![]() |
|














Türkiyə ABŞ-ÇİN savaşının tən ortasında: Vaşinqton “Asiya əjdahası“nın Aralıq dənizinə yolunu kəsə biləcəkmi?
Tarix 15.05.19, 21:17 |
|

İftarda, imsakda qarşılaşdığım dostlarım daxili siyasətlə həddindən artıq çox maraqlanırlar. “Təkrar keçiriləcək İstanbul seçkiləri necə olacaq?” sualı ilk sırada gəlir. Bu sualı “İqtisadiyyat necə olacaq, valyutanın kursu hara qədər yüksələ bilər?” sualları təqib edir. Başqa suallar da yox deyil.
Bu suallara cavab vermək üçün Türkiyənin mövqeyini və gücünü yaxşı bilmək şərtdir. Bunu bilmək üçün də məsələyə geniş baxmaq lazımdır.
1700-cü illərdə qlobal iqtisadiyyatın 35%-i Çinin payına düşürdü.
2030-cu ildə də bu rəqəm yenidən 35%-ə çatacaq. Dünyada istehlak edilən hər 100 maldan 35-i Çin malı olacaq. Bu da Çini yeganə supergüc halına gətirəcək. Bu, məlum olmayan bir şey deyil.
Çin son on ildə bir çox ölkənin önəmli şirkətlərini satın alıb. Bir çox önəmli şirkətlə də ortaqlıq qurub. Telekommunikasiya nəhəngi “Huawei” ilə hər bir ölkəyə girməyi bacarıb.
ABŞ yeni “İpək yolu” ilə çökəcəyini bilir. Çin istehsal, ABŞ isə istehlak edən cəmiyyətdir. Bəs ABŞ istehlak etdiyi məhsullar üçün pulu haradan tapacaq? Körfəzin ərəb dövlətlərinin sərmayəsi, əlbəttə, önəmli bir qaynaqdır. Ancaq bu, nə qədər davam edə bilər? Yeni dünya nizamı üçün neft son dəfə önəm kəsb edir. Bu səbəblə, Orta Şərq, Afrika, Aralıq dənizi və əlbəttə, Venesuela ABŞ üçün artıq vazkeçilməz əhəmiyyət kəsb edir.
Maduroya qarşı əməliyyat başlamadan öncə Vaşinqton Karakasa xüsusi bir adam göndərdi. Bu adam Venesuela neftinin hamısının ABŞ-ın nəzarətində olmasını istədi. Əgər Maduro bu təklifi qəbul etsəydi, bu gün xoşbəxt, hüzurlu şəkildə öz vəzifəsini icra etmiş olardı. “Xeyr” dedi və toqquşma başladı. ABŞ-ı çox çətin vəziyyətdə qoyan Venesuela Milli Kəşfiyyat Xidmətinin sabiq rəisi general Kristofer Fiquera Maduroya qarşı olduğunu açıqladı.
İndi ABŞ Çinin yeganə supergüc olmasına mane olmaq üçün neft üstündə əməliyyat quracaq. Çinin ən çox neft aldığı ölkələr Səudiyyə Ərəbistanı, İraq, İran, Oman, Rusiya, Anqola, Liviya, Venesuela və Braziliyadır.
Səudiyyə Ərəbistanı, demək olar ki, ABŞ-ın nəzarətindədir. İraq, Oman və Anqola da həmçinin. Bu səbəblə, İran və Rusiyanı küncə sıxışdıran bir ABŞ görürük. Braziliyada isə Dilma Russeffin başına gəlməyən iş qalmadı. Venesuela və Liviyada baş verənlər də ortadadır.
Əgər Çin neftlə təmin edilməzsə, ölkədə çox böyük daxili savaş başlayar. Ölkədə milyonlarla adam bir birini qətl edər. Çin də bunu bilir və addımlarını tam müharibə məntiqi ilə atmır. Çinin böyük xəyalı “İpək yolu” ilə Aralıq dənizi neftidir.
