|
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
21 il həbs cəzası almış uyğur qadının hekayəti
Tarix 13.03.23, 14:02 |
|
ABŞ hökumətinin maliyyə dəstəyi verdiyi “Azad Asiya” radiosunun (“Radio Free Asia”) internet səhifəsində Çin hakimiyyətinin müsəlman uyğurlara qarşı repressiyasından bəhs edən məqalə dərc olunub. “Uşaqlarını dini məktəbə göndərdiyinə görə 21 il həbs cəzası almış uyğur qadın” başlıqlı məqalənin müəllifi uyğur əsilli jurnalist Şöhrət Hoşurdur.
Şöhrət Hoşur Çində uyğurların kompakt yaşadığı, rəsmən Sincan Uyğur Muxtar Rayonu (bəzən qısaca olaraq Sincan) adlandırılan, tarixi adı Şərqi Türküstan olan bölgədəndir. Hakimiyyətlə problemlərinə görə 1994-cü ildə Çini tərk edib, hazırda Vaşinqtonda “Azad Asiya” radiosunda çalışır.
Novator.az saytı Şöhrət Hoşurun məqaləsini ingiliscədən çevirib oxuculara təqdim edir.
Çinin şimal-qərbində yerləşən Sincan bölgəsinin sakini, evdar qadın Ayişəmxan Abdulla 20 il qabaq üç yeniyetmə uşağını yerli dini məktəbə göndərəndə ağlına da gətirməzdi ki, bu, onun 21 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilməsi ilə nəticələnəcək.
Onda Ayişəmxana elə gəlirdi ki, bir müsəlman uyğur kimi sadəcə iki qızının və bir oğlunun dini təhsil almasına şərait yaradır, vəssalam.
2014-cü ildə Çin hakimiyyəti Sincanda etnik müsəlmanlara qarşı sərt hücumlara keçdi. Uyğurları əsassız həbslərə, ağır cəzalara məhkum etməyə başladılar. Hökumət müasirliyin təbliği bayrağı altında uyğurların milli adət-ənənəsini, dini inancını da hədəf götürdü.
Bu kampaniya çərçivəsində məscidlər söküldü, dini ayinlər məhdudlaşdırıldı, kişilərə müsəlman sayağı geyinmək, uzun saqqal saxlamaq qadağan edildi, müqəddəs Ramazan ayında oruc tutmaq yasaqlandı, yeni doğulan uşaqlara dini adlar qoyulmasına imkan verilmədi.
Artıq 2017-ci ildə repressiyalar altında olan etnik azlığın vəziyyəti dözülməz həddə çatdı. 1 milyon 800 min uyğurun və milliyyətcə türk olan digər azlıqların nümayəndələrinin rəsmən “təlim-tərbiyə düşərgəsi” adlandırılan əsir düşərgələrinə salınması prosesi də həmin il başlandı. Çin rəsmilərinin iddiasına görə, bu düşərgələr terrorçuluğun və dini ekstremizmin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuş peşə təhsili mərkəzləridir.
Həbslərlə yanaşı uyğurlar intensiv təqibə, işgəncəyə, məcburi əməyə, sterilizasiyaya, o cümlədən digər kobud hüquq pozuntularına məruz qoyuldu.
Ayişəmxan Abdulla Çin hakimiyyətinin cənginə 11 milyon nəfərdən çox müsəlman uyğurun yaşadığı Sincan bölgəsində keçdi.
Gülcə (Çin dilində İnin) rayonunun Qarayağac qəsəbəsinin sakini Ayişəmxan Abdullanı vaxtilə uşaqlarını ev şəraitində fəaliyyət göstərən dini məktəbə göndərdiyi üçün 2017-ci ildə tutub 21 il müddətinə azadlıqdan məhrum etdilər.
Öz təhlükəsizliyinə görə adının çəkilməsini istəməyən, hüquq mühafizə xidmətində çalışan qarayağaclı bir kişinin verdiyi məlumata görə, hazırda 62 yaşında olan Ayişəmxan cəzasını Gülcə rayon mərkəzindəki Baykol qadın həbsxanasında çəkir: “O, dini məktəbə göndərdiyi hər uşağına görə 7 il həbs cəzası alıb”.
