|
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Utanc və korrupsiya tablosu: Bakı küçələrinə ayrılan 2.300 ton duzu kimlər “yeyib“?
Avropa İttifaqında daxili ziddiyyətlər artır - TƏHLİL
Tarix elmləri namizədi olan Prezident – İlham Əliyev hansı mövzuda elmi işi müdafiə edib?
Güləddin Dadaşovu korrupsiya və çoxsaylı şikayətlər bitirir: “Azərkontrakt” ASC sədri kim olacaq?
Prezident nöqtəni qoydu - “Dediyim marşrut açılmasa, biz Ermənistanla...”
Potensial Çin-İran sazişinin Pakistana təsiri: Çin bölgədə Amerikanın fəaliyyətini daraldır
Tarix 29.07.20, 12:14 |
|
İran və Çin arasındakı 18 səhifəlik iqtisadi və təhlükəsizlik tərəfdaşlığı müqaviləsi layihəsi bu ayın əvvəlində sızdırıldıqdan sonra sazişin – gerçəkləşsə – bölgə üçün nə demək olacağı ilə bağlı geniş fərziyyələr ortaya çıxıb. Ondan əhəmiyyətli dərəcədə təsirlənə biləcək ölkə – Pakistandır.
Müqavilə ilə bağlı müxtəlif xəbərlər medianı çalxalayıb və İranda daxili tənqidlərə səbəb olub. İran prezidenti Həsən Ruhaninin aparat rəhbəri Mahmud Vaezi hicri-şəmsi ilin sonunda, 2021-ci ilin martında son razılıq əldə edilə biləcəyini söyləyib.
Layihənin niyə vaxtından əvvəl sızdığı məlum deyil. Bununla birlikdə, ticarət sazişi Çinin bölgədəki digər 15 ölkə, o cümlədən Pakistanla bağladığı razılaşmaya bənzəyir.
İran və Pakistan qonşu olduqları üçün Çinlə hər hansı bir ortaqlığın İslamabadda təsiri var və bəzi layihələr hətta üçtərəfli ola bilər. Çin-İran razılaşmasının sızdırılan şərtlərlə yekunlaşdırılması halında, Pakistan üçün əsas təsir və faydalar bunlardır:
Birincisi, saziş layihəsinə görə, Çin İranda 400 milyard dollar xərcləyəcək. Bu rəqəm Pekinin”Bir qurşaq-Bir yol” Təşəbbüsünün (BRI) flaqmanı olan Çin-Pakistan İqtisadi Dəhlizinə (CPEC) investisiyadan – 46 milyard dollardan qat-qat çoxdur. Pekin 25 il ərzində bu məbləği İranda xərcləsə, sərmayələrin daha böyük miqyası Pakistana yox, İrana axacaq. Pakistan CPEC-nin asta sürəti də nəzərə alınmalıdır.
Strateji və Beynəlxalq Tədqiqatlar Mərkəzinin təmsilçiləri Conatan Hillman və Maesi MakKalpinin məlumatına görə, CPEC bu günə qədər nəticəsizdir. “5 il ötüb, elan edilmiş layihələrin dörddə biri tamamlanıb, enerji layihələri üstünlük təşkil edib və sənayeləşmə səyləri geridə qalıb”.
Son 2 ildə asta tempinə baxmayaraq, CPEC ikinci mərhələyə 3,9 milyard dollar dəyərində bir neçə yeni hidro layihə və 7.2 milyard dollarlıq dəmir yolu sisteminin yenidən qurulması planı ilə girdiyindən bu ay bir qədər sürət yığıb. Bu yeni sövdələşmələrlə CPEC layihələrinin məcmu dəyəri hazırda 70 milyard dollardır və bu, BRI-nin 6 dəhlizinin tamamlanmaya yaxınlaşması deməkdir.
Uzunmüddətli planlarda faktik tərəqqi qeyri-sabit ola bilər. Mümkündür ki, Tehran daha yaxşı şərtlərlə danışıqlar aparsın, amma məlumatlara görə, İranın Pekinə neft və qaz tədarükü 25 il davam edəcək.
İkincisi, Pakistanın Qvadar limanından 72 kilometr qərbdə yerləşən Çahbahar limanını inkişaf etdirən Çin hər iki liman şəhərinə xeyir verə bilər. 2017-ci ildə Çahbaharın təməlatma mərasimindən bəri İran “bacı” limanlar arasındakı fəaliyyəti koordinasiya və Qvadara elektrik enerjisi ixrac etməyi planlaşdırır.
