeri saldılar - VİDEO
-
Üç ayda xaricə 25 min ton alma satmışıq – Qiyməti nə qədər bahalaşıb?
-
“Fransa, Hindistan və Yunanıstan Ermənistanı bizə qarşı silahlandırır, biz gözləyə bilmərik“ - Prezident
-
Münasibətlərimizin inkişafına yeni təkan verəcək görüş
-
Binəqədidə sürücülük məktəbi ilə bağlı ilginc iddia - “Asan“ yolla sürüclük kursu arayışı almaq olur?
-
“Nar” Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırıldı - FOTO
-
“Biz dörd kənd məsələsini heç vaxt yaddan çıxarmamışıq” - İlham Əliyev
-
“Narkotik artıq məktəblərə yol tapıb“ - Siyavuş Novruzov
-
“İndi bizim sülh sazişinin necə olması ilə bağlı ümumi anlayışımız var“ - Azərbaycan lideri
-
Ceyhun Bayramov Çexiyanın Baş naziri ilə görüşüb - FOTO
-
Binəqədidə yol problemi: “Yağış yağanda şəhərə çıxmaq mümkün deyil”
-
Ümid edirəm ki, Ermənistan düzgün yolu seçər - Ərdoğan
-
Şimali Koreyadan nüvə əks-hücum təlimi – FOTOLAR
-
Azərbaycan-Rusiya əlaqələri daha da güclənəcək
-
Rayonlara yağış yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
“Paşinyan dedi ki, mən gedirəm, sonra torpağın əsil sahibi İlham Əliyev özü gələcək” – Zahid Oruc
-
Serenay Sarıkaya ilk dəfə sevgilisi ilə əl-ələ görüntüləndi - FOTOLAR
-
Uşaq bağçasında mənimsəmə - Cinayət işi açıldı
-
Masallıda narkotiklərin satışı ilə məşğul olanlar saxlanılıblar - FOTO
-
Əsgərovların bankında problemli kreditlər 2 dəfədən çox artdı - TƏFƏRRÜAT
-
Tavuşda gərgin vəziyyət: “Yerkrapa” üzvləri maşını etirazçıların üzərinə sürdülər
-
Bakıda məktəblilərə siqaret satanlar cərimələniblər - FOTO/VİDEO
-
“65 yaşıma qədər işləmək istəyirəm” - Mourinyo
-
Dünyada müdafiə xərcləri tarixi rekord həddə çatıb - SİYAHI
-
Azərbaycan və Ermənistan arasında delimitasiya prosesi başladı - RƏSMİ
-
Röyal Sarıməmmədov Pirallahının icra başçısı olmaq üçün hərəkətə keçib? - İDDİA
-
Bu qaydanı pozan sürücülər 200 AZN cərimələnəcək - RƏSMİ
-
Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb - Gündəlikdə 18 məsələ var
-
AMEA-nın qarşısındakı parkda oturacaqlar niyə yoxa çıxıb? - AÇIQLAMA/FOTO
-
İsrail İrana atdığı raketi özü məhv edib - “The New York Times”
-
Gürcüstan bazarında böhran - Azərbaycanda hansı avtomobillər ucuzlaşacaq?
-
Şirvan-Salyan Regional Təhsil İdarəsinin müdiri barəsində cərimə protokolu tərtib edilib - FOTO
-
Arxektura komitəsində “göydələn biznesi“ - Ramin Abdullayev hər ay onlarla mənzilə necə sahiblənir?
-
“İranda etnik azərbaycanlılar ayrı-seçkiliyə məruz qalır“ - Dövlət Departamenti
-
Bəzi bölgələrə yağış, Şahdağa sulu qar yağıb - FAKTİKİ HAVA
-
Qərb ölkələrində “Çin casusu” xofu: Beş nəfər həbs olundu
-
Həyət evlərinin satışında yaranan durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Ərli qadınla subay oğlanın şok hərəkəti: - “Rayona getdik, kənddə axşam...“
-
Kanalizasiya suyu aylardır küçəyə axır - ŞİKAYƏT + VİDEO
-
Son günlər turşulardan zəhərlənmə halları artıb: SƏBƏB NƏDİR?
-
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola düşdü - FOTOLAR
-
Lətifənin fərqli tərzi - Fotolar
-
Ev telefonlarına olan tələbat niyə azalıb? - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyevin Rusiyaya işgüzar səfəri başa çatıb
-
Müdirə salam vermədi, işdən qovuldu - Azərbaycanda ilginc hadisə
-
“Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi” - Putin
-
Ali məktəbləri bitirən tələbələr işə təyinat ala biləcəklər? - VİDEO
-
Kanalizasiya xətlərinin tez-tez tıxanmasına səbəb nədir? - VİDEO
-
Şagirdlər daha ev tapşırığı etməyəcəklər? - Nazirlikdən açıqlama
-
“Vladimir Putin və Heydər Əliyev iki ölkə arasında dostluq münasibətlərinin əsasını qoyublar” - İlham Əliyev
-
Hakimlərə etirazı rədd edildi - İndi də prokurordan narazıdır
-
İlham Əliyev və Vladimir Putinin BAM veteranları ilə görüşü olub - FOTO/VİDEO
-
“BAM XXI əsr üçün qlobal siyasəti müəyyən edir“ - Vladimir Putin
-
Astarada xarabalıqdan betər tibb məntəqəsi - VİDEO
-
İranda Rusiyanın kredit kartları işləyəcək - FOTO
-
“Əli Kərimli, artıq kənara çəkilməlisiniz“ - Deputatdan ÇAĞIRIŞ
-
Bu universitetdə tələbələrin təhsilhaqqı mənimsənilib - TƏFƏRRÜAT
-
“AccessBank” 126 milyon manatdan çox - ZƏRƏRDƏ
-
Quşçularla deputat arasında qalmaqal: Toyuqlar dərmanla şişirdilir?
-
Peskov sülhməramlıların Qarabağdan çıxarılmasının səbəbini AÇIQLADI
-
Bərdə sakinlərini dəhşətə salan hadisə: İlanlar evlərə hücum etdi - VİDEO
-
Taksi qiymətlərində artım var: Səbəb nədir?
-
Müəllimlərin nəzərinə: Növbəti vakansiya seçimi başlayır
-
Hansı bankda əhalinin nə qədər əmanəti var? – Tam siyahı
-
Bəzi rayonlarda leysan yağıb, dolu düşüb - FAKTİKİ HAVA
-
“Rusiya ilə əlaqələrimizin inkişafından çox razıyıq” - İlham Əliyev
-
MEDİA sosial şəbəkə istifadəçilərini məsuliyyətli olmağa çağırıb - Diqqət!
-
“Heydər Əliyev BAM layihənin icrasında böyük rol oynayıb” - Putin
-
Gürcüstandan Azərbaycana xırdabuynuzlu heyvan idxalı dayandırıldı – Rəsmi
-
Konduktorluq edən qız necə millinin kapitanı oldu? - VİDEO
-
“Azərbaycanla Rusiya arasında ticarət dövriyyəsi 4 milyard dollara çatıb“ - Putin
-
Maşınların qarşısını kəsib sürücülərə silah tuşlayan şəxs kimdir? - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - VİDEO/FOTO
-
Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxılıb - Məhkəmədən qərar
-
İrana məxsus qayıq Azərbaycan sərhədini pozub - Saxlanılanlar var
-
Sülhməramlılar Xocalıdakı dislokasiya yerini tərk edir - VİDEO
-
“Birləşmiş Ştatlar 170 milyon amerikalının söz azadlığını tapdalayır” - “TikTok”
TOP 10
ARXİV