![]() |
|














Putin axır ki, istədiyi interneti əldə edir – “Vaşinqton Post”
Tarix 24.09.21, 18:56 |
|

ABŞ-ın “Vaşinqton Post” qəzetində “Vladimir Putin axır ki, istədiyi interneti əldə edir” başlıqlı məqalə dərc olunub. Məqaləni “Qırmızı şəbəkə: Rusiyanın rəqəmsal diktatorları ilə yeni onlayn inqilabçılar arasında mübarizə” kitabının müəllifləri olan Andrey Soldatov və İrina Boroqan birgə qələmə alıblar.
Novator.az saytı məqaləni ingilscədən çevirib təqdim edir.
Sentyabrın 16-sı – Rusiyada parlamentin aşağı palatasına seçkinin başlanmasına bir gün qalmış parlamentin yuxarı palatasının üzvləri “Google” və “Apple” şirkətlərinin nümayəndələrini çağırıb ittiham etdilər, guya bu şirkətlər səsverməyə qarışır.
Texnologiya şirkətlərinin olmayan cinayəti bundan ibarət idi: onlar istifadəçilərə həbsdə olan müxalifət lideri Aleksey Navalnının tərəfdarlarının səsverməyə yardım üçün yaratdığı tətbiqə giriş imkanı vermişdilər. Sonda hər iki şirkət tətbiqi blokladı, onu özlərinin tətbiqlər sistemindən tamamilə çıxardı.
Moskvanın bu iki Silikon vadisi şirkətini repressiyaya məruz qoyması əsasən Rusiya hökumətinin söz azadlığına qarşı geniş hücumunun bir hissəsi kimi işıqlandırıldı. Ancaq diqqəti məsələnin yalnız bu tərəfi üzərində cəmləsəniz, nə qədər haqlı olsanız belə, daha vacib məqamı gözdən qaçırmış olacaqsınız. Kreml Rusiya internetini – “Runet”i digər kiber məkanlardan ayırmaq haqda strateji qərar qəbul edib.
Aydın olsun deyə izah edək: Kreml Çin kimi internetə “Böyük sədd” çəkmək, “Runet”i xarici aləmdən tam təcrid etmək istəmir. Bunun əvəzində Vladimir Putin istəyir ki, onun təbəələri Rusiya xidmətlərinə və tətbiqlərinə güvənsinlər, yalnız yerli sosial şəbəkələr vasitəsilə ünsiyyət qursunlar, videolara Rusiya platformalarında baxsınlar, informasiyaları Rusiyanın təqdim etdiyi xidmətlərin köməyi ilə axtarsınlar. O ümid edir ki, bütün bunlar xalqı həqiqi reallıqdan uzaq saxlaya, rusiyalıları reallığın yalnız hakimiyyətin beyinlərə yeritməyə çalışdığı formasından asılı qoya bilər.
Rusiya hakimiyyəti artıq yerli axtarış sistemi olan “Yandeks”i ölkədə satılan smartfonların avtomatik seçdiyi axtarış sisteminə çevirib. Təhsil Nazirliyinin rəhbər tutduğu prinsipə əsasən, gələn ildən Rusiyada məktəblər və müəllimlər istər şagirdlərlə, istərsə də valideynlərlə yalnız yerli sosial şəbəkələr vasitəsilə ünsiyyət qura biləcəklər.
Rusiya “YouTube” kanalına alternativ platformanın hazırlanmasını da təşviq edir. Ölkə rəsmiləri Putinin yaxın dostlarının nəzarətində olan “Qazprom”un media qrupunun maliyyələşdirdiyi “RuTube” layihəsinə böyük ümid bəsləyirlər. (Rusiya siyasətçiləri sanki yaddan çıxarıblar ki, artıq bir “RuTube” var, yəni amerikalı transvestit RuPol Çarlzın nəzarətində olan “YouTube” kanalı.)
Heç kim bunu yerli platformaları inkişaf etdirməklə rusiyalılara daha geniş imkanların yaradılması cəhdi kimi qəbul etməməlidir. Eləcə “RuTube” layihəsinə kimin rəhbər seçildiyinə baxmaq kifayətdir ki, əsl niyyət aydın olsun: bu layihəyə Rusiyada internet senzurasını həyata keçirən “Roskomnadzor”un sabiq başçısı Aleksandr Jarov rəhbərlik edir.
Kreml artıq neçə müddətdir öz məqsədini reallaşdırmaq üçün iş aparır. “Roskomnadzor” hələ 2020-ci ildə regional internet provayderlərinə “Google” şəbəkəsinin Rusiyadakı infrastrukturu barədə hesabat verməyi tapşırıb. Fevral ayında Putin rusiyalı redaktorlarla görüşdə bəzi iri platformaları qadağan etmək məsələsinə baxmağa hazır olduğuna işarə vurub. Ancaq o qeyd edib ki, bunu həmin platformaların yerli alternativləri, analoqları yaradılandan sonra edə bilər. Putinin işarə verdiyi məqam demək olar ki, yetişib.
Rusiya prezidentinin bu strategiyasının tarixdə qara presedenti var. 1950-ci illərdə, İosif Stalinin ölümündən az sonra rusiyalı gənc fizik Vladimir Fridkin Sovet İttifaqında ilk fotosurət çıxaran maşın ixtira etmişdi. Fridkinin ixtirası əvvəlcə hamını razı salmışdı və rəsmilər onun cihazını kütləvi istehsala buraxmağı nəzərdən keçirirdilər.
Ancaq tezliklə Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi Fridkinin surət çıxaran aparatını məhv etmək əmrini verdi və aparatı çilik-çilik etdilər. Təhlükəsizlik əməkdaşlarının hansı məntiqə söykəndiyi bəlli idi: onlar insanların bu qurğudan Kommunist Partiyasının nəzarətindən kənar informasiya mübadiləsi üçün istifadə edəcəyindən narahat olmuşdular. Fridkinin ixtirası sərbəst məlumat əldə etmək təhlükəsi yaratdığına görə məhvə məhkum edildi.
Bu qərar sonralar – xaricdən “Xerox” (“Kseroks”) maşınlarını satın almaq məcburiyyətində qalanda Kommunist Partiyasına baha oturdu. Ancaq Sovet İttifaqına bundan da baha başa gələn o oldu ki, ölkə daha genişmiqyaslı texnoloji yarışda Qərbə uduzdu.
1990-cı illərdə Rusiya bir sıra Qərb texnologiyalarını qəbul etdi. Bu öz növbəsində Rusiyanın “Yandeks”, “Kasperski laboratoriyası” kimi texnologiya şirkətlərinin inkişafına heyrətamiz dərəcədə təkan verdi. İndi məhz bu şirkətlərin uğuru Putini və onun ətrafını yenidən təcrid olunma taktikasına güvənmək fikrinə salıb.
Sovet İttifaqının texnoloji avtokratiya təcrübəsi puça çıxdı. Bəs indi necə – Kreml bu təcrübəni yenidən işə salmağın yolunu tapa bilərmi? Deyəsən, Putin düşünür ki, hə.
Rusiya hakimiyyəti yerli müşahidə texnologiyalarının, o cümlədən etirazçıları tapıb üzə çıxarmaq üçün istifadə etdiyi üz tanıyan sistemlərin tətbiqi sahəsində böyük uğurlara imza atıb.
Bu gün Putinə “Xerox”un internet analoqunu çilikləyib tullamaq gərək deyil; onun əlində müəyyən qədər Rusiya alternativləri var və bunlardan ən azı bir vaxtadək istifadə edə bilər. Ancaq Kreml Rusiyanı qlobal kiber məkandan qoparmağa nail olsa, sonda inkişafdan geri qalmaqla bunun altını çəkməli olacaq. Rusiya tarixinin daima dərs götürməli olduğu həqiqət belədir: ölkə özünü təcrid etməklə yox, xarici aləmlə qarşılıqlı əlaqə qurmaqla inkişaf edir.