Bununla birlikdə, Pekin İranda daha bir neçə limanı inkişaf etdirməyi planlaşdırır. Çahbahar şəhərindən təxminən 350 kilometr (217 mil) məsafədə yerləşən Bandar-e-Yəsq limanı dünyanın ən çox neft tankerinin keçdiyi Hörmüz körfəzi xaricində yerləşdiyi üçün ən vacibidir.
Buna görə də, Qvadar uzun müddət BRI-nin flaqman dəhlizinin əsas limanı statusunu itirə bilər.
Üçüncüsü, təhlükəsizlik baxımından İranı BRI-yə cəlb etmək CPEC-i Dəhlizin işlədiyi əsas bölgəni – Bəlucistanı təhlükəsiz edəcək. Həm Qvadar, həm də Çahbahar limanları Bəlucistan və Sistan-Bəlucistan bölgələrində tez-tez qeyri-sabitliklə üzləşir.
CPEC-in uğuruna əngəl olan bu təhdidin zərərsizləşdirilməsi Pakistanın iqtisadi dünyagörüşü üçün faydalı olardı.
Dördüncüsü, Çinin təmiz enerjiyə yatırımlarının İranın çöl bölgəsində də planlaşdırıldığı bildirilir. Bu ərazi Pakistanın Bəlucistan əyalətinə bitişik olduğundan layihələr İslamabadın yaşıl enerji mənbələrinə doğru irəliləməsini dəstəkləyə bilər.
Saziş layihəsinə görə, istehsal olunan enerji qonşu ölkələrə ixrac ediləcək. Pakistan-İran-Çin neft və qaz kəməri ilə bağlı istənilən plan enerji ehtiyatlarının təmin olunmasına da kömək edə bilər. Bundan əlavə, İran daxilində planlaşdırılan nəqliyyat marşrutları da CPEC-lə əlaqə qurar və bu əlaqəni artırar.
İran bir neçə dəfə CPEC-ə üzv olmaq arzusunu dilə gətirib. Bu yaxınlarda İranın Pakistandakı nümayəndəsi Mehdi Honardust bildirib: “Bütün imkanlarımız və qaynaqlarımızla CPEC-in bir hissəsi olmağa hazırıq. Bəlkə də İranın enerji və tranzit dəstəyi olmadan çox milyardlıq layihə sona çatmayacaq”.
Nəhayət, sızan İran layihəsindəki əsas məqamların çoxu CPEC çərçivəsində davam edən layihələr kimi olduğundan İrandakı Çin inkişaf layihələri Pakistanda davam edən layihələri tamamlaya bilər.
Layihədə Çin və İranın qonşu ölkələrlə ikitərəfli və regional əlaqələri inkişaf etdirəcəyi və “limanlarda və adalarda sənaye / xidmət / texnologiya mərkəzlərinin inkişafı, xidmətlərin ortaq istehsalı və ixracı məqsədi ilə əməkdaşlıq” da qeyd edilib.
Beləliklə, Çinlə müzakirə olunan strateji tərəfdaşlığın reallaşacağı təqdirdə, bəzi layihələr Pakistanın xeyrinə işləməlidir.
Həqiqətən, İran koronavirus pandemiyası ilə birlikdə neft ixracına qoyulan sanksiyalar ucbatından iqtisadi böhranla üzləşdiyi üçün güclü təzyiq altındadır. BMT Təhlükəsizlik Şurasının qismən embarqosu bu ilin oktyabrında başa çatacaq, amma Vaşinqton bunun müddətini uzatmağa çalışır.
Əslində, Çinin İrandakı keçmiş səfiri Hua Limin bu yaxınlarda “Straits Times”-a verdiyi açıqlamada müqavilə ədalətsiz olduğuna dair tənqidini “iranlılar tərəfindən təhrik edilmiş və siyasi problemə çevrilmiş bir şey” adlandırıb. “Bu, Çin diplomatiyasının ruhuna qarşı getməkdir”.
Praktik cəhətdən, Çinin ABŞ sanksiyalarını nəzərə alacağı gözlənilir, çünki son bir ildə İrandan neft idxalını kəskin azaldıb. Razılaşma doğuşdan ölü ola bilər, çünki bu, Vaşinqtonla maraq toqquşmasına səbəb olur.
Çin-İran razılaşması ilə bağlı sualları cavablandıran Dövlət Departamentinin sözçüsü deyib: “ABŞ İrana kömək edən Çin şirkətlərinə sanksiya qoymanı davam etdirəcək. Çin şirkətlərinə İranla sanksiya xarakterli fəaliyyətlər etməyə icazə vermək və ya təşviq etməklə, Çin hökuməti sabitliyi və barışı təşviq etmək məqsədini pozur”.
