![]() |
|














Qeyri-neft sektoru əsas gəlir mənbəyinə çevrilir - ARAŞDIRMA
Tarix 27.08.23, 21:32 |
|

İxracın idxalı üstələməsində tək neft-qaz sektoru deyil, həm də qeyri-neft sektoru əhəmiyyətli baza formalaşdırır. Qeyri-neft ixracının həcminin artması manata xarici təzyiqlərin neytrallaşdırılmasında da mühüm rol oynayır.
İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzindən bildirilib ki, bu ilin yanvar-iyul aylarında Azərbaycan 2 milyard ABŞ dolları dəyərində qeyri-neft məhsulları ixrac edib. Məlumata görə, bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 17,8 faiz çoxdur. Xatırladaq ki, 2022-ci ildə Azərbaycanın qeyri-neft ixracı 2021-ci illə müqayisədə 12,3 faiz artaraq 3 milyard 47,67 milyon ABŞ dolları təşkil etmişdi.
Bəs bu artıma imkan yaradan səbəblər hansılardır? Ümumiyyətlə, qeyri-neft məhsullarının ixracının artması hansı perspektivlər vəd edir?
“Kaspi” qəzeti mövzu ilə bağlı məqalə dərc edib.
İxrac imkanları və coğrafiyası genişlənir
Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Aydın Hüseynov bildirib ki, son illər qeyri-neft ixracını təşviq edən siyasətin yürüdülməsi sayəsində ixrac məhsullarının həcmi və dəyəri artıb:
“İqtisadiyyatın diversifikasiyası nəticəsində qeyri-neft sektoruna aid məhsulların çeşidlənməsi və müxtəlifliyi, o cümlədən coğrafi şaxələndirmə ölkəmizin ixrac balansına müsbət təsir edib, mal və məhsulların müxtəlifliyi, xarici ticarətin strukturu və coğrafiyasının genişlənməsinə səbəb olub.
Son illərdə ixracla məşğul olan sahibkarlara dövlət dəstəyi mexanizminin təkmilləşdirilməsi, ixrac təşviqləri, ticarətin asanlaşdırılması və əlverişli ixrac imkanlarının yaradılması, eləcə də xarici ölkələrdə Azərbaycan məhsullarının tanıdılması və ticarət evlərinin fəaliyyətinin artırılması bu məsələdə mühüm rol oynayıb. Nəticədə, 2022-ci ildə Azərbaycanın ümumi ixracında qeyri-neft sektorunun payı 10 faiz təşkil etməklə 3 milyard dollara bərabər olub. İxracda tək kənd təsərrüfatı məhsullarının payı 20 faizdən çox yüksəlib. Ötən il aqrar məhsulların ixrac dəyəri 1 milyard dollardan çox olub. Eləcə də, sənaye məhsullarının ixracında əhəmiyyətli artım baş verib. Xüsusilə də kimya sənayesi məhsullarının, qara metal və ondan hazırlanan məmulatların ixracı hər il yüksək həcmlə artmaqda davam edir”.
Azərbaycana daxil olan xarici valyutanın həcmi artır
A.Hüseynovun sözlərinə görə, qeyri-neft sektorunun inkişaf etməsi iqtisadi dayanıqlılığımızı və manatın sabitliyini artıran mühüm amillərdir:
“İxrac həcminin böyüməsi iqtisadiyyatımıza çox mühüm faydalar verir. İlk növbədə ixracla məşğul olan sahibkarların kapital yığımlarını artırır. Bu da qeyri-neft ixracatçılarının mövqeyinin möhkəmlənməsi deməkdir. İkincisi, qeyri-neft ixracının artması Azərbaycana daxil olan xarici valyutanın həcminin də artmasına səbəb olur.
Nəticədə ölkəmizin strateji valyuta ehtiyatlarının həcmində qeyri-neft ixracının payı yüksəlir. Ən mühüm amillərdən biri, ölkəmizin tədiyyə balansının güclənməsidir. İxracın idxalı üstələməsində tək neft-qaz sektoru deyil, həm də qeyri-neft sektoru əhəmiyyətli baza formalaşdırır. Qeyri-neft ixracının həcminin artması manata xarici təzyiqlərin neytrallaşdırılmasında monetar faktorlardan biri kimi mühüm əhəmiyyət daşıyır. Xarici valyutanın ölkəyə daxil olmasını stimullaşdırır. Bu sahədə artım iqtisadi inkişafın və makroiqtisadi sabitliyin dayanıqlılığının təmin olunmasında əsas faktorlardan biridir”.
