![]() |
|














Çin xəfiyyəsi xaricdə də uyğurları təqib edir – “The Guardian”
Tarix 24.11.21, 12:28 |
|

Böyük Britaniyanın “The Guardian” qəzetində “Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə bildiriblər: Çin xəfiyyəsi uyğurların deportasiyasına nail olmaq üçün xarcidə iş aparır” başlıqlı məqalə dərc olunub. Məqalənin müəllifi Helen Davidsondur. Novator.az saytı məqaləni ingilscədən çevirərək təqdim edir.
Uyğur icmasının təmsilçiləri Çin hakimiyyətinin insanlıq əleyhinə cinayətlərinin, soyqırımı siyasətinin araşdırılması məqsədilə üçüncü dəfə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə üz tutublar.
Onların şikayətində Çin rəsmilərinin xaricə sığınmış uyğurları ölkəyə qaytarmaq, onların Çinə deportasiya edilməsinə nail olmaq üçün ayrı-ayrı ölkələrdə iş apardığı da bildirilir. Məlumata görə, uyğurlara viza ilə bağlı problemlər yaradılır, eyni zamanda onlar Çin Xalq Respublikasının xeyrinə casusluğa məcbur edilirlər.
Dünyada tərədilən ən ağır cinayətlərə görə ədalət mühakiməsinin qurulması üçün Haaqa şəhərində yaradılmış Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi uyğur nümayəndələrin əvvəlki şikayələrinı qəbul etməyib. Əsas kimi Çinin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi ilə müqavilə bağlamadığına görə bu məhkəmənin yurisdiksiyasından kənarda olduğu göstərilib. Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi işi açıq saxlayaraq əlavə sübutlar tələb edib.
Tələbə uyğun olaraq mühacirətdə fəaliyyət göstərən tanınmamış Şərqi Türküstan hökuməti və Şərqi Türküstan Milli Oyanış Hərəkatı Haaqaya yeni sənəd təqdim edib. Sənəddəki sübutların işə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsində baxılması üçün hüquqi əsas yaratdığı, bu məsələnin beynəlxalq məhkəmənin səlahiyyətlərinə aid olduğu vurğulanır.
Sənəddəki dəlillərə təzyiqlərə məruz qalmış, eyni zamanda Çinə casus kimi işləməyə məcbur edilmiş uyğurların ifadələri də daxil edilib. Bildirilir ki, Çin rəsmiləri həmin şəxsləri Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin yurisdiksiyasında olan Tacikistan Respublikasından uyğurları deportasiya edə bilmək üçün casusluğa məcbur edib.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə üz tutan şikayətçi qrupun üzvü, məşhur britaniyalı vəkil Rod Dikson “The Guardian” qəzetinə bildirib ki, casusluğa cəlb olunan mühacir uyğurlar Çin rəsmilərinin uyğurların Tacikistana qaçmasına necə əngəl törətməsi, həmçinin qaça bilmiş uyğurları Tacikistanda necə tutdurması, oradan necə deportasiya etdirməsi barədə beynəlxalq məhkəməyə ifadə verə bilərlər. Vəkil deyib ki, beləliklə, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Çinin kəşfiyyat zabitlərinin Tacikistandakı fəaliyyəti haqda birbaşa zərərçəkmişlərin öz dilindən ifadə almaq imkanına malikdir.
Tacikistandakı şahidlər Çin rəsmilərinin uyğurları özlərinə xəfiyyə kimi işlətmək üçün təhdid etdiklərini, habelə viza və sənədləşmə prosesində onlara problemlər yaratdıqlarını bildiriblər.
Vəkil Rod Dikson deyir: “Çin məmurları uyğur mühacirlərə əvvəlcə hüquqi problemələr yaradırlar, sonra isə bu problemlərdən uyğurları həbs etdirmək üçün yararlanırlar. Onlar çox diqqət cəlb etməsin deyə tutdurduqları uyğurların hamısını birdən-birə yox, hissə-hissə Çinə deportasiya edirlər. Belə insanların ailə üzvləri arasında səsini qaldırmağa çalışanlar da rejimin qurbanına çevrilir”.
