![]() |
|














Büdcə siyasətinə əsas təhlükələr - Xərclərin ixtisar edilə bilməməsi çətin vəziyyət yarada bilər
Tarix 16.09.21, 12:45 |
|

Maliyyə Nazirliyi 2022-2025-ci illər üçün makrofiskal çərçivə və 2022-ci il üçün icmal və dövlət büdcələrinin ilkin göstəricilərinə dair açıqlamasında büdcə siyasəti ilə bağlı əsas çağırışlara ayrıca bölmə ayırıb. Qurumun fikrincə, Azərbaycanda büdcə siyasəti ilə bağlı əsas təhlükəli məqamlardan biri neft gəlirlərinin azalma ehtimalıdır. Son illər neft-qaz sektorunun ÜDM-dəki payı nisbətən azalsa da, büdcə gəlirlərinin və ixracın əsas hissəsi hələ də məhz təbii resurslardır. Məsələn, elə ötən ilin iqtisadi göstəricilərinə baxanda görünür ki, Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun 30 faizi, büdcə gəlirlərinin 57 faizi, ixracınsa 90 faizə yaxını birbaşa neft-qaz sektoru hesabına formalaşır. Bu il ÜDM-in 33 faizinin, büdcə gəlirlərininsə 54.1 faizinin həmin gəlirlərdən formalaşacağı proqnozlaşdırılır.
Azərbaycan Respublikasının gələnilki büdcəsinin ilkin göstəricilərində neftin bir barelinin 45 dollardan hesablanması nəzərdə tutulur. Beynəlxalq reytinq agentliklərinin növbəti illərdə neft qiymətləri bağlı proqnozu bu rəqəmdən aşağı deyil. Ancaq nəzərə almaq lazımdır ki, enerji bazarlarında nisbi qiymət artımı qeydə alınsa da, Azərbaycanda istismar olunan neft yataqlarındakı ehtiyatlar tədricən tükənir və hasilat azalır. BP-nin dünya energetikasına dair statistik toplusuna görə, 2010-cu ildə Azərbaycanda neft hasilatının həcmi 51.3 milyon ton olub. Bu göstərici 2014-cü ildə 42.5 milyon tona, 2019-cu ildə 38 milyon tona enib. Ötən il ölkədə 35 milyon ton neft çıxarılıb. Bu göstərici o deməkdir ki, son 10 il boyunca Azərbaycanda neft hasilatı 30 faizə yaxın azalıb.
Alıcıların tələbi də azalacaq
Yaxın gələcəkdə neft gəlirlərinin azalmasını şərtləndirən digər bir amil Azərbaycan neftinin əsas alıcılarının enerji strukturunda gözlənilən dəyişikliklərlə bağlıdır. Azərbaycan neft və qaz məhsullarının əsas alıcıları Avropa ölkələridir. Bu ilin yeddi ayının yekunlarına görə, Azərbaycan neft satışından əldə etdiyi vəsaitin yarısına yaxınını təkcə İtaliyadan qazanıb. Bütövlükdə Azərbaycanın ən çox neft və neft məhsulları satdığı ilk 10 ölkədən beşi Avropa ölkəsidir. Dünyanın inkişaf etmiş iqtisadiyyatı olan digər ölkələri kimi, Avropa regionunun enerji strukturunda da yaxın illərdə dəyişikliklər gözlənilir. Belə ki, iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizə tədbirləri çərçivəsində imzalanan Paris Sazişinin şərtlərinə görə, Avropa İttifaqı 2030-cu ilədək istixana qazı tullantılarını 1990-cı illə müqayisədə, ən azı, 40 faiz azaltmalıdır. Növbəti 20 il ərzində, yəni 2050-ci ilədəksə sıfır tullantıya keçidə nail olmalıdır. Bu hədəflərə yetişmək baxımından düşünülən əsas dəyişikliklərdən biri bərpa olunan enerji mənbələrinin payını artırmaqdır ki, bu amil qarşıdakı dövrdə həmin ölkələrin neftə olan tələbini azaldacaq. Hazırda dünyada alternativ enerji layihələrinə ən çox diqqət və yatırım ayıran regionlardan biri məhz Avropadır.
