|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Dövlət müəssisələri nə üçün kommersiyalaşdırılır? - ARAŞDIRMA
Tarix 28.07.22, 18:39 |
|
Azərbaycan iqtisadiyyatında dövlət müəssisələri mühüm rol oynayır: 14 iri dövlət müəssisəsi dövlət büdcəsinə bütün vergi daxilolmalarının dörddə birini, ölkədə məşğulluğun isə 25%-ni təmin edir. Üstəlik, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) ölkənin ən böyük vergi ödəyicisidir.
Ölkədə azı 29 sektorda fəaliyyət göstərən 5 000-dən çox dövlət müəssisəsi var. Buraya istehsal, otel biznesi və bank işi daxildir. Bir çox iri dövlət müəssisələri öz sahələrində inhisar və ya demək olar ki, monopoliya statusuna malikdir. Lakin bir çox dövlət müəssisələri əhəmiyyətli dərəcədə subsidiyalar əldə etməsinə baxmayaraq, həm büdcəyə cüzi töhfə verir, həm də itkilərlə üzləşir.
Buna görə də əksər dövlət müəssisələrinin səmərəsiz işləməsi, yüksək borc yükü, itkiləri və ödəmə qabiliyyətini itirmək riski ilə əlaqədar Azərbaycanın dövlət büdcəsi üçün risklərin qarşısını almaq məqsədilə 2019-cu ilin iyunundan belə müəssisələrlə bağlı islahatlar proqramının icrasına başlanılıb. Xüsusilə, dövlət müəssisələrinin fəaliyyətinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsini əhatə edən korporativ idarəetmənin qaydaları və standartları qəbul edilib. Bundan başqa, nəticəyə əsaslanan mükafatlandırma sistemi yaradılıb.
Yeri gəlmişkən, iri müəssisələrin idarəetməsini və fəaliyyətini təkmilləşdirmək üçün 2020-ci ilin avqustunda Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi təsis edilib. Ona 14 ən iri dövlət müəssisəsinin idarəçiliyi həvalə olunub. Əslində, bu qərar hökumətin dövlət mülkiyyətində qalacaq strateji dövlət müəssisələrinin maksimum dərəcədə səmərəliliyinin artırılması və idarəetmənin gücləndirilməsi ilə bağlı səy göstərdiyini təsdiqləyir. Axı, holdinqə verilən dövlət müəssisələrinin əksəriyyəti zərərlə işləyirdi.
Bu arada, Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarovun sözlərinə görə, təxminən son 2 ildə bir sıra dövlət müəssisələrinin səmərəliliyinin və idarəetmədə şəffaflığın təmin edilməsində bir sıra nailiyyətlər əldə edilib:
“Bizim nailiyyətimiz müəssisələrin səmərəliliyinin artırılması, sadə dillə desək mənfəətliliyinin artırılması ilə ölçülür. Əgər müəssisə struktur nöqteyi-nəzərdən mənfəət gətirə bilmirsə, deyək ki, tarif siyasətinə və ya hansısa başqa bir obyektiv səbəblərə görə, o zaman onun keyfiyyət göstəricilərinin yaxşılaşdırılması ilə ölçülür. Azərbaycan İnvestisiya Holdinqinin portfelinə daxil olan şirkətlərin tam əksəriyyətində bunu müşahidə edirik”.
Nazirin sözlərinin təsdiqi kimi qeyd edək ki, holdinqin tərkibinə daxil olan dövlət şirkətləri – Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR), “AzerGold”, “Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” (ASCO), Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı, “Azərbaycan Beynəlxalq Bankı” (ABB), “Azər-Türk Bank”ı 2021-ci ili əməliyyat mənfəəti ilə başa vurub.
2022-ci ilin birinci rübündə də maliyyə göstəricilərində müsbət tendensiya müşahidə olunub. Məsələn, SOCAR 2021-ci maliyyə ilini 8 milyard manat əməliyyat mənfəəti ilə başa vuraraq 2,1 milyard manat xalis mənfəət əldə edib. Eyni zamanda, 2022-ci ilin birinci rübündə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin EBITDA-sı düz 3 milyard manata çatıb.