Çinlə razılaşma xəbəri yayıldıqdan bir həftə sonra İran xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif Rusiyaya yollanıb. 6 ayda üçüncü dəfə Moskvaya gələn Zərif İran və Rusiya arasında nüvə əməkdaşlığını da daxil edə biləcək 20 illik müqavilənin yenilənməsini müzakirə edib.
Buna görə də, İran, sadəcə, “Şərqə baxmaqdan” daha çox iqtisadi sanksiyaların qarşısını almaq üçün BMT Təhlükəsizlik Şurasıüzvlərindən dəstək axtarmış ola bilər.
Sabena Siddiqi
“Əl-Monitor”, 28.06.2020
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 3352
Analiz
Xəbərlər
-
Bu şəxslərin evləri təmir olunacaq: yarım milyon ayrıldı
-
Ramiz Mehdiyev məhkəmə qarşısında - Onu hansı cəza gözləyir?
-
Himayədar ailə olmaq istəyənlərin nəzərinə - Güzəşt tətbiq ediləcək
-
Taksilərlə bağlı yeni tələblər müəyyənləşdi - Nələr məcburi olacaq?
-
Azərbaycanda sahə rəisi həmkəndlisini niyə güllələyib? - TƏFƏRRÜAT
-
Küçəni zibilləyənlərə qarşı nə tədbir görüləcək? - Gəncədə zibilxanaya çevrilən ərazi + VİDEO
-
Paşinyan hökuməti separatçıları küncə sıxışdırır: Bütün ofisləri bağlanacaq
-
Daxili işlər naziri Şamaxı rayonunda vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirib - FOTO/VİDEO
-
Məktəb və musiqi kolleci niyə birləşdirildi? - VİDEO
-
Taleh Qaraşovun qardaşı oğluna hökm oxundu - Atasını öldürmüşdü
-
Azərbaycanda taksilər bu rənglərdə olacaq - Qərar verildi
-
Dövlət Xidmətindən xəbərdarlıq - Bu mesajlar telefonunuza gəlirsə...
-
Çingizi arvadı ifşa edibmiş - Mərhum nazirin oğlu da dindirilib
-
Tramp İncil satmağa başladı - VİDEO
-
Naxçıvanda nəqliyyat problemi necə həll ediləcək? - VİDEO
-
Ödənişli yollara görə ödənilən vəsaitin bölgüsü qaydası hazırlanacaq - FƏRMAN
-
Bakıda İran vətəndaşına hökm oxundu - Casusluğa görə
-
“Ermənistan “Dağlıq Qarabağ”ın “hökuməti”ni tanımır” - Paşinyan
-
Yeni qərar kredit faizlərini endirəcək? - AÇIQLAMA
-
“KTMT üzvləri su uğrunda münaqişələrlə üzləşə bilər“ - Baş katib
-
İsveçrədən Azərbaycana 105 min manata 4 ədəd qol saatı gətiriblər - TƏFƏRRÜAT
-
“Telegram“ getdikcə terrorçuların əlində alətə çevrilir“ - Kreml
-
“Lifttəmir”in direktoruna şiddətli töhmət verildi – İki rəis vəzifədən kənarlaşdırıldı
-
“Vətəndaşlarımız Rusiyada terrora cəlb edilir“ - Qırğızıstanın əmək nazirliyi
-
Ombudsman Xankəndidə erməniəsilli sakinlərlə görüşüb
-
Bakıda 17, bölgələrdə 20 dərəcə isti olacaq - Sabahın havası
-
Diri atı 340 manata Qazaxıstana satıb, kiloqramı 2,9 manata Qazaxıstandan at əti alırıq – RƏSMİ
-
“Azneft”in baş direktoru vəzifəsindən azad edildi - Yeni təyinat
-
Mərkəzi Bank dollara tələbin artmasının səbəblərini AÇIQLADI
-
“İrəvan bizim işimizdə iştirak etmir“ - KTMT-nin Baş katibi
-
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
-
YAP qarşıdakı seçkidə bu deputatlardan imtina edəcək? - SİYAHI
-
Uşaq bağçalarında müdir vəzifəsinə qəbulun test mərhələsinin vaxtı AÇIQLANDI
