Hazırda Dövlət Neft Fondu Azərbaycan banklarının valyutaya olan tələbatını ödəmək üçün əsas mənbədir. Hansı ki, fond 2016-cı ildə hərraclarda cəmi 4.9 milyard dollar satıb. 2015-ci ildə isə fondun satdığı valyuta bundan 3.5 faiz çox olub.

Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun açıqladığı son rəqəmlər ölkədə dollara olan tələbatın 2015-ci ildən, yəni ilk devalvasiyadan bu yana necə kəskin aşağı düşdüyünü əks etdirir. Virtualaz.org qeyd edir ki, hazırda Mərkəzi Bank hərraclarda demək olar dollar satmır. Çünki Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları kritik ölçülərə qədər azalıb. Ona görə də Dövlət Neft Fondu bazara valyuta çıxaran əsas mənbədir.

Azərbaycanda dollar ajiotajı manatın birinci devalvasiyası ərəfəsində-2014-cü ilin sonlarından yaranmışdı. Birinci devalvasiyadan sonra dollara olan tələbat kəskin artdı, lakin məzənnə yenə inzibati yollarla tənzimləndiyi üçün Mərkəzi Bank manatın daha da dəyərdən düşməsinə imkan verməmək üçün valyuta ehtiyatlarını sürətlə tükətməyə başladı. 2015-ci il ərzində Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları hər ay orta hesabla az qala 1 milyard dollar azalırdı, üstəlik hərraca çıxarılan valyuta tələbatı tam ödəmirdi. Dollar ajiotajı 2015-ci ildə baş verən ikinci devalvasiyadan sonra da səngiməyib, valyutaya tələbat yüksək olaraq qalıb. 2016-cı il ərzində də bu tendensiya davam edib, hərçənd nisbətən yavaş templə.

İndi isə Dövlət Neft Fondunun ilin əvvəlindən etibarən iki ayda cəmi 543 milyon dollar satması valyutaya tələbatın kəskin azalmasını göstərir. Üstəlik hazırda Mərkəzi Bank tənzimlənən üzən məzənnədən faktiki imtina edib, dolların məzənnəsini tələb və təklif arasındakı nisbət tənzimləyir.

Bu rəqəmlər Azərbaycanda iqtisadi fəallığın kəskin azalmasının əlamətlərindən biridir. Belə ki, alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşdüyündən idxal mallarına tələbat azalıb, nəticədə idxalçılar xarici tərəfdaşlarına əvvəlki aylarla müqayisədə daha az valyuta ödəməyə başlayıblar. Digər tərəfdən əhalinin banklardakı əmanətlərinin 80 faizdən çoxu dollarlaşıb, xarici valyuta ilə kreditlərin götürülməsi kəskin azalıb. Ekspertlərə görə manatın nisbi möhkəmlənməsi və dolların məzənnəsinin hazırda 1.75 AZN səviyyəsində tarazlaşmaq meylləri göstərməsi də əsasən iqtisadi fəallığın aşağı düşməsi ilə bağlıdır.