|
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
İran Xəzərdə yataq tapmayıb, çünki heç axtarmayıb da... – Tehran kimi aldadır?
Tarix 26.08.21, 16:56 |
|
Ötən həftə sonu İran KİVləri sevinclə xəbər yayadılar ki, Khazar Exploration and Production (KEPCO) şirkəti (İranın milli neft şirkətinin Xəzərin özlərinə aid hissəsində işləri həyata keçirən törəməsidir) Xəzər dənizinin İran sektorunda yataq tapıb. Özü də aşkarlanan yataq qazdır. Həmin andaca şirkət yatağa "Çalus" adı verdi (tapılan yatağın Çalus şəhərinə yaxın olması).
KEPCO-nun baş icraçı direktoru Əli Osuli bəyan edib ki, "açkarladığımız yeni qaz yatağı "Cənub Pars" kimi dünyaın meqa qaz yatağının 1/4-i qədər ehtiyatlara malikdir".
İranın rəsmi mənbələri "Cənub Pars" yatağının 14,2 trln kub metr qaz və 18 mlrd barel kondensat ehtiyatına malik olduğunu bildirir. Yəni bu hesabla İran Xəzərin ən böyük qaz yatağı sayılan "Şahdəniz"dən 3,5 dəfə böyük ola biləcək tapıntısını bəyan edib.
Bu xəbəri bu həftə boyu Rusiya KİV-ləri başlayıblar müzakirələrə. Müzakirə mövzusu da budur ki, bəs İran qazı Avropada satacaq, yoxsa Çində. Və bu mövzuda ağıla gələn və gəlməz ehtimallar irəli sürürlər, hələ arada imkan tapıb İran tapıntısı ilə Türkmənistanın ötən əsrin 90-cı illərindən ümid bəslədiyi TRANSXƏZƏR qaz kəmərini də az qala dünyada qaz istehlakı bitənə qədər "dəfn edirlər". Hələ Rusiyanın ekspertləri Azərbaycanı da "tərifləməyi" unutmurlar: İran qazının ən optimal ixrac marşrutu Cənub Qaz Dəhlizidir. Və əlavə edirlər ki, İran qazı hesabına Azərbaycan nəhayət ki, Cənub Qaz Dəhlizini layihə gücünə qədər doldura bilər.
Rusiya tərəfdən yazılanlar aydındır - qaz ehtiyatı baxımından dünyanın 1 N-li ölkəsidir və maraqları mümkün rəqibləri neytrallaşdırmağa yönəlib. Amma Qərb mediasında, hətta ixtisaslaşmış mediada belə İranın Xəzərdə nəhəng qaz yatağı aşkarlaması və bunun Avropanın enerji təhcizatında roluna dair məlumatları görüncə, düşünürsən ki, rəqəmsal dünyada DÜŞÜNCƏ (məlumatın emal edilmə imkanı) niyə bu qədər geriləyir...
İndi gələk əsas məsələyə: Xəzərin İran sektorunda yataq tapılıbmı?
Bu sual üzərində İranın enerji məsələləri üzrə ən etibarlı ekspert saydığım DalğaXatınoğlu ilə söhbətləşirəm. Onun sözlərinə görə, Xəzərin İrana aid hissəsində hələ ötən əsrin 60-cı illərinin sonlarından kəşfiyyat işlərinə başlanılıb və bunlar da Sovet-İran enerji əməkdaşlığı çərçivəsində olub. Sovet isə təbiidir ki, Azərbaycanın imkanlarından istifadə edib. O zaman qazma işləri də həyata keçirilib, amma karbohidrogen ehtiyatları aşkarlmamaq mümkün olmayıb. Sonradan 90-cı illərin ortasında kəşfiyyat-qazma işləri intensivləşib.
Burada mən əlavə edirəm ki, Azərbaycana məxsus "Xəzər" özüqalxan üzən qazma qurğuları vasitəsi ilə İranda 1995-1996-cı illərdə bir-neçə kəşfiyyat quyusunun qazılması həyata keçirilib və heç birində nə neft, nə də qaz layları tapılmayıb. Yəni İran geoloqları aparılan kəşfiyyat-qazma işlərinin nəticəsi olaraq birmənalı olaraq özləri üçün aydınlaşdırdılar ki, İranın dayazsulu hissəsi neftsiz-qazsız bir sahədir.