Bu baxımdan Maliyyə Nazirliyi də açıqlamasında qeyd edir ki, son illər neftdənkənar sektordan büdcə daxilolmalarının həcmi mütləq ifadədə artsa da, bu artım azalan neft gəlirlərinin əvəzlənməsini, hələ ki, təmin edə bilmir. Digər tərəfdən qeyri-neft kəsirinin maliyyələşdirilməsi üçün Dövlət Neft Fondundan dövlət büdcəsinə illik transfertin indiki səviyyədə saxlanılması neft gəlirlərinin və valyuta daxilolmalarının tədricən azalması fonunda Fondun aktivlərini sürətlə əridəcək və uzunmüddətli dövrdə makrofiskal dayanıqlığı və makroiqtisadi sabitliyi təmin etməyəcək.
Əməkhaqqı xərcləri dayanıqlı olmayan qaynaqlar hesabına qarşılanır
Maliyyə Nazirliyi büdcə ilə bir məqama da diqqət çəkir - əməkhaqqı və digər sosial xərclərə. Nazirliyin fikrincə, bu tip xərclərin artımı dayanıqlı gəlirlər hesabına gerçəkləşdirilmir.
"Cari xərclərin, ələlxüsus da əməkhaqqı xərclərinin dayanıqlı olmayan mənbələr hesabına artımı və əmək məhsuldarlığı ilə uzlaşdırılmaması uzunmüddətli dövrdə makroiqtisadi və maliyyə dayanıqlığı üçün sınağa çevrilə bilər". Nazirliyin açıqlamasında belə deyilir.
Devalvasiyadan öncə büdcədə ən çox vəsait xərclənən istiqamətlərdən biri tikinti və investisiya layihələri ilə bağlı xərclər idi. Bu səbəbdən hökumət böhran illərində həmin xərcləri ixtisar edərək makroiqtisadi sabitliyə təsir edə bilirdi. Son bir neçə ildə isə büdcə xərcləri arasında əməkhaqqı, sosial müavinət və təqaüdlərin həcmi artıb. Konkret olaraq, devalvasiyadan sonra Azərbaycanda cari xərclərin həcmi 53 faiz, sosial xərclərsə 44 faiz artıb. Bu tip xərclərin ixtisar edilə bilməməsi böhran dövrlərində hökuməti daha çətin vəziyyətdə qoya bilər. Eyni zamanda o da qeyd edilməlidir ki, son illər, özəlliklə devalvasiyasonrası mərhələdə büdcə xərclərinin yetərincə artımı qeyri-neft sektorunun mütənasib səviyyədə artımı ilə müşayiət olunmayıb. Belə ki, 2019-cu ildə dövlət büdcəsi xərcləri 2017-ci illə müqayisədə təxminən 39 faiz, o cümlədən, əsaslı xərclər 1.8 dəfə artırılsa da, həmin dövrdə ÜDM-in orta illik real artımı 1.4 faiz, qeyri-neft ÜDM-in orta illik real artımı isə cəmi 2.9 faiz səviyyəsində olub.
