|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Türkmənlərin artan gücü – Mübahisəli referendumdan sonra İraqda müsbət dəyişikliklər baş verir
Tarix 09.11.17, 1:42 |
|
İraq Kürdüstanı Regional Rəhbərliyinin (İKRR) mübahisəli 25 Sentyabr referendumundan sonra İraqın siyasətində tarazlıqlar bir anda dəyişib. Ölkənin ən kövrək etnik qruplarından olan türkmənlər üçün də əhəmiyyətli inkişafa qapı açıb.
İraq siyasətində üç əsas dəyişiklik oxu var. Birinci ox – İKRR-in daxili siyasətinə aiddir. Referendumdan sonra Tələbani ailəsinin liderliyindəki Kürd Vətənsevərlər Birliyinin (KVB) İraq mərkəzi hökuməti ilə razılaşması dəyişiklik prosesinin ikinci əsas oxunu göstərir. Kərkükdə başlanan əməliyyatın bütün ixtilaflı bölgələrə uzanması və hətta İKRR-in nəzarətində olan sərhəd qapılarına yönəlməsi, 14 ildir davam edən mübahisənin sona çatmasına bənzəyir.
Referendum xarici siyasət müstəvisində Türkiyə-İraq münasibətlərində müsbət istiqamətdə sürətli bir dəyişikliyə, üstəlik, İraq məsələsində Türkiyə ilə İran arasında ortaq prioritetlər çərçivəsində bir yaxınlaşmaya səbəb olub.
Əslində, üç baltanın hər biri bir-birinə təsir göstərmək gücünə malikdir. Daha açıq bir təbirlə, İKRR-in daxili siyasəti, Ərbil-Bağdad əlaqələri, həm Bağdad, həm də Ərbildə Ankara, Tehran və Vaşinqtonla əlaqələrində qarşılıqlı təsir potensialını ortaya çıxarır. Buna görə də, İKRR-in daxili siyasəti, Ərbil-Bağdad əlaqələri və xarici siyasət bucaqlarının hər birinin ayrı-ayrılıqda təhlil edilməsinə ehtiyac duyur.
Referendumdan sonra daxili siyasətin dəyişməsi
Referendum prosesi İKRR daxili siyasətində əhəmiyyətli bir çevrilmənin başlanğıcı olub. Əslində, bu proses İKRR-də bütöv bir quruluş meydana gətirmə səylərinin süni bir inkişaf olduğunu göstərib. Çünki 1991-ci ildən sonra KDP və KVB arasındakı mübarizənin formalaşdırdığı kürd daxili siyasəti 2003-dən sonra inteqrasiya mərhələsinə keçib. Ancaq iki tərəf arasında yaranan mübahisələri İKRR siyasəti üzərində qurma səyləri, regional tənlik və proseslər İKRR-in inteqrasiyası və siyasi konsolidasiyasında problemlər ortaya çıxarıb.
Bu vəziyyət Məsud Bərzaninin 2013-cü ildə uzadılan başçılıq müddətinin avqust 2015-ci ildə dolmasına baxmayaraq, rəhbərlikdən kənarlaşmaması ilə daha kəskin hala gəlib. İKRR parlamenti işləməz hala gələrkən, İKRR hökuməti təktərəfli qaydada KDP tərəfindən idarə olunmağa başlanıb. Buna görə də, Məsud Bərzaniyə müxaliflik daha da güclənib.
2016-da KVB, KDP ilə 2004-cü il strateji ittifaq müqaviləsinin sona çatdığını açıqlayarkən, 2016-da KVB ilə “Goran” arasında strateji müqavilə imzalanıb və ortaq hərəkət qərarı alınıb.
KVB-nin 2017-nin ilk aylarında Kərkük addımını başlanmasına (Kərkükdə olan “Şimali Neft Şirkəti”ni ələ keçirməsi, rəsmi dairələrə İKRR bayrağının asılması) qarşı Bərzani də 2017-nin iyununda müstəqillik referendumu kozunu irəli sürüb. Əvvəlcə daxili siyasətdə üstünlük təmin etməyi qarşıya məqsəd qoyan Bərzani, digər tərəfdən, İraqdakı və bölgədəki böhranlardan faydalanmağa çalışıb.
Bərzaninin referendumla bağlı qərarı isə daxili siyasətdə yeni müzakirələr yaradıb. Referendum qərarı ixtilafları dərinləşdirib və ciddi bir qütbləşməyə yol açıb. Digər tərəfdən, başda Türkiyə olmaqla (İsrail istisnadır) bütün təpkilərə baxmayaraq, referendum qərarında israr Məsud Bərzani baxımından böyük bir qumar idi.
Referendumu keçirərkən bütün kozların əlinə alacağını düşünən Bərzani yanılıb. Tələbani ailəsi Bağdadla razılaşaraq, başda Kərkük olmaqla, ixtilaflı bölgələrdən peşmərgələrini çəkərək, Bərzanini bir həmləyə oyundan kənar vəziyyətə qoyub.
Ancaq Məsud Bərzaninin istefası siyasətdən kənarlaşması demək deyil. Bərzani KDP lideri olaraq siyasət içində mövcud olmağa davam edəcək.