Ancaq ABŞ da bunu bilir. Bunu əngəlləmək üçün də Vaşinqton dünyanın ən gizli bucaqlarında belə, Pekinlə savaşır. Artıq Çinin geri çəkilmək imkanı qalmadı. Çünki əgər geri çəkilərsə, bir daha, 500 il sonra belə əsla böyük güc ola bilməz.
ABŞ-ın “Huawei”yə qarşı olmasına da eyni gözlə baxmalıyıq. “Apple”in digər rəqibi “Samsung”a qarşı məkan daraltma məqsədilə addımlar atan ABŞ, əsla Cənubi Koreyanı casusluqda ittiham etmədi. Çünki Cənubi Koreyada əsl güc daima Vaşinqton özü oldu. Əgər “Huawei” Cənubi Koreya şirkəti olsaydı, heç bir problem yaşamazdı.
ABŞ Ticarət naziri Uilbur Ross öncə Çinlə birlikdə yürüməkdən yana idi. Ancaq nə oldusa, bir anda dəyişdi, Çin əleyhdarı oldu. Ticarət əməliyyatlarının hamısı Uilbur Ross vasitəsilə aparılmağa başlandı. Bu, çox önəmlidir. Çünki Ross Rotşild ailəsinin ən etibar etdiyi şəxslərin başında gəlirdi. O, Tramp yıxılan zaman qolundan tutub qaldıran adam idi. Prezident Trampı batanda tutub çıxaran da o idi.
ABŞ-da Çinə qarşı olan koalisiya genişləndiyi halda, Çin Aralıq dənizində “Huawei” və telekommunikasiya avadanlıqları istehsalçısı olan “ZTE Corp.” üçün xüsusi bir baza hazırladı. Ona görə də Aralıq dənizində gərginlik daha da artacaq. Çünki “Huawei” və “ZTE” Aralıq dənizində olarsa, ABŞ üçün çöküş başlamış olacaq.
Bu, iki böyük güc arasında olan savaşdır. Pekinin neftə çıxışını əngəlləmək istəyən ABŞ da, geri addım atmayan Çin də meydandadır.
ABŞ və NATO ilə qarşı-qarşıya gələn Türkiyə isə Avrasiya qanadındadır. Yəni, ABŞ-ın qarşısında.
Və Kisincer vasitəsilə gizlicə Putinlə görüşən bir ABŞ vardır. İndi Pompeo da gedir…
ABŞ Çini durdurmaq üçün neft istehsal edən ölkələrə təzyiq edir. Rusiya ilə isə, sanki, anlaşma yolunu seçir.
Bu mövcud şəraitdə Türkiyə Avrasiyadakı mövqeyini dəyişdirsə də, dəyişdirməsə də ortaya yeni strukturlar çıxacaqdır. 15 iyuldan sonra Ankaranın Moskava ilə yaxınlığının meydana çıxması öz növbəsində Türkiyənin ABŞ-NATO-Qərb ittifaqı ilə arasına məsafə qoymasını da gətirdi. Ankara, haqlı olaraq, yeni bir qütblə, yəni Moskva ilə bütünləşmənin yollarını aradı. Bilməliyik ki, ABŞ da, Çin də birbaşa özü ilə işləyən təşkilat istəyəcəkdir. Yəni, onlar birlikdə yürüyəcəyi partiyalarla dünyada qarşı-qarşıya gəlmək istəməzlər.
Hazırda bu barədə söhbət edilməsə də, AKP daxilində Avrasiya kartına etiraz edənlər olduğu kimi, CHP daxilində də ABŞ-NATO-Qərb ittifaqına qarşı sərt çıxanlar vardır. MHP-nin mövqeyi, doğrusu, aydındır. Daxili siyasətdə gəlinən nöqtə budur.
İstanbul seçkilərindən öncəmi, yoxsa sonramı olacağını bilmirəm. Ancaq dəqiq bilirəm ki, daxili siyasətdə yeni addımlar atılacaq.