-
Daşaltıda itkin düşmüş daha 73 nəfərin adı açıqlanacaq - Əli Nağıyev
-
Azərbaycanda işığın qiyməti ucuzlaşa bilər - VİDEO
-
Cəhri-Buzqov avtomobil yolunda qaya uçqunu baş verdi - VİDEO
-
DTX 27 dövlətə xəyanət işinin ibtidai istintaqını aparıb - Əli Nağıyev açıqladı
-
Azərbaycanın təhlükəsizlik orqanları 105 yaşında - VİDEO
-
“Rusiya “Crocus”da terrorun hazırlandığını hələ fevraldan bilirdi“ - Budanov
-
Qadın sevgilisinə yazdığı mesajı oğluna göndərdi - Ucar rayonunda dəhşətli cinayət
-
Fransada həyəcan təbili: Silah ehtiyatı azalır
-
Boşanma zamanı əmlakın bölünməsi ilə bağlı yenilik: Qeydiyyatsız tikililərlə bağlı qərar - VİDEO
-
Canlı yayım açıb dərman tövsiyə edən əczaçıları hansı cəza gözləyir? - VİDEO
-
Lalə Məmmədovadan cazibədar - Fotosessiya
-
“Yəqin ki, yığmadan gedəcəkdim“ - Messi açıqladı
-
Hikmət Hacıyev NATO-nun eks-baş katibi barədə: “Hesabatına ödənişi əlavə etməyi unudub”
-
Tikinti materialları bazarında son vəziyyət: Hansı məhsullar ucuzlaşdı?
-
Bakıda və üç rayonda qazın verilişində məhdudiyyət olacaq - Xəbərdarlıq
-
Rusiya Xarkovun yaşayış massivinə zərbə endirib - Ölən və yaralananlar var
-
Həcc üçün ayrılan kvotanın yarısından çoxu dolub - RƏSMİ
-
Sabiq milli təhlükəsizlik naziri VƏFAT ETDİ
-
“55 min manat ver, övladının maddəsini dəyişdirib azadlığa buraxdırım” - Məhkəmə
-
“ABŞ-ni yenidən dua oxumağa məcbur etməliyik” - Tramp
-
“Fransa Azərbaycanla Ermənistan arasında razılaşmaların həyata keçirilməsinə mane olur” - Zaxarova
-
Ramazan ayının 18-cı günü - İmsak və iftar vaxtı
-
“Qərbi ərköyün övladına qarşı təzyiqləri artırmaq lazımdır” - Ərdoğan
-
Azərbaycan hotelləri Novruz bayramından necə çıxıblar? - ARAŞDIRMA
-
Şəhid bacısı sektor müdiri TƏYİN EDİLDİ
-
Xristianlıqla İslamı üz-üzə qoymaq istəyirlər - Kirill
-
Yüzə yaxın ailə təhlükədə: Zaqataladakı qəzalı körpü niyə təmir edilmir? - VİDEO
-
“Düzəltdiyim dəmiri silah üçün istifadə ediblər“ - “Bravo“da silahlı hücumla bağlı məhkəmə
-
2024-cü ildə bu rektorların səlahiyyət müddəti bitir - SİYAHI
-
Samuxun ötən əsrdən qalma keçilməz yolları - VİDEO
-
Prorektorun qətlini sifariş etməkdə təqsirləndirilənlərə ağır cəza istənildi - MƏHKƏMƏ
-
Bahalaşmanın növbəti dalğası gəlir: Evlərin qiyməti yenə artacaq
-
Məşhur vəkilə qarşı ittiham: 7 min manat pul alıb
-
Qanunsuz evlər yaxın vaxtlarda sənədləşdiriləcək? - AÇIQLAMA
-
Ağalarovun “Crocus City Hall” konsert zalı bankda girov imiş - Yeni DETALLAR
-
“Bahalaşmanı müsbət qarşılamaq lazımdır“ - Deputat
-
“Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin prinsipləri razılaşdırılıb“ - Paşinyan
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Ukraynada rusiyalı agentlər ifşa edildilər - FOTO
-
Onlayn satılan saç serumları hansı xəstəliklərə səbəb olur? - VİDEO
-
Mərkəzi Bank Hökumət Ödəniş Portalını niyə ləğv edib? – “Ən çox zərbə mikrosahibkarlara dəyir...”
