Hal-hazırda yaşadığımız dövr real siyasi vəziyyəti daha açıq şəkildə izah edir. Güc iddia ilə mütənasib olduğu vaxt prosesləri dəyişdirmək mümkündür.

Uzun illərdir Qafqazda Qarabağ bölgəsi erməni-türk münaqişəsi üçün mərkəz rolunu oynayıb. İrandan və Orta Şərqdən köçülürən erməni əhalisinin son 200 il ərzində Qarabağa yerləşdirilməsi məqsədli və planlı olaraq tarixi mühəndislik məhsulu kimi qarşımıza çıxır.

Təəssüf ki, bir cəmiyyət kimi, yaranmış böhran dövrləri xaricində, bu problemlə məşğul olanlarımız, demək olar, yox səviyyəsindədir.

Məncə, indi hər kəs coğrafiya dərsindən yüksək qiymət alacaq qədər mövzunu və mövcud vəziyyəti çox yaxşı dərk edir.

Çünki indi anlaşılır ki, Rusiya da daxil olmaqla, Azərbaycan və Türkiyə xaricində heç kəs Şuşanın yenidən fəth ediləcəyini hesablamamışdı!

Rusiyanın incə planlarına baxmayaraq, Şuşanın işğaldan azad edilməsindən sonra tələsik şəkildə sülhməramlı adı altında rus silahlı qüvvələrinin bölgəyə gətirilməsi heç də təsadüfi hadisə deyil.

Əlbəttə, Şuşanın işğaldan azad edilməsi Xankəndinin bir neçə gün ərzində təslim alınması demək idi. Digər tərəfdən, əgər Xankəndi də işğaldan azad edilsəydi, Moskvanın Yerevan üzərindəki siyasi təzyiqi də azalacaqdı.

“Rusiyasız olmurmu?” sualı verilirsə, cavabım budur: bəli, indilik olmur.  Burda Rusiyanın həzm etməsi gərəkən əsas məsələ Türkiyə Ordusunun da eyni şərtlərlə bölgəyə yerləşməsidir.

Bəziləri haqlı olaraq “Torpaqları tamamilə azad etməyimiz mümkün ikən, niyə dayandıq?” sualını verə bilər. Ancaq burda hesablanması vacib olan bir neçə nüans var.

Türkiyə masada olduğu müddətcə, bütün şahmat gedişlərinə və qurulan planlara rəğmən, vəziyyət Azərbaycan və Türkiyənin lehinə çevrilməlidir. İndiki şərtlər bunu diqtə edir.

Çin Xalq Respublikasının qurucusu Mao Tszedunla ABŞ strateqi və diplomatı Kissincerin 1970-ci ilin əvvəllərində bir neçə önəmli görüşləri olmuşdu. Yeri gəlmişkən, Kissincer ABŞ-Çin münasibətlərini normallaşdıran önəmli şəxsdir. Mao Tszedun, bu görüşmələrdən birində Kissincerə “Günlük hesablamaları bir tərəfə qoyaq, siz bizim müttəfiqimizsiniz, gəlin, dərin mövzulardan söhbət açaq” deyə bildirmişdi. Kissincer də Mao Tszeduna “Tamam, ancaq mənə sizin 1789-cu ildə baş vermiş Fransa inqilabı barədə fikirləriniz maraqlıdır” deyə öz marağından bəhs etdikdə, ÇXR-in rəhəri belə bir cavab vermişdi: “Hələlik, bu tarixi hadisəyə fikir bildirmək çox tezdir”.

Görünən odur ki, 1970-ci illərdə belə, 1789-cu ildə dünyanın gedişatını dəyişdirən bir inqilab üçün  “buna fikir bildirmək hələlik çox tezdir” ifadəsi işlədilirsə, bu, uzunmüddətli və davamlı bir siyasətin mövcudluğunun isbatıdır. Yəni indi içində yer aldığımız tarixi hadisələrə tələsik şəkildə rəy bildirməyə çalışmamalıyıq. Qarabağın işğaldan azad edilməsi, ilahi ədalətin bir təzahürüdür.

Tərcümə Strateq.az-ındır