Bir ucdan Çin, digər ucdan ABŞ asılıb. Hər bir güc burada sağlam ittifaq axtarışındadır. ABŞ-la Çin arasındakı çəkişmə güclənərsə, daxili siyasətdəki dalğalanma da güclənər. Bu, dəqiqdir.
Əgər siyasətə yeni şəxslər, yeni təşkilatlar gələcəksə, bu yolu pul açacaqdır.
Ergün Diler
“Takvim”, Türkiyə, 14 may 2019-cu il
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 400
Analiz
Xəbərlər
-
Saxlanılan Rusiya vətəndaşları barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildi - FOTOLAR
-
İkinci əl Çin avtomobili alarkən nələrə diqqət edilməlidir? - VİDEO
-
Kimya müəllimləri sertifikasiyanın nəticələrindən narazıdırlar - VİDEO
-
Hökumət vergi güzəştini sona çatdırır? - “Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik layihəsi artıq hazırdır“
-
Mutvali Şıxlinskinin niyə saxlanıldığı məlum oldu - İllər öncə qətlə yetirilən şəxs onun müavini olub
-
“Anti-Azərbaycan kampaniyası 600-ə yaxın hesabdan aparılır“ - Milli Məclis
-
Sahib Məmmədovun müşaviri və yaxın qohumu xaricə hansı vəsaitlə gedir? - İLGİNC İTTİHAM
-
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun lideri və oğlu belə saxlanıldı - VİDEO
-
“AZERİŞIQ” ASC-də açıq TENDERLER niyə GİZLİ şəkildə keçirilir…..
-
Özbəkistan Prezidenti Azərbaycana dövlət səfəri edəcək - Bu tarixdə
-
Voronejdə azərbaycanlı iş adamı həbs edildi - VİDEO
-
Ruben Vardanyan hakim qarşısında - Məhkəmə prosesi
-
Zelenski İlham Əliyevə zəng etdi: Ukrayna Azərbaycana həmrəyliyini ifadə etdi
-
“Evə dünyanın xərcini çəkib təmir etdirmişik...” - 1 evi 2 nəfərə satan MTK rəhbərinin məhkəməsi
-
“Dəniz” Hospitalında estetik əməliyyat üçün qızılları girov alındı…- Şikayət
-
“Bakı Yem Fabriki“ndə maliyyə böhranı: Vergi borcu yarım milyona yaxınlaşır
-
“O, futbol tarixinin ən böyük məşqçisidir“ - Yürgen Klopp
-
“İşğal Azərbaycana 150 milyard ABŞ dolları dəyərində ziyan vurub“ - Samir Şərifov
-
“Ege Hospital“ qaydaları pozdu - Maliyyə sanksiyası tətbiq olundu
-
AZAL təyyarəsini vuran rus zabitinin etirafları - Sensasion iddia + Səs yazısı
-
“Sputnik Azərbaycan“ işi üzrə saxlanılanlar 4 aylıq həbs edildi - Məhkəmədən qərar
-
Həftə sonunadək yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Rəsmi Bakıdan Rusiyaya:“Daxili işlərimizə qarışmayın!”
-
Pakistanda hökumət binasına və banklara hücum - Ölənlər var
-
İlqar Mustafayev bu şəxslərlə əlbir imiş - 12 milyonluq cinayət
-
Bu ilin birinci yarısında Azərbyacanda neçə nəfər qızılcaya yoluxub? - RƏSMİ
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Nazir Mərkəz direktorunu işdən çıxardı - Yeni təyinat
-
Bir sıra birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edildi - SİYAHI
-
Miqrasiya Xidmətindən əcnəbilərə xəbərdarlıq - 31 iyula kimi vaxtınız var
-
İlahə İlyasovanın direktoru olduğu “T-Finans LTD” MMC-nin rəhbəri Minayə Həmidova haqqında məhkəmə qərarı
-
Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verildi - Sərəncam
-
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq...
