AzFakt

Prezident “Texniki tənzimləmə haqqında” Qanunu təsdiqlədi – Detallar

100 ildir dünyanı idarə edən 8 ailə - Araşdırma

Vəzifədən çıxarılan nazirlər indi nə işlə məşğuldur? - SİYAHI

“Görsəniz ki, əyri yola gedirlər, mənə xəbər göndərin” – İlham Əliyevdən xalqa müraciət

Prezidentdən icra başçılarına xəbərdarlıq – “Biz o adamlarla vidalaşacağıq…”

Mərkəzi Bankın növbəti yalanı və … – “Bank Respublika”nın “çiçəklənməsinin” sirri

“Etimadı doğrultmasanız, sizi cəzalandıracam…” – Prezident gənc icra başçılarına

Aslanlının bankında 10 milyonluq azalma – Müştərilər “Bank Avrasiya”dan niyə qaçır?

Onlar 20 ildən artıqdır yüksək vəzifə tutur – Siyahı

Ən yaşlı və ən gənc nazirlər kimlərdi? - SİYAHI

“Bu gün iqtidarda olan bəziləri işimizə əngəl törətmək istəyirlər” – Prezidentdən sensasiyalı bəyanat

Türkiyənin ədalət savaşı:“Sülh çeşməsi“ni qısqananlar

İlham Əliyev Aşqabadda Paşinyanı çətin vəziyyətə saldı - VİDEO

Onların baş tutmayan Baş nazirlik sevdaları - kimə niyyət, kimə qismət...

III Dünya müharibəsinə səbəb olacaq qitə: Ruslar kəşf etdi, Hitler orda gizləndi...


Tarix 25.09.19, 18:36	Font ölçüsü : - / +

Ekspertlərin sözlərinə görə, Antarktikada nəzarəti ələ keçirmək uğrunda rəqabət sürətlə artır. Təxminən 60 il əvvəl, 1959-cu ildə Antarktikanın heç bir dövlətə məxsus olmaması barədə müqavilə imzalanıb və həmin sazişin müddəti 2048-ci ildə yekunlaşır.

Qaynarinfo məlumat verir ki, hazırda 30 ölkə qitəyə iddialıdır. Argentina, Avstraliya, Çili, Fransa, Norveç, Yeni Zelandiya və Birləşmiş Krallıq bölgəyə marağını rəsmi şəkildə elan edib. Avstraliya Antarktikanın təxminən yarısına iddialıdır. Çili, Britaniya, Argentina qitənin eyni hissəsində haqq sahibi olduğunu iddia edir. Çili rəsmiləri ərazidəki bazalarını yaşayış yerləri adlandırır. Çili Hava Qüvvələrinin hərbçisi hamilə arvadını doğuş üçün "Buzlu qitə"yə gətirib. O, bununla sübut etməyə çalışır: Antarktika Çili ərazisidir. Argentina orta məktəblərinin kitablarında göstərilən ölkə xəritəsində Antarktika hissəsi də yer alır. Norveç burada öz ərazisindən 10 dəfə böyük hissədə nəzarətə ümid edir.

Dünya liderləri arasında yer alan ABŞ və Rusiya isə bəyan edib ki, digər ölkələrin iddiaları davam etsə, Antarktikanın suverenliyinə iddia irəli sürmək hüququ əldə edəcəklər.

ABŞ yavaş-yavaş ərazidə yerləşməyə başlayıb. Hər il ABŞ Hava Qüvvələrinin təxminən 500 təyyarəsi qitəyə eniş edir.

Asiya ölkələri - Yaponiya, Cənubi Koreya, xüsusilə Çinin iddiaları daha da ciddiləşib. Çin qitədəki 4 tədqiqat stansiyanın sayını 10-a çatdırmaq barədə qərar qəbul edib. Bütün stansiyalar son elmi və texniki təchizata sahibdir. Çinin coğrafi xəritəsində Antarktikada ad dəyişiklikləri belə edilib: Konfutsi zirvəsi, Şanxay yaylası, Panda buzlağı.

Antarktika müqaviləsi qüvvədə olduğu müddətdə qitə bütün insanlara məxsusdur. Burada istənilən iqtisadi və hərbi fəaliyyət qadağandır, sadəcə elmi tədqiqata icazə verilir. Ərazinin ayrı-ayrı dövlətlər arasında parçalanması qeyri-mümkündür. Siyasi analitik Anatoli Vasserman isə vəziyyətin tezliklə dəyişə biləcəyini vurğulayır.