ASCO isə 2021-ci ili 51,792 milyon manat xalis mənfəətlə başa vurub. Bu, 2020-ci illə müqayisədə 15% çoxdur. Üstəlik, onun əməliyyat gəlirləri 9% artaraq 459,133 milyon manata çatıb.
ABB-yə gəlincə, bank 2021-ci ili 208,8 milyon manat xalis mənfəətlə (2020-ci illə müqayisədə 61,4% artım) başa vurub. Ötən il Azərbaycan Beynəlxalq Bankının gəlirləri isə 604,652 milyon manata (artım 13,7%) çatıb. Qeyd edək ki, ABB bu ilin birinci yarısında 335,496 milyon manatlıq gəlirlə (artım 6,6%) düz 118,4 milyon manat xalis mənfəət əldə edib.
Ötən il “Azər-Türk Bank”ın xalis mənfəəti 29% artaraq 546 min manata, gəlirləri isə 35,819 milyon manata (artım 15,4%) çatıb. Bank cari ilin birinci yarısını 812 min manat (artım 81,3%) mənfəətlə başa vurub. Onun gəlirləri isə 23 milyon 219 min manat (artım 60,4%) təşkil edib.
Beləliklə, Azərbaycan İnvestisiya Holdinqinin yaxın illərdə dövlət şirkətlərinin idarə etdirilməsi, dövlət müəssisələrinin daha da inkişaf etdirilməsi üçün yol xəritəsi qəbul etmək niyyətində olduğunu nəzərə alsaq, holdinqə daxil olan digər şirkətlərin maliyyə göstəricilərində yaxşılaşma gözləmək olar.
Bu arada, Beynəlxalq Valyuta Fondunun (IMF) fikrincə, Azərbaycan iqtisadiyyatında dövlət iştirakının azaldılması istiqamətində aparılan uğurlu islahatlar özəl sektora əsaslanan artım modelinə keçidə yardım göstərəcək və fiskal risklərin azaldılmasına kömək edəcək.
Bundan başqa, IMF iqtisadçıları kommersiya fəaliyyətini qeyri-kommersiya fəaliyyətindən ayırmağı təklif edir və sonuncunun büdcədən maliyyələşdirilməli olduğunu bildirirlər. Həmçinin Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi vasitəsilə dövlət müəssisələrində şəffaflığın və fəaliyyətin monitorinqinin artırılması, özəlləşdirmənin və zəruri hallarda maliyyə restrukturizasiyasının təşviq edilməsi və dövlət müəssisələrində islahatların sosial təsirinin azaldılması üzrə tədbirlərin tətbiqi təklif edilir.
Bununla yanaşı, Asiya İnkişaf Bankı (ADB) Azərbaycan hökumətini iri dövlət şirkətlərində korporativ idarəetmə standartlarının tətbiqinə yönəlmiş islahatların genişləndirilməsini davam etdirməyə və özəlləşdirməyə çıxarılan müəssisələrin maliyyə cəhətdən sağlamlaşdırılmasına diqqəti artırmağa çağırıb.
ADB analitikləri hesab edirlər ki, dövlət satınalmaları prosedurlarının təkmilləşdirilməsi, yüksək keyfiyyətli dividend siyasətinin yaradılması, dövlət müəssisələrinin rəhbərlərinin təyinatı sisteminin dəyişdirilməsi, yeni mükafatlandırma sisteminin yaradılması və s. zəruridir:
“Bundan başqa, dövlət müəssisələrinin rüblük maliyyə hesabatlarının, strategiyalarının, onların fəaliyyətinin nəticələrinin, kənar auditorların rəylərinin dərcinin şəffaflığını artırmaq lazımdır”.
Asiya İnkişaf Bankının qiymətləndirilməsinə görə, dövlət müəssisələrinin səmərəsiz fəaliyyət göstərməsinin digər səbəbi onların məşğulluq və sosial təminat sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsində yaxından iştirak etməsidir:
“Bundan başqa, demək olar bütün dövlət müəssisələrində maliyyə vəziyyətinin əlverişsiz olması səbəbindən dövlət büdcəsindən dəstəyə ehtiyac var”.