-
Kinostudiyanın ərazisində təmizləmə işləri aparılır - Birgə məlumat
-
2300-dən çox müəllim işdən çıxarılıb - RƏSMİ
-
Rusiyadan gətirilən məhsullar Azərbaycanda məhv edildi - Fotolar
-
Tərlan Əhmədzadə işdən çıxarılır - Vəzifəsindən kənarlaşdırıldı, məzuniyyətə göndərildi
-
Yasamal rayonunda qanunsuz tikinti: “Kəpəz“ MTK yenidən işə başlayıb?
-
“Sputnik Azərbaycan“ bağlı işdə yenilik - 7 nəfər saxlanıldı
-
“Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə olunmasına dair rəsmi məlumat yoxdur“ - Səfir
-
Daha iki nəfər batdı - Birinin 91, digərinin 17 yaşı var... (VİDEO)
-
MY SHOPS”un satış müdirindən dələduzluq - 50 ədəd “Playstation” sifariş verib...
-
Baş Prokurorluqda cinayət işi açıldı - Rusiyada öldürülən azərbaycanlılarla bağlı
-
Yağış, leysan, dolu, 32 dərəcə isti - Sabahın havası
-
Sabiq diplomat hakim qarşısına çıxarılır - DTX tərəfindən saxlanılmışdı
-
Beyləqanda qanvermə aksiyası keçirildi - Fotolar
-
“Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim” - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
-
Səfərov qardaşlarının ölümü ilə bağlı ekspertiza nəticələri açıqlandı - VİDEO
-
Lənkəran şəhərində qanunsuz obyekt inşa edilir? - Açıqlama/FOTO
-
700 balın sirri: Niyə maksimum nəticə yoxdur?
-
Məsud Pezeşkian Xankəndiyə səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Nohurqışlaqda meşədə köməksiz qalan şəxs xilas olundu - VİDEO
-
Azərbaycan səfiri Rusiya XİN-ə getdi - VİDEO
-
Səfərov qardaşları dəfn olundu - Fotolar
-
DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
-
Lökbatanda beton zavodundan şikayət - VİDEO
-
Baş direktor vəzifədən azad edildi - Yeni təyinat
-
Azərbaycanda avro bahalaşdı - 4 ildən sonra
-
“Rusiya tərəfinin uydurduğu xəbər cəfəngiyyatdır“ - Seyfəddin Hüseynli
-
Tramp fərman imzaladı - Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edildi
-
Bu gündən sosial müavinətlər və təqaüdlər artırılır - Fərman qüvvəyə minir
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
“Azərbaycan xalqına bir daha təşəkkürümü bildirmək istəyirəm“ - Ərdoğan
-
Mədəniyyət sektorunda yeni vergi güzəştlərinin tətbiqinə başlanılır - VİDEO
-
Uitkoff İranla müzakirələri davam etdirir - Ağ Ev
-
“NATO sammiti Ankarada keçiriləcək” - Ərdoğan
-
Arkadi Qukasyandan yeni ETİRAFLAR
-
İyulun 1-dən artırılan bəzi sosial müavinətlər nə qədər olacaq? - VİDEO
-
Hacı Zeynalabdin Tağıyev qəsəbəsində kanalizasiya problemi - VİDEO
-
Bu şəxslərə yeni mənzillər veriləcək - RƏSMİ
-
ABŞ və İsrailin İrana qarşı addımları bütün regionu təhlükəyə atıb - Pakistan XİN
-
Gömrükdə rüşvət qalmaqalı - Sabiq rəis 834 maşını ölkəyə necə keçirib?
-
Yekaterinburqda öldürülən azərbaycanlıların nəşi Vətənə gətirilib - VİDEO
-
Tələbələr üçün xoş xəbər: Müraciət vaxtı artırıldı
-
Deputatlar bu qanunlara dəyişiklik edəcək - SİYAHI
-
Fransanın radioaktiv tullantıları Azərbaycan sərhədində? - Xəzər üçün təhlükə
-
Azərbaycanda şok OLAY: 5 aylıq hamilə ola-ola başqasına ərə getdi - VİDEO
-
“Sputnik Azərbaycan”ın ofisində saxlanılanlar kimdir? - ADLAR
-
“Excelsior Hotel”də baş direktorla menecer arasında nə baş verir?
