![]() |
|














Türkiyə ilə “düşmənçilik edən şərəfsiz siyasətçi” :Kiprin türk lideri niyə Ankaranın qəzəbinə düçar olub?
Tarix 20.02.20, 15:29 |
|
80.gif)
Orhan Kemal Çengiz
“Əl-Monitor”, 18.02. 2020
Yalnız Ankaranın dövlət olaraq tanıdığı Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətini (ŞKTC) ziyarət edən Türkiyə rəsmiləri və siyasətçiləri oktyabr ayından bəri prezident Mustafa Akıncı ilə görüşməkdən imtina ediblər. Akıncının Ankaranın siyasətini tənqid etməsi soyuqluğun açıq bir səbəbidir, ancaq digər səbəb Aralıq dənizinin şərqində enerji rəqabəti kontekstində axtarılmalıdır.
Oktyabrın 9-da Türkiyə Suriyanın şimal-şərqində hərbi əməliyyat keçirdikdə, Akıncı Türkiyədəki Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) hökumətindən və koalisiya ortağı olan sağçı Milliyyətçi Hərəkat Partiyasından (MHP) tamamilə fərqli bir mövqe tutub.
“Sülh çeşməsi” hərbi kampaniyasına Akıncının rəyi buynuz çıxarma kimi yozulub. Türkiyənin 1974-cü ildə Kiprə hərbi müdaxiləsinə toxunan Akıncı deyib: “Əməliyyatı “Sülh” adlandırsaq da, bu müharibədir və 1974-cü ildəki kimi, su yox, qan tökülür. Buna görə də, dialoq və diplomatiyanın ən qısa müddətdə fəaliyyətə başlaması mənim ən böyük arzumdur”.
Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin prezidenti iki müdaxiləni müqayisə edərək, açıq-aşkar xarici ölkələrdə hərbi əməliyyatların davamlı problemlər yaratdığını söyləməyə çalışıb və Türkiyəni Suriyada digər variantları nəzərdən keçirməyə dəvət edib.
Akıncının şərhlərini veteran siyasətçinin sərhədyanı hərbi əməliyyatların nəticələrini izah etmə kimi yozmaq olardı, lakin Ankara onları Türkiyəyə qarşı, bir növ, düşmənçilik kimi qəbul edib. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Akıncının “həddini aşdığını” deyib və vitse-prezident Fuat Oktay Kiprin türk liderini açıq şəkildə qınayıb. Şimali Kiprin özündə Akıncı ölüm təhdidləri alıb və məhkəmə istintaqı tələb edib.
Akıncı hansı hədləri aşıb? Niyə onun Suriyadakı digər variantları nəzərdən keçirmə təklifi həddi aşma kimi qəbul edilib?
ŞKTC və xalqının Türkiyəni necə qavradığını bilən hər kəs qəzəbin səbəbini asanlıqla anlaya bilər. Şimali Kiprin Türkiyə ilə münasibətləri rəsmi və geniş şəkildə bu cür qavranmalıdır: 1974-cü ildə Türkiyənin hərbi müdaxiləsi Kipr türklərini adanın Yunanıstana ilhaq edilməsini istəyən Kipr yunanlarının qətliamından xilas edib. Şimali Kipri birbaşa və dolayı yolla maliyyələşdirən Türkiyədir. Buna görə də, Kipr türkləri hər zaman Ankaraya minnətdar olmalıdırlar. Türkiyə “ana”, Şimali Kipr Türk Respublikası isə onun “körpəsi”dir. Bu tabeçilik anlayışından kənara çıxan hər şey status-kvonu təhdid edir.
Akıncınin fevralın 6-da “The Guardian”-a verdiyi müsahibəsində tənqid etdiyi məhz bu anlayış idi. O, Ərdoğanın Türkiyə ilə Şimali Kipr arasındakı əlaqəni “ana və körpə münasibəti” olaraq görmək istədiyini, “müstəqil, qardaşlıq münasibətləri” çağırışına razı olmadığını söyləyib.
