![]() |
|














Türkiyənin turizm cənnəti: Qartal simvollu, sivilizasiyaların beşiyi Diyarbəkir
Tarix 09.12.24, 12:43 |
|

Türkiyənin ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olan Diyarbəkir, Mesopotamiya və Anadolunun keçid bölgələrində yerləşdiyi üçün çox geniş bir tarixə malikdir.
Diyarbəkir şəhəri müxtəlif dövrlərdə fərqli adlarla xatırlanır. E.ə. 200 illərdə Assuriya hökmdarı Adadnirariyə aid qılınc qınında şəhərin adı "Amid” və ya "Amidi” olaraq qeyd edilir. Roma və Bizans qaynaqlarında şəhərin adı "Amid, O’mid, Emit, Amide” olaraq qeyd edilmişdir. XI əsrdə bura gələn türkmənlər şəhərin inşasında istifadə olunan qara rəngli daşlara görə şəhəri "Qara Amid” adlandırmışdır. Daha sonra bura gələn ərəb mənşəli Bəkr qəbiləsinə görə uzun müddət Diyar-ü Bəkr olaraq adlanmışdır. 1867-ci ildə keçirilən inzibati islahat nəticəsində Diyarbəkir adıyla vilayətə çevrilib. Bu gün bu qədim şəhərdə 1 milyon 800 min insan yaşayır. Tarixi qədim və zəngin olan bu şəhərin rəvayətlərə görə Makedoniyalı İsgəndərin ən sevdiyi şəhərlərdən biri olub. Türkiyə Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra Mustafa Kamala Paşa Atatürk bir neçə dəfə Diyarbəkirə səfər edib. Onun bu şəhərə sevgisini görən diyarbəkirlilər 1926-cı ildə Mustafa Kamal Paşaya fəxri vətəndaşlıq verdi.
Bu gün öz qədimliyi və əzəməti ilə göz oxşayan Diyarbəkirdə çoxsaylı tarixi, mədəni və dini abidələr var. Bu yazımızda bu abidələri sizin diqqətinizə çatdıracayıq.
Sözsüz ki, Diyarbəkirdə ən möhtəşəm abidələrdən biri Diyarbəkir qalası və divarlarıdır.
Hər şeydən əvvəl şəhərin qalası var. Böyük Çin səddindən sonra dünyanın ən uzun, ən möhkəm və ən geniş divarlarına sahib olan bu yerin 7000 illik tarixi var. YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edilən qala daxili və xarici qala olmaqla iki strukturdan ibarətdir. Dünyanın ən qədim və ən güclü tikililəri arasında yer alan Diyarbəkir qalası və divarları 30-dan çox sivilizasiyanın izlərini daşıyır.
On Gözlü Körpü: Diyarbakırın simvolik nöqtələrindən və çox əhəmiyyətli tarixi dəyərlərindən biri olan On Gözlü Körpü şəhərin Sur rayonunda yerləşir. Mərvanilər dövründə 1064-1065-ci illər arasında Kadı Ebü’l-Həsən Əbdülvahid tərəfindən inşa edilən körpü Memar Übeydin əsəridir. 172 metr uzunluğundakı körpünün, adından da göründüyü kimi, on açılışı, yəni gözləri var. On Gözlü Körpü Diyarbəkirdə mütləq ziyarət ediləcək yerlər siyahısındadır.
Sülüklü Hanı: Şəhərin mərkəzi məhəllələrindən biri olan Surda yerləşən Sülüklü Hanı 1683-cü ildə Hanilioğlu Mahmut Çələbi və qızı Atike Hatun tərəfindən tikilmişdir. Tamamilə qara bazalt daşından hazırlanmış Sülüklü Xan adını həyətində müalicə məqsədilə satılan zəlilərdən almışdır. İlk tikildiyi zaman üç mərtəbə və hər mərtəbədə 18 otaqdan ibarət olan meyxana indi yalnız bir mərtəbədədir. Bu gün yeməkxana kimi fəaliyyət göstərir.
Məsudiyə Mədrəsəsi: Anadoluda təhsil verilən ilk universitetdir. Diyarbakır Ulu Məscidi ilə bitişik olan Məsudiyə Mədrəsəsi 1198-ci ildən günümüzə qədər gəlib çatan çox əhəmiyyətli bir tarixi dəyərdir. Artuklu əmiri Ebu Muzaffer Sökmen dövründə tikildiyi güman edilən mədrəsənin tamamlanma tarixi dəqiq bilinmir.
