Kremlin hiddəti artır. Nəsə eləmək lazımdır. Amma nə? Onlar yavaş-yavaş, lakin ağlasığmaz bir şey barədə əminliklə düşünməyə başlayırlar. Papadan qurtulmaq lazımdır. Amma necə? Həm də bunu elə etmək gərəkdir ki, izlər Moskvanı nişan verməsin…

1958-ci ilin yanvarında gələcək Roma papası Krakovda baş keşiş olanda Türkiyədə Ankaranın 600 kilometrliyindəki balaca bir kənddə bir oğlan uşağı doğulur. Onun adını Mehmet Əli Ağca qoyurlar. Tale 23 ildən sonra onu Voytıla ilə rastlaşdıracaq. Ağca uşaqlıq və yeniyetməliyinin çox hissəsini xırda oğru kimi keçirdir. O, küçə bandaları və Türkiyə ilə Bolqarıstan arasında qaçaqmalçılıq edənlərlə iş görür.

Ağcanın sözlərinə görə, Fələstin Azadlıq Təşkilatının (FAT) terrorçusu kimi Suriyada müəyyən bir müddətdə hazırlıq keçib. Lakin sonradan FAT bunu inkar edib. Amma, görünür, həqiqət budur ki, Ağca “Boz qurdlar” kimi tanınan ifrat sağ türk millətçi qrupun üzvü olub. Onlar Türkiyədəki sabitliyi pozmaq qəsdilə 1980-ci ilin sentyabrında general Kənan Evrenin başçılıq etdiyi hərbi çevrilişdə fəal iştirak edirlər. Ancaq Evren sonradan “Boz qurdlar”ı qanunazidd təşkilat elan edir və üzvlərini, demək olar ki, 700 nəfərin öldürülməsində ittiham edir.

Ağca bu arada Bolqarıstanda gizlənir. O, buna qədər 1979-cu ilin iyununda solçu qəzetin redaktoru Abdi İpəkçinin ölümündə ittiham edilərək həbsə atıldığı İstanbul həbsxanasından qaçmışdı. Bu tapşırığı ona “Boz qurdlar” vermişdi. Əvvəlkitək, qaçaq yaşayan Ağca elə həmin il noyabrın 28-də Türkiyəyə ilk dəfə səfər edəcək İohan II Pavel barədə bu qəzetə töhmətli bir məktub yazır. Ağca iddia edir ki, Papa Türkiyənin Orta Şərqdə İslamın yeni mərkəzi olacağından xoflanan Sovetlər Birliyi və Birləşmiş Ştatların göstərişi ilə hərəkət edir. O, İohanı səlibçı adlandırır və səfər təxirə salınmasa, onu öldürəcəyi ilə hədələyir.

Qəzetin birinci səhifəsində dərc edilmiş məktubu Papaya göstərəndə ona ciddi şəkildə yanaşmır. Tükiyəyə ikigünlük səfər münaqişəsiz ötüşür və Papa sağ-salamat Romaya dönür.

Ağca 1980-ci ilin payızında heç bir çətinlik çəkmədən sənədlərini dəyişdirib Aralıq dənizini keçir. İndi olduqca təhlükəli və diribaş bir cavan oğlandır və əvvəlki kimi Papanı öldürmək niyyətindədir. Ona ancaq münasib fürsət lazımdır. Tədricən, lakin qəti şəkildə onun beynində plan yaranır. Papa ildə bir neçə dəfə Romadakı Müqəddəs Pyotr meydanına gəlir. Ağca bilir ki, Papa eyvandan kütləyə xeyir-dua verəndən sonra onu açıq maşında meydandan keçirdirlər. Ağcaya yalnız daha da yaxında olmaq lazımdır. O, Papaya atəş açıb sonra isə qatışıqlıqda gizlənəcək. Maşınla meydanboyu gedəndə Papanı İsveçrə qvardiyasının bölmələri müşayiət edir. Papa camaat içinə çıxanda onlar cangüdənlik edirlər. Lakin Ağca əmindir ki, isveçrəlilərin başı o qədər qarışıq olacaq ki, onun necə aradan çıxmasını hiss etməyəcəklər. Roma papalarından heç biri İohan II Pavel qədər səfərə çıxmayıb. Lakin o, üç ay əvvəl Pakistan da daxil olmaqla bir neçə Asiya ölkəsini ziyarət etdikdən sonra 1981-ci ilin mayından Romadadır.

Mehmet Əli Ağca 1981-ci il mayın 10-da Romaya gəlir. O, Vatikanın müqəddəs Pyotr meydanından ayaqla 15 dəqiqəlik məsafədə kiçik bir pansionda otaq tutur. Bu, Ağcanın son iki ildə İtaliyaya dördüncü səfəridir. O, iki gün müqəddəs Pyotr meydanını gəzib bütün giriş və çıxışları öyrənir.