Hakimiyyət Ayişəmxanın uşaqlarını da düşərgəyə aparıbmış. Uşaqlar bir ildən çox düşərgədə saxlanandan sonra sərbəst buraxılıblar.
Sincan polisinin elektron məlumat bazasının sındırılması nəticəsində əldə edilmiş və 2022-ci ilin may ayında açıqlanmış milyonlarla məxfi sənəddən bəlli olur ki, övladını dini məktəbə göndərdiyinə görə tutulub ağır həbs cəzasına məkum olunan uyğurların sayı çoxdur və onların əksərinin yaşı 60-dan yuxarıdır. Ayişəmxanın adı həmin siyahıda olmasa da, sənədlər neçə-neçə günahsız insanın qanunsuz həbsini təsdiqləyir”.
Öz təhlükəsizliyi sarıdan ehtiyatlandığına görə adının çəkilməsini istəməyən, vaxtilə Sincan polisində işləmiş uyğur əsilli keçmiş zabit (o, hazırda İsveçdə məskunlaşıb) “Azad Asiya” radiosuna deyib ki, Ayişəmxan, çox güman, heç məhkəmə hökmü ilə tutulmayıb, eləcə Çin Kommunist Partiyasının siyasi və hüquq komitəsinin qərarı ilə həbsə atılıb.
Keçmiş polis zabitinin fikrincə, nə qədər adamın həbs edilməli və onlara hansı cəzaların verilməli olduğunu yerli məhkəmələr deyil, Pekindəki mərkəzi siyasi hakimiyyət müəyyənləşdirir. Keçmiş zabit tutulanların hətta Çin qanunlarına da uyğun olmayan bir formada çox uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilməsini məhz bununla əlaqələndirir.
Sabiq zabit ehtimal edir ki, 2017-ci ildə kütləvi həbslər başlananda Pekindən hakim partiyanın yerli siyasi və hüquq komitələrinə həbs düşərgələrindəki uyğurları sərt şəkildə cəzalandırmaq barədə qəti tapşırıq verilib: “Məncə, təkcə əmr yox, ciddi təzyiq də olub. Ona görə yerli komitələr mərkəzi hakimiyyətin müəyyənləşdirdiyi həbs kvotasını doldurmaq üçün günahsız uyğurları bir ucdan tutub içəri salıblar. Valideynlərə dini məktəbə göndərdikləri hər uşağa görə 7 il həbs cəzası verilməsi də Pekin qarşısında öhdəliyi yerinə yetirməyin bir üsulu olub”.
Keçmiş zabit bildirib ki, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə halları onun Sincanda polis sistemində işlədiyi dövrdə – 2000-ci illərin əvvəllərində də geniş yayılmışdı: “O dövrdə də Çin hakimiyyəti bu siyasətə haqq qazandırmağa çalışırdı. Amma o vaxtlar heç olmasa məhkəmə prosesləri keçirilirdi və istər açıq, istərsə də qapalı prosesdə məhkum edilən şəxslərin ailələrinə hökmdən şikayət vermək hüquqlarının olduğu barədə bildiriş göndərilirdi. Yəni o zaman məhbuslarla heç olmasa bəzi hüquqi prosedurlara uyğun davranılırdı. Mənim 20 il əvvəl işlədiyim dövrdə övladını dini məktəbə göndərdiyinə görə kiməsə 21 il həbs cəzası veriləcəyini təsəvvür etmək mümkün deyildi. İndi vəziyyət çox ağırdır. İndi orada heç kim öz ölkəsinin qanunlarını pozmaqdan, vəzifədən açıq şəkildə sui-istifadə etməkdən utanıb-çəkinmir”.
Keçmiş polis əməkdaşı Qarayağacda Ayişəmxanın acı aqibətlə üzləşmiş yeganə qadın olmadığını da xatırladıb: “Oxşar taleli başqa uyğur qadınlar da var. Məsələn, Ayişəmxanın həmyerlisi Xalidə Qurban 18 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. Bu cəzanın 14 ili ona iki uşağını dini məktəbə göndərdiyinə, 4 ili isə “qanunsuz ibadət”lə məşğul olduğuna görə verilib. Xalidə Qurban artıq həyatda yoxdur. O, savadsız bir kənd qadını idi, şəkər xəstəliyindən əziyyət çəkirdi, həbsxanada dünyasını dəyişdi”.