Yeddi Qardaş Tabyası: 1208-ci ildə Məlik Salehin çəkdiyi plan əsasında Artuqi hökmdarı Məlik Saleh üçün tikilən qalanın memarı İbrahimoğlu Yəhyadır. Qala üzərində bəzək əşyaları olan abidəyə bənzəyir. Üzərindəki ikibaşlı qartal simvolu ilə məşhurdur. Onu da qeyd edək ki, qalaların üzərində naxış kimi qoyulmuş qartal rəmzlərinin şəhəri şərdən qoruduğuna dair inanc o dövrdə geniş yayılmışdı.
Çayönü kurqan: Dünya sivilizasiya tarixinə işıq tutan ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olan Çayönü kurqan şəhərin Ergani rayonunda yerləşir. Arxeoloji tədqiqatların hələ də davam etdiyi kurqanda ilk qazıntı işlərinə 1964-cü ildə başlanılıb. Eramızdan əvvəl 10200-cü ilə aid təbəqələri olan kurqan dünya tarixində çox mühüm yer tutur.
Malabadi Körpüsü: Diyarbəkir deyildikdə ağıla ilk gələn yerlərdən biri olan Malabadi körpüsü şəhərin Silvan rayonunda yerləşir. 1147-ci ildə Timurtaş bin İlqazi bin Artuk tərəfindən inşa edilən və 12-ci əsr Səlcuqlu monumental memarlıq xüsusiyyətlərini ehtiva edən körpünün ən hündür nöqtəsi 40,8 metrdir.
Həsən Paşa Hanı: Dövrün Osmanlı valilərindən Vəzirzadə Həsən Paşa tərəfindən 1573-cü ildə inşa edilən və qurucusu ilə eyni adda olan mehmanxana bu gün də istifadə edilməyə davam edir. Sur mahalında yerləşən mehmanxana Övliya Çələbinin səyahət qeydlərində də öz yerini tapıb.
Dağ Kapı: Diyarbakır qalasının dördüncü qapısı Yeni Kapı, Mardin Kapı və Urfa Kapı ilə birlikdə qalanın ən məşhur qapısıdır. Harput Qapısı kimi tanınan Dağ Qapısı Roma İmperatoru II tərəfindən tikilmişdir. Konstantin tərəfindən tikilmişdir. Diyarbəkirdə mütləq gəzməli yerlər arasındadır .
Diyarbəkir min illik tarixində 30-dan çox sivilizasiyaya ev sahibliyi edir. Bununla belə, onların hər birindən saysız-hesabsız mədəni və etnoqrafik sərvətləri özündə cəmləşdirir.
Diyarbakır Ulu Məscidi: Anadolunun ən qədim məscidi olan Diyarbakır Ulu Məscidi şəhərin mərkəzində yerləşir. Kilsə olaraq tikilmiş və Mar Toma adı verilmiş, 639-cu ildə müsəlmanlar şəhəri aldıqdan sonra məscidə çevrilmişdir. 1091-ci ildə Səlcuqlu hökmdarı Məlikşah tərəfindən əsaslı təmir edilən məscid bu gün Diyarbəkirdə ən çox ziyarətçi qəbul edən dini tikilidir. Diyarbakır Ulu Məscidi: Anadolunun ən qədim məscidi olan Diyarbakır Ulu Məscidi şəhərin mərkəzində yerləşir. Kilsə olaraq tikilmiş və Mar Toma adı verilmiş, 639-cu ildə müsəlmanlar şəhəri aldıqdan sonra məscidə çevrilmişdir. 1091-ci ildə Səlcuqlu hökmdarı Məlikşah tərəfindən əsaslı təmir edilən məscid bu gün Diyarbəkirdə ən çox ziyarətçi qəbul edən dini tikilidir.
Həzrəti Süleyman Məscidi: İnaloğulları Bəyliyi dövründə 1160-cı ildə Nisanoğlu Kəmaləddin Ebu’l Kasım Əli tərəfindən inşa edilən Həzrəti Süleyman Məscidi Diyarbakırın ən diqqət çəkən dini tikililəri arasındadır. Tikintisindən sonra iki dəfə genişləndirilərək yenidən təşkil edilən məscid, içərisindəki türbələrə görə 27 səhabə türbəsi də adlandırılır.
Müqəddəs Georgi Kilsəsi: Milanın 2-ci əsrinə aid olduğu düşünülən, lakin tikilmə tarixi dəqiq bilinməyən Müqəddəs Georgi kilsəsi İçkalenin şimal-şərq hissəsində yerləşir. Kilsənin Artuqilər dövründə hamam kimi istifadə edildiyi də məlumdur.