Yeri gəlmişkən, Dünya Bankı da Azərbaycan hökumətinin dövlət müəssisələrində idarəetmənin səmərəliliyini artırmaq üçün həyata keçirdiyi islahatları dəstəkləyir. Bank hesab edir ki, bundan sonrakı proses dövlət əmlakının qorunub saxlanmasını əsaslandırmağa yönəlmiş ardıcıl islahatların keçirilməsini tələb edəcək. Həmçinin iqtisadiyyatın dominant sektorlarında fəaliyyət göstərən dövlət müəssisələrində tənzimləyici, direktiv və əməliyyat funksiyalarında dövlətin rolunun bölünməsi tələb olunur.
Dünya Bankının tövsiyələrinə həmçinin əməliyyat səmərəliliyinin artırılması üçün şirkətlərin stimullaşdırılması və hesabatlılığın yüksəldilməsi ilə bağlı təkliflər daxildir. Bank hesab edir ki, özəl investorları rəqabətqabiliyyətli sektorlara cəlb etmək üçün dövlətin bəzi müəssisələrdə iştirakdan imtina etməsi lazımdır. Dünya Bankının analitiklərinin fikrincə, zəruri sosial müdafiə sistemlərinin, təlim, təkmilləşdirmə şəklində digər dəstək formalarının, həmçinin dövlət müəssisələrinin səmərəliliyinin artırılması nəticəsində azad olunmuş işçi qüvvələrinə iş yerlərinin tapılması üzrə dəstəyin tətbiqi lazımdır.
Nəticədə aparılan islahatlar dövlət müəssisələrinin zərər görən şirkətlərdən gəlir əldə edən şirkətlərə keçidini, borc öhdəlikləri üzərində nəzarəti təmin edəcək və həddindən artıq xərclərin qarşısını alacaq. Üstəlik, yeni gəlir mənbələri yaratmaq yolu ilə büdcə subsidiyalarını minimuma endirmək olar.
Bir sözlə, Azərbaycanın coğrafi mövqeyini nəzərə alaraq, onun regional tranzit-nəqliyyat qovşağına çevrilməsi imkanlarını yaradır, ona görə də dövlət şirkətlərinin güclənməsi hesabına onların qlobal bazarda rəqabət qabiliyyətinin yalnız artacağını söyləyə bilərik. (“Report” )
Xəbərin oxunma sayı : 1135
İqtisadiyyat
Xəbərlər
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
-
Sumqayıtda 28 ailənin bir qaz sayğacı var: Limit necə hesablanır?
-
“Üçüncü dünya müharibəsi artıq gedir” - Podolyak
-
Rusiya müdafiə nazirinin müavini saxlanılıb - Külli miqdarda rüşvət görə
-
MDB-nin fond birjaları üçün yeni dövr: Azərbaycan və Özbəkistan yol açır
-
Şirkət işçilərin hüquqlarını pozdu: 20 min cərimələndi
-
“BAM-ın gücü 12 ildə 3 dəfə artıb“ - Putin
-
“Vətəndaş nikahı qanunsuzdur“ - Spiker
-
“ABŞ Ukraynaya 1 milyardlıq hərbi yardım paketi hazırlayır” – “Reuters”
-
Bu gün toyları olacaqdı - Heç biri həyatda deyil...