Akıncı Kiprin 46 illik parçalanmasına son qoymağa çalışanların tələsməli, yeganə məqbul həll yolunun federal quruluşda yenidən birləşmə olduğunu vurğulayıb. O, Şimali Kiprin Krıma oxşar ilhaqının “dəhşətli” və Türkiyənin öz maraqlarına zidd sayıb. Prezident Avropa İttifaqı daxilində birləşmiş Kipr arzusunu dilə gətirib.
Bir çox Kipr türkünün paylaşdığı fikirləri Akıncınin dilə gətirməsi, “The Guardian”-a söylədiyi kimi, siyasi iki icmalı Kiprə çağırışdır. Bu, türk və ya yunan olmaqdan daha çox ortaq Kipr sakini olma kimliyinə əsaslanır.
Akıncının qeydlərini 2004-cü ildə adanın yenidən birləşməsi üçün qondarma Annan Planını rədd edən yunan Kipri, eyni zamanda, uğursuz referendumun ardından bölünmüş Kipri üzv qəbul edən Aİ-nin tənqidləri kimi də yozmaq olar. Hazırda Aİ qanunu adanın beynəlxalq səviyyədə tanınan hökumətini təmsil edən yunan Kiprinə tətbiq olunur.
Prezidentin söylədikləri Türkiyədə misli görünməmiş təpki dalğasına səbəb olub. MHP lideri Dövlət Baxçalı Akıncını dərhal istefa verməyə çağırıb. “Akıncı və tərəfdarları Kiprin türklərə məxsus olduğunu unutmamalıdır və o, türklərin olaraq qalacaq”.
AKP sözçüsü Ömər Çelik isə Akıncını üzr istəməyə çağırıb, xarici işlər naziri Mevlut Çavuşoğlu isə Şimali Kipr liderinin “Türkiyəyə düşmənçilik etdiyini” və həyatında “bu qədər şərəfsiz siyasətçi” görmədiyini söyləyib.
Hökumətyönlü qəzetlər daha sərt ifadələr işlədib. “Səlibçilərin Akıncısı dərhal istefa verməlidir”; digəri bir qəzet isə Akıncını “düşmən” adlandırıb.
2015-ci ildə Şimali Kiprdə 60.4% səslə prezident seçilən Akıncı əleyhinə çıxış mövcud amillər olmadan tam başa düşülə bilməz.
Keçən il Şərqi Aralıq dənizində enerji qaynaqlarına görə qızışan rəqabət şəraitində, Türkiyə istisna olmaqla, Şərqi Aralıq dənizi Qaz Forumunu quran Kipr, Misir, İsrail və bir sıra digər ölkələrin birgə səyləri ilə, Türkiyənin ciddi bir problemi var. Təşəbbüsün qarşılanması üçün Türkiyə ötən ilin noyabr ayında Liviyanın Tripolidə yerləşən Milli Birlik Hökuməti ilə dəniz zonalarının delimitasiyası haqqında saziş imzalayıb.
Kiprdə baş verən son hadisələr də bu kontekstdə yozula bilər. Türkiyə Şimali Kiprdə hərbi dəniz bazası qurmağı planlaşdırır və türk hərbi dronları artıq Famaqusta hava limanından istifadə etməyə başlayıb.
Bu arada, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində aprelin 26-da prezident seçkilərinin keçirilməsi planlaşdırılır. Akıncı da namizədliyini irəli sürüb. Onun rəqibi Şimali Kiprin hazırkı baş naziri, Türkiyənin dəstəklədiyi Ersin Tatardır.
Bütün bu inkişafları nəzərə alsaq, prezident seçkisində Kipr türklərinin iki fərqli baxışdan birini seçmək üçün səs verəcəyi, seçkinin, bir növ, referenduma çevrildiyini söyləmək ədalətli görünür. Onlar ya AKP-nin yüksək vəzifəli bir rəsmisinin təsvir etdiyi “Şimali Kıbrıs Türkiyənin bir uzantısı və bir parçasıdır” anlayışını dəstəkləyəcək, ya da, Akıncınin qeyd etdiyi vizyonu dəstəkləyəcəklər.
