![]() |
|














“Mediasiya institutunun inkişafı digər peşələrdə qüsur axtarmaqla deyil, öz yanlışlarını düzəltməklə ola bilər“ - Ayxan Rüstəmzadə
Tarix 24.01.23, 16:31 |
|

"Hüquq mübahisələrinin alternativ yolla həll edilməsi, eləcə də, məhkəmələr başda olmaqla, hüquqi mübahisələrin nizamlanması ilə məşğul olan dövlət orqanlarının iş yükünün azaldılması vasitəsi kimi mediasiya institutu, tətbiq edildiyi bütün dövlətlərdə özünü doğrultmuşdur. Bu anlamda, mediasiya institutunun özünün milli hüquq sistemi üçün əhəmiyyəti və onun hüquqi mübahisələrin həllində səmərəliliyi məsələsi müzakirə predemti deyildir. Əgər hansısa milli hüquq sistemi daxilində mediasiya institutu yaradılır, lakin lazımi səmərəlilik dərəcəsi göstərə bilmirsə, bu, həmin institutun özünün deyil, daha çox bu institutun idarəetməsi sahəsində problemlərin olmasından xəbər verir".
Bu sözləri Hüquq elmləri doktoru Ayxan Rüstəmzadə e-huquq.az-a göndərdiyi məqaləsində qeyd edib.

Həmin məqaləni təqdim edirik:
"Ölkəmizdə mediasiya institutunun tətbiq edilməsi haqqında qərar qəbul edilərkən, haqlı olaraq, müsbət beynəlxalq praktikaya və təcrübi fəaliyyətdə təsdiqini tapmış konsepsiyalara əsaslanılmış və Azərbaycanda mediasiya institutunun qısa zaman ərzində milli hüquq sisteminə əhəmiyyətli fayda verəcəyi proqnozlaşdırılmışdı. Üstəlik, nəzərə almaq lazımdır ki, mediasiyanın yönəldiyi ən arzuedilən nəticə, yəni barışıq əldə etmə ənənələri bizim xalqımız üçün çox xarakterikdir. Tarixən bizim coğrafiyada insanlar arasında baş verən mübahisələrin, ilk növbədə, ağsaqqallar, böyüklər, nüfuzlu şəxslər tərəfindən barışıqla həllinə cəhd edilmişdir. Başqa sözlə, mediasiyanın Azərbaycanda səmərəli işləməsi üçün mövcud olan bütün digər amillərlə, siyasi iradə, normativ tənzimetmə, maliyyə dəstəyi və s. yanaşı, cəmiyyətin bu instituta meylli olması, yəni sosioloji amil də öz yerindədir. Əslində mediasiya institutu yaranana qədər də həm vəkillərin, həm də hakimlərin təşəbbüsü ilə barışıq əldə olunurdu. Hətta məhkəmələrin qarşısında barışıq masaları da qurulmuşdu. Bunun statistik məlumatını da daim əldə edirdik. Lakin təəssüf ki, mediasiya institutunun iştirakı ilə əldə olunmuş barışıqlar barədə statistik məlumatlarını əldə edilməsi mümkün olmadı.
Bu gün reallıqda mediasiya institutu məhkəmə-hüquq sisteminin problemlərini azaltmaq əvəzinə, onun üçün yeni problemlər yaratmaqdadır və bunun səbəbi də, əvvəldə qeyd edildiyi kimi, institutun özü ilə deyil, onun cari idarəetməsindəki boşluq və problemlərlə əlaqəlidir. Nümunə qismində onlardan bəzilərini qeyd etmək olar.