Şikayətçi qrupun verdiyi məlumatda göstərilir ki, şahidlərdən biri Çin rəsmilərinin 2016-cı ilin sonundan bəri Qırğızıstanda əl atdığı taktikaya dair inandırıcı sübutlar təqdim edib. Bu taktikaya viza probleminin yaradılması, uyğur mühacirlərə Çindəki qohumlarından telefonla zəng edilməsi (belə zənglərdə qohumlar bir qayda olaraq mühacirlərə geri dönmələri üçün yalvarırlar), qırğız polislərin Çin konsulluğunun xahişi ilə uyğurları sərhədə aparması, oradan isə Çin agentlərinin mühacirləri deportasiya etməsi üsulları daxildir.
“Bunlar Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi üçün çox tutarlı dəlillərdir. Fərziyyə deyil, dəlildir. Beynəlxalq məhkəmə bunların hər birini araşdıra bilər” – vəkil Rod Dikson belə deyir.
Uyğurlar Çinin şimal-qərbindəki Sincan bölgəsində yaşayan, Pekin hökumətinin etnik-dini təqiblərinə məruz qalan müsəlman türklərdir. Hesablamalara görə, xaricdəki uyğur diasporu 1-1,5 milyon nəfərdən ibarətdir.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə ünvanlanan müraciətdə bildirilir ki, Mərkəzi Asiyada və Türkiyədə toplanan sübutlar məcburi deportasiya nəticəsində Tacikistanda uyğurların sayının 85%, Qırğızıstanda isə 87%-dən çox azaldığını göstərir.
Tacikistandakı deportasiyalarla bağlı məlumatlar Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə göndərilmiş əvvəlki ərizələrdə də əksini tapmışdı. Ancaq məhkəmə belə qənaətə gəlmişdi ki, qeyd olunan cinayətlərin əksərini Çin vətəndaşları Çin torpağında törədiblər, buna görə də məhkəmə iddiaları qəbul etməmişdi.
O zaman Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi illik hesabatında bildirmişdi ki, Tacikistan və Kamboca beynəlxalq məhkəmənin yurisdiksiyasına daxil olsa da, bu ölkələrdən məcburi deportasiya ilə bağlı fərdi müraciətlərə baxmaq üçün əsas yoxdur: “İnsanların Kamboca və Tacikistandan Çinə geri göndərilməsi milli və beynəlxalq hüquqa, o cümlədən beynəlxalq insan hüquqlarına və beynəlxalq qaçqın hüquqlarına ziddir və bu baxımdan narahatlıq doğurur. Lakin belə davranışı insanlıq əleyhinə cinayət kimi qəbul etmək çətindir”.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə ilk müraciətdən sonra dünyanın Çinin Sincan bölgəsindəki hüquq pozuntularına qınağı güclənib. Bu ilin yanvar ayında ABŞ Dövlət Departamenti uyğurlara qarşı hərəkətləri rəsmən soyqırımına cəhd adlandırıb. Oxşar qiymətləndirmə Dövlət Departamentindən qabaq Kanada və Niderland parlamentlərində də qəbul olunub. Hüquq müdafiəçiləri və hüquq müdafiə qrupları bəyan edirlər ki, Çin hökuməti insanlıq əleyhinə cinayətlər törədir və BMT-nin Soyqırımı Cinayətinin Qarşısının Alınması və Cəzalandırılması Haqqında Konvensiyasının bütün müddəalarını pozur.
Çin hakimiyyəti ittihamları rədd edir və bildirir ki, yürütdüyü siyasət, habelə kütləvi həbslər terrorçuluqla və ya yoxsulluqla mübarizəyə yönəlib.
Çin hakimiyyəti həbsləri, daha doğrusu, onların dili ilə desək, insanların saxlanmasını peşə təlimi mərkəzlərinin işi kimi təqdim edir.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə göndərilən şikayət ərizələrini əvvəlcə məhkəmənin prokuroru araşdırır. Prokuror şikayəti məhkəmə baxışına təqdim edib-etməməkdə sərbəstdir. Prokuror təqdimat vermədikdə şikayət məhkəmə baxışına çıxarılmaya bilər.