13 may… Roma, müqəddəs Pyotr meydanı, gündüz saat 3… Ağca meydana gəlir. Bu nəhəng məkan 300 min nəfərdən çox adam tutur. Papa maşınla meydanı gəzişib onu görməkdən ötrü dünyanın hər yerindən gəlmiş insanlarla söhbətləşməyi xoşlayır. Ağca bilir ki, Papa axşam burada olacaq.

Saat 5.05. İohan II Pavel üstüaçıq maşınla meydana girir. Adam çox olduğundan maşın asta gedir.

Saat 5.15. Papa maşınının üç metrliyinə çata bilmiş qarayanız cavana heç kim fikir vermir. Hamının nəzəri Papaya dikilib. Cavan oğlanın cibindən silahı necə çıxardıb yuxarı qaldırdığını heç kim görmür.

Saat 5.17. Dalbadal üç atəş açılır. Minlərlə adam bir anlığa heyrət içində donub qalır. Papa geri aşır. Köməkçilərdən biri onu tutur. Papa qarın boşluğundan, sağ əlindən və sol əlinin şəhadət barmağından yaralanıb. Yanaşı durmuş iki amerikalı turist qadın da yaralanıb. Meydanda hərc-mərclik hökm sürür. Ağca kütləni yarıb meydanın kənarına çata bilir. Orada öz silahını yük maşınının altna atır. Lakin onu əvvəlcə rahibələr, sonra isə onu yerə aşırdan mühafizəçilər yaxalayırlar.

Adamlar qışqırıb ağlayır, diz çökürlər. Papanı Vatikana qaytarır, sonra isə təcili yardımla Gemelli xəstəxanasına aparırlar.

Bu arada Ağcanı meydandan çıxardırlar. Polis təhqiqata başlayır.

Xəstəxanaya çatdırılmış Papa artıq huşunu itirib. Qarın boşluğundakı ciddi yaraya baxmayaraq, xoşbəxtlikdən güllələrdən heç biri həyat üçün zəruri orqanlara toxunmayıb. Həkimlər İohan Pavelin yaşayacağına tam əmin olmayınca, o, beş saat əməliyyat otağında qalır. Yalnız növbəti gün huşu özünə gəlir.

Dünyanın hər təfərindən hüsn-rəğbət və dəstək xəbərləri gəlir. Mart ayında özü sui-qəsdə məruz qalmış Birləşmiş Ştatların prezidenti Ronald Reyqan ən yaxşı arzularını bildirir. Hətta sovetlərin lideri Leonid Brejnyev də öz qəzəbini büruzə verir.

Mehmet Əli Ağca iyul ayında məhkəmə qarşısında durur. Onu ömürlük həbsə məhkum edirlər. O, üstəlik bildirir ki, təkbaşına hərəkət edib. Amma ona heç kim inanmır. Hamı əmindir ki, sui-qəsddə Sovetlər Birliyinin əli var. Ancaq Ağca sonradan öz ifadələrini dəyişir. O, təsdiq edir ki, uğurlu nəticə olacağı halda, iri məbləğdə pul təklif etmiş Bolqarıstanın gizli polisi tərəfindən ələ alınıb.

Ağcanın sözlərinə görə, onlar sonradan Brejnyevin varisi olmuş Yuri Andropovun rəbərlik etdiyi DTK simalarının adından hərəkət edirdilər. Terrorizm üzrə mütəxəssis Kler Sterlinq əmin idi ki, Papanın öldürülməsini hədəfləyən sui-qəsddə sovetlərin əli var: “Düşünmürəm ki, siyasətçilərin buna hansısa bir şübhəsi var. Bolqarıstanın günahı sübut edilibsə, bu həm də Sovetlər Birliyinin işə qarışdığını sübut edir. Düzdür, sırf diplomatik qəlizliklər meydana çıxır. Bir çox siyasətçilər, sadəcə, Sovetlər Birliyinə və onun indiki liderinə qarşı bu yüksək səviyyəli ciddi cinayətlə bağlı ittihamın elan olunacağı vəziyyətdən necə çıxmağı bilmirlər”.

Səbəb İohan Pavelin “Həmrəylik” təşkilatını dəstəkləməsi və bütövlükdə kommunizmi qəbul etməməsidir.

Ağca deyir ki, o, sui-qəsdə üç gün qalmış Romaya gələndə daha üç sui-qəsdçi ilə – bir türk və iki bolqarla görüşüb. Ağca və onlardan biri Papaya atəş açmalı, qalanları kiçik bir qumbara partlatmalıydılar. Sonra başlanmış hərc-mərclikdə meydanı tərk edib Bolqarıstan səfirliyində gizlənmək niyyətindəydilər. Ağcanın sözlərinə görə, lakin həmin üç nəfər qorxub hadisə baş verənə qədər aradan çıxıb. Amma ona heç kim inanmır. Bununla belə, İtaliya polisi 1984-cü ildə Papaya sui-qəsddə əli olduqlarna görə üç bolqara və beş türkə ittiham elan edir. Lakin iki il çəkən prosesdən sonra dəlil qıtlığına görə onlara bəraət verilir.