Bu baxımdan, neft hasilatının və neftə olan tələbin azalması, eləcə də qeyri-neft gəlirlərində ciddi artımın olmaması və büdcədə ixtisarı mümkün olmayan sosial xərclərin artması yaxın gələcəkdə Azərbaycanda büdcə siyasətinə əsas təhlükələrdir. (azadliq.org)
Xəbərin oxunma sayı : 871
İqtisadiyyat
Xəbərlər
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
“Lavrov İsa Məsihin vaxtından xarici işlər naziridir...“ - NATO BAŞ KATİBİ
-
Aşurada bu ünvanlarda qan vermək mümkün olacaq - Siyahı
-
“Bütün layihələri yığışdırın, atam bu yeri qardaş ölkəyə verib” - İlham Əliyev
-
“Nə təcili yardım, nə də xəstəxana harayımıza çatır“ - ŞİKAYƏT/VİDEO
-
Araz Ağalarov da hədəfə alındı - Barəsində icraat başladıldı
-
Öldürdüyü müdirinin axtarışlarında iştirak edibmiş - Füzulidəki cinayətin ŞOK TƏFƏRRÜATI
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - FOTOLAR
-
Leyla Əliyevanın poetik dünyası” kitabının təqdimatı keçirilmişdir - FOTO
-
Nəsimi rayonunda obyektlər piyada səkisini zəbt edib - VİDEO
-
Prezidentlər “Sea Breeze” istirahət mərkəzində olublar - FOTOLAR
-
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqəsinin forması DƏYİŞDİRİLİR
-
Köçkünlərin yaşadığı 185 mənzil əsl sahiblərinə qaytarıldı - RƏSMİ
-
Makronun arvadının kişi olması iddiasına Trampdan REAKSİYA: “Mən Bricitə yaxından baxmışam“
-
Azərbaycan və Özbəkistan artıq bir ilə yaxındır ki, rəsmi müttəfiqlərdir - İlham Əliyev
-
Vəzifəli şəxs cəzalandırıldı - 1400 manata sürücülük vəsiqəsi alacaqmış...
-
Bakıda Özbəkistan səfirliyinin yeni binası açıldı - FOTOLAR
-
Azər Qasımlı barəsində cinayət işi məhkəmə baxışına verilib - Vəkilin vəsatəti təmin edilməyib
-
Şəxsiyyəti müəyyənləşdirilən daha üç itkin şəhid dəfn olunacaq - ADLAR + FOTO
-
Binəqədi rayonunda qanunsuz tikintiləri Hacıbaba Babayev himayə edir? - VİDEO
-
“Telefonda oyun oynamaq istəyib, anası vermədiyi üçün bıçaqlayıb” - Video
-
Ağ Şəhərdə “Özbəkistan” parkının təməli qoyuldu - Fotolar
-
Əli Əsədov Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini ilə görüşdü - FOTO
-
Rusiya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırıldı - Rəsmi Bakıdan moskvaya etiraz
-
İyulun ilk ongünlüyündə ölkə ərazisində hava mülayim keçəcək - PROQNOZ
-
Azərbaycanla Özbəkistan arasında imzalanmış sənədlər mübadilə edildi - Fotolar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Binəqədidə partlayışda ölənlərin yaxınlarına 30 min manat təklif edilib - MƏHKƏMƏ
-
Peterburqda azərbaycanlı iş adamının evinə basqın - VİDEO
-
Ötən il tikinti şirkətlərinə 288 mln. manat ödənilib - “Kirayə mənzillərə“ görə
-
Beyləqanda Azərbaycan Polisi Günü qeyd olundu - Fotolar
-
140 manatlıq müavinət: Kimlər faydalana biləcək?
-
“Mor-mor” suları bu antisanitar vəziyyətdə hazırlanır? - VİDEO
-
Prezidentlər iclasda iştirak etdilər - FOTOLAR
-
ABŞ bir müddət Ukraynaya sursat tədarük etməyəcək - “The New York Times”
-
Dr.Ella necə estetik əməliyyatlar icra edir? - Araşdırma
-
Şavkat Mirziyoyevin rəsmi qarşılanma mərasimi oldu - FOTO
-
Nazir Qubada vətəndaşları qəbul edəcək - Bu tarixdə
-
Külək, yağış, 33° isti... - Sabahın havası
-
DİN-in Polis Akademiyasında “Məzun Günü” keçirilib - VİDEO
-
İnformasiya agentliklərinə dair tələblər sərtləşdirilir - Nələr olacaq?