-
Bəylər Eyyubovun yerinə gələn Fərid Əsgərov kimdir? - DOSYE
-
“Kremlin yeni strateji hədəfi Odessadır“ - “Financial Times”
-
DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan“dakı əməliyyatla bağlı açıqlama
-
Ərdoğan və Ersin Tatar Bakıya gəlir - Bu tarixdə
-
Bəylər Eyyubov vəzifədən azad edildi - Yerinə təyinat oldu
-
İyul ayında hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
-
Rusiya agentləri “Sputnik Azərbaycan“dan belə çıxarıldı - VİDEO
-
Elariz Məmmədoğlunun qızı məhkəmədə ifadə verdi - Milyonluq qalmaqallı iş üzrə
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“İran komandirləri yoxa çıxıblar” - “Washington Post“
-
Salyanda dəhşətli cinayət: gecəyarısı arvadını xəyanətdə günahlandırdı, sonra isə...
-
Həbs edilən şəxs Namiq Abdullayevin adından necə istifadə edib? - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
“Cəlal Harutyunyana general-leytenant rütbəsini Sarkisyan verib“ - Arayik Harutyunyan
-
“Veysəloğlu”nun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı” çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi - FOTOLAR
-
“Türk vətəndaşı olmağı çox istərdim” - Montello ilə yeni müqavilə bağlanılıb
-
Qohum nikahların qarşısı necə alınacaq? - Nazirlikdən açıqlama
-
İran “Starlink“ə qadağa qoydu: İstifadə edənləri həbs gözləyir
-
Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı bunker: Harda yerləşir?
-
"QayMaq Premium Qida" şirkətinin kərə yağından sellofan çıxıb - Video
-
Sabahdan məktəbli formalarının qiyməti aşağı düşür - CƏDVƏL
-
Prezidentdən Fikrət Məmmədovla bağlı - Sərəncam
-
“TikTok” üçün çox varlı alıcılarımız var” - Tramp
-
Hərbi prokuror bayram günləri sərhədlərdə - FOTOLAR
-
Şuşa və Xankəndiyə səfərlər müvəqqəti dayandırılır - Səbəb açıqlandı
-
Vilayət Eyvazov Astarada vətəndaş qəbulu keçirəcək - Bu tarixdə
-
Cümşüdün batdığı kanal bu qurumun balansında olub - Baş Prokurorluğun məlumatı
-
“Sputnik-Azərbaycan” agentliyinin ofisində əməliyyat keçirilir
-
Azərbaycan İsrailə neft satışını dayandırıb - İxracın 95 faizi Avropa bazarlarına yönəldilib
-
Bakıda orta aylıq əməkhaqqı 1386 manatdır - Rəsmi
-
Çimərliklərdəki istirahət məkanlarında qiymətlə - VİDEO
-
“Ermənistanda kilsəyə yönələn hücumlar narahatlıq doğurur“ - Lavrov
-
Həyət evlərində qalanlar həşəratlara qarşı bu dərmanlardan istifadə etsinlər - VİDEO
-
Şamaxıda kişi qətlə yetirildi - 31 yaşlı kürəkəni tutuldu
-
Rusiya bu istiqamətdə 50 min hərbçi toplayıb - Ukraynanın işi çətindir
-
“Dedilər işə düzəlmək üçün 5 min manat pul lazımdır“ - Məhkəmə işi
-
Sabahdan bu sosial müavinətlər və Prezident təqaüdləri artırılacaq - SİYAHI
-
“İranın gizli nüvə obyekti ola bilər” – Tramp
-
Azərbaycanda bu şəxslərin nikahı qadağan ediləcək - Sabahdan
-
Qeyri-iş günü bir də dörd aydan sonra olacaq - TARİX
-
Maştağada kanalda antisanitar vəziyyət - VİDEO
-
Az maaş, çox tələb: Gənclər niyə iş tapa bilmirlər?
TOP 10
ARXİV