|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
İraqın qaranlıq gələcəyi:İŞİD-dən sonra fərqli etnik-dini qrupların savaş ehtimalı yüksəkdir - Təhlil
Tarix 05.08.17, 22:50 |
|
Bilqay Duman
“Anadolu News Agency“
İŞİD-lə mübarizə prosesi İraqda xüsusilə iki aktyoru ön plana çıxarıb və onların üstünlüyünü təmin edib: şiələr və kürdlər.
İraq mərkəzi hökumətinə bağlı güclərin İŞİD qarşısında gücsüzlüyü və bir çox bölgədən geri çəkilməsi nəticəsində kürd peşmərgələr və şiə milis qrupları təhlükəsizlik güclərinə dəstək verərək əhəmiyyətli irəliləyişi təmin edib və bu müddətdə siyasi, hərbi və inzibati zəfərlər qazanıb.
İŞİD-lə mübarizdə qazananlar
Kürdlər 2003-cü ildən sonra başda Kərkük olmaqla mübahisəli bölgələr sayılan, Mosulun şərqində azlıqların yaşadığı Tilkeyf, Hamdaniyə, Akre, Bartilla, Başika, Sincar kimi bölgələrlə yanaşı, Diyalaya bağlı Xanakın və Celevle, Səlahaddinə bağlı Tuzhurmatu kimi yaşayış məskənlərində üstünlüyə yiyələniblər.
Bu yöndə kürdlərin Ərbil, Süleymaniyyə və Duhok istisna olmaqla hədəfə aldıqları torpaqların böyük hissəsində nəzarəti ələ keçirdiyi görünür. Hətta ondan kənara çıxdıqları söylənir.
Digər tərəfdən, şiə milis qruplar da İŞİD-lə mübarizə prosesində yenidən təsirli aktyor olaraq önə çıxıblar.
İraqda şiələrin ən böyük dini avtoriteti sayılan Ayətullah Əli Sistaninin fitvası ilə ortaya çıxan şiə milis quruluşlar hakim mövqeyə gəlib. İraq mərkəzi hökumətinin nüfuzundan faydalanan bu milis qrupları, az qala, İraq daxilində siyasi-inzibati fəaliyyət imkanı qazanıb.
“Haşdi Şəabi” damı altında bir araya gətirilən bu qüvvə leqallaşdırılır. Ancaq mərkəzi hökumətin bu istiqamətdəki səylərinə baxmayaraq “Haşdi Şəabi” xaricindəki şiə milis qrupları da varlıqlarını saxlayır və öz planlarına uyğun hərəkət edirlər.
Bu vəziyyət İraq mərkəzi hökumətinin baxışında ciddi problemdir, çünki həmin təşkilatlar qeyri-rəsmidir. Onlar İŞİD-dən geri alınan bölgələrdə qarşıdurma riskini artırır və yeni qarşıdurmalara zəmin yaradırlar. Məsələn, Tuzhurmatu və Celevle olmaqla milis qruplar və peşmərgələrin qarşı-qarşıya gəldiyi sahələr olub. Önümüzdəki müddətdə hələ də İŞİD-ın əlində olan Təlafər və Havicənin azad edilməsi yönündə əməliyyatlar zamanı və bundan sonra “Haşdi Şəabi” və peşmərgələrin qarşı-qarşıya gəlmə ehtimalı da yüksəkdir.
Digər tərəfdən, “Haşdi Şəabi”nin və digər şiə milis qrupların idarə etdiyi, ya da İraq təhlükəsizlik güclərinə əməliyyat dəstəyi verdiyi sahələrdə qarşıdurmaların yaşanması ehtimalı var. Bu, daha çox sünni əhaliyə sahib Tikrit, Diyala, Ənbar kimi bölgələrə aiddir. İŞİD bu vilayətlərdən təmizlənsə də, köç edən əhalinin geri dönüşünə bağlı ciddi çətinliklər yaşanır. Eyni vəziyyət son əməliyyatla İŞİD-dən geri alınan Mosul üçün də deyilə bilər.