-
Rusiya mediasında Azərbaycana qarşı kampaniya başladılıb - RƏSMİ
-
Ersin Tatar Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Konstitusiya Məhkəməsinin 3 hakimi yola salınır - ONLAR KİMDİR?
-
Azərbaycanlıların ölümündə əli olduğu deyilən rus polislər - FOTO
-
Mirziyoyev Azərbaycana səfərə gəlib - FOTO
-
Şahin Şıxlinskini saxlayanlar ondan nə soruşublar? - Özü danışdı
-
PKK yaxın günlərdə silahları təhvil verəcək - Hakim partiya sözçüsü açıqladı
-
Abşeron rayon Qobu qəsəbəsində qanunsuz tikintiyə icazə verib? - VİDEO
-
“Ziyəddin Səfərov evdən aparılarkən tam sağlam olub“ - Baş Prokurorluq
-
Media Reyestrində olmayan media subyektləri - Onları cərimələr gözləyir
-
Bəzi qadınlar üçün pensiya yaşı azaldıla bilər - VİDEO
-
“Azərbaycan və Rusiya üçün dostluq münasibətləri olduqca vacibdir“ - Zaxarova
-
Hakan Çalhanoğlu “od püskürdü“: “İnter“in prezidenti və kapitanı cavabını aldı
-
Qohum evlilikləri ilə bağlı qadağa əvvəlcədən nişanlı olanlara da aiddir? - VİDEO
-
Avronun manata qarşı bahalaşması davam edir - Rəsmi məzənnələr açıqlandı
-
“Mənə təxribatçı suallar verdilər” - Rusiyada hücuma məruz qalan azərbaycanlı qadın
-
İsrail Qəzzada 60 günlük atəşkəs şərtləri ilə razılaşıb - Tramp
-
Şahin Şıxlinski sərbəst buraxılıb - VİDEO
-
Azərbaycan Polisi 107 yaşında - FOTO
-
Elçin Şıxlı həbs olunan qohumundan danışdı - “Biabırçılıqdır”
-
Saxlanılan Rusiya vətəndaşları barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildi - FOTOLAR
-
İkinci əl Çin avtomobili alarkən nələrə diqqət edilməlidir? - VİDEO
-
Kimya müəllimləri sertifikasiyanın nəticələrindən narazıdırlar - VİDEO
-
Hökumət vergi güzəştini sona çatdırır? - “Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik layihəsi artıq hazırdır“
-
Mutvali Şıxlinskinin niyə saxlanıldığı məlum oldu - İllər öncə qətlə yetirilən şəxs onun müavini olub
-
“Anti-Azərbaycan kampaniyası 600-ə yaxın hesabdan aparılır“ - Milli Məclis
-
Sahib Məmmədovun müşaviri və yaxın qohumu xaricə hansı vəsaitlə gedir? - İLGİNC İTTİHAM
-
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun lideri və oğlu belə saxlanıldı - VİDEO
-
“AZERİŞIQ” ASC-də açıq TENDERLER niyə GİZLİ şəkildə keçirilir…..