Xəbərin oxunma sayı : 463
Dünya
Xəbərlər
-
Qəbiristanlıq torpağını alver ocağına çevirənlərin ifşası - VİDEO
-
Dünyanın ən varlı insanları hansı şəhərlərdə yaşayırlar? - REYTİNQ
-
Taksi sürücüləri çarəsiz vəziyyətdə: Borclarını ödəyə bilmirlər
-
Ənənəvi bazarlar niyə tarixə qovuşur? - VİDEO
-
Porno aktrisa Trampla görüşündən danışdı – “O, məni nahara dəvət etdi...”
-
Bölgələrdə mənzillər bahalaşdı - VİDEO
-
Azərbaycanda 40 dəvə yükü ilə qızıl basdırılan yer - VİDEO
-
Kütləvi imtahanlar elektron formada keçiriləcək - RƏSMİ
-
Həbsdə olan qohumunu azad edəcəyinə söz verib - 28 min manatını mənimsədi
-
Bakı metrosunun iş rejimi dəyişdirilir - RƏSMİ
-
Masallıda narkotik vasitə satan şəxslər saxlanılıblar - FOTO
-
2024-cü ildə ən çox satılan smartfon hansıdır? - SİYAHI
-
“COP29-un keçirilməsində Azərbaycana dəstək verməyə hazırıq“ - Bolqarıstan Prezidenti
-
Bakı və İrəvan 5 ay ərzində sülh sazişi imzalaya biləcəkmi? - DETALLAR
-
Neft Fondu bu investisiyalardan 5 milyard dollar qazanıb - SİYAHI
-
Qəzaya düşən prokuror yuxulu olub - TƏFƏRRÜAT
-
Klublarda audit yoxlaması: Dövlət ayırdığının hesabını tələb edir
-
“Fransız hərbçiləri artıq Donbasdadır” – Fransadan olan hərbi müxbir
-
İlham Əliyevin Rumen Radev ilə təkbətək görüşü olub - FOTO
-
“WhatsApp” daha bir yeniliklə gəlir - FOTO
-
Zaqataladakı dönərxananın sahibi: “Problem toyuqda olub“ (VİDEO)
-
Bayden gedir, yerini Mişel Obamaya verir - “Der Spigel“dən sensasion yazı
-
Qəbulda bu qrupda keçid balı artacaq - Səbəbi AÇIQLANDI
-
“Zəngəzur dəhlizi Ermənistanı təcrid vəziyyətindən çıxara bilər“ - Elçin Əmirbəyov
-
Slovakiyanın baş naziri: “Makron ölkəmizdə populyar siyasətçi sayılmır”
-
Biləcəridə yağan yağış evləri su altında qoydu - VİDEO
-
Azərbaycanlı jurnalist Harvardın məzunu oldu - FOTO
-
Milli Qəhrəmanımız polkovnik İlqar Mirzəyevin doğum günüdür - FOTOLAR
-
Geomaqnit qasırğası olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Bəzi yerlərdə şimşək çaxıb, leysan yağıb, Kəlbəcərə dolu düşüb - FAKTİKİ HAVA
-
Avtomobil ehtiyat hissələri bahalaşdı - VİDEO
-
Naxçıvanda məşhur məhəllə su içində batır - VİDEO
-
Çempionlar Liqası: İlk finalçı Dortmund “Borussiya”sı oldu
-
Azərbaycan Slovakiya ilə birgə silah istehsal edəcək - VİDEO
-
Çinarə türk futbolçu sevgilisindən ayrıldı - VİDEO
-
“Mbappenin qarşısını kimsə təkbaşına kəsə bilməz“ - Mats Hummels
-
“ABŞ, fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, İsraili dəstəkləməyə hazırdır“ - Bayden
-
Zaqatalada dönərdən zəhərlənənlərin sayı kəskin artdı - 30-a çatıb
-
“My Music” hoteldə nə baş verib? - TƏFƏRRÜATLAR/VİDEO
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
İcra başçısı yenidən deputat olacaq - Qurbanovun Milli Məclisə qayıtması perspektivi nə ilə bağlıdır?