Hər şeydən öncə, bu fəaliyyətin kimlər tərəfindən aparıldığı məsələsinə toxunmaq lazımdıır. Reallıq ondan ibarətdir ki, hazırda mediatorlar arasında səmərəli mediasiya prosedurları aparanların əsas hissəsi eyni zamanda vəkil statusu olan şəxslərdir və hazırda peşəkar mediator hesab edilə biləcək şəxslər, demək olar ki, çox az saydadır. Həmçinin, mediasiya təşkilatlarının dairəsinə nəzər saldıqda, görünür ki, onların əksəriyyəti vəkil büroları bazasında yaradılmışdır. Bunun səbəbləri anlaşılandır, lakin yaratdığı nəticə ürəkaçan deyil. Bunun səbəbi ondadır ki, əhaliyə yüksək keyfiyyətli hüquqi yardım göstərmək iqtidarında olan yeganə peşəni təmsil edən vəkillər ölkədə baş verən bütün digər hadisələrə operativ reaksiya verdikləri kimi, mediasiya institutunun yaranmasında da iştirak etməklə, ona öz töhfəsini verdilər. Əgər mediasiya institutunun yaradılması prosesinin ilkin mərhələsində vəkillər aktiv iştirak etməsə idi, bu gün reallıqda vəziyyət daha da acınacaqlı olacaqdı. Bununla belə, nəzərə almaq lazımdır ki, vəkillərin cəmiyyət qarşısında öz vəzifələri mövcuddur. Onlar, ilk növbədə, yalnız vəkillər tərəfindən təmin edilə bilən yüksək keyfiyyətli hüquqi yardımın təminatçılarıdır və öz üzərlərinə digər qurumların öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi “yükünü” götürməməlidirlər. Ümid edirik ki, gələcəkdə mediasiya sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi nəticəsində vəkil olmayan mediatorların fəaliyyətinin keyfiyyət göstəriciləri yüksəldikcə, vəkillər, paralel olaraq, mediator qismində çıxış etməkdən uzaqlaşacaq və bilavasiyə yüksək keyfiyyətli hüquqi yardımın göstərilməsi ilə məşğul olacaqlar. Mən də mediasiya institutu yarananda böyük maraq və istəklə bu proseslərə qoşuldum. Sonradan mövcud vəziyyət məni bu sahədən uzaqlaşdırdı. Düzdür, bu institutun yarandığı ilk zaman anlaşılan hissəsi ondan ibarət idi ki, maddi-texniki bazanın olmaması səbəbindən Vəkillər Kollegiyasının köməyi çox olmuşdur. Artıq hesab edirəm ki, mediasiya institutu özü maddi-texniki bazasını formalaşdırmalı və Vəkillər Kollegiyasının bu növ yardımından tam imtina etməlidir. Vəkillər Kollegiyası da hesab edirəm ki, artıq bu növ yardımı dayandırmalıdır və bununla bağlı öz növbəmdə mən də Kollegiyayaya müraciət edəcəyəm.
Diqqət yetirilməli olan əsas məqamlardan biri də əhalinin maairfləndirilməsidir ki, mediasiya fəaliyyətinin cari idarəetməsində bu məsələ də ürəkaçan səviyyədə təşkil edilməmişdir. Xüsusilə regionlarda mediasiya barəsində əhalinin maarifləndirilməsi, demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Bununla bağlı Vəkillər Kollegiyasının kifayət qədər müsbət, lakin iradə, təmənnasızlıq hissi və idarəçilikdə peşəkarlıq tələb edən təcrübəsi mövcuddur. Söhbət regionlarda əhaliyə ödənişsiz şəkildə ən yüksək keyfiyyətdə hüquqi yardım göstərilməsinə dair təşkil edilmiş çoxsaylı tədbirlərdən gedir. Belə tədbirlərin təşkili eyni zamanda bir neçə mühüm vəzifənin həllini təmin edir. Belə ki, bu tədbirlər zamanı region əhalisi bir tərəfdən ölkənin ən peşəkar, ən təcrübəli vəkillərindən yüksək keyfiyyətdə hüquqi yardımı ödənişsiz bir şəkildə ala bilir, digər tərəfdən Vəkillər Kollegiyası bu tədbirləri təşkil etməklə, təkcə paytaxt miqyasında deyil, bütün ölkə miqyasında həm öz fəaliyyəti ilə bağlı, həm də ümumi hüquqi maarifləndirmə işini effektiv bir şəkildə təmin edir. Təəssüf ki, mediasiya sahəsində bir dəfə də olsun belə tədbir təşkil edilməmişdir. Bununla yanaşı ölkənin müəyyən təbəqələri (tələbələr, alimlər və s.) arasında da maarifləndirmə tədbirləri səmərəli aparılmır.
