Ece Göksedef

“Middle East Eye”

 

Türkiyə Suriyadakı son üsyançı qalası İdlibə hücumun qarşısını almaq üçün bölgəni “əl-Qaidə” və İŞİD-ə bağlı qruplardan təmizləməyə çalışır. İdlibin əksəriyyəti əvvəllər “əl-Qaidə”nin Suriyadakı filialı olan “Heyət Təhrir əl-Şam” (HTS) tərəfindən idarə olunur.

Türkiyə, İran və Rusiyadan olan nümayəndə heyətləri Suriyadakı münaqişəni həll etmək üçün Bazar ertəsi Soçidə ikigünlük danışıqlara qatılıb.

Suriya müxalifətinin komandiri anonimlik şərti ilə “MEE”-yə bildirib ki, Rusiya və İran Suriya prezidenti Bəşər Əsədin təhdidlərinə baxmayaraq, hücum yerinə, militanları İdlibdən çıxarmağı prioritet hesab edir.

O əlavə edib ki, ABŞ, Rusiya və Türkiyənin İdlib planından məmnun idi, çünki bu, şəhərin İran və Suriya hökumət qüvvələri əvəzinə, Ankaranın dəstəklədiyi müxalifətin nəzarətində olacağı mənası verirdi.

İki milyon əhalisi olan İdlib, Qazaxıstanın paytaxtı Astanada əvvəlki danışıqlardan sonra üç ölkənin razılaşdığı “hərbisizləşdirilən zonalar”dan biridir. Türkiyə müxalifətlə idarə olunan ərazilərdə 12 monitorinq postu yaradıb, iranlılar və ruslar isə hökumətin nəzarətində olan bölgələrdə postlar qururlar.

Hazırda İdlibdə və əvvəllər kürdlərin nəzarətində olan Afrin anklavında təxminən 70 min türk dəstəkli müxalif döyüşçüsü var.

Rusiyanın xüsusi səfiri Aleksandr Lavrentyev Soçi danışıqlarından sonra rus jurnalistlərinə verdiyi açıqlamada İdlibə böyük hücumun gündəmdə olmadığını söyləyib. “Ümid edirik ki, müxalifət türk tərəfdaşlarımızla birlikdə bu bölgəni sabitləşdirə bilər. Çünki bu zonadan gələn təhlükə hələ də böyükdür”.

Çərşənbə axşamı ilk addım olaraq, Türkiyə HTS tərəfindən idarə olunan bir keçid nöqtəsini ləğv edib. Həmin nəzarət nöqtəsi, bütün tərəflər üçün mühüm marşrut olan Hələb-Şam yolunda HTS tərəfindən nəzarət edilən ən böyük post idi.

Suriyalı müxalif komandirin sözlərinə görə, Rusiya Latakiyadakı hərbi hava bazasına hücumların qarşısını almaq istəyir. Bunu təmin etmək üçün Moskva Türkmən dağı həndəvərində Ceyş əl-Şuğur şəhərini və ətraf kəndləri müxalif döyüşçülərdən təmizləməyi planlaşdırır.

Suriya ordusu bölgəni ələ keçirərsə, Latakiyaya gedən yeganə yolu nəzarət altına alacaq. Hazırda Türkiyənin bu sahədə iki monitorinq postu var.

İyun ayının sonlarında Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu bir müsahibədə İdlibə hər hansı hücum halında, Ankaranın Rusiya və İran arasında Astana və Soçidə danışıqları sona çatacağı barədə xəbərdar edib. O, həmçinin Rusiyanın və İranın “terrorist” hesab etdiyi bütün qrupların cənub bölgələrinə hücumlardan sonra İdlibə gətirildiyini xatırladıb.

Soçidəki son danışıqlarda qəbul edilən ortaq bəyanatda vurğulanır: “İdlibdəki hərbisizləşdirilən zona Astana müqaviləsinin əsas komponentidir və funksionallığını qorumalıdır”.

 

ABŞ-Türkiyə danışıqları

 

ABŞ-ın Avropa Komandanlığının rəhbəri və NATO-nun müttəfiq qüvvələrinin rəhbəri general Kurtis Skaparotti Çərşənbə günü Ankaraya gəlib. İyun ayında Çavuşoğlu və ABŞ-lı vəzifədaşı Mayk Pompeo Mənbic şəhərinə dair “yol xəritəsi” ilə bağlı razılaşıb. Bu sənədə ABŞ-ın dəstəklədiyi “Suriya Demokratik Qüvvələri”nin (SDQ) şimal-qərbi Suriya şəhərindən çıxarılması da daxildir.

Müqavilədə geri çəkilmə üçün üç ay nəzərdə tutulub, lakin proses hələlik başlamayıb.

Türk ordusu və Türkiyənin dəstəklədiyi müxalif qüvvələr Mənbicin şimalında yerləşib, Səud çayı isə SDQ və Suriya müxalif qüvvələri arasında təmas xətti meydana gətirir.