Xəbərin oxunma sayı : 937
Dünya
Xəbərlər
-
Polis Maştağada xüsusi əməliyyat keçirib - VİDEO
-
Xocalı kərpic zavodunun açılışı oldu - FOTOLAR
-
Azərbaycanlı müəllim Mədinədə öldü - Bəqi qəbiristanlığında dəfn edildi
-
“FS Club Badam”da kisəçi işləyən şəxs müştərinin başına oyun açdı - ŞOK TƏFƏRRÜAT
-
Prezident Xocalıda bu ailənin qonağı oldu - FOTOLAR
-
Bakının bu ərazisi plana düşdü: Söküntü işlərinə başlanılır
-
Fərhad Əhmədovdan gəmisinin həbsdən azad olunması üçün 6 milyon dollar rüşvət istənilib - MƏHKƏMƏ
-
Ağdamda tarixi məscidin binasının bərpadan sonra açılışı oldu - Fotolar
-
Bakı aeroportunda əməliyyat: brilyant qaşlar aşkar edildi
-
Futbol qaydalarında inqilab: Penalti və VAR dəyişir
-
Ağdam şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin binasının açılışı olub - Fotolar
-
Bakıda 39, rayonlarda 41 dərəcə isti olacaq - Sabahın havası
-
Naxçıvan “respublika“ statusunda qalmalıdırmı? - Zahid Orucdan maraqlı mesajlar
-
Prezident Ağdamda açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
-
İtkin şəhidimiz Xaçmaz rayonunda dəfn olundu - Fotolar
-
Qərb payızda ölkədə sabitliyi pozmağa cəhd göstərəcək - Gürcüstan parlamentinin sədri
-
Vəhdət Partiyası toplantı keçirdi:Sədr tapşırıqlar verdi
-
“İlin ilk yarısında cinayətlərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb” - Hərbi prkuror
-
Sakinlər qəzalı vəziyyətə düşmüş evlərin yarısının sökülməməsindən narazıdırlar - VİDEO
-
Rusiyanın növbəti gecə hücumları – Ukrayna isə Moskvanı hədəfə alıb
-
50 minə qəbir yeri satan şöbə müdiri həbs edilibmiş - Hökm oxundu
-
Bakıda dayanacağın işığı kəsilib, sərnişinlər çətinlik çəkirlər - VİDEO
-
Ələsgər Məmmədlinin səhhəti pisləşib - Tanınmış şəxslər Prezident İlham Əliyevə müraciət edib
-
Güzəştli şərtlərlə Qarabağda da ev almaq mümkün olacaq - VİDEO
-
Piylənmə ilə bağlı xərçəng ölümləri kəskin artıb - ARAŞDIRMA
-
Sənədsiz evlərlə bağlı dəyişiklik - VİDEO
-
Bu, Rusiya üçün son müddətdir – Ağ Ev
-
Neftimizi hansı ölkələrə və neçəyə satmışıq? - Tam siyahı
-
Yeni binalarda kombi olmayacaq? - Açıqlama
-
Əliyevlə Berdiməhəmmədov Şuşada nahar ediblər - FOTOLAR
-
“Suriyanın bölünməsinə icazə verməyəcəyik“ - Ərdoğan
-
Paytaxtın bu rayonlarında qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
“Mandarin” bağçasında uşaq yıxılıb xəsarət aldı - Niyə nəzarət olunmur?
-
“Aİ öz maliyyə yardımı ilə Ermənistanı asılı vəziyyətə salmağa çalışır“ - Zaxarova
-
“Çinə vizasız rejim tələbə axınını artıracaq“ - Ekspert Aisa Aslanova
-
İsmayıllı rayonunda örüş sahəsində hotel tikilir - Sakinləri narazılıq edirlər
-
“Trampla dronlarla bağlı meqasövdələşməni nəzərdən keçiririk“ - Zelenski
-
Batma təhlükəsi ilə üzləşənlər belə xilas edildi - VİDEO
-
II və III qrup üzrə qəbul imtahanının nəticəsi açıqladı:kimlərin nəticəsi ləğv edilib?