-
Növbəti dalğa gəlir: İyul-avqust aylarında ətin qiyməti artacaq
-
Binəqədinin keçilməz yolları: “Gərək qayıq alaq” - VİDEO
-
“Rusiya Britaniyanın hərbi obyektlərini vura bilər” - Zaxarova
-
Zaqatalada kütləvi zəhərlənmə - Araşdırmalar başladı
-
Ukraynadan gətirilən ət məhsullarında infeksiya törədiciləri aşkarlandı - AQTA
-
Güney Azərbaycanda şəhər başçısı həbs edilib - FOTO
-
Vəzifəsindən azad edilən Novruz Məmmədov : “Zənglərdən yorulmuşam, adamı əsəbiləşdirirlər”
-
20-25 manata satılan göycə: Bahalaşmanın səbəbi nədir?
-
Bu halda cərimə oluna bilərsiniz - Prezident təsdiqlədi
-
Rusiya Krım körpüsündən istifadəni dayandırıb: Cəbhə xəttini hansı yolla təchiz edir?
-
Nərimanov rayonunda ağacları belə məhv edirlər – FOTOFAKT
-
Bakıda sevgilisindən “yox“ cavabı alan oğlan bıçağa əl atdı - TƏFƏRRÜAT
-
Emin Əmrullayevin qardaşına sərt ittiham var: “Dedi, al bu 100 mini, get və...“ (VİDEO)
-
Suraxanıda iki maşını qəsdən yandıran şəxslər saxlanılıblar - VİDEO
-
Yağış sakinləri evləri ilə birlikdə su altında qoydu - VİDEO
-
Direktor cərrahı işdən çıxardı, cəzalandırıldı
-
Bakıda fantastik qiymətə ev kirayə verilir - FOTOLAR
-
Gəncədə daha br əməliyyat: vəzifəli şəxslərə cinayət işi açıldı
-
“Rusiya NATO-ya qarşı əməliyyata hazırdır“ - Polşa əks-kəşfiyyatı
-
İşə qəbul zamanı yaş vacibdir, yoxsa təcrübə? - VİDEO
-
Baş nazir Əli Əsədov Ankarada Anıtqəbiri ziyarət edib - FOTO/VİDEO
-
Sumqayıt məktəbində 250 min manatlıq mənimsəmə – Cinayət işi açıldı
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Bir neçə yaxın dostum spirtdən düzələn arağa görə həyatını itirib” - Deputat
-
Sabiq deputat Mehdiyevə yazdığı gizli məktubdan danışdı - “Off, dəhşət...“ + FOTO
-
Hoteldə ölən dostlarla bağlı yeni detallar - Hadisə bu hoteldə baş verib + FOTOLAR
-
“Moskva Qərb ölkələri ilə dialoqdan imtina etmir” - Putin
-
Taksidən istifadə edənlərin sayı artır, yoxsa azalır? – Son 7 ilin məlumatları
-
“Bu gün gəlirlərimiz 35 milyard manat civarındadır” - Deputat
-
İlham Əliyevin Slovakiyanın baş naziri ilə geniş tərkibdə görüşü keçirilib - FOTO
-
Zelenskiyə qarşı sui-qəsd: Rusiya agentləri ifşa olundular - FOTO
-
“Azərbaycan suverenlik baxımından nümunəvi ölkədir” - Robert Fitso
-
Bakıda oteldə vəzifəli şəxslər zəhərləndi, 2 nəfər vəfat etdi - AÇIQLAMA/FOTO
-
"Makronun demaqogiyası boş və ikiüzlüdür"- Rusiya rəsmisi
-
Şəhid ailəsi üzvlərinə təhsillə bağlı yeni imtiyaz VERİLDİ
-
“Azərbaycan təbii qazını Avropa məkanına etibarlı yollarla nəql edir” - İlham Əliyev
-
Bakıda vətəndaşların ölümlə üz-üzə qaldığı yol - VİDEO
-
Sabirabadda Birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi dəfn edildi - FOTOLAR
-