Azərbaycanın 1999-cu ildə Xəzərin dərin hissəsində "Şahdəniz" yatağını, 2010-cu ildə "Ümid" yatağını və nəhayət 2011-ci ildə "Abşeron" yatağını aşkarlaması İran tərəfində bir ümid yaratdı ki, bəlkə onlara aid dərin sularda da yataq var.
Ancaq Xəzər dənizi İrana doğru getdikcə dərinləşir: dəniz burada 700-1000 metrə qədərdir. Bundan əlavə Azərbaycanın öz dərin sularında apardığı qazmanın nəticələri onu göstərdi ki, məhsuldar qaz layları 5800 metrdən 7300 metr intervalında yerləşir, həmçinin tapılan yataqlar geoloji baxımdan mürəkkəb quruluşa malik olmaqla yanaşı burada həddən ziyadə anomal lay təzyiqləri mövcuddur. Azərbaycanın 6-cı nəsil yeni qazma qurğusuna 1 milyard dollar investisiya etməsi də bundan qaynaqlanırdı.
İranda belə texnologiyalar yoxdur və yaxın onilliklərdə olması gözlənilmir. Xarici sərmayədarlar isə Qərb sanksiyaları ucbatından İranın hətta qurudakı asan çıxarıla bilən işlək yataqlarına belə yatırımlar etmirlər (hətta İranla münasibətləri yaxşı olan Rusiya və Çin də). Elə isə İran həqiqətənmi öz gücü və imkanları hesabına Xəzərin dərin sularında GİGANT sayıla biləcək bir yataq aşkarlayıb?
Bu sualın cavablandırmaq heç də çətin deyil. Belə ki, müasir neft sənayesində qlobal tapıntılar üçün "gizli iş görmək" sadəcə mümkün deyil. Əvvəla, hər şey layiləndirmədən başlayır. Tutaq ki, onu məxfi həyata keçiriblər və səs-səmiri İranın içində belə "çölə" çıxmayıb. Ondan sonra 2D və 3D seysmik işlərin həyata keçirilməsi vacibdir ki, optimal qazma nöqtəsini təyin edəsən. Bunun üçün xidməti gəmilər Xəzərə çıxmalı və 1 aya yaxın tədqiqat aparmalı idilər. Belə şeylər isə izləniləndir, təkcə kosmik kəşfiyyatı demirəm, həmçinin bütün üzən qurğuların CANLI izlənməsi sistemi mövcuddur, təbii ki, alınan məlumatlar da maraqlı dairələr tərəfindən təhlil edilir.
Bizim əldə etdiyimiz məlumata görə, KEPCO son 3 ildə Xəzər dənizində heç bir geofiziki işlər həyata keçirməyib. Ümumiyyətlə, Xəzərin İran hissəsində kəşfiyyat-qazma işlərini həyata keçirmək üçün gərəkli olan hansısa yarımdalma üzən qazma qurğusu qeydə olınmayıb.
Qazma işləri aparmadan yataq tapmaq mümkündürtmü? İran bir dəfə buna cəhd etmişdi: 2009-сг ildə uzun sürən tikinti işlərindən sonra "İran Al-borz" (daha sonra "Amir Kabir" adına dəyişdilər) yarımdalma üzən qazma qurğusunu istifadəyə verdilər. Və .. 2012-ci ilin iyununda rəsmi Tehran şadyanlıqla belə bir xəbəri dünyaya çatdırmışdı ki, "Amir Kabir" vasitəsi ilə aparılan qazma nəticəsində "Sərdar-Canqal" yatağı açıb ki, onun da ehtiyatları 10 milyard barel neftdir, yəni 1,3 mlrd ton.
Bir müddət keçəndən sonra ABŞ-da maraqlı bir məqalə işıq üzü gördü. Orada qeyd olunurdu ki, "Al-borz" qurğusunun kosmosdan müxtəlif zamanlarda çəkilmiş fotolarını spektral analiz ediblər və belə nəticəyə gəliblər ki, o qurğu sadəcə NEYTRAL rejimdə işləyib və reallıqda qazma işləri apardığını İMİTASİYA edib. Niyə bu qənaətə gəliblər? Çünki dərinlik artdıqca, lay təzyiqi artdıqca qurğu daha çox enerji sərf etməlidir. Üzən platformanın üzərində qoyulmuş dizel avadanlığının spektral analizi isə belə halları qeydə almamışdı.