Mühacirətdə fəaliyyət göstərən Şərqi Türküstan hökumətinin başçısı Saleh Xudayar “The Guardian”a açıqlamasında deyib: “Bizim hüquqşünasların beynəlxalq məhkəməyə ilk müraciətindən bir ildən çox vaxt ötür. Bu müddətdə şikayətə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsində baxılmasını əsaslandırmaq, məsələnin məhz bu məhkəmənin səlahiyyətinə aid olduğunu isbata yetirmək üçün xeyli dəlil-sübut toplanıb. Biz çox ümid edirik ki, prokuror dəlil-sübutları nəzərə alıb məhkəmə qarşısında məsələ qaldıracaq. Bizim xalqın ədalətə ehtiyacı var, həm də bu ədaləti xalqımız indi, bu anda görməlidir, sonra çox gec ola bilər”.
Helen Davidson
Mənbə: Theguardian.com
Xəbərin oxunma sayı : 934
Dünya
Xəbərlər
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
“Lavrov İsa Məsihin vaxtından xarici işlər naziridir...“ - NATO BAŞ KATİBİ
-
Aşurada bu ünvanlarda qan vermək mümkün olacaq - Siyahı
-
“Bütün layihələri yığışdırın, atam bu yeri qardaş ölkəyə verib” - İlham Əliyev
-
“Nə təcili yardım, nə də xəstəxana harayımıza çatır“ - ŞİKAYƏT/VİDEO
-
Araz Ağalarov da hədəfə alındı - Barəsində icraat başladıldı
-
Öldürdüyü müdirinin axtarışlarında iştirak edibmiş - Füzulidəki cinayətin ŞOK TƏFƏRRÜATI
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - FOTOLAR
-
Leyla Əliyevanın poetik dünyası” kitabının təqdimatı keçirilmişdir - FOTO
-
Nəsimi rayonunda obyektlər piyada səkisini zəbt edib - VİDEO
-
Prezidentlər “Sea Breeze” istirahət mərkəzində olublar - FOTOLAR
-
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqəsinin forması DƏYİŞDİRİLİR
-
Köçkünlərin yaşadığı 185 mənzil əsl sahiblərinə qaytarıldı - RƏSMİ
-
Makronun arvadının kişi olması iddiasına Trampdan REAKSİYA: “Mən Bricitə yaxından baxmışam“
-
Azərbaycan və Özbəkistan artıq bir ilə yaxındır ki, rəsmi müttəfiqlərdir - İlham Əliyev
-
Vəzifəli şəxs cəzalandırıldı - 1400 manata sürücülük vəsiqəsi alacaqmış...
-
Bakıda Özbəkistan səfirliyinin yeni binası açıldı - FOTOLAR
-
Azər Qasımlı barəsində cinayət işi məhkəmə baxışına verilib - Vəkilin vəsatəti təmin edilməyib
-
Şəxsiyyəti müəyyənləşdirilən daha üç itkin şəhid dəfn olunacaq - ADLAR + FOTO
-
Binəqədi rayonunda qanunsuz tikintiləri Hacıbaba Babayev himayə edir? - VİDEO
-
“Telefonda oyun oynamaq istəyib, anası vermədiyi üçün bıçaqlayıb” - Video
-
Ağ Şəhərdə “Özbəkistan” parkının təməli qoyuldu - Fotolar
-
Əli Əsədov Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini ilə görüşdü - FOTO
-
Rusiya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırıldı - Rəsmi Bakıdan moskvaya etiraz
-
İyulun ilk ongünlüyündə ölkə ərazisində hava mülayim keçəcək - PROQNOZ
-
Azərbaycanla Özbəkistan arasında imzalanmış sənədlər mübadilə edildi - Fotolar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Binəqədidə partlayışda ölənlərin yaxınlarına 30 min manat təklif edilib - MƏHKƏMƏ
-
Peterburqda azərbaycanlı iş adamının evinə basqın - VİDEO
-
Ötən il tikinti şirkətlərinə 288 mln. manat ödənilib - “Kirayə mənzillərə“ görə
-
Beyləqanda Azərbaycan Polisi Günü qeyd olundu - Fotolar
-
140 manatlıq müavinət: Kimlər faydalana biləcək?