Mediatorların əməyinin ödənilməsi məsələsi də hazırda ciddi və zəncirvari problemlər yaradan məsələlərdən biridir. Mediasiya sahəsində cari idarəetmə elə bir şəkildə qurulmuşdur ki, əhaliyə göstərilən mediasiya xidmətlərinə görə ödənilən haqqın olduqca az bir hissəsi mediatorun özünə qalır, insanlar tərəfindən ödənilən məbləğlərin böyük hissəsi isə mediasiya təşkilatlarını “varlandırır”. Yenə də vəkillik fəaliyyətindən nümunə gətirsək, görərik ki, hazırda bu sahədə idarəetmə elə qurulmuşdur ki, vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər nəinki normal maddi vəziyyətlərini təmin edə bilərlər, hətta peşəkarlıq və zəhmətkeşlik dərəcəsindən asılı olaraq, kifayət qədər maddi təminatlı insanlara da çevrilə bilərlər. Məhz bu səbəbdən, hüquqşünas gənclər arasında vəkillik bu gün ən çox seçilən peşə sahəsidir. Mediatorların isə belə bir karyera qurması, mediasiya fəaliyyəti ilə məşğul olaraq özünü maddi cəhətdən təmin etməsi, praktiki cəhətdən mümkün deyildir. Bu hal isə, deyildiyi kimi, zəncirvari problemlər yaradır. Belə ki, mediasiya fəaliyyəti yalnız təşkilatları “varlandırdığı” üçün bu sahədə inhisarlaşma riskləri yaranır, mediatorların əməyi layiqli şəkildə ödənilmədiyi üçün peşəkarlaşma baş vermir, bu peşəyə gənclər arasında maraq yaranmır, mediatorluq fəaliyyətinə hər zaman ikinci dərəcəli, paralel bir fəaliyyət kimi yanaşılır, rəqabətdən və inkişafdan ümumiyyətlə, bəhs etmək mümkün olmur və ən əsas problem odur ki, belə şəraitdə mediatorluq formallaşır, praktiki əhəmiyyətli bir fəaliyyət olmaqdan çıxır və təcrübədə “arayış alveri” deyilən neqativ və təhlükəli hallarla nəticələnir. Hesab edirik ki, formal mediasiya bu gün həmin institutun səmərəsizliyinin kökündə duran əsas səbəbdir. Bundan əlavə, əsas məsələdə ondan ibarətdir ki, mediasiya ödənişi məhkəmə xərclərində nəzərə alınır ki, bu da birbaşa dövlət büdcəsinə təsir edir.
Bununla yanaşı, hesab edirəm ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılmış mediasiya institutu vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının təmin olunması, məhkəmələrin iş yükünün azaldılması məqsədi daşısa da, bu sahənin idarə edilməsində mövcud problem və çatışmamazlıqlar gözlə görüləcək səviyyədədir. Məcburi mediasiya prosesləri formal xarakter daşımaqla proseslərin əsassız uzanmasına gətirib çıxarır və barışıq faizinin aşağı olması iş yükününün əvvəlki səviyyədə olması ilə nəticələnir. Bunun üçün hesab edirəm, mediatorların daha peşəkar olmaları, barışığın əldə olunmasını məcburi deyil, öz düzgün fəaliyyətləri ilə həyata keçirmələri qənaətbəxş addım sayıla bilərdi.
Sonda ümid edirəm ki, mediasiya institutu onlara göstərilmiş etimadı doğruldaraq formal xarakter daşımayacaq və işlərini peşəkar quraraq yaranma səbəbini haqqını verəcəklər.
Qeyd etdiyim fikirlər mənə məxsus olmaqla Azərbaycan vətəndaşı və hüquqşünas olaraq ölkə rəhbərimizin təşəbbüsü ilə yaradılmış bir institutun inkişafında mən də maraqlı şəxsəm. Fikirlərimlə bağlı müzakirələrə və polemikaya hazıram".