Ona görə də istər 9 il öncə olsun, istərsə də bu günlərdə yayılan xəbərlər, onların reallıqla elə bir bağlantısı görünmür.
İlham Şaban
Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri
Xəbərin oxunma sayı : 919
Analiz
Xəbərlər
-
Azərbaycan Prezidenti Almaniyaya səfər edəcək - Şoltsla danışıqlar aparacaq
-
“Rusiya hərbi əməliyyatları dayandırmayacaq” - Lavrov
-
Şirkət rəhbərinə hökm oxundu - Bu nazirliyin vəsaitini mənimsəmişdi
-
Üzərinə həbs qoyulmuş əmlaklar... - Prezident qanuna dəyişikliyi təsdiqlədi
-
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
-
Dollar neçəyə olacaq? – 3 günlük rəsmi məzənnəni açıqlandı
-
“İsrail və İran fərqli şeylər deyir“ - Ərdoğan
-
“Özəl məktəblərdə təhsil haqları kosmik rəqəmlərə çatıb” - Deputat
-
Azərbaycanda 22 yaşlı oğlan qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb - RƏSMİ
-
20 min manat borca görə qəssab HƏBS EDİLDİ
-
Deputat nazirliyin fəaliyyətini tənqid etdi: “Özündən qanun düzəldib...”
-
Azərbaycanda marketlərdə 19 manata satılan kərə yağı Rusiyaya 9,6 manata ixrac edilir – RƏSMİ
-
Hal şahidləri əvəzinə videoçəkiliş: İXM-ə dəyişiklik edilir
-
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır - RƏSMİ
-
Megastore və Hiperstore-nin saxta rəqabət oyunları - Onları külli miqdarda cərimə gözləyir...
-
Dövlət Xidmətinin vəzifəli şəxslərinin maaşı artırılır - BU QƏDƏR
-
Saxlanılan tiktokerlər nə edirmişlər? - ARAŞDIRMA
-
Onlar pensiyaya daha tez çıxacaq - Yeni qanun
-
“Ukraynaya dəstək artırılmalıdır“ - Donald Tramp
-
Naxçıvanda 120 milyon manatdan çox maliyyə pozuntusu - Bəzi materiallar DTX-yə göndərilib
-
Bakıda evdə partlayış: Ölən var
-
Fransanın növbəti diplomatları Azərbaycandan qovulub - “Observer Online“ yazır
-
“Ən çox ciddi nöqsan sahəsi satınalmalar və tender fəaliyyətidir“ - Deputat
-
Xocavənddə fermada xeyli sayda partlayıcı qurğu və maddə aşkarlanıb - FOTO
-
“Putin indi Finlandiyaya fokuslanıb“ - Von der Leyen
-
Kəmaləddin Heydərovdan yüksək vəzifəyə təyinat - FOTO
-
Hərbi Dəniz Qüvvələri Xəzər dənizində taktiki təlimdə - VİDEO
-
Hər 100 manatdan 51 manatı ərzağa xərclənir – 3 ayda yeyib-içməyə 7 milyard xərclənib
-
Rusiyada kütləvi tədbirlər ləğv edildi - 1 mayda yürüşlər və 9 may paradı olmayacaq
-
Ağdərə-Ağdam avtomobil yolunun inşasına başlanıldı - FOTO/VİDEO
-
Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb - Gündəlikdə 14 məsələ var
-
Güclü maqnit qasırğası gözlənilir: Ən təhlükəli günlər açıqlandı
-
Hansı hallarda qonşulara vurulan zərəri sığorta şirkəti ödəyir? - ARAŞDIRMA
-
Şəmkirdə yerin altından tapılan saraydan GÖRÜNTÜLƏR - VİDEO
-
Rusiya Ukraynaya aviazərbələr endirib - Ölən və yaralananlar var
-
“Bu yaxınlarda parlament seçkisi olacaq” - Deputat
-
Xocalı aeroportu Azərbaycanın nəzarətinə keçir - VİDEO
-
Orta məktəblər üçün olan dərsliklər yenilənir? - VİDEO
-
Yaylaqda vəzifəli şəxs çobanın arvadına sataşdı - Qətlin TƏFƏRRÜATI
-
Kosmik silahlara malik ölkələr - Siyahıya ABŞ başçılıq edir
-
Sülhməramlılara məxsus hərbi texnikalar qatarlarla Rusiya yolunda - VİDEO
-
Dubayda su altında qalan avtomobillər Azərbaycana gətirilə bilər - İDDİA + VİDEO
-
Qayalar yarılaraq Kəlbəcərə qaz xətti çəkilir - VİDEO
-
Verilən bütün vədlər hər zaman yerinə yetirilir
-
Həbsxanada evlənən müğənni: “Heç kimin bacarmadığını etmişəm“
-
Arda Güler üçün rəsmi təklif gəldi:“Sevilya”nın heyətində oynayacaq?