Neft Fondundakı gəlirlər qeyri-neft sektoruna yönəldilməlidir
İqtisadçı Mahir Zeynalovun fikrincə, dünya ölkələrində artıq digər yanacaq növlərinə keçid baş verir deyə, neftdən asılılığı azaltmalıyıq:
“İndi dövlət büdcəsinə gələn gəlirin rəsmən 53 faizi neftlə bağlıdır. Vergiləri də nəzərə alsaq, bu, 60 faizə qədərdir. Amma 7-8 il əvvəl bu rəqəm 70-75 faiz idi. İndi asılılıq bir az azalıb. Amma bunu 25 faizə endirmək lazımdır. Neft Fondunda olan ehtiyatlarımızı qeyri-neft sektoruna yönəltməliyik. Növbəti 10 illiklər üçün qeyri-neft sektorunu mütləq inkişaf etdirməliyik. Artıq neft azalır. Biz bunu on ildən sonra daha çox hiss edəcəyik”.
Qarabağın azad edilməsi geniş imkanlar açır
Ekspert qeyd etdi ki, Qarabağın işğaldan azad olunması qeyri-neft sektorumuzun inkişafına daha da töhfə verəcək:
“Azərbaycanın qeyri-neft sektorunda böyük potensialı var. İndikindən də yüksək nəticələrə nail olmaq mümkündür. Xüsusən, Qarabağ işğaldan azad olunandan sonra bizim daha geniş imkanlarımız yaranıb. Məhsuldarlığı artırmaq şansımız var. Bununla da biz qeyri-neft sektorunda yeni imkanlar əldə etmişik. Orada həm müasir kənd təsərrüfatı, həm də müasir emal sənayesi qura bilərik. Qarabağda müasir emal sənayesi qura bilsək, növbəti illərdə qeyri-neft sektorunda 5-15 faiz inkişaf meylləri görəcəyik. Hökumət bunun üçün bir sıra təşviq mexanizmləri də həyata keçirir, stimullaşdırıcı addımlar atır. Qarabağda istehsalla məşğul olacaq sahibkarlar 10 il əksər vergilərdən azad olunub. Onlara güzəştli kreditlər ayrılır”.
“Bu faizlərlə biznes qurmaq olmaz”
M.Zeynalov bu sahədə mövcud olan müəyyən problemlərdən də söhbət açıb:
“İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Sahibkarlığın İnkişafı Fondu sahibkarlar üçün 150 milyon manat kredit ayırır. Özəl sektor üçün bu kreditin həcmi aşağıdır. Bu, 500 milyon manat həcmində olmalıdır. Azərbaycan sahibkarlarının əsas problemi əlverişli şərtlərlə maliyyə qaynaqlarına əlçatanlığın olmamasıdır. Sahibkarlar daha ucuz kreditlər istəyirlər. Bildirirlər ki, bank kreditlərinin faizləri yüksəkdir, onunla biznes qurmaq olmaz. Həqiqətən də 18-22 faizlə biznes qurmaq mümkün deyil. İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Sahibkarlığın İnkişafı Fondu ayrılan güzəştli kreditlərin həm həcmini artırmalı, həm də girov şərtlərini yumşaltmalıdır ki, sahibkarlar öz bizneslərini genişləndirə bilsinlər. Azərbaycanın qeyri-neft sektorunun gələcək inkişafı ölkədə özəl biznesə yaradılacaq şəraitdən asılıdır. Biznes mühiti nə qədər əlverişli olsa, qeyri-neft sektorunda bir o qədər iqtisadi artıma nail ola biləcəyik. Bu halda qeyri-neft sektorunun rəqabətli inkişafını müşahidə edəcəyik”.