Şeyh Mütəhhər Məscidi (Dörd Ayaqlı Minarə): 16-cı əsrin əvvəllərində Akqoyunlu Kasım bəy tərəfindən inşa edilən və 5 əsrdən çox dayanan məscid dörd sütun üzərində tikildiyi üçün maraqlı memarlığı ilə diqqət çəkir. Ağ-qara daşlardan tikilmiş məscid Diyarbəkir şəhərinin siluetini təşkil edən tikililər arasındadır.
Bakirə Məryəm Kilsəsi: Eramızın 3-cü əsrində inşa edildiyi düşünülən bina Mor Yakup kilsəsi olaraq da tanınır. Pravoslav Assur kilsəsi olan Məryəm Məryəm Kilsəsi 1533-cü ildə təmir edilmişdir. Son Roma Dövrünə aid olan kilsə Diyarbəkirdəki ən qədim dini tikililər sırasındadır. Diyarbəkirdə ziyarət edilməli yerlər siyahısının vazkeçilməz bir parçasıdır .
Behram Paşa Məscidi: 1564-1572-ci illər arasında Diyarbakırın 13-cü Osmanlı valisi Behram Paşa tərəfindən inşa edilən məscid 16-cı əsr İznik çiniləri ilə bəzədilib. Daxili dekorasiyası və zərif memarlığı ilə seçilən məscid Memar Sinanın əsəridir. Ona görə də sadəliyin möhtəşəmliyini əks etdirir.
Diyarbəkir şəhəri tarixi və mədəni olduğu kimi təbii gözəllikləri ilə də zəngindir. Bu şəhərdə əsrarəngiz meşəliklər, çaylar, göllər mövcuddur. Bu gözəlliklərə tamaşa etmək, tarixi sivilizasiyanı kəşf etmək istəyirsinizsə yolunuzu Diyarbəkirdən salın



Xəbərin oxunma sayı : 673
Sosial
Xəbərlər
-
Qeydiyyatdan keçmədən də Qarabağa gedə bilərsiz - Bu dəfə 5 gün
-
Abşeronda şok hadisə:Oğul anasını yandıraraq öldürdü - VİDEO
-
“İplik“ fabrikindən 10 minlik oğurluq - Gözətçilər saxlanıldı
-
Sabah bu ərazilərdə 4 saat işıq olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
“Bu müharibədə diplomatiya tükənib” - Merts məyusdur
-
Azərbaycanda neçə nikah müqaviləsi bağlanıb?
-
Usta Natiq birdən-birə necə “vəzifəli şəxs” olub? - TƏFƏRRÜAT
-
Sabah bəzi rayonlarda şimşək çaxacaq, dolu düşəcək - Xəbərdarlıq
-
“Türkiyədə prezident seçkiləri 2028-ci ildə keçiriləcək“ - Ərdoğan
-
Bakıda ŞOK cinayət - 13 yaşlı qızın intim videolarını yaydı, həbs edildi
-
Prezident İlham Əliyev BƏƏ lideri ilə görüşdü - Fotolar
-
Avropada on gündə 2300 nəfər dünyasını dəyişib - İstilərə görə
-
Bu kəndlərdəki evlər təmir olunacaq - 30 milyona yaxın vəsait ayrıldı
-
Ərdoğandan İmamoğlu ilə bağlı təklifə reaksiya - “Xeyirli olar...”
-
Xətai MKTB-nin rəisi Fəxrəddin Məmmədov xidmətçilərin maaşını kəsir? - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bu şəhərin bir hissəsi qazsız qalacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Həmin mikroavtobus qeyri-qanuni sərnişindaşıma ilə məşğul olub - AYNA
-
“Nar” regionlarda təhsilə dəstəyini davam etdirir - FOTOLAR
-
Bakıda kuryerlər qiymətlərdən narazıdır - VİDEO
-
“Saxlanılan Rusiya vətəndaşları ilə bağlı Bakı ilə təmasdayıq“ - Zaxarova
-
“Pakistan Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin imicini məhv edib“ - HHQ komandanı
-
“Mado”da uşağıma yemək aldım, içindən çıxana baxın” - FOTO
-
Sabah dəhşətli isti olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə səfəri başladı - FOTO
-
Beyləqanda müasir ət kəsim məntəqəsinin açılışı oldu - Fotolar
-
“Öz tantuni”də hadisə - Xadimə aşpazın qızılını oğurladı
-
AzTV-nin tender ləğv olundu - 440 min manatlıq...