Milis qrupların idarə etdikləri bölgələrdə etnik tarazlığı pozduqlarına və xalqın geri dönüşünə icazə vermədiklərinə istiqamətli xəbərlər gəlir. Bu bölgələrdəki demoqrafik quruluşun qəsdən dəyişdirildiyi iddiası ortaya çıxır. Belə bir vəziyyət İŞİD-ə bənzəri terror təşkilatlarının yaranmasına səbəb olacaq. PKK və əlaqəli strukturların da güc boşluğundan faydalanaraq başda Sincar, Kərkük və Tuzhurmatu olmaqla, İraqın müxtəlif bölgələrini əldə etmə axtarışında olduğu görünür.
Qrup bölünmələri və türkmənlərin vəziyyəti
Bütün bu qarşıdurma dinamikasının mənfi təsir etdiyi başlıca iki aktyor sünnilər və türkmənlərdir. Sünni seqment onsuz da İŞİD-ə görə İraqın günah keçisi halına gətirilmiş vəziyyətdədir.
İşğal sonrası dövrdə təzyiqlərə məruz qalan və rəhbərlikdən məhrum bu seqmentdən bəzi qrupların İŞİD-ə dəstək verdiyi həqiqət olsa da, mövcud vəziyyətdə sünnilərə qarşı kütləvi cəzalandırmanın mövcudluğunu söyləmək səhv olmaz.
Digər tərəfdən, İraqın şimal-qərbindən cənub-şərqinə qədər Bağdadla paralel xətt üzərində yaşayan türkmənlər İraqda ən asan hədəf halına gətirilib.
İŞİD-lə qarşıdurma sahələrinin böyük hissəsini türkmənlərin yaşadığı bölgələr təşkil edir və bu, türkmənləri qarşıdurmaların mərkəzinə çevirib. İŞİD sonrası müddətdə də Təlafər, Tuzhurmatu, Kərkük, Celevle kimi türkmən bölgələri hakimiyyət mübarizəsinə səhnə olub. Peşmərgələrlə şiə milis qrupları, İraq Kürdüstanı Regional Rəhbərliyi (İKRR) və rəsmi Bağdad arasındakı gərginlik, məzhəbi əsaslı qarşıdurmalarla türkmənlər üçün vəziyyəti daha da çətinləşir.
İraqda qrupdaxili mübarizələr də fərqli didişmədir. Şiə milis qrupları, habelə iqtidardakı Dava Partiyası içərisindəki çatlar artıq yaxşıca diqqətə çarpır. Buna görə də post-İŞİD dövründə şiələr arasında getdikcə dərinləşən parçalanma prosesi tam ortaya çıxaracaq.
İraqı gözləyən təhlükə
Sünni kəsimdəki dağınıqlıq da davam edir. 2003-cü ildən sonrakı müddətdə sünniləri bir dam altında toplayan lider olmayıb, İŞİD faktoru bu kəsimdəki ayrışmaları dərinləşdirib. Təşkilatla birlikdə bəzi radikal qruplar İraqdakı sünnilər üçün ciddi narahatlığa yol açıb.
Kürdlər isə İKRR daxili dağınıqlıq, çəkişmə və mücərrədliyə görə ortaq cəbhə halında hərəkət etməkdə çətinlik çəkir. Məsud Bərzaninin müstəqillik referendumu addımı gözlənilməz təpki yaradıb. Gözlədiyi xarici dəstəyi təmin edə bilmədiyi üçün KDP ilə KVB rəqabəti davam edərkən, “Goran” və digər islamçı partiyaların ən azından bir hissəsi Bərzaniyə qarşı çıxır.
İŞİD-lə mübarizənin gözlənilənin əksinə, İraqdakı ayrışma, çəkişmə və qarşıdurmaları sürətləndirdiyi və dərinləşdiyi şəksizdir. Tarazlıqlar saxlanana qədər fərqli bölgələrdə fərqli qarşıdurma İraqdakı gündəmi müəyyən edəcək.
Baş naziri Heydər İbadi İŞİD-in tam məğlubiyyətinə qədər gündəmdə seçkinin olmadığını desə də, 2018-ci il İraq üçün seçki ilidir və bütün seqmentlər bu seçkilərə hazırlaşır.
Siyasi və hərbi rəqabət bir-birini körüklədikcə idarəolunmaz mühitin meydana gəlməsi qarşıdakı dövrdə İraqın üz-üzə qalacağı başