|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Dünyada bir gün internet olmasa, nə baş verər? – Alimlərdən araşdırma
Tarix 14.08.17, 3:25 |
|
Bəzi insanlar üçün bir neçə saat internetsiz qalmaq ağlasığmazdır. Bəs bir gün internet olmazsa? Təsir düşündüyümüz kimi olmaya bilər.
Ceff Hancock Stanford Universitetindəki tələblərinə auditoriyada müzakirə etdikləri anlayışlarla bağlı tapşırıqlar verməyi sevir. O, internet üzərindən olan əlaqələrdə psixoloji və sosial prosesləri tədqiq edir.
2008-ci ildən əvvəl o, bəzən tələbələrindən 48 saat internetsiz qalmağı istəyərmiş. Lakin, 2009-cu ildə bir illik akademik məzuniyyətindən sonra işə qayıdarkən bir çox şey dəyişmişdi: "Tapşırığı auditoriyaya təqdim etdikdə, tələbələr etiraz etdilər. Tələbələr, tapşırığın mümkünsüz və ədalətsiz olduğunu deyirdilər"– deyə Hancock bildirir.
Onlar internetsiz hətta həftəsonunu belə keçirə bilməyəcəklərini iddia edirlər. Belə ki, bu onlara digər fənlərin tapşırıqlarını yerinə yetirməkdə çətinlik yaradacaq, sosial həyatlarına təsir edəcək və dostları və ailələri nigaran qalmağına səbəb olacaqdı. Hancock güzəştə gedərək tapşırığı ləğv edir və bir daha tətbiq etmir: "Bu, 2009-cu ildə baş verib və indi bunu istəsəm tələbələrin nə edəcəyini heç ağlıma gətirə bilmirəm. Onlar yəqin ki, məndən universitetin direktoruna şikayət edərlər".
Lakin indiki həyat tərzimizi nəzərə alsaq, sual daha uyğun səslənir: əgər bir gün internet olmazsa nə baş verər? Cavab isə gözlədiyimiz kimi olmadı. 1995-ci ildə dünya əhalisinin 1%-dən də azı internetdən istifadə edirdi. İnternet qərblilərin daha çox istifadə etdiyi bir maraq idi. Zamanı 20 il irəli çəkək. Hazırda planetimizin 3.5 milyard sakininin internetə qoşulmaq imkanı var – bu, demək olar ki, ümumi sayımızın yarısına bərabərdir – və rəqəm saniyədə 10 nəfər olmaqla artır. “Pew” Tədqiqat Mərkəzinə əsasən, amerikalıların beşdə birinin internetdən "demək olar ki, daimi yararlandığını və 73%-n isə ən az gündəlik istifadə etdiyini deyib.
Britaniyada da rəqəmlər oxşardır: 2016-ci ildə aparılan sorğuda həddi buluğa çatanların təxminən 90%-i internetdən keçən üç ay ərzində hər gün istifadə etdiyini söyləyib. Bir çoxumuz üçün həyatı internetsiz təsəvvür etmək qeyri-mümkündür.
"Günümüzdə internet ilə bağlı ən böyük problemlərimizdən biri, insanların onu yanlış dəyərləndirməsidir. Hələ də insanlar onun həyatımızın demək olar ki, hər anına yayıldığını qavraya bilmirlər",- deyə Miçiqan Dövlət Universitetindən William Dutton vurğulayır. O, Cəmiyyət və İnternet (Society and the Internet) adlı kitabın müəllifidir. "Onlar internetsiz bir gün haqqında düşünmürlər belə."
İnternet toxunulmaz deyil. O, qlobal və ya milli zəmində az müddətlik də olsa kəsilə bilər. Kiber-hücumlar da mümkündür. Domain serverləri də söndürmək olur.Qitələrarası interneti təmin edən dənizlərin dərinliklərində yerləşən məftilləri də kəsmək mümkündür ki, bu da, dünyanın bir hissəsini digərindən ayıraraq irimiqyaslı pozulmalara səbəb olar.
Bu kabellər hücumçular üçün asan tapılan olmasa da, bəzən təsadüfən zədələnirlər. 2008-ci ildə Orta Şərq, Hindistan və Cənub-şərqi Asiyada üç halda böyük internet kəsilməsinə səbəb sualtı kabellərin zədələnib və ya qarışması olmuşdu. Bəzi hökumətlərin "öldürmə açarları" mövcuddur ki, ölkələrinin internetini kəsə bilər. 2011-ci "Ərəb Baharı" zamanı Misir bu yola əl ataraq, etirazçılara mane olmağa çalışırdı. Türkiyə və İran da etirazlar zamanı internetlərini kəsiblər. Çinin də özünəməxsus bənzəri açarı olduğu şayiəsi gəzir. Amerika senatorları eynisini ABŞ-da da yaratmaq haqqında təklif irəli sürmüşdülər ki, ölkəni mümkün kiber-hücumdan qoruya bilsinlər.