Bizim Facebook səhifəmizə abunə olun
Xəbərin oxunma sayı : 997
Sosial
Xəbərlər
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
“Qumar kralı”nın adamları azadlığa çıxdı -8 illik hökm ləğv edildi
-
Azərbaycanda yeni peyvəndin tətbiqi müzakirə edilir - VİDEO
-
Binalarda fərdi istilik sistemlərinin quraşdırılmasına imkan verilməyəcək - VİDEO
-
“Melissa park” tikinti şirkəti ilə sakinlər arasında münaqişə yaşanır - Kim haqlıdır?
-
Ağdamda beşinci yaşayış kompleksinin tikintisinə başlanır - VİDEO
-
“Vaşinqton Suriyaya qarşı sanksiyaların ləğvinə davam edəcək“ - Mayk Uolts
-
Bu rayonun 21 kəndində qaz kəsiləcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Azərbaycan və NATO arasında əməkdaşlığın cari vəziyyəti müzakirə olunub - FOTO
-
Meyvə götürüb tanışlığa gedib - Əməliyyata gedən şəxs xəstələri və işçiləri aldadıb
-
Bakıda zibili eşşək arabası ilə daşıyırlar: “Beş manatdan pul yığırıq“ (VİDEO)
-
Uşaq peçenyesinin içindən dəmir parçası çıxıb? - FOTOLAR
-
“Qızıl top”un favoritləri açıqlandı - Yeni siyahı
-
Attestat qiymətləri əla, nəticə sıfır: Valideyn-müəllim anlaşması olub?
-
Bu il banklar nə qədər pul qazanıblar? - SİYAHI
-
Ferma sahibi çobanın arvadı ilə münasibətdə oldu - ŞOK TƏFƏRRÜAT
-
“Çin rəhbərliyi Rusiyaya dəstəyini daha da gücləndirəcəyini bəyan edib“ - “The Telegraph“
-
Bu şəxslərin maaşından vergi tutulacaq - Tarix bəlli oldu
-
FHN partlayış olan binanı 6 ay sonra təmir etməyə başlayıb - 239 min ayrıldı
-
Zərərçəkənlər ifadə verdi - Vardanyanın məhkəməsi+Fotolar
-
Bakıda satılan ən bahalı mənzillər - SİYAHI
-
“Xalq artisti adını sənə sponsorun da verdirə bilir“ - VİDEO
-
Özünə peyğəmbər deyərək 4 il gizlənə bildi - Qətlə görə tutuldu
-
15 iyulda xalqın mübarizəsi həm də işğalın qarşısını aldı - Ərdoğan
-
“Tramp NATO və Aİ-nin nalayiq təzyiqi altındadır“ - Lavrov
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bəzi rayonlarda 40 dərəcə isti var, bəzilərində yağış yağır - FAKTİKİ HAVA
-
Vətəndaşların şəxsi məlumatlarını xaricə ötürən ötürən qrupu aşkarlandı - Saxlanılan var
-
ABŞ silahları Ukraynaya illərlə gecikə bilər - Şok xəbərdarlıq
-
“Qafqaznet“ kondisioner də satırmış - Nazirə məxsus olduğu deyilən şirkətlə daha bir müqavilə
-
İnam Kərimov İraq Federal Ali Məhkəməsinin sədri ilə görüşüb - FOTOLAR
-
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Qarabağa səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Tramp Zelenskidən niyə Moskvanı vurmadıqlarını soruşub - “The Washington Post”
-
Azərbaycanda buğda istehsalı niyə azalır - Araşdırma
-
Sədrin şikayətçi olduğu şəxs məhkəmə zalında həbs edildi - SƏBƏB
-
Ukraynaya göndərilən silahların sayı açıqlanmayacaq - Nazirlər razılıq əldə edib
-
Xalq torpaq amnistiyası gözləyir - Kupça əlçatan olacaq?
-
Sabah 40 dərəcə isti olacaq: Çimərliklər üçün tempratur...