-
İran hakimiyyəti ölkə əhalisinə divan tutur - VİDEO
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Qrunt suları Binə qəsəbəsinin sakinlərinin evlərinə doldu - VİDEO
-
Ərdoğan iqamətgahında uşaqlarla görüşdü - Fotolar
-
“Bəzi ölkələr Azərbaycana qarşı soyuq müharibəyə başlayıblar“ - Prezident
-
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı məmnunluq doğurur
-
Azərbaycanda “Sığorta ödənişinin verilməsi Qaydası” dəyişdi - QƏRAR
-
Mikayıl Cabbarov səyyar vergi yoxlaması haqda qərar imzaladı - Dəyişiklik
-
“Ukrayna müharibə başlayandan yarım milyon hərbçisini itirib“ - Şoyqu
-
İcra Hakimiyyəti sabiq nazirdən 133 minə “BMW 520i” alır – Bazardakı qiymətdən 17,5 min bahadır
-
Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
-
“Türkiyədə yeni konstitusiya ilə bağlı proses başlayır” - Numan Kurtulmuş
-
“Ermənistan “Dağlıq Qarabağ”ın sülh sazişində olmamasına razılaşıb” - Prezident
-
Xankəndi şəhərindəki tibb müəssisəsində ilk körpə dünyaya gəlib - FOTOLAR
-
Qubadlıda sərhədçilər üçün yaşayış binası istifadəyə verilib - FOTO/VİDEO
-
Xətai rayonunda səkini zəbt edərək qanunsuz parklanma yeri saldılar - VİDEO
-
Üç ayda xaricə 25 min ton alma satmışıq – Qiyməti nə qədər bahalaşıb?
-
“Fransa, Hindistan və Yunanıstan Ermənistanı bizə qarşı silahlandırır, biz gözləyə bilmərik“ - Prezident
-
Münasibətlərimizin inkişafına yeni təkan verəcək görüş
-
Binəqədidə sürücülük məktəbi ilə bağlı ilginc iddia - “Asan“ yolla sürüclük kursu arayışı almaq olur?
-
“Nar” Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırıldı - FOTO
-
“Biz dörd kənd məsələsini heç vaxt yaddan çıxarmamışıq” - İlham Əliyev
-
“Narkotik artıq məktəblərə yol tapıb“ - Siyavuş Novruzov
-
“İndi bizim sülh sazişinin necə olması ilə bağlı ümumi anlayışımız var“ - Azərbaycan lideri
-
Ceyhun Bayramov Çexiyanın Baş naziri ilə görüşüb - FOTO
-
Binəqədidə yol problemi: “Yağış yağanda şəhərə çıxmaq mümkün deyil”
-
Ümid edirəm ki, Ermənistan düzgün yolu seçər - Ərdoğan
-
Şimali Koreyadan nüvə əks-hücum təlimi – FOTOLAR
-
Azərbaycan-Rusiya əlaqələri daha da güclənəcək
-
Rayonlara yağış yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
“Paşinyan dedi ki, mən gedirəm, sonra torpağın əsil sahibi İlham Əliyev özü gələcək” – Zahid Oruc
-
Serenay Sarıkaya ilk dəfə sevgilisi ilə əl-ələ görüntüləndi - FOTOLAR
-
Uşaq bağçasında mənimsəmə - Cinayət işi açıldı
-
Masallıda narkotiklərin satışı ilə məşğul olanlar saxlanılıblar - FOTO
-
Əsgərovların bankında problemli kreditlər 2 dəfədən çox artdı - TƏFƏRRÜAT
-
Tavuşda gərgin vəziyyət: “Yerkrapa” üzvləri maşını etirazçıların üzərinə sürdülər
-
Bakıda məktəblilərə siqaret satanlar cərimələniblər - FOTO/VİDEO
-
“65 yaşıma qədər işləmək istəyirəm” - Mourinyo
-
Dünyada müdafiə xərcləri tarixi rekord həddə çatıb - SİYAHI
-
Azərbaycan və Ermənistan arasında delimitasiya prosesi başladı - RƏSMİ
-
Röyal Sarıməmmədov Pirallahının icra başçısı olmaq üçün hərəkətə keçib? - İDDİA
-
Bu qaydanı pozan sürücülər 200 AZN cərimələnəcək - RƏSMİ
-
Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb - Gündəlikdə 18 məsələ var
-
AMEA-nın qarşısındakı parkda oturacaqlar niyə yoxa çıxıb? - AÇIQLAMA/FOTO
-
İsrail İrana atdığı raketi özü məhv edib - “The New York Times”
-
Gürcüstan bazarında böhran - Azərbaycanda hansı avtomobillər ucuzlaşacaq?
-
Şirvan-Salyan Regional Təhsil İdarəsinin müdiri barəsində cərimə protokolu tərtib edilib - FOTO
TOP 10
ARXİV