-
Son 10 ildə azərbaycanlılar Türkiyədən 11 mindən çox mənzil alıblar - Statistika
-
“Atlant”ın sahibinin adı keçən cinayət işi: 90 min manatlıq mülki iddia qaldırıldı
-
İranda tragikomik olay - Pezeşkianın korteji yolda qaldı
-
Dilqəm Məhərrəmov lisenziyası olmadığı halda Aysunu necə əməliyyat edib? - VİDEO
-
EXPARGO-nun gətirdiyi uşaq qidası zay çıxıb - Şikayət
-
“İsrailin Suriya hücumlarını qətiyyətlə qınayırıq, dəstək verməyə hazırıq” - Türkiyə MN
-
Əliyev və Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində - FOTOLAR
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bakıda bu ilin altı ayı üzrə 7 min 549 cinayət qeydə alınıb - Baş Prokurorluq
-
ABŞ İrandakı nüvə obyektlərindən cəmi birini sıradan çıxara bilib - Kəşfiyyat məlumatı yayıldı
-
Prezident “Dostluq” adlı atı Berdiməhəmmədova hədiyyə etdi - Fotolar
-
İsrail Dəməşqdə Baş Qərargaha dron zərbəsi endirdi - Şiddətli döyüşlərdə yüzlərlə insan ölüb
-
“Dəyənəklə, yumruq və təpiklə döyürdülər” - Əsirlikdə olan şəxs
-
Prezident Berdiməhəmmədovla Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət edib - Fotolar
-
Tramp 150-dən çox ölkəyə məktub göndərməyə hazırlaşır - Yeni tarifərlə bağlı...
-
Mbappe ilə bağlı araşdırmalar aparılır - Polisə rüşvət verib?
-
Naxçıvanda 41 dərəcə isti qeydə alınıb - Faktiki hava
-
İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Şuşada olublar - Fotolar
-
Bakı və Abşeronda ucuz evi haradan almaq olar? - VİDEO
-
Daşaltı kəndinin fonunda - FOTOLAR
-
Sabah 41 dərəcə isti olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Aİ Rusiyaya qarşı 18-ci sanksiyalar paketini təsdiqləyə bilmir - Səbəb aşıqlandı
-
Dağıdılmış yerlərə baxdılar... - FOTOLAR
-
Laçında meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub - BİRGƏ MƏLUMAT
-
Berdiməhəmmədov Füzuliyə getdi, Prezident qarşıladı - Fotolar
-
“Suriya döyüşməyə hazırdır” - Əhməd Əl Şaraa
-
Müğənniliyə başlayan dırnaq ustasının qazancı mübahisə yaratdı - efirdə dava düşdü
-
Rusiyada döyüşlərə məcburi cəlb edilən azərbaycanlılar nə etməlidirlər? - VİDEO
-
“Evlərimizdə çatlar əmələ gəlib“ - MTK binanın qarşısında qaraj tikir?
-
Min bir dərdin dərmanı - Gündə 1 stəkan için
-
Suriyadakı toqquşmalarda 356 nəfər ölüb - Nə baş verir?
-
Kəngərliyə növbəti köç karvanı yola salındı - FOTOLAR
-
Zelenski Ukraynanın yeni hökumətinin namizədlərini açıqlayıb - SİYAHI
-
Bakı-Sumqayıt yolundakı piyada keçidi bərbad vəziyyətdədir - VİDEO
-
“Həyatımın bir dövrünü bağladım” - İradə İbrahimova
-
PSJ finalda kabusuna dönən futbolçuya elçi düşdü - Razılaşsa, tarixə düşəcək
-
Vaşinqton İsrail və Suriya arasında gərginliyin yaxın saatlarda azalacağını gözləyir - Marko Rubio
-
Azərbaycanda mənzillər nə qədər bahalaşıb? - Qiymətlər açıqandı
-
Klinika direktoru arvadını buna görə güllələyib - Təfərrüat
-
Salyanda əqli qüsurlu qıza qarşı seksual zorakılıq edilib - Dəhşətli cinayətin təfərrüatı
-
Miqrantlar Rusiyaya daxil olarkən məcburi peyvənd oluna bilər - SƏBƏB
-
Azərbaycanda güclü zəlzələlər olacaq? - VİDEO
-
Nərimanov rayonunda aparılan tikintidə təhlükəsizlik qaydaları pozulur - VİDEO
-
ABŞ İsrailin Suriyaya endirdiyi zərbələrdən narahatdır - Rubio
-
Bakıda görünməmiş dələduzluq: Tanışının telefonu oğurladı, anasına yazdı...