-
Kamran Əliyev üç rayona prokuror təyin etdi - FOTO
-
Avropa İttifaqından Gürcüstana ultimatum: vizasız rejim dayandırıla bilər
-
Ruben Vardanyan Bakıda hakim qarşısında: zərərçəkmiş şəxslər ifadə veriblər
-
Piyadanın öldüyü qəza ilə bağlı hökm - Sürücülük vəsiqəsi yox imiş
-
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib: “Əziz qardaşım...“
-
Azərbaycan Premyer Liqası: Yayın ən bahalı futbolçusunu kim transfer edib?
-
Deputatların yay tətili başladı - 41 günlük sükut dövründə nə qədər qazanacaqlar?
-
Bu ərazilərdə artan yanğın təhlükəsinə dair əhaliyə - Müraciət
-
Şirkətlərin “Premium Bank“a inamı azalır - 29 milyon manat depoziti geri çəkdilər
-
Masallıda arı təsərrüfatları tələf oldu - Sahibkarlar ziyanda (VİDEO)
-
Probleminlə bağlı polis rəisinə müraciət et - DİN nəzarət edir + Video
-
Səbail rayonunda bina yararsız vəziyyətdə - VİDEO
-
Bu ölkədə azərbaycanlı deputat seçiciyə çaynik atdı - VİDEO
-
Xatirə İslamın dəniz istirahəti - FOTOLAR
-
Aİ Ukraynada məcburi səfərbərliyə qarşı çıxmalıdır - Viktor Orban
-
Bu dərmanlara boşuna pul xərcləməyin - Dövlət pulsuz verir
-
Zaqatalada ağaclar kəsilib - Sakinlərdən ŞİKAYƏT
-
“Almaniya və Norveç Ukrayna üçün “Patriot“ alacaq“ - Zelenski
-
Sürücülərin maşında gəzdirdiyi, amma istifadə etmədiyi “apteçka” - ARAŞDIRMA
-
Bu gün instaqramda bunlar paylaşıldı - FOTOLAR
-
“ABŞ Ukraynada əbədi sülhü təmin etmək istəyir“ - Tramp
-
“İşgəncələr nəticəsində övladımın adını da yadımdan çıxartmışdım” - MƏHKƏMƏ
-
“ABŞ və Aİ Ukraynaya silah tədarükü ilə bağlı razılığa gəlib“ - Tramp
-
Pensiya kartına görə anasını döyərək öldürdü - TƏFƏRRÜATLAR
-
ABŞ 100 il müddətinə Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif edib - Səfir
-
Bakıda “abadlıq işi“ elanından sonra ərazidə obyekt tikildi - FOTOFAKT
-
Dünyada ən çox qızıl ehtiyatına sahib olan ölkələr - SİYAHI
-
“Çox güman ki, Azərbaycan-Ermənistan dialoqu uğurla nəticələnəcək“ - Tramp
-
Bu rayonda 4 900 abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
Pensiyaçıların kommunal ödənişini dövlət ödəyəcək? - Deputat AÇIQLADI
-
“Dedilər ki, 5 milyon manatı qaytarmalıyam“ - Bulvar idarəsinin həbsdə olan sabiq sədri
-
“Hər ay məndən 20 min alırdı, sintezator çalanla xəyanət etdi“ - VİDEO
-
“Paşa Bank“da kəskin mənfəət azalması - 91 milyon manata düşdü
-
Naxçıvan universitetində RƏZALƏT: Tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub
-
ABŞ fondları Ukraynanın ən böyük taxıl terminallarından birinə nəzarəti ƏLƏ KEÇİRDİ
-
Bakıda ağır qəzanın görüntüləri yayıldı - VİDEO
-
PKK-nın İraqdakı mağarası aşkar edilib - Yüzlərlə hərbi vasitə tapılıb + VİDEO
-
Mehdiyevlərin bankı insanlara yalan məlumat verir - Fotofakt
-
Hərbi prokurora müavini, Sumqayıta isə hərbi prokuror təyin edilib - Kamran Əliyevdən yeni təyinat