Əslində ən pis hücumlar isə kosmosdan gözlənilməlidir. Böyük günəş qasırğaları bizim istiqamətimizdə alov göndərə bilər ki, peyklərimiz, elektrik şəbəkələri və kompüter sistemlərimizi sıradan çıxa bilər.
"Bombalar və terrorizmin edə bilmədiyini ani günəş alovu edə bilər," –deyə Stanford Universitetinin nevroloqu və İnternet Niyə Vacibdir (Why the Net Matters) adlı kitabın müəllifi David Egleman bildirir.
"Lakin işləri qaydasına sala biləcək insan orduları var. İnternet xidməti təminatçıları, gözlənilməz xəta və hadisələrə qarşı hər zaman hazırlıqlıdır" –deyə Birləşmiş Ştatlar Kiber Nəticələr Bölməsi adlı qeyri-kommersiya təşkilatdan Skot Borg söyləyir.
Bu hal, başlanğıcda iqtisadiyyata bir elə təsir göstərməyəcək. 2008-ci ildə ABŞ Milli Təhlükəsizlik Departamenti Borgdan internet tamamilə kəsilərsə nə baş verəcəyini araşdırmasını istəyir. Borg və həmkarları 2000-ci ildən bəri internet kəsilməsinin iqtisadi təsirlərini təhlil edirlər. Vəziyyətin ən çox təsir etdiyi iddia edilən 20 şirkətin rüblük iqtisadi məruzələrinə nəzər saldıqda onlar əslində təsirin çox az olduğunu aşkarlayırlar. Buraya dörd gün internetsiz qalınan məqamlar da daxil olub. Müəyyənləşib ki, internetsiz insanlar işlərini bir neçə gün daha gec yerinə yetirə biliblər. "Adamlar eyni məşğuliyyətləri yerinə yetirirlər, lakin, bu, iki və ya üç gün çəkir", –deyə Borg deyir.
Bəzi hallarda isə interneti qısa müddətliyinə kəsmək, məhsuldarlığı artırır. Başqa bir araşdırmada Borg və həmkarları, dörd və ya daha artıq saat interneti olmayan şirkətlərin nələrlə üzləşdiyini müəyyənləşdirməyə çalışıblar. Barmaqlarını oynatmaqdansa, işçilər kağızla işləməyə başladıqlarından, biznesdə hərəkətlilik baş qaldırır: "Biz zarafatla təklif etdik ki, şirkətlər ayda bir dəfə bir neçə saatlıq interneti kəsib, insanların başqa vaxta saxladıqları işləri bitirməsi üçün şərait yaratsınlar və bu halda ümumi məhsuldarlıq artar"-deyə Borg deyir.
Yəqin ki, səyahət də qısa müddətlik ciddi təsirə məruz qalmaz. Təbii ki, bu hal bir gündən artıq davam etməzsə. Təyyarələr internetsiz uça bilir, eləcə də qatar və avtobuslar hərəkət edə bilirlər. Uzunmüddətli kəsilmələr isə daşınmada çətinlik yaradar. İnternetsiz bizneslər çətinliklə fəaliyyət göstərərlər.
"İnsanlar və bizneslərə belə hala hazır olmaq üçün ikinci plan düşünmələrini təklif etmişəm, amma, hələ ki, heç bir şey eşitməmişəm," –deyə Egleman söyləyir.
Böyük kommunikasiya qəzası, qeyri-mütənasib şəkildə kiçik bizneslərə təsir edər. 1998-ci ildə Amerikadakı 50 milyon peycerin 90% qədəri peyk qəzasına görə dayanmışdı. Bundan sonrakı növbəti günlərdə Dutton 250 peycer istifadəçisi arasında araşdırma aparır və sosial-iqtisadi təbəqələşmənin rolunu aşkara çıxarır.
Yuxarı orta sinfə mənsub və idarəedici və ya professional işlərdə çalışan şəxslərin, hadisəni adi qarşıladığı aydın olur. "Onlar üçün bu, qarlı bir gün kimi idi. Bunu rahatlıq kimi qəbul etmişdilər",- deyə Dutton bildirir.