-
“Mor-mor” suları bu antisanitar vəziyyətdə hazırlanır? - VİDEO
-
Prezidentlər iclasda iştirak etdilər - FOTOLAR
-
ABŞ bir müddət Ukraynaya sursat tədarük etməyəcək - “The New York Times”
-
Dr.Ella necə estetik əməliyyatlar icra edir? - Araşdırma
-
Şavkat Mirziyoyevin rəsmi qarşılanma mərasimi oldu - FOTO
-
Nazir Qubada vətəndaşları qəbul edəcək - Bu tarixdə
-
Külək, yağış, 33° isti... - Sabahın havası
-
DİN-in Polis Akademiyasında “Məzun Günü” keçirilib - VİDEO
-
İnformasiya agentliklərinə dair tələblər sərtləşdirilir - Nələr olacaq?
-
Rusiya mediasında Azərbaycana qarşı kampaniya başladılıb - RƏSMİ
-
Ersin Tatar Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Konstitusiya Məhkəməsinin 3 hakimi yola salınır - ONLAR KİMDİR?
-
Azərbaycanlıların ölümündə əli olduğu deyilən rus polislər - FOTO
-
Mirziyoyev Azərbaycana səfərə gəlib - FOTO
-
Şahin Şıxlinskini saxlayanlar ondan nə soruşublar? - Özü danışdı
-
PKK yaxın günlərdə silahları təhvil verəcək - Hakim partiya sözçüsü açıqladı
-
Abşeron rayon Qobu qəsəbəsində qanunsuz tikintiyə icazə verib? - VİDEO
-
“Ziyəddin Səfərov evdən aparılarkən tam sağlam olub“ - Baş Prokurorluq
-
Media Reyestrində olmayan media subyektləri - Onları cərimələr gözləyir
-
Bəzi qadınlar üçün pensiya yaşı azaldıla bilər - VİDEO
-
“Azərbaycan və Rusiya üçün dostluq münasibətləri olduqca vacibdir“ - Zaxarova
-
Hakan Çalhanoğlu “od püskürdü“: “İnter“in prezidenti və kapitanı cavabını aldı
-
Qohum evlilikləri ilə bağlı qadağa əvvəlcədən nişanlı olanlara da aiddir? - VİDEO
-
Avronun manata qarşı bahalaşması davam edir - Rəsmi məzənnələr açıqlandı
-
“Mənə təxribatçı suallar verdilər” - Rusiyada hücuma məruz qalan azərbaycanlı qadın
-
İsrail Qəzzada 60 günlük atəşkəs şərtləri ilə razılaşıb - Tramp
-
Şahin Şıxlinski sərbəst buraxılıb - VİDEO
-
Azərbaycan Polisi 107 yaşında - FOTO
-
Elçin Şıxlı həbs olunan qohumundan danışdı - “Biabırçılıqdır”
-
Saxlanılan Rusiya vətəndaşları barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildi - FOTOLAR
-
İkinci əl Çin avtomobili alarkən nələrə diqqət edilməlidir? - VİDEO
-
Kimya müəllimləri sertifikasiyanın nəticələrindən narazıdırlar - VİDEO
-
Hökumət vergi güzəştini sona çatdırır? - “Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik layihəsi artıq hazırdır“
-
Mutvali Şıxlinskinin niyə saxlanıldığı məlum oldu - İllər öncə qətlə yetirilən şəxs onun müavini olub
-
“Anti-Azərbaycan kampaniyası 600-ə yaxın hesabdan aparılır“ - Milli Məclis
-
Sahib Məmmədovun müşaviri və yaxın qohumu xaricə hansı vəsaitlə gedir? - İLGİNC İTTİHAM
-
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun lideri və oğlu belə saxlanıldı - VİDEO
-
“AZERİŞIQ” ASC-də açıq TENDERLER niyə GİZLİ şəkildə keçirilir…..