Xəbərin oxunma sayı : 745
İqtisadiyyat
Xəbərlər
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
Xanımı Ərdoğanın çlxışı zamanı ağladı - VİDEO
-
Bakı Suriya və İsrail danışıqlarına ev sahibliyi edəcək - KİV
-
Fitnes məşqçilərinin təqdim etdiyi qidalanma proqramları niyə bahadır? - VİDEO
-
Ölkədə 1,5 milyon sahibkar var - Ən çox biznesmen hansı rayonlardadır?
-
Azərbaycanlılar Türkiyədə kütləvi şəkildə mənzil alırlar: Onları ora nə çəkib aparır?
-
Xurmanı Almaniyadan 17 manata, Çindən 2 manata alırıq - QİYMƏTLƏR
-
“Putin İranın uranı zənginləşdirməsinə tam qadağanı dəstəkləyir“ - KİV
-
“Epidbiomed” MMC-yə 138 min manatlıq sifariş - Təsisçisi qanunsuz dərman dövriyyəsinə görə həbs edilmişdi
-
Yeni qida normaları kimlərə şamil ediləcək? - DEPUTAT AÇIQLADI
-
Abşeron İcra Hakimiyyətinin həbs olunan əməkdaşı: “Zəng edib dedi ki, 30 min manat istə“
-
“Sputnik Azərbaycan“ Rusiya FTX-nin filialından başqa bir şey deyildi - Mətbuat Şurası
-
İlham Əliyevin Suriya Prezidenti ilə geniş tərkibdə görüşü oldu - FOTOLAR
-
Çay evində zarafat faciə ilə nəticələndi - Göyçaydakı cinayətin TƏFƏRRÜATI
-
SOCAR Suriya Hökuməti ilə Anlaşma Memorandumu imzaladı - FOTO
-
Nazirlikdən hava ilə bağlı əhaliyə - Videomüraciət
-
“Türkiyə Suriyada da terror dəftərinin bağlanacağına inanır“ - Ərdoğan
-
Azərbaycan klublarının dəyəri nə qədərdir? - SİYAHI
-
Suriya Prezidenti Azərbaycandadır - Fotolar
-
Hər 1 manat Yağmurun həyatını xilas edə bilər - Çarəsiz anadan yardımsevər insanlara MÜRACİƏT
-
Xanımı Polad Həşimovun şəhid xəbərini necə almışdı? - FOTOLAR
-
Dövlət Departamentinin 1300 əməkdaşı işdən çıxarıldı - FOTOLAR
-
Ali Məhkəmənin hakimi Nigar Rəsulbəyova təqaüdə göndərildi - FOTO
-
“Evlərimiz təhlükədədir, hər an çökmə baş verə bilər” - VİDEO
-
Koçaryan Simonyana qarşı daha bir iddia qaldırıb - Nədə ittiham edir?
-
Avtomobillərin utilizasiyası sistemində boşluqlar - İşbazlar fürsətdən istifadə edirlər (VİDEO)
-
Bağçalara qəbul başlayır - Proses necə keçiriləcək?
-
Ölkədə nikahsız doğulanların sayı artır - İki baxış
-
Həm arıq saxlayır, həm də ürəyə xeyirdir - Hazırda mövsümüdür
-
Tələbələrin təqaüdündən xəbərsiz tutulan pullar hara gedir? - VİDEO
-
Çoxmərtəbəli binalarda səs izolyasiyasına niyə diqqət edilmir? - VİDEO
-
Tovuz döyüşlərindən 5 il ötür
-
Abortla bağlı yeni qanun qəbul edilə bilər - VİDEO
-
Qərb Ukraynaya silah tədarükünü bərpa edib - Zelenski
-
Xocalı girovlarının ifadələri: Dəhşətli faktlar ortaya çıxdı
-
Mingəçevir sakinlərin nəzərinə: Bəzi ərazilərdə qaz olmayacaq
-
“Yadıma düşmür ki, nəvaxtsa mən onu söyüm...“ - Zülfüqarov Məmmədyarova cavab verdi
-
Kolumbiya üsyançılarının sayı artır - hökumət narahatdır
-
Masallıda 24 yaşlı oğlan xalası qızı ilə münasibətdə oldu: anası və atasına isə... - TƏFƏRRÜAT
-
“Azəriqaz”da absurd təyinat…- Nəqliyyat mühəndisi maliyyə sektorunda
-
15 mini icra başçısının sürücüsünə vermək adı ilə aldı - Sahibkarın başına iş gəldi
-
Baş prokuror Nərimanovda vətəndaşları qəbul etdi - Fotolar
-
“Qaçqınkom“un tenderi şübhələr yaratdı: “SS-İnşaat“ kimindir?