Lakin, santexnik və ya xarrat kimi işçilər peycerdən sırf iş məqsədilə ilə istifadə etdiklərinə görə bir neçə gün işsiz qalıblar. Uşaqlarına tək baxan və işə gedərkən onları dayə yanına qoyan analar, hər hansı problem olarsa, övladlarından xəbərsiz qaldıqlarına görə gərginlik yaşadıqlarını deyiblər.
Təcrid olma və ya narahatçılıq kimi psixoloji təsirlər də görülüb. "İnternet əsasən bizə, əlaqə qurmaqda yardımçı olur" – Hancock deyir. Borg da bu hisslərlə tanışdır: "Ağıllı telefonumu unutduqda, özümü geyimsiz kimi hiss edirəm. "Birdən ağlıma gəlir ki, hara getdiyimi bilirəmmi? Bəs maşınım xarab olarsa, kömək üçün telefonsuz kimə müraciət edə bilərəm?" deyə – o söyləyir.
Tarix də bunu təsdiq edir. 1975-ci ildə Nyu -York Telefon Kompaniyasının Manhetten dakı 300 binalıq telefon sistemi 23 gün müddətində işləmir. Xətlər bərpa olunduqdan dərhal sonra, 190 nəfər arasında aparılan sorğuda tədiqaqtçılar insanların beşdən dördünün telefon üçün darıxdığını müəyyənləşdiriblər. Xüsusilə də, dost və ailələri ilə əlaqə saxlaya bilmədikləri üçün. Onların üçdə ikisindən çoxu, özlərini "təcrid olunmuş" və ya "narahat" hiss etdiyini deyib.
"İnternet ilə insanların bir-birindən uzaqlaşdığı fikri mövcuddur, lakin, düşünürəm ki, bu yanlışdır. "İnternetdən istifadə edən insanlar etməyənlərdən daha çox əlaqə qururlar" – Dutton deyir.
“İnternetsiz qalmaq bəlkə də onun insan həyatındakı vacibliyini anlamağa kömək edəcək, lakin, az keçmədən bunu yenidən unudacağıq” –deyə Hancock vurğulayır.
BBC
Xəbərin oxunma sayı : 478
Maraqlı
Xəbərlər
-
Sosial sahəyə ayrılan vəsait artırılacaq? - AÇIQLAMA
-
“Həbsdə olmağımın səbəbini bilirəm” - Bəkir Orucovun məhkəməsi
-
Azərbaycanda 3 aya 51 milyon 36 min manatlıq narkotik ələ keçirib - HESABAT
-
NATO qoşunları Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşır - Şoyqu
-
“COP29 bizə imkan verəcək ki, Qlobal Cənub ölkələri ilə təmasları gücləndirək” - İlham Əliyev
-
Polisin “saxla“ əmrinə tabe olmadı, hadisə yerindən qaçdı - VİDEO
-
Hansı ölkə uşaq böyütmək üçün daha əlverişlidir? – Azərbaycan son onluqdadır
-
Bakıda özəl klinikada əməliyyat olunan yeniyetmə öldü - Araşdırma aparılır
-
“Neft-qaz sahəsində uzun illər xüsusilə də Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var” - Prezident
-
Əhalinin nəzərinə! Tibbi arayışlarla bağlı yenilik, mayın 1-dən...
-
Bakıda 21 yaşlı model faciəli şəkildə öldü - FOTO
-
“COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi Azərbaycan fəal hazırlıq prosesindədir” - İlham Əliyev
-
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi bağlandı - FOTO/VİDEO
-
Baydenin siyasətinə etiraz etdi – İstefa verdi
-
Tikilməkdə olan Laçın aeroportundan son görüntülər - VİDEO
-
NİİM əhaliyə müraciət etdi - VİDEO
-
“Fikirləşdim ki, ata-bala ikimizi də öldürəcək“ - “Cümü“yə 18 il həbs verildi
-
Hərbi gəmilər, kater və vertolyotlar Xəzərdə hərəkətə gətirildi: Möhtəşəm təlimlərdən FOTO/VİDEO
-
Xocavənddə partlayıcı vasitələr aşkar edilib: Saxlanılan var - FOTO
-
Qubada illərdir hökm sürən kanalizasiya problemi nə zaman həllini tapacaq? - VİDEO
-
Amerikalılar kütləvi şəkildə “iPhone” almaqdan imtina edirlər - SƏBƏB
-
Şəxs hansı halda orqanını başqasına verə bilər? - ARAŞDIRMA
-
Binəqədinin keçilməz yolları - VİDEO
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
TOP 10
ARXİV