-
“NATO ölkələri Ukraynanı altı “Patriot” sistemi ilə təmin edə bilər” - Şolts
-
Qobustanın problemlərlə dolu kəndi: “Burada beş-altı adam qalmışıq”
-
Bakıda məmur olmaq istəyən qadına qarşı DƏLƏDUZLUQ
-
“Yaxın Şərqdə genişmiqyaslı münaqişə təhlükəsi mövcuddur” - Quterreş
-
Binə sakini: “Elə bil Somalidə yaşayırıq”
-
Keçmiş məmur 43 milyon manat dəyərindəki əmlaklarını geri almaq istəyir - MƏHKƏMƏ
-
Röya Ayxan ailə quracaq - Toya hazırlaşır (VİDEO)
-
Dövlət məktəblərində servis xidməti yaradılır? - RƏSMİ + VİDEO
-
Rusiya sülhməramlılarına vida: Ermənistan yeni şəraiti necə dəyərləndirəcək? - FOTO
-
“ABŞ və müttəfiqləri İrana qarşı sanksiyalar tətbiq edir“ - Bayden
-
“Dönər bıçağı ilə atamın ayağını kəsəcəyini dedi” - TƏFƏRRÜAT
-
Uşaqlar neçə yaşdan sonra idmanla məşğul olmalıdırlar? - VİDEO
-
Aqrar sektorun dayanıqlı inkişafına mühüm töhfə
-
Azərbaycana minik avtomobilləri hansı ölkələrdən və neçəyə gətirilir? – Siyahı
-
“Rabitəbank” kiçilir: 70 milyon geri çəkilib
-
Vergi ödəyicilərinin nəzərinə - VİDEO
-
Türkiyənin 14 əyalətində FETÖ əməliyyatı - 60 şübhəli şəxs saxlanıldı
-
Bakıda narkokuryerdən beş kiloqram narkotik götürülüb - VİDEO
-
Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı, direktoru təyin edildi - FOTOLAR
-
Üç rayonda ağaclar qanunsuz kəsilib - Təbiətə 13 min manatdan çox ziyan dəyib
-
Əfv olunanlar arasında niyə qadınlar azdır? - Komissiya üzvündən açıqlama
-
Rəqsanə İsmayılovanın əmlaklarına həbs qoyulub? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Qubad İbadoğluya yekun ittiham elan edildi - İstintaq bitir
-
“Azərbaycan satıcısı hələ də əlini lazımi şəkildə yuya bilmir” - Qoşqar Təhməzli
-
“Xalq Bank”ın kapitalı 8%-dən çox azalıb - Kredit və depozit portfeli kiçilib
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Qərb Cənubi Qafqazı hərbiləşdirməyə davam edir“ - Rusiya XİN
-
8 min manatlıq spirtli içki oğurladı, saxlanıldı - VİDEO
-
Avtomobillərin şüşəsini tündləşdirmək neçəyə başa gəlir? - VİDEO
-
Regionların inkişafı dövlətimizin iqtisadi siyasətinin əsasıdır
-
Keçid balları qaldırılır? - VİDEO
-
Baş nazirdən motosikletlərlə bağlı QƏRAR
-
“Azərbaycanlıların Ermənistana qaytarılması üçün böyük həcmdə işlər görülməlidir“ - Zaxarova
-
Polis qanunsuz miqrasiyaya qarşı keçirilən tədbirlərlə 21 əcnəbini saxlayıb - VİDEO
-
Bakının Türkan qəsəbəsindəki məhəllədə 30 ildir qaz yoxdur - VİDEO
-
Şirvan kanalının əhəmiyyəti göz önündə olacaq
-
Təhsil Nazirliyi tender keçirmədən 2 milyonu Ramiz Mehdiyevin oğlunun şirkətinə verdi – Təfərrüat