-
Əli Əsədov İqtisadi Şuranın üzvlərini topladı - Müzakirə
-
Natiq Cəfərli quru sərhədlərinin bağlı qalmasını tənqid etdi - “Belə də iş olar?!”
-
“Stomatoloq.Mehemmed” necə pasiyentləri implant edir? - Araşdırma
-
Dövlət Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının geyim forması dəyişdi - Fərman
-
Biləcəridə şəhid ailəsinin evini dağıtdılar - FOTOLAR
-
Serftifikasiyadan kəsildi, məktəbə texniki işçi kimi düzəlmək istədi - Dələduzluğun qurbanı oldu
-
Pekin düşmənlərinə qarşı “kiber-arılar“ yaradır - SENSASİNON DETALLAR
-
Əhalinin banklardakı əmanətləri 15 milyard manatı keçib - Statistika
-
Bakıda avtomobil ehtiyat hissələri mağazasının faəliyyəti dayandırıldı - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük məzənnəni açıqladı
-
Nikahların sayı artıb, boşanmalar azalıb - Doğulanların və ölənlərin sayı isə...
-
Mənzil qiymətləri niyə sürətlə artır? - Bazara təsir edən amillər
-
Dənizçi pasportu almaq istəyən 181 nəfəri belə aldadıblar - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
“Putin Ukraynada uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır“ - “Financial Times“
-
Növbəti dörd gündə havanın maksimal temperaturu 41 dərəcə olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
“Veysəloğlu“ Şirkətlər Qrupunun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı”na yekun vuruldu - FOTOLAR
-
Sosial yardım məbləğində artımlar olacaq? - Deputat
-
PKK silahları təhvil verməyə başladı - FOTOLAR/VİDEO
-
Xocalıda girov götürülmüş qadın: Yaşyarımlıq oğlum başından qəlpə xəsarəti aldı
-
Bosniyalı müsəlmanların qətli - Srebrenitsa soyqırımından 30 il ötür
-
Azərbaycanda orta aylıq əmək haqqı 9 % artıb - Rəsmi
-
Prezident daha bir fərman imzalayıb - Şübhəli əməliyyatlarla bağlı
-
Lisey və gimnaziyalara qəbul - 200 şagirdin nəticəsinin əlavə araşdırılmasına zərurət yaranıb
-
“Yaşayış minimumu haqqında” qanun dəyişib - Fərman
-
Magistraturanı bitirənlər bu qədər maaş alacaq - SİYAHI
-
“Bakinski raboçi”, “Respublika” və “Xalq qəzeti”... - Prezident bu nəşrlərlə bağlı fərman verdi
-
İlham Əliyev Mariam Kvrivişvilini qəbul etdi - FOTO
-
Pakistanda avtobusa silahlı hücum olub - 9 nəfər öldürülüb
-
Milli Onkologiya Mərkəzinə 650 min manat ayrılıb - SƏRƏNCAM
-
Bakıda dəfn mərasimində DƏHŞƏT: Oraqla qardaşının BAŞINI KƏSDİ
-
20 avtobus marşrutu müsabiqəyə çıxarılır - SİYAHI
-
Köhnədir, oturacaqları sınıqdır - 50 nömrəli avtobusdan ŞİKAYƏT
-
Bakı zənginlərinin qumar oynadığı məkan: “Ağ klub“un aqibəti necə oldu? (VİDEO)
-
ABŞ-nin NATO müttəfiqləri Amerika silahlarının Ukrayna üçün əvəzini ödəyəcəklər - Tramp
-
Sumqayıtda əliliyi olan şəxslər üçün quraşdırılan panduslar yarımçıq qaldı - VİDEO
-
İsrail yaxın vaxtlarda bir neçə ərəb dövləti ilə sülh sazişi imzalaya bilər - Netanyahu
-
Azərbaycan 103 ölkəyə ixrac, 153 ölkədən idxal edib - Statistika
-
Bazarlarda satılan şaftalıların üzərinə boya vurulur? - VİDEO
