Siyasi şərhçi, sabiq dövlət müşaviri Qabil Hüseynlinin “AzPolitika.info”-ya müsahibəsini təqdim edirik:

– Prezident ətraflı islahatlar kursu götürüb, xüsusilə struktur, kadr islahatları həyata keçirir. İdarəetmə aparatının təkmilləşdirilməsi, onun daha çevik olması üçün fundamental addımlar atır. Demək olar ki, aparılan islahatlar köklü islahatlardır və ciddi dəyişikliklərə istiqamətlənib. Həm icraedici orqanlar, icra aparatının strukturunu dəyişdirir, orada çalışan kadrlara diqqət edilir, həm məhkəmə islahatlarına başlanmasına dair anonslar verilməkdədir. Belə görünür ki, Prezident İlham Əliyev sovet dövründən qalma idarəetmə sisteminin hamısını dəyişib müasirləşdirmək və Avropa standartlarına uyğunlaşdırmaq niyyəti güdür. Bu islahatlar başa çatdırılsa Azərbaycanı postsovet məkanı kimi adlandırmaq çətin olacaq. Biz, artıq Avropa standartları əsasında formalaşan müasir Avropa dövləti kimi təqdim ediləcəyik. Mən bunu deyərkən məhkəmə islahatlarının keçirilib başa çatmasından sonrakı mərhələni nəzərdə tuturam. Yəni, idarəetmənin mahiyyətinin, stilinin, kadr aparatının dəyişdirilməsi müsbət addımlar olacaq.

– Bu islahatların nəticəsi kimi parlament islahatları da həyata keçirilməlidir. Birincisi, parlamentin tərkibi peşəkarlardan ibarət olmalıdır. Fikrimcə, parlament seçkiləri gündəmə gələ bilər. Mümkündür ki, yeni Seçki Məcəlləsi hazırlansın və ATƏT-in Venesiya Komissiyası ilə razılaşdırılsın. Deputat yerlərinin sayının artırılması da gündəmə gələ bilər. Məsələn, 125 deyil, 150 deputat yerinin müəyyən olunması. Həmçinin, majoritar və proporsional seçki sisteminin qarışıq tətbiq edilməsi də gündəmə gələ bilər. Eyni zamanda parlamentin səlahiyyəti haqqında da düşünmək olar. Postsovet məkanında bəzi parlamentlər haqqında deyirlər ki, nazirliklərin verdiyi qanunları təsdiq edən notarial kontora bənzəyir. Əslində parlament qanunları işləməli, hazırlamalı, qanunvericilik təşəbbüsündə olmalı, eyni zamanda həmin qanunlar üzərində çalışmaq keyfiyyətinə malik olmalıdır. Bir sözlə, ölkə qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi və işlənməsi birbaşa parlament və onun deputatlarının üzərinə düşməlidir. Üstəlik, parlamentin səlahiyyətləri də müəyyən qədər artırılmalıdır. Bu səlahiyyətlər içərisində hökumətin təşkili işində parlamentin rolunun artırılması, həmçinin büdcə təsdiqi məsələsində parlamentin rolunun bir qədər də artırılması məsələsi ölkə idarəçiliyinin Avropa standartlarına yaxınlaşdırılmasına töhfə verə bilər.

Amma mən parlament islahatları deyərkən parlamentli üsul-idarəsinə keçidi nəzərdə tutmuram. Yəni prezident idarəetmə sistemində parlament idarəetmə sistemi haqqında danışmıram. Məsələn, Ermənistanda və Gürcüstanda parlamentli respublika üsul-idarəsidir. Türkiyə əksinə, parlament üsul-idarədən prezident üsul-idarəsinə keçid etdi. Bizdə də müharibə vəziyyətidir və ölkəmizdə prezident üsul-idarəsinin qalmasına böyük ehtiyac var. Eyni zamanda güclü parlament və güclü prezident hakimiyyəti tandemi də qarşıda duran əsas məsələlərdən biri ola bilər.