-
Özbəkistan Prezidenti Azərbaycana dövlət səfəri edəcək - Bu tarixdə
-
Voronejdə azərbaycanlı iş adamı həbs edildi - VİDEO
-
Ruben Vardanyan hakim qarşısında - Məhkəmə prosesi
-
Zelenski İlham Əliyevə zəng etdi: Ukrayna Azərbaycana həmrəyliyini ifadə etdi
-
“Evə dünyanın xərcini çəkib təmir etdirmişik...” - 1 evi 2 nəfərə satan MTK rəhbərinin məhkəməsi
-
“Dəniz” Hospitalında estetik əməliyyat üçün qızılları girov alındı…- Şikayət
-
“Bakı Yem Fabriki“ndə maliyyə böhranı: Vergi borcu yarım milyona yaxınlaşır
-
“O, futbol tarixinin ən böyük məşqçisidir“ - Yürgen Klopp
-
“İşğal Azərbaycana 150 milyard ABŞ dolları dəyərində ziyan vurub“ - Samir Şərifov
-
“Ege Hospital“ qaydaları pozdu - Maliyyə sanksiyası tətbiq olundu
-
AZAL təyyarəsini vuran rus zabitinin etirafları - Sensasion iddia + Səs yazısı
-
“Sputnik Azərbaycan“ işi üzrə saxlanılanlar 4 aylıq həbs edildi - Məhkəmədən qərar
-
Həftə sonunadək yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Rəsmi Bakıdan Rusiyaya:“Daxili işlərimizə qarışmayın!”
-
Pakistanda hökumət binasına və banklara hücum - Ölənlər var
-
İlqar Mustafayev bu şəxslərlə əlbir imiş - 12 milyonluq cinayət
-
Bu ilin birinci yarısında Azərbyacanda neçə nəfər qızılcaya yoluxub? - RƏSMİ
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Nazir Mərkəz direktorunu işdən çıxardı - Yeni təyinat
-
Bir sıra birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edildi - SİYAHI
-
Miqrasiya Xidmətindən əcnəbilərə xəbərdarlıq - 31 iyula kimi vaxtınız var
-
İlahə İlyasovanın direktoru olduğu “T-Finans LTD” MMC-nin rəhbəri Minayə Həmidova haqqında məhkəmə qərarı
-
Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verildi - Sərəncam
-
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq...
-
Kinostudiyanın ərazisində təmizləmə işləri aparılır - Birgə məlumat
-
2300-dən çox müəllim işdən çıxarılıb - RƏSMİ
-
Rusiyadan gətirilən məhsullar Azərbaycanda məhv edildi - Fotolar
-
Tərlan Əhmədzadə işdən çıxarılır - Vəzifəsindən kənarlaşdırıldı, məzuniyyətə göndərildi
-
Yasamal rayonunda qanunsuz tikinti: “Kəpəz“ MTK yenidən işə başlayıb?
-
“Sputnik Azərbaycan“ bağlı işdə yenilik - 7 nəfər saxlanıldı
-
“Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə olunmasına dair rəsmi məlumat yoxdur“ - Səfir
-
Daha iki nəfər batdı - Birinin 91, digərinin 17 yaşı var... (VİDEO)
-
MY SHOPS”un satış müdirindən dələduzluq - 50 ədəd “Playstation” sifariş verib...
-
Baş Prokurorluqda cinayət işi açıldı - Rusiyada öldürülən azərbaycanlılarla bağlı
-
Yağış, leysan, dolu, 32 dərəcə isti - Sabahın havası
-
Sabiq diplomat hakim qarşısına çıxarılır - DTX tərəfindən saxlanılmışdı
-
Beyləqanda qanvermə aksiyası keçirildi - Fotolar
-
“Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim” - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
-
Səfərov qardaşlarının ölümü ilə bağlı ekspertiza nəticələri açıqlandı - VİDEO
-
Lənkəran şəhərində qanunsuz obyekt inşa edilir? - Açıqlama/FOTO
-
700 balın sirri: Niyə maksimum nəticə yoxdur?
-
Məsud Pezeşkian Xankəndiyə səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Nohurqışlaqda meşədə köməksiz qalan şəxs xilas olundu - VİDEO
-
Azərbaycan səfiri Rusiya XİN-ə getdi - VİDEO
-
Səfərov qardaşları dəfn olundu - Fotolar
-
DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
-
Lökbatanda beton zavodundan şikayət - VİDEO
-
Baş direktor vəzifədən azad edildi - Yeni təyinat
-
Azərbaycanda avro bahalaşdı - 4 ildən sonra
TOP 10
ARXİV