-
Azərbaycanda əhalinin yanacaq xərclərinin nə ilə bağlıdır? - VİDEO
-
“Ciyər axşamı”ndakı qanlı davanın səbəbi bilindi - Məclis sahibi də etiraz edib
-
Prezident İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə səfəri başa çatıb - FOTOLAR
-
Vətən müharibəsinin iştirakçısı arvadını öldürüb? - Valideynlər danışdı
-
Metroda ən çox sərnişin bu stansiyalardan istifadə edir - SİYAHI
-
“AtaSığorta” kibertəhlükəsizlik tələblərini pozub - AMB xəbərdarlıq etdi
-
Bakının ən bahalı və ucuz mənzilləri - Sotu 350 min AZN olan torpaq sahəsi
-
Sərxoş sürücü polisə tabe olmadı - İçkili maşın sürməsini belə izah etdi
-
Romada Ukrayna toplantısı: Zelenski Marşall Planı təklif edir
-
“Dedi ki, qardaşı Kürdəxanıda rəisdir” - Restoranda ağlayan qadın aldadılıb
-
Fərid Əhmədov pakistanlı həmkarı ilə görüşdü - Fotolar
-
Bu imtahanın keçirilmə qaydaları dəyişdirildi - Keçid balı artırılıb
-
Kiyevə göndərilən dron səfirliyimizin yaxınlığına düşüb - Fotolar
-
DİN-də kollegiya iclası: Vilayət Eyvazov yeni tələblər qoydu - FOTO
-
Ən çox şikayət edilən sığorta şirkətlərinin - Siyahısı
-
Lavrov və Rubio arasında görüş olub - Nə müzakirə edilib?
-
Bakı metrosunda ən çox hansı stansiyadan istifadə edilir? - SİYAHI
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“Nar” tədbirdə rəsmi telekommunikasiya tərəfdaşı kimi iştirak etdi - Fotolar
-
Azərbaycanlı “Vaqner”çilər həbs olundu - DTX-dən əməliyyat
-
Məhşur blogerin “Papağ” restoranları “Cart to card” sistemi işləyir? - Vergidən yayınma……
-
İlham Əliyevlə Paşinyan nələri müzakirə ediblər? - Rəsmi açıqlama
-
Cərrah Elçin Bayramov qonşularına təzyiq göstərir - “Heç kimdən qorxmuram...“
-
Azərbaycan kənd təsərrüfatında fəlakət göstəriciləri: Əkin sahələrinin zərəri 90% artdı
-
İşdən çıxarılan məktəb direktorlarının 20 faizi vəzifəsinə bərpa olunub - Nazir
-
Özünü “vəkil“ kimi təqdim edən Səbiyyə Panəliyevanın dələduzluğu davam edir - ŞİKAYƏT
-
Azərbaycanla Ermənistan bu məsələlərdə razılığa gəldi - Görüşün nəticələri
-
Yağış yağacaq, külək əsəcək - Sabahın havası
-
Xocalıda yaralanan şəxs: Bacımın meyitini üç gün sonra götürə bildim, qardaşım isə...
-
Generalın nömrəsini axtaran müəllimin başına oyun açdılar - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
İlham Əliyevlə Nikol Paşinyan arasındakı görüş başa çatdı - FOTO
-
“Bakı və İrəvanın sülh sazişi imzalaması regiona sabitlik gətirəcək“ - Peskov
-
Miras üstündə mübahisələrə son qoyulur? - Qanun dəyişdi, qaydalar yeniləndi
-
“Polisləri görüb qışqırmağa başladım” - Qız qaçıran 3 nəfər niyə azadlığa buraxıldı?
-
Bahalaşan və ucuzlaşan məhsullar açıqlandı - SİYAHI
-
“Atlant” sahibi ilə kürəkəni məhkəmədə üz-üzə - 14 milyon kimin cibindədir?
-
“Təxminən 20 min uşaq bağçadan kənarda qalacaq“ - Nazir
-
Zelenskidən Rusiyaya xəbərdarlıq: “Sərt reaksiya olacaq!”
-
I və IV ixtisas qrupları üzrə imtahan keçiriləcək - DİM-dən xəbərdarlıq
TOP 10
ARXİV