Başqa sözlə, Kipr türkləri 26 apreldə Şimali Kiprin Türkiyənin “körpəsi” olaraq qalacağına və ya öz taleyini dəyişərək Türkiyə ilə qardaşlıq əlaqəsi qurmasına qərar verəcəklər.
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 211
Analiz
Xəbərlər
-
“İplik“ fabrikindən 10 minlik oğurluq - Gözətçilər saxlanıldı
-
Sabah bu ərazilərdə 4 saat işıq olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
“Bu müharibədə diplomatiya tükənib” - Merts məyusdur
-
Azərbaycanda neçə nikah müqaviləsi bağlanıb?
-
Usta Natiq birdən-birə necə “vəzifəli şəxs” olub? - TƏFƏRRÜAT
-
Sabah bəzi rayonlarda şimşək çaxacaq, dolu düşəcək - Xəbərdarlıq
-
“Türkiyədə prezident seçkiləri 2028-ci ildə keçiriləcək“ - Ərdoğan
-
Bakıda ŞOK cinayət - 13 yaşlı qızın intim videolarını yaydı, həbs edildi
-
Prezident İlham Əliyev BƏƏ lideri ilə görüşdü - Fotolar
-
Avropada on gündə 2300 nəfər dünyasını dəyişib - İstilərə görə
-
Bu kəndlərdəki evlər təmir olunacaq - 30 milyona yaxın vəsait ayrıldı
-
Ərdoğandan İmamoğlu ilə bağlı təklifə reaksiya - “Xeyirli olar...”
-
Xətai MKTB-nin rəisi Fəxrəddin Məmmədov xidmətçilərin maaşını kəsir? - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bu şəhərin bir hissəsi qazsız qalacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Həmin mikroavtobus qeyri-qanuni sərnişindaşıma ilə məşğul olub - AYNA
-
“Nar” regionlarda təhsilə dəstəyini davam etdirir - FOTOLAR
-
Bakıda kuryerlər qiymətlərdən narazıdır - VİDEO
-
“Saxlanılan Rusiya vətəndaşları ilə bağlı Bakı ilə təmasdayıq“ - Zaxarova
-
“Pakistan Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin imicini məhv edib“ - HHQ komandanı
-
“Mado”da uşağıma yemək aldım, içindən çıxana baxın” - FOTO
-
Sabah dəhşətli isti olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə səfəri başladı - FOTO
-
Beyləqanda müasir ət kəsim məntəqəsinin açılışı oldu - Fotolar
-
“Öz tantuni”də hadisə - Xadimə aşpazın qızılını oğurladı
-
AzTV-nin tender ləğv olundu - 440 min manatlıq...
-
Rəsmi Bakıdan İranın Ermənistandakı səfirinə sərt CAVAB
-
Qazax İcra Hakimiyyətində yoxlama: Pozuntular aşkarlandı
-
Tramp Moskva və Pekini bomalaqla hədələyib - Səs yazısı yayılıb + VİDEO
-
Azərbaycanda ən çox boşanma halları bu rayondadır - STATİSTİKA
-
İstehlak kreditləri bazarı - böyük məbləğlər, yüksək faizlər
-
Öcalandan 26 il sonra ilk videomüraciət: “Silahı yerə qoyun“
-
Azərbaycanda yeni SES-lər tikiləcək - 55,2 milyon xərclənəcək
-
“Bu, qiymət artımı deyil, xərcləri əhali arasında düzgün bölməkdir” - VİDEO
-
Sabah İlham Əliyevlə Paşinyan arasında görüş keçiriləcək - Əbu-Dabidə
-
Yol polisi bu sürücülərə xəbərdarlıq etdi - VİDEO
-
Pensiyalar ayın neçəsi veriləcək? - DSMF-dən açıqlama
-
Azərbaycanla Qazaxıstan birgə PUA təlimi keçir - VİDEO
-
Əczaçılıq məhsulları üzrə xərclərimizdə kəskin artım nə ilə bağlıdır? - Açıqlama
-
Mərkəzdən kənarda 1400 manata kirayə mənzillər... - Qiymətlər niyə bahadır?