-
“Ermənistana yalnız Qərbin əlində alət rolu verilir” - Zaxarova
-
345 məktəbdə yoxlama aparıldı - 55 nəfər işdən çıxarıldı
-
İcra Hakimiyyətindən narazı qalan fermer söyüş söydü - Həbs edildi
-
Türkiyə-Rusiya Monitorinq Mərkəzi də bağlanır - Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyi
-
Azərbaycan “Laçın” hücum təyyarələrini havaya qaldırdı - VİDEO
-
Bu il I siniflərə qəbulda tətbiq olunacaq YENİLİKLƏR - RƏSMİ
-
Sabah Bakıda 27 dərəcə isti olacaq - PROQNOZ
-
40-a yaxın bağça müdiri işdən çıxarılıb: 200-nə töhmət verilib
-
“Victory Construction Group“ MMC məhkəməyə verildi - Öhdəliyi yerinə yetirmədiyinə görə
-
“Amaras monastırında monitorinqlər aparılıb” - Dövlət Xidməti
-
Bakıda viza fırıldağı - Şirkət rəhbərlərinə cinayət işi açıldı
-
Prezident yeni nazir müavini təyin etdi - Foto + DOSYE
-
Şəxsiyyət vəsiqələri ilə bağlı yenilik - VİDEO
-
Azərbaycanlı aktrisa yeni sevgilisi ilə görüntüləndi - FOTO/VİDEO
-
Rusiyada işləyən azərbaycanlıların nəzərinə: Rus dili imtahanında dəyişikliklər olacaq
-
“Başlıbel sakinləri kütləvi şəkildə qətlə yetirilib, bəziləri diri-diri yandırılıb“ - Ombudsman
-
Aytən Səfərovanın keçirdiyi qəza ilə bağlı yeni detallar - Günah kimdə olub? + VİDEO
-
“Rusiya qalib gələrsə, Üçüncü Dünya müharibəsi başlayacaq“ - Ukraynanın Baş naziri
-
Bakıda bu ərazini də sökürlər - Mülkiyyət sahibləri narazıdır + VİDEO
-
Antarktidanın sirləri üzə çıxdı: İnanılmaz kəşf
-
Lənkəranda məktəbli qıza atasının dostu təcavüz etdi: “Anana oxşayırsan...”
-
“Çin ABŞ-ni məğlub etmək üçün ordu yaradır“ - Amerikalı nazir
-
Təlim zamanı sürücüyə yazılan cəriməni kim ödəməlidir? - VİDEO
-
İsrail Pasxa bayramından əvvəl İrana cavab verməyəcək - ABC
-
Bakı-Quba yolunda bildirişsiz dairə təhlükə mənbəyinə çevrilib - VİDEO
-
Yenidən qurulan Qarabağdan son görüntülər - VİDEO
-
Başlıbel qətliamından 31 il ötür
-
Bu gün instaqramda olanlar - Fotolar
-
“Real“dan zəng gələndə iki dəfə fikirləşmədim“ - Cud Bellingem
-
“Türkiyə olaraq üçüncü ölkələrin öz münaqişələrini bölgəyə gətirməsini istəmirik” - Hakan Fidan
-
Paytaxt sakinini həkim yox, texniki işçi əməliyyat edib? - Ağılasığmaz İDDİA
-
Bayden Trampı geridə qoydu - SORĞU
-
Urmiya gölünün son peyk görüntüsü - FOTO
-
Sosial şəbəkələrdə satılan soyuq silahlarla bağlı DİN-dən açıqlama - VİDEO
-
Pakistanda güclü yağışlar: Ölənlərin sayı 65-ə çatıb
-
Rusiyadan gətirilən dondurulmuş toyuq məhsulunda salmonella aşkarlandı - AQTA
-
Bir, üç və beş qəpiklərdən istifadə hansı səviyyədədir? - SORĞU + VİDEO
TOP 10
ARXİV