-
İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTOLAR
-
“Tramp başa düşür ki, Putin ona yalan danışır” - Zelenski
-
Gül kollarının alınması məxfi məlumatdır? - Şabranda müəmmalı tender
-
Dini Komitə 800 min manata portal açır - “Amin“
-
İsrail ordusu Dəməşqə yeni zərbə endirdi - Ölənlər var + Video
-
Beyləqanda “Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimat mərasimi - Fotolar
-
Adəm Məmmədov həbsdə qaldı - “Zon”a köçürüləcək
-
“Ermənistanda ikinci dövlət olmayacaq“ - Paşinyan
-
“Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” qanuna edilb - Fərman
-
“UNEC”in Sevda adlı müəllimi “Porshe”sindən düşərək vətəndaşı hədələdi - VİDEO
-
Marqarin idxalı kəskin artıb - Marketlərdə 2,6 dəfə baha satılır
-
Bakıda qadın güllələndi - Klinika direktoru olan həyat yoldaşı saxlanıldı
-
Prezident İlham Əliyev bəzi qanunlara dəyişikliyi təsdiqləyib - Detallar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bu prospektdə yol hərəkətinin təşkili dəyişdi - Fotolar
-
Leyla Əliyeva Atabayeva ilə bir arada - FOTOLAR
-
Prezident ipoteka krediti ilə bağlı fərman imzaladı - Qayda dəyişdi
-
Beyləqanda qadın qətlə yetirilib - 23 yaşlı oğlan saxlanılıb
-
Sumqayıtda 67 kq narkotik dövriyyədən çıxarılıb - İki nəfər saxlanılıb
-
Mərkəzi Klinikanın həkimi əməliyyat etdiyi xəstəni qəbul etmədi - Kişi 8 gün sonra öldü
-
“Ermənistanın KTMT-dən çıxma ehtimalı daha yüksəkdir“ - Paşinyan
-
“270 nəfərlik müəssisədə 700 nəfər məhbus var” - Qadın kalonundan şikayət
-
Zelenski Trampdan narazıdır - “Bayden dövründə yardım daha güclü idi”
-
Rəsmi sənəddə qeyri-rəsmi ünvan: “Elmar marketin yaxınlığı...”
-
Magistraturaya qəbul imtahanında dəyişiklik gözlənilir - DİM rəsmisi
-
Şəmkir rayonunda maye qazdoldurma məntəqəsinin istismarı dayandırıldı - VİDEO
-
General vəzifədən azad edilib? - DSX xəbəri təkzib elədi
-
7 ildir ev alıblar, amma çıxarış yoxdur - VİDEO
-
“Az-Lead” şirkətin 1,7 milyon borcu var - “İndart Holding” də borclanıb
-
Sosial şəbəkələrdə dərman tövsiyə edənləri bu cəza gözləyir - VİDEO
-
Ünvanlı yardım alanların sayında 20 minlik artım - İqtisadçı əsas səbəbi açıqladı
-
Türkiyədə meşə yanğınları şiddətlənib - Çanaqqala və Tekirdağda kəndlər təxliyə edildi
-
Bu il ali məktəblərə qəbul planı 90 faizdən artıq dolacaq - DİM sədri
-
İlham Əliyevin Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşü oldu - FOTO
-
“Melissa park” tikinti şirkəti ilə sakinlər arasında münaqişə yaşanır - Kim haqlıdır?
-
Naxçıvanda sahibkarların bank hesabları kəskin azaldı - Talıbovdan sonrakı bir ayda nə baş verib?
TOP 10
ARXİV