-
Azərbaycanda onkoloji xəstələrinin sayı kəskin artıb - RƏSMİ
-
Torpaq üzərindəki hüquqların qeydiyyat qaydaları DƏYİŞİR
-
Skuter, moped və velosiped sürücülərinə xəbərdarlıq
-
Milli Məclisin növbəti iclasının gündəliyi: 13 məsələ müzakirə olunacaq
-
Daha 28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qaytarıldı - Açıqlama
-
Paraşütlə qayaya çırpılaraq həlak olan Nuranə ilə bağlı daha bir fakt - VİDEO
-
Ağdam-Füzuli yolunda mikroavtobus aşdı - 20 yaralı var
-
Qarpızlar sahələrdə qaldı - Yerində 5- 10 qəpiyə təklif olunur (VİDEO)
-
ABŞ Ukraynaya dəstəyini davam etdirəcək - Dövlət Departamenti
-
Çempionlar Liqasında yeni mövsüm başladı - NƏTİCƏLƏR
-
Nizami rayonunda uşaqların oyun meydançasını parkinqə çeviriblər - VİDEO
-
Monika Belluççi məşhur jurnalın üz qabığında - Fotolar
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
Ceyhun Bayramovla Pakistanlı həmkarı arasında telefonla danışığı olub - Müzakirə
-
“Demişdi ki, şah damarıma bıçaq soxaraq məni öldürəcək” - Namus, yoxsa mülk davası?
-
Həbsxanada atalığının zorladığı azyaşlı sığınacağa yerləşdirilib - Dövlət Komitəsi
-
Avropa 1940-cı illərdən bəri ən böyük təhdidlərlə üz-üzədir - Danimarka Baş naziri
-
Sabiq deputat Fəzail Ağamalı dələduzluqda ittiham olunur - Özü isə deyir ki...
-
Boşananlar niyə sistemdə evli kimi görünür? - AÇIQLAMA
-
Azərbaycan və Rusiya Fövqəladə Hallar nazirlikləri arasında fəaliyyət planı imzalanıb - FOTO
-
Zərərçəkənlər danışdı - Vardanyanın məhkəməsi
-
Pərvin barmağındakı üzükdən danışdı: “Bitən bitdi, gedən getdi”
-
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü - FOTO
-
Bakıda qadının evindən 10 kq narkotik aşkarlandı - VİDEO
-
“Xəbər bizi son dərəcə sarsıtdı“ - İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi
-
Nəsimi rayonu “Köhnə Təzə Bazar” da qanunsuz tikinti aparılır? - VİDEO
-
Müharibə vaxtı qonşu ölkələrin İsraillə hərbi əməkdaşlığı təsdiqlənməyib - Pezeşkian
-
Prezident İldırım Vəliyevə ali xüsusi rütbə verdi - Sərəncam
-
Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
-
Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - SİYAHI
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Əməliyyat zamanı canlı yayım açan həkim barəsində araşdırma başlanılacaq - RƏSMİ
-
Bu rayonda 20 mindən artıq abonent qazsız qalacaq - Xəbərdarlıq
-
“Qapalı Mədəniyyət Evi, açıq bazar: Fəridə Babayeva işəgötürmə adıyla kimləri aldadıb?