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Elat Kəndli-Fermer Təsərrüfatı“ MMC tullantıları hara axıdıb? - Xidmət tədbir gördü
-
Azərbaycanda iki yeni milli park yaradılır - SƏRƏNCAM
-
Ukraynada hökumət dəyişikliyi - Zelenski yeni baş nazir təyin edir
-
Suşi bu vəziyyətdə hazırlanırmış - Yoxlama
-
Xətaidəki çörək sexinin fəaliyyəti dayandırıldı - VİDEO
-
Məşhur restoran buna görə cərimə edilmişdi - Məhkəmə qərar verdi
-
Rusiyadakı biznesi təhlükə altında olan sabiq məmurlar kimlərdir? - SİYAHI
-
Efirdə müğənnilər qırğına çıxdı - Mikrafonlar söndürüldü - VİDEO
-
Xırdalanda “Little Stars” uşaq bağçasında azyaşlının qolu qırıldı - Rəhbərlik gizlətdi
-
“NATO Moldovanı Rusiya ilə müharibəyə hazırlayır“ - Rusiya xarici kəşfiyyatı
-
Azərbaycan avtobusları Almaniyadan 400, Rusiyadan isə 35 min manata alıb - SİYAHI
-
Torpaq sahələrinin istifadəyə və icarəyə verilməsi ilə bağlı - Yenilik
-
“-ov“, “-yev“ sonluqlu soyadlar bu hallarda dəyişdirilir - RƏSMİ
-
Krımda partlayış hazırlayan 25 yaşlı yerli qadın saxlanılıb - İDDİA
-
Vəhdət Partiyasında toplantı: Adəm İsmayıl Bakuvi tapşırıq verdi
-
Hindistanlı turistlərin Azərbaycana səfəri kəskin artıb - Boykot işə yaramayıb
-
ABŞ yardımları dayandırdı, ərzaq böhranı başladı - Əfqanlar aclıqla üz-üzə qalıb
-
Milli Məclisin sessiyası başa çatdı: Deputatlar məzuniyyyətə çıxdı
-
“İmtahanlara özümün belə müdaxiləm mümkün deyil“ - Məleykə Abbaszadə
-
Şəxsiyyət vəsiqələri dəyişir - Qanun qəbul olundu
-
Bu media subyektləri cərimələnəcək - 5000 manatadək
-
Ötən həftə 812 yanğın olub, 5 nəfərin meyiti çıxarılıb - FHN
-
Putin Trampa xəbərdarlıq edib: “60 günə hər şeyi alacam”
-
Hərbçilərin pensiyalarının hesablanmasında dəyişiklik edilir? - Nazirlikdən cavab
-
54 yaşlı Aygün Kazımova göz qamaşdırdı - VİDEO
-
“Cahid Şahbazova cinayət işi açılıb“ - VİDEO
-
Bu avtomobillərin kilometrajı geri çəkilir - Aldanmamaq üçün nə etmək olar?
-
Sədrlə qohumlar üz-üzə gəldi - AHİK-də 4 nəfər istefa verdi
-
Kümçülər təhvil verdikləri baramanın pulunu niyə ala bilmirlər? - VİDEO
-
Dr. Vəfa Gündoğan necə estetik əməliyyat icra edir? - FOTO/VİDEO
-
Ukraynaya silah tədarükü rekord həddə çatacaq - Respublikaçı senator
-
Nərimanovdakı “Taxta bazarı”nda yanğın olub - VİDEO
-
DTX əməliyyat keçirdi - Həbs edilən var
-
Fransa müdafiə xərclərini sürətlə artıracaq - Makron
-
Azərbaycanda ətin qiyməti qalxıb - VİDEO
-
Sağlam bildiyimiz qidalar qanı qatılaşdırır - Nə yeyək?
-
“Çelsi“ klublararası dünya çempionatının qalibi oldu - VİDEO
-
Əliyev - Paşinyan görüşünün kadrarxası məqamları - VİDEO
-
Bakı çimərliklərində son durum: Yenə natəmizlik, yenə üfunət... (VİDEO)
-
Polkovnik Voronici Kiyevdə Rusiya agentləri olan azərbaycanlılar öldürüb? - FOTO
-
Əhd etmişdilər, Bakıdan Laçına piyada getdilər - VİDEO
TOP 10
ARXİV