-
“Rusiyada baş verən terror aktını hər gün Türkiyədə törətmək istəyənlər var“ - Ərdoğan
-
Jurnalistlərin bitirdiyi gömrük polkovniki – Onu Bakıdan qardaşları ilə birlikdə aparıblar
-
Kolleclərə qəbul olmaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
-
Dəmiryol Vağzalının qarşısında bir sutka parkinqin qiyməti 30 manat olacaq – Tariflər
-
Bakıda qəribə hadisə: Özünün xəbəri olmadan işə götürüldü - VİDEO
-
“Gənclik Mall”da autizmli gəncin döyülməsini ört-basdır etməyə çalışıblar? – FOTO
-
“Dünyanın gələcəyi Çin-ABŞ münasibətlərindən asılıdır“ - Si Cinpin
-
Elçin Babayev yenidən BDU-nun rektoru təyin edildi - Sərəncam
-
“Traktor” komandasının azarkeşləri yeni şüar təqdim ediblər - VİDEO
-
Bakıda 18 dərəcə isti, dağlarda 7 dərəcə şaxta olacaq - Sabahın havası
-
Arıqlamaq üçün istifadə edilən toxumların faydası və zərəri nələrdir? - ARAŞDIRMA
-
Xocalıda kütləvi məzarlıqda qalıqları tapılan şəhid dəfn olundu - FOTO
-
Bakıda qəbiristanlıqda çayxana tikmək istədilər-VİDEO
-
Yeraltı dayanacaqlarda kəskin qiymət artımının səbəbi nədir? - AÇIQLAMA
-
“Azərbaycanda varlıların işğal etdikləri torpaqlar var”: Komitə sədrindən açıqlama
-
Binəqədidə binanın zirzəmisi su ilə dolub: Təhlükəli vəziyyət yaranıb - VİDEO
-
Mərkəzi Bank növbəti faiz qərarını açıqlayacaq - Tarix bəlli oldu
-
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola düşüb - FOTOLAR + VİDEO
-
Bakıda evə neft axır - VİDEO
-
Mənzil alışında yeniliklər - Nələr dəyişəcək?
-
“Serbiya tezliklə çox böyük təhlükə ilə üzləşəcək“ - Vuçiç
-
Qəbiristanlıqlar hasarlanır və zəbt edilir - VİDEO
-
Bayram günlərində yüzlərlə şəxs xəstəxanaya yerləşdirilib - RƏSMİ
-
Müdafiə Nazirliyindən 30 yaşınadək hərbi vəzifəlilərə müraciət - VİDEO
-
Pakistanda terror hücumu nəticəsində çinlilər həlak oldular - FOTO
-
Bəzi yerlərə yağış və qar yağıb - FAKTİKİ HAVA
-
Sumqayıtda Musiqi Kolleci köçürülür: Valideynlər nədən narazıdırlar? - VİDEO
-
Qırğızıstanın sabiq vəzifəli şəxsi Azərbaycanda həbs edildi - VİDEO
-
“Aİ və ABŞ-nin açıqlamaları qərəzli xarakter daşıyır” - Azərbaycan XİN
-
Güney Azərbaycanın incisindən yeni görüntülər - VİDEO
-
Bərdədə müəllimin xəbəri olmadan maaş kartından pul çıxarılıb - VİDEO
-
Əkin sahələrinə dəymiş ziyan qarşılığında sığorta ödənişi edilirmi? - VİDEO
-
Enerjidən yata bilmirəm... - Müğənni Aygün Ağayeva
-
“Real“ “Santyaqo Bernabeu“nun inşasına nə qədər xərcləyib? - İnanılmaz məbləğ
-
Solovyovun böhtanları erməni diasporunun sifarişidir - ŞƏRH
-
Bakıda taksi sayının azaldılması təklifi dəstəklənmir - VİDEO
-
Cəlilabadda çay kənarında sürüşmə fəallaşıb: Evlər təhlükə altındadır
-
Elektron siqaret çəkənlərə ciddi xəbərdarlıq – Təhlükəlidir
-
Azərbaycanda saxlanılan Qırğız Respublikasının 4 vətəndaşı ölkələrinə təhvil verilib - DİN
-
Bayram tətili başa çatdı: Avtovağzallarda sıxlıq yarandı - VİDEO
-
Ramazan ayının 17-cı günü - İmsak və iftar vaxtı
-
Maskın “Starlink” terminalları qaçaqmalçıların əlinə keçib - Bloomberg
-
Türkiyədə mütəşəkkil cinayətkar qruplaşma çökdürüldü - VİDEO
-
Rusiyaya işləməyə gedənlərə yeni QADAĞA
-
Gədəbəyə qar yağdı - Maşınlar yolda qaldı
-
Şabranda dəhşətli hadisə: sevdiyi qız elə ki “hə“ dedi... – Şok təfərrüat
TOP 10
ARXİV