-
Azərbaycanda suçiçəyinə yoluxma sayı artıb - RƏSMİ
-
14 il “iş“ almış şəxsi “azad etdirmək“ istədi, özü 2 il “iş“ aldı - Dələduzluq
-
Borclunun qazı nə vaxt dayandırıla bilər? - Yeni qanun hazırlanır
-
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” adlı konfrans keçirilib - FOTOLAR
-
Yuyucu toz yerinə duz satılır? - Azad İstehlakçılar Birliyi araşdırma tələb edir
-
Trampdan Almaniyaya təklif: “Ukraynaya “Patriot” göndərin“
-
Bu şagirdlərə pulsuz məktəbli formaları veriləcək - Müqavilə
-
“Eurohome”da yerləşən “Keşlə” bazarında yararsız balıq məhsulları satılırmış - FOTOLAR
-
“Rusiya hazırdır, Ukraynanın cavabını gözləyirik” - Hakan Fidan
-
Vaxtından əvvəl pensiyaya çıxmaq istəyən rəisin başına iş gəldi - 14 300 manat vermişdi
-
Qarabağa səfərlərlə bağlı icazə prosedurları sadələşdirilir - Müddət 5 gün oldu
-
Texasda ştatında daşqın - Ölənlərin sayı 100-ü ötüb
-
Yeni şəxsiyyət vəsiqəsini almaq məcburidir? - Deputatlar açıqladı
-
Sabah yağış yağacaq - Çimərliklərdə temperatur necə olacaq?
-
Evimiz və ofislərimiz xaricdən izlənirmiş - DTX mühüm əməliyyat keçirdi
-
“Mən ləyaqətli ölümdən və ya şəhidlikdən qorxmuram“ - Məsud Pezeşkian
-
Azərbaycanda qaz və işıqla bağlı aylıq sabit tariflər - 1 manatı aşmayacaq
-
Bakıda magistral kəmər yenilənir - Su kəsiləcək
-
Parlament Naxçıvan Konstitusiyasına dəyişiklikləri QƏBUL EDİB
-
Tanınmış azərbaycanlı bəstəkar Türkiyədə buna görə ölübmüş - TƏFƏRRÜAT
-
Erməni kilsəsinin “azad edilməsinə“ şəxsən rəhbərlik edəcəm - Paşinyan
-
“Kiyevə silah tədarükünün dayandırılmasına görə məsuliyyət daşımıram“ - Tramp
-
Milli Məclisin iclası keçirilir - Gündəlikdə 15 məsələ var
-
“Bəzən diplomatik şəkildə və zarafatla deyirik ki...“ - Hikmət Hacıyev
-
Tanınmış iş adamının oğlu binadan yıxılaraq öldü - FOTO
-
Kredit faizləri bahalaşıb - Səbəb nədir? VİDEO
-
Hamilə qadınlar bu xidmətlərdən pulsuz yararlana bilərlər - TƏBİB
-
Albalı və gilas paytaxtda bahalaşıb - Qiymətlər
-
Bakıda avtobusla yük maşını toqquşub - VİDEO
-
Kəlbəcərdə hərbçilər qəzaya düşdü - Yaralılar var
-
“İranla bağlı sanksiyaları ləğv etmək istəyərdim” - Tramp
-
Bakının kirayə mənzil bazarında vəziyyət necədir? - VİDEO
-
Ebrunun mahnısının Nuridən oğurlandığı iddia edildi - VİDEO
-
Bakıda qadını öldürüb gölün sahilinə atdılar - Əri saxlanıldı
-
Hakan Fidan Lavrovla görüşdü - BRİCS sammitində
-
“İşğaldan əvvəl zəng vurub bizi təhqir edirdilər” - Məhkəmə+Fotolar
-
“MedEra Hospital”da falçı otağı: Elnur Əli həkimdirmi?
-
Abşeronda yaşayış binasında partlayış, xəsarət alanlar var - VİDEO
-
Rektor təyin olunan Nazim Pənahov kmdir? - DOSYE
-
Sabah bu ərazidə qaz təchizatı müvəqqəti dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
`“Aztelekom“un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
-
Ərdoğan DEM Partiyasının nümayəndələri ilə görüşdü - FOTO
-
“Xamenei inanır ki, amerikalı investorlar İrana gələ bilər“ - Pezeşkian
-
Deputata məxsus olduğu deyilən şirkətə 124 minlik sifariş - TENDER
-
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Film istehsalı üçün çəkilmiş xərclər... - Hökumət yeni qərar verdi
TOP 10
ARXİV