Türkmənlər fəal qüvvə olub
Digər tərəfdən, türkmənlərin də Ərbil-Bağdad tarazlığında üstünlüyü var. Kərkükdə rəsmi dairələrə İKRR bayrağının asılması və referendum qərarı kimi faktorlar türkmənlərin öz içlərində ciddi bir bütünlük göstərmələrinə imkan verib. Əslində, bunun ilk addımları mayın 16-17-də Bağdadda, İraq parlamentinin başçısı Səlim Cuburinin himayəsində, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İraqa Yardım Missiyasının dəstəyi ilə bütün türkmən siyasi partiya və təşkilatlarının iştirakı ilə "Birləşmiş İraqda türkmənlərin gələcəyi" başlıqlı toplantıda olub.
Bu tədbirlə birlikdə türkmən liderləri Türkmən Ali Koordinasiya Şurası yaradıb. 2003-cü ildən sonra bəlkə də ilk dəfə türkmənlər İraq siyasətində təsirli bir mexanizm təmin ediblər.
Koordinasiya Şurası içərisində şiə və sünni türkmən liderlərin olması, hətta “Haşdi-Şəabi” içərisində 16-cı Türkmən batalyonunun lideri Yılmaz Nəccarın da qurumda iştirakı türkmənlərə böyük üstünlük verir.
Bu məsələdə Türkiyə də türkmənlərə dəstəyini ortaya qoyaraq, Cümhuriyyət Bayramının qeyd olunduğu gün Türkmən Ali Koordinasiya Şurasının bütün üzvləri prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən Ankarada qəbul edilib.
Türkiyə-İraq-İran əlaqələri
İKRR-in referendum qərarı ilə birlikdə Məsud Bərzaniyə Türkiyə, İraq və İran tərəfindən üçlü təzyiq meydana gəlib. ABŞ-ın bunu müşayiət edildiyi deyilməlidir. Ancaq referendumda, Türkiyə, İraq və İran arasında həqiqətən üçlü bir mexanizm olduğunu gördük. Üstəlik, Türkiyə ilə İraq arasındakı əlaqələr müsbət istiqamətə sürətlə inkişaf edir. Əslində, Türkiyənin İraq mərkəzi hökuməti ilə əlaqələri yumşaltma istəyi baş nazir Binəli Yıldırımın 2017-ci ilin ilk xarici səfərini yanvar ayında İraqa etməsiylə dəqiq olaraq göstərilib.
Türkiyə bu günə qədər İraqın ərazi bütövlüyü və siyasi birliyi ilə bağlı mövqeyini qəti şəkildə qoruyub. İKRR-də təşkil edilən referenduma çox yaxşı təpkilər var. Türkiyənin bu davranışı İraq tərəfindən başa düşülür. Bu fikir birliyi Türkiyə ilə İraq arasındakı əməkdaşlığı artırır.
Bağdadın İraqdakı bütün qrupların siyasi prosesdə iştirakı və inzibati strukturda tarazlığı qoruması vacibdir. Çünki İraqdakı tarazlığın məhv edilməsi yeni qeyri-sabitliklərə gətirib çıxara bilər.
Türkiyə-İraq münasibətləri qısa müddətdə dərinləşəcək. Nəticədə, seçkilər və seçkilərdən sonrakı hökumət Türkiyə-İraq əlaqələri baxımından həlledici olacaq.
Bilqay Duman
Anadolu Agentliyi (Türkiyə)
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 961
Analiz
Xəbərlər
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
-
Sumqayıtda 28 ailənin bir qaz sayğacı var: Limit necə hesablanır?
-
“Üçüncü dünya müharibəsi artıq gedir” - Podolyak
-
Rusiya müdafiə nazirinin müavini saxlanılıb - Külli miqdarda rüşvət görə
-
MDB-nin fond birjaları üçün yeni dövr: Azərbaycan və Özbəkistan yol açır
-
Şirkət işçilərin hüquqlarını pozdu: 20 min cərimələndi
-
“BAM-ın gücü 12 ildə 3 dəfə artıb“ - Putin
-
“Vətəndaş nikahı qanunsuzdur“ - Spiker
-
“ABŞ Ukraynaya 1 milyardlıq hərbi yardım paketi hazırlayır” – “Reuters”
-
Bu gün toyları olacaqdı - Heç biri həyatda deyil...
-
İran hakimiyyəti ölkə əhalisinə divan tutur - VİDEO
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Qrunt suları Binə qəsəbəsinin sakinlərinin evlərinə doldu - VİDEO
-
Ərdoğan iqamətgahında uşaqlarla görüşdü - Fotolar
-
“Bəzi ölkələr Azərbaycana qarşı soyuq müharibəyə başlayıblar“ - Prezident
-
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı məmnunluq doğurur
-
Azərbaycanda “Sığorta ödənişinin verilməsi Qaydası” dəyişdi - QƏRAR
-
Mikayıl Cabbarov səyyar vergi yoxlaması haqda qərar imzaladı - Dəyişiklik
-
“Ukrayna müharibə başlayandan yarım milyon hərbçisini itirib“ - Şoyqu
-
İcra Hakimiyyəti sabiq nazirdən 133 minə “BMW 520i” alır – Bazardakı qiymətdən 17,5 min bahadır
-
Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
-
“Türkiyədə yeni konstitusiya ilə bağlı proses başlayır” - Numan Kurtulmuş
TOP 10
ARXİV