-
Özbəkistan Prezidenti Azərbaycana dövlət səfəri edəcək - Bu tarixdə
-
Voronejdə azərbaycanlı iş adamı həbs edildi - VİDEO
-
Ruben Vardanyan hakim qarşısında - Məhkəmə prosesi
-
Zelenski İlham Əliyevə zəng etdi: Ukrayna Azərbaycana həmrəyliyini ifadə etdi
-
“Evə dünyanın xərcini çəkib təmir etdirmişik...” - 1 evi 2 nəfərə satan MTK rəhbərinin məhkəməsi
-
“Dəniz” Hospitalında estetik əməliyyat üçün qızılları girov alındı…- Şikayət
-
“Bakı Yem Fabriki“ndə maliyyə böhranı: Vergi borcu yarım milyona yaxınlaşır
-
“O, futbol tarixinin ən böyük məşqçisidir“ - Yürgen Klopp
-
“İşğal Azərbaycana 150 milyard ABŞ dolları dəyərində ziyan vurub“ - Samir Şərifov
-
“Ege Hospital“ qaydaları pozdu - Maliyyə sanksiyası tətbiq olundu
-
AZAL təyyarəsini vuran rus zabitinin etirafları - Sensasion iddia + Səs yazısı
-
“Sputnik Azərbaycan“ işi üzrə saxlanılanlar 4 aylıq həbs edildi - Məhkəmədən qərar
-
Həftə sonunadək yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Rəsmi Bakıdan Rusiyaya:“Daxili işlərimizə qarışmayın!”
-
Pakistanda hökumət binasına və banklara hücum - Ölənlər var
-
İlqar Mustafayev bu şəxslərlə əlbir imiş - 12 milyonluq cinayət
-
Bu ilin birinci yarısında Azərbyacanda neçə nəfər qızılcaya yoluxub? - RƏSMİ
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Nazir Mərkəz direktorunu işdən çıxardı - Yeni təyinat
-
Bir sıra birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edildi - SİYAHI
-
Miqrasiya Xidmətindən əcnəbilərə xəbərdarlıq - 31 iyula kimi vaxtınız var
-
İlahə İlyasovanın direktoru olduğu “T-Finans LTD” MMC-nin rəhbəri Minayə Həmidova haqqında məhkəmə qərarı
-
Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verildi - Sərəncam
-
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq...
-
Kinostudiyanın ərazisində təmizləmə işləri aparılır - Birgə məlumat
-
2300-dən çox müəllim işdən çıxarılıb - RƏSMİ
-
Rusiyadan gətirilən məhsullar Azərbaycanda məhv edildi - Fotolar
-
Tərlan Əhmədzadə işdən çıxarılır - Vəzifəsindən kənarlaşdırıldı, məzuniyyətə göndərildi
-
Yasamal rayonunda qanunsuz tikinti: “Kəpəz“ MTK yenidən işə başlayıb?
-
“Sputnik Azərbaycan“ bağlı işdə yenilik - 7 nəfər saxlanıldı
-
“Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə olunmasına dair rəsmi məlumat yoxdur“ - Səfir
-
Daha iki nəfər batdı - Birinin 91, digərinin 17 yaşı var... (VİDEO)
-
MY SHOPS”un satış müdirindən dələduzluq - 50 ədəd “Playstation” sifariş verib...
-
Baş Prokurorluqda cinayət işi açıldı - Rusiyada öldürülən azərbaycanlılarla bağlı
-
Yağış, leysan, dolu, 32 dərəcə isti - Sabahın havası
-
Sabiq diplomat hakim qarşısına çıxarılır - DTX tərəfindən saxlanılmışdı
-
Beyləqanda qanvermə aksiyası keçirildi - Fotolar
-
“Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim” - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
-
Səfərov qardaşlarının ölümü ilə bağlı ekspertiza nəticələri açıqlandı - VİDEO
-
Lənkəran şəhərində qanunsuz obyekt inşa edilir? - Açıqlama/FOTO
-
700 balın sirri: Niyə maksimum nəticə yoxdur?
-
Məsud Pezeşkian Xankəndiyə səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Nohurqışlaqda meşədə köməksiz qalan şəxs xilas olundu - VİDEO
-
Azərbaycan səfiri Rusiya XİN-ə getdi - VİDEO
-
Səfərov qardaşları dəfn olundu - Fotolar
-
DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
-
Lökbatanda beton zavodundan şikayət - VİDEO
-
Baş direktor vəzifədən azad edildi - Yeni təyinat
-
Azərbaycanda avro bahalaşdı - 4 ildən sonra
TOP 10
ARXİV