Buna baxmayaraq, Sovetlərin mümkün iştirakı barədə şayiələr yayılmağa başlayır. 89-cu il dekabrın 1-də Vatikanda Papa ilə görüşmüş sovet lideri Mixail Qorbaçov 1991-ci ildə DTK-nın sui-qəsdlə hər hansı bir bağlılığını qəti şəkildə inkar edir.

Lakin əhvalat bununla bitmir. İtaliyanın prezidenti Acelio Bryankis 2000-ci il iyunun 13-də Papanın təqdiri ilə cinayətkarı əfv edir. Sabahı gün Ağcanı İstanbula aparırlar. Onu daha əvvəlki cinayətinə görə əlüstü həbsxanaya göndərirlər. Hər şeydən əvvəl, qəzet redaktorunun qətlinə görə…

Papa bir ay öncə özünün səksən illiyini qeyd edib. O, indi əvvəlki İohan Pavelin kölgəsidir. Beli bükülüb, arıqlayıb və onda “parkinson” xəstəliyi başlanıb. Lakin israrla öz vəzifələrini yerinə yetirir. Papa 85 yaşa 46 gün qalmış öz mənzilində vəfat edir. Lakin ölümündən xeyli əvvəl kommunizmin tam iflasını, Şərqi Avropanın və öz sevimli Polşasının sovet əsarətindən xilasını görür.

Xeyli sayda dövlət başçısının qatıldığı dəfn mərasimini milyonlarla insan televiziyada seyr etdi.

2006-cı il yanvarın 12-də Ağcanı azad edirlər. Ancaq 8 gündən sonra onu həbsxanaya qaytarırlar. Türkiyənin Ali Məhkəməsinin qaydalarına uyğun olaraq İtaliya həbsxanasında keçirilmiş vaxt ilk müddətdən çıxıla bilməz.

Lakin Papanı öldürməyə cəhd edən Ağcanın təkbaşına hərəkət edib-etmədiyi, daha önəmlisi, xüsusən də Bolqarıstanın gizli polisindən istifadə etmiş DTK-nın bu işlə əlaqəsi barədə ciddi şübhələr qalıb.

İtaliyanın baş naziri Silvio Berluskoni 2005-ci ilin martında bu işin məhkəmə təhqiqatının başlanması üçün sərəncam verir. Onun materialları bir ildən sonra dərc edilir. O, adamı heyrətləndirir. Hesabatda deyilir: “Komissiya hesab edir ki, heç şübhəsiz, Papanın öldürülməsinin təşəbbüskarı sovet liderləri idilər. Səbəb: sovetlər onun “Həmrəyliyə” açıq dəstək verməsini özlərinin Polşa üzərindəki hakimiyyətinə ciddi təhlükə sayırdılar. Eyni zamanda, Polşa Varşava müqaviləsinin əsas hərbi bazası, qoşunların cəmləşmə məkanı idi. Bu da önəmlidir ki, sui-qəsd planının işlənib hazırlanması ilə sovet KQB-dən n daha çox sovet hərbi kəşfiyyatı idarəsi məşğul olub”.

Moskvada FTX bu iddianı cəfəngiyyat adlandırdı. Ola bilsin ki, həqiqət beləcə də açılmayacaq.

Ağca ifadələrini dəyişdirməyi davam etdirir. Hətta bir dəfə deyib ki, sui-qəsd planının hazırlanmasında ona Vatikanın vəzifəli şəxsləri yardım ediblər. Amma ola bilsin ki, son söz Papa İohan II Pavelə məxsusdur. O, ölümündən dərhal sonra nəşr edilmiş “Şəxsiyyətin xatirəsi. Minilliklər arasında söhbət” kitabında yazır: “Tətiyi çəkən həbsxanada bir dəfə ziyarət etdiyim Ağca olsa da, bunu kimsə başqası planlaşdırmışdı. İşin dalında kimsə başqası dururdu”.

Ağca hətta sonralar yazıb ki, onu sui-qəsdə İran islam inqilabının rəhbəri Ruhulla Xomeyni təhrik edib.

Bununla belə, bu işdə kimin əli olursa-olsun, sui-qəsd baş tutsaydı, o, tarixə XX əsrin ən rüsvayçı qətllərindən biri kimi daxil olacaqdı.

Mehmet Əli Ağca 2010-cu ildə həbsdən çıxandan sonra Papa II İohanın məzarını ziyarət edərək üzərinə gül dəstəsi qoyub. Doğrudanmı, XX əsrin ən böyük din xadimlərindən biri olan II İohana o, atəş açmışdı?

Strateq.az