Antarktika planetin təbii ehtiyatlarının son toxunulmaz hissəsidir. Hazırda insanların yaşadığı 5 qitədə təbii ehtiyatlar tükənəndən sonra orada mineralları əldə etmək mümkün olacaq. Qitənin 6,5 milyard ton neft, 4 trilyon kub metr qaz ehtiyatı var. Geoloqlar bildirir ki, Antarktikanın nəhəng kömür, dəmir filizi, mis, sink, nikel, qurğuşun və digər mineral ehtiyatları var. Həmin təbii sərvətlər digər qitələrdəkindən daha çoxdur və gələcək nəsillər üçün tükənməz mənbədir.

Dünyadakı təmiz su ehtiyatının 90%-i məhz Antarktikadadır. Lakin qlobal iqlim dəyişikliyi həmin ehtiyatların sürətlə məhv olmasına səbəb olur. Böyük Britaniyanın Antarktika İdarəsinin məlumatına görə, ötən 30 il ərzində qitədə temperatur qlobal istiləşmə ilə əlaqədar səbəblərdən 3 dəfə daha sürətlə artıb. Proqnoza görə, növbəti 100 il, hətta daha qısa müddət ərzində Antarktikada ağaclar görünəcək.

Antarktika 1820-ci ildə Faddey Bellinqhausen və Mixail Lazarevin rəhbərlik etdiyi, "Vostok" və "Mirnı" gəmiləri ilə kəşfiyyata çıxan rusiyalı ekspedisiya qrupu tərəfindən aşkarlanıb. Bu səbəbdən Rusiya qitəni kəşf edən ölkə kimi digər ölkələrin iddialarına qarşı çıxır. 1930-cu illərə qədər Sovet Rusiyasının ərazidəki hüququ müzakirəyə çıxarılmayıb. 1950-ci illərdən etibarən Norveç ABŞ-ın təkidi ilə qitənin cənub hissəsinə iddia edib. Norveçin bəyanatına görə, qitəyə ilk dəfə 1895-ci ildə onlar ayaq basıblar. Həmin dövrdə SSRİ rəhbəri İosif Stalin isə Antarktikanın bütün ərazisində digər ölkələrin iddia hüququnu əsassız adlandırıb.

1939-cu ildə Faşist Almaniyasının lideri Adolf Hitler Antarktikaya gizli kəşfiyyat qrupu göndərib və Kraliça Mod Torpağında tədqiqat başlanıb. Təsdiqini tapmayan məlumata görə, faşistlər Antarktikada buz sığınacağı inşa edib və onu Yeni Şvabiya adlandırıb. İddia olunur ki, 1944-cü ildə Yeni Şvabiyada hərbi təyyarə istehsalı barədə sınaqlar aparılıb. Digər bir iddiaya görə isə, Hitler intihar etməyib, Yeni Şvabiyada 1970-ci illərə qədər yaşayıb.

Ölkələr arasında gərginliyi artırmamaq üçün SSRİ-nin təşəbbüsü ilə 1959-cu ildə Antarktika müqaviləsi imzalanıb və qitə neytral zona elan edilib. Həmin razılıqda Rusiyanın qitəni kəşf etməsi qeyd olunub və Antarktika ilə bağlı qərarların SSRİ-nin iştirakı olmadan qəbulunun qeyri-mümkünlüyü bəyan edilib. Müqavilədən sonra SSRİ-nin elmi tədqiqat stansiyaları qitədə fəaliyyətə başlayıb. Lakin hazırda qurulan 60 stansiyadan sadəcə 5-i işlək vəziyyətdədir. Rusiyanın Antarktikadakı tədqiqat fəaliyyəti maliyyə problemi ilə əlaqədar məhdud səviyyədədir. Rusiyalı tədqiqatçı Artur Çilingərov Antarktikada yeni stansiyaların qurulması və fəaliyyət dairəsinin genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayır. Son illərdə rusiyalı rəsmilər qitə ilə bağlı fəaliyyət planını genişləndirmək istiqamətində fikirlər səsləndirməyə başlayıb.

A.Vasserman bildirir ki, Rusiya gələcəkdə Antarktikanın bölünməsində iştirak etməlidir. Lakin Rusiyanın buzlu qitənin ehtiyatlarına çox ehtiyacı yoxdur, çünki Rusiya Federasiyası Sibir və Uzaq Şimal torpaqlarında kifayət qədər sərvətə sahibdir.

Xəbərin oxunma sayı : 283