-
Rəsmi Bakıdan İranın Ermənistandakı səfirinə sərt CAVAB
-
Qazax İcra Hakimiyyətində yoxlama: Pozuntular aşkarlandı
-
Tramp Moskva və Pekini bomalaqla hədələyib - Səs yazısı yayılıb + VİDEO
-
Azərbaycanda ən çox boşanma halları bu rayondadır - STATİSTİKA
-
İstehlak kreditləri bazarı - böyük məbləğlər, yüksək faizlər
-
Öcalandan 26 il sonra ilk videomüraciət: “Silahı yerə qoyun“
-
Azərbaycanda yeni SES-lər tikiləcək - 55,2 milyon xərclənəcək
-
“Bu, qiymət artımı deyil, xərcləri əhali arasında düzgün bölməkdir” - VİDEO
-
Sabah İlham Əliyevlə Paşinyan arasında görüş keçiriləcək - Əbu-Dabidə
-
Yol polisi bu sürücülərə xəbərdarlıq etdi - VİDEO
-
Pensiyalar ayın neçəsi veriləcək? - DSMF-dən açıqlama
-
Azərbaycanla Qazaxıstan birgə PUA təlimi keçir - VİDEO
-
Əczaçılıq məhsulları üzrə xərclərimizdə kəskin artım nə ilə bağlıdır? - Açıqlama
-
Mərkəzdən kənarda 1400 manata kirayə mənzillər... - Qiymətlər niyə bahadır?
-
Azərbaycanda onkoloji xəstələrinin sayı kəskin artıb - RƏSMİ
-
Torpaq üzərindəki hüquqların qeydiyyat qaydaları DƏYİŞİR
-
Skuter, moped və velosiped sürücülərinə xəbərdarlıq
-
Milli Məclisin növbəti iclasının gündəliyi: 13 məsələ müzakirə olunacaq
-
Daha 28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qaytarıldı - Açıqlama
-
Paraşütlə qayaya çırpılaraq həlak olan Nuranə ilə bağlı daha bir fakt - VİDEO
-
Ağdam-Füzuli yolunda mikroavtobus aşdı - 20 yaralı var
-
Qarpızlar sahələrdə qaldı - Yerində 5- 10 qəpiyə təklif olunur (VİDEO)
-
ABŞ Ukraynaya dəstəyini davam etdirəcək - Dövlət Departamenti
-
Çempionlar Liqasında yeni mövsüm başladı - NƏTİCƏLƏR
-
Nizami rayonunda uşaqların oyun meydançasını parkinqə çeviriblər - VİDEO
-
Monika Belluççi məşhur jurnalın üz qabığında - Fotolar
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
Ceyhun Bayramovla Pakistanlı həmkarı arasında telefonla danışığı olub - Müzakirə
-
“Demişdi ki, şah damarıma bıçaq soxaraq məni öldürəcək” - Namus, yoxsa mülk davası?
-
Həbsxanada atalığının zorladığı azyaşlı sığınacağa yerləşdirilib - Dövlət Komitəsi
-
Avropa 1940-cı illərdən bəri ən böyük təhdidlərlə üz-üzədir - Danimarka Baş naziri
-
Sabiq deputat Fəzail Ağamalı dələduzluqda ittiham olunur - Özü isə deyir ki...
-
Boşananlar niyə sistemdə evli kimi görünür? - AÇIQLAMA
-
Azərbaycan və Rusiya Fövqəladə Hallar nazirlikləri arasında fəaliyyət planı imzalanıb - FOTO
-
Zərərçəkənlər danışdı - Vardanyanın məhkəməsi
-
Pərvin barmağındakı üzükdən danışdı: “Bitən bitdi, gedən getdi”
-
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü - FOTO
-
Bakıda qadının evindən 10 kq narkotik aşkarlandı - VİDEO
-
“Xəbər bizi son dərəcə sarsıtdı“ - İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi
-
Nəsimi rayonu “Köhnə Təzə Bazar” da qanunsuz tikinti aparılır? - VİDEO
-
Müharibə vaxtı qonşu ölkələrin İsraillə hərbi əməkdaşlığı təsdiqlənməyib - Pezeşkian
-
Prezident İldırım Vəliyevə ali xüsusi rütbə verdi - Sərəncam
-
Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
-
Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - SİYAHI
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Əməliyyat zamanı canlı yayım açan həkim barəsində araşdırma başlanılacaq - RƏSMİ
-
Bu rayonda 20 mindən artıq abonent qazsız qalacaq - Xəbərdarlıq
-
“Qapalı Mədəniyyət Evi, açıq bazar: Fəridə Babayeva işəgötürmə adıyla kimləri aldadıb?