Azərbaycan-Slovakiya sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Vladimir Putin Rusiya prezidenti vəzifəsinin icrasına başladı - VİDEO
-
Rektor özünə daha bir xidməti maşın alır - 110 min manata
-
“Xərclərin rəsmiləşdirilməsi prosesi düzgün aparılmır...“ - Vüqar Gülməmmədov
-
Azərbaycan və Slovakiya şirkətləri arasında əməkdaşlıq memorandumları imzalanıb - FOTO
-
Prezident İlham Əliyevin Slovakiyanın baş naziri ilə təkbətək görüşü olub - FOTO
-
Bədii ədəbiyyat oxumaq beyinə necə təsir edir? - TƏDQİQAT
-
Milli Məclis Mehriban Əliyevanı təbrik etdi
-
Xüsusi təyinatlılarımız Türkiyədə hərbi təlimlərdə - FOTO/VİDEO
-
Qızıla yatırım etmək riskli hesab edilir - VİDEO
-
Milli Məclisin iclası başladı: 18 məsələyə baxılacaq
-
İsrail tankları Rəfaha daxil olub – KİV
-
Tərtərdə məktəblilər arasında dava: Ölən var
-
“Qazaxıstan ilk növbədə milli maraqların qorunmasına üstünlük verir” - Tokayev
-
Vətəndaşlarımız hazırda 40-a yaxın ölkəyə səfər edə bilər - VİDEO
-
Şəhərdə taksilər niyə yoxa çıxdı? - Sürücüləri narazıdırlar + VİDEO
-
Marsda həyat mövcud olub? - Alimlərdən yeni araşdırma
-
Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirəcək yoldan görüntülər - VİDEO
-
Xəzərdə dalğanın hündürlüyü dörd metrə çatıb - FAKTİKİ HAVA
-
Türkiyədə altıncı nəsil qırıcı təyyarə üzərində işlərə başlanılıb - FOTO
-
Azərbaycanlı iş adamının “Qalatasaray”dakı işinə xitam veriləcək? - AÇIQLAMA
-
Münasib qiymətə ev tapmaq niyə çətinləşib? - VİDEO
-
Rihanna yenə dəyişdi - FOTOLAR
-
Fransa futbol tarixinin ən yaxşı müdafiəçisi bilindi - Desayi ikincidir
-
Sabah bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
”Çin Ukraynaya dair sülh konfransını dəstəkləyəcək” - Si Cinpin
-
“İraq və Suriyada PKK-ya son zərbəni yaxın günlərdə endirəcəyik” - Ərdoğan
-
“Fransa Rusiya ilə müharibə aparmır” - Makron
-
Bakıda 17 min manata pişik satılır - VİDEO
-
Türkiyə ordusu Şimali İraqda 16 kürd yaraqlısını məhv etdi - VİDEO
-
Azərbaycanda məşhur hoteldə külli miqdarda yeyinti - FOTO
-
Zeynəb Xanlarovanın qudası alimin dediklərini eşidib, insult keçirib - Məhkəmə + FOTOLAR
-
Satışda olan saxta məhsulları necə ayırd edək? - VİDEO
-
Qazaxıstan öz diplomatını BƏƏ-dən geri çağırdı - FOTO
-
Təsərrüfatlarına ziyan dəymiş fermerlərin NƏZƏRİNƏ
-
Laçında müntəzəm marşrut xətləri açılıb - FOTO
-
NATO generalından mühüm açıqlama: “Ukrayna Krımı geri ala bilməsə…”
-
Gündəlik qəzetlərin sayı artır, həftəlik qəzetlərin sayı azalır – Statistika
-
Sabiq deputatın Ramiz Mehdiyevə gizli məktubu yayıldı - Sensasiyalı adlar + TAM MƏTN
-
“Alt paltarı belə geyinməyib, səhər verilişinə çıxırlar” - Elza kimə replika atır?
-
DTX-nin əməkdaşları “Heydər zirvəsi”nə yürüş təşkil ediblər - FOTO
TOP 10
ARXİV