-
Azərbaycanda suçiçəyinə yoluxma sayı artıb - RƏSMİ
-
14 il “iş“ almış şəxsi “azad etdirmək“ istədi, özü 2 il “iş“ aldı - Dələduzluq
-
Borclunun qazı nə vaxt dayandırıla bilər? - Yeni qanun hazırlanır
-
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” adlı konfrans keçirilib - FOTOLAR
-
Yuyucu toz yerinə duz satılır? - Azad İstehlakçılar Birliyi araşdırma tələb edir
-
Trampdan Almaniyaya təklif: “Ukraynaya “Patriot” göndərin“
-
Bu şagirdlərə pulsuz məktəbli formaları veriləcək - Müqavilə
-
“Eurohome”da yerləşən “Keşlə” bazarında yararsız balıq məhsulları satılırmış - FOTOLAR
-
“Rusiya hazırdır, Ukraynanın cavabını gözləyirik” - Hakan Fidan
-
Vaxtından əvvəl pensiyaya çıxmaq istəyən rəisin başına iş gəldi - 14 300 manat vermişdi
-
Qarabağa səfərlərlə bağlı icazə prosedurları sadələşdirilir - Müddət 5 gün oldu
-
Texasda ştatında daşqın - Ölənlərin sayı 100-ü ötüb
-
Yeni şəxsiyyət vəsiqəsini almaq məcburidir? - Deputatlar açıqladı
-
Sabah yağış yağacaq - Çimərliklərdə temperatur necə olacaq?
-
Evimiz və ofislərimiz xaricdən izlənirmiş - DTX mühüm əməliyyat keçirdi
-
“Mən ləyaqətli ölümdən və ya şəhidlikdən qorxmuram“ - Məsud Pezeşkian
-
Azərbaycanda qaz və işıqla bağlı aylıq sabit tariflər - 1 manatı aşmayacaq
-
Bakıda magistral kəmər yenilənir - Su kəsiləcək
-
Parlament Naxçıvan Konstitusiyasına dəyişiklikləri QƏBUL EDİB
-
Tanınmış azərbaycanlı bəstəkar Türkiyədə buna görə ölübmüş - TƏFƏRRÜAT
-
Erməni kilsəsinin “azad edilməsinə“ şəxsən rəhbərlik edəcəm - Paşinyan
-
“Kiyevə silah tədarükünün dayandırılmasına görə məsuliyyət daşımıram“ - Tramp
-
Milli Məclisin iclası keçirilir - Gündəlikdə 15 məsələ var
-
“Bəzən diplomatik şəkildə və zarafatla deyirik ki...“ - Hikmət Hacıyev
-
Tanınmış iş adamının oğlu binadan yıxılaraq öldü - FOTO
-
Kredit faizləri bahalaşıb - Səbəb nədir? VİDEO
-
Hamilə qadınlar bu xidmətlərdən pulsuz yararlana bilərlər - TƏBİB
-
Albalı və gilas paytaxtda bahalaşıb - Qiymətlər
-
Bakıda avtobusla yük maşını toqquşub - VİDEO
-
Kəlbəcərdə hərbçilər qəzaya düşdü - Yaralılar var
-
“İranla bağlı sanksiyaları ləğv etmək istəyərdim” - Tramp
-
Bakının kirayə mənzil bazarında vəziyyət necədir? - VİDEO
-
Ebrunun mahnısının Nuridən oğurlandığı iddia edildi - VİDEO
-
Bakıda qadını öldürüb gölün sahilinə atdılar - Əri saxlanıldı
-
Hakan Fidan Lavrovla görüşdü - BRİCS sammitində
-
“İşğaldan əvvəl zəng vurub bizi təhqir edirdilər” - Məhkəmə+Fotolar
-
“MedEra Hospital”da falçı otağı: Elnur Əli həkimdirmi?
-
Abşeronda yaşayış binasında partlayış, xəsarət alanlar var - VİDEO
-
Rektor təyin olunan Nazim Pənahov kmdir? - DOSYE
-
Sabah bu ərazidə qaz təchizatı müvəqqəti dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
`“Aztelekom“un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
-
Ərdoğan DEM Partiyasının nümayəndələri ilə görüşdü - FOTO
-
“Xamenei inanır ki, amerikalı investorlar İrana gələ bilər“ - Pezeşkian
-
Deputata məxsus olduğu deyilən şirkətə 124 minlik sifariş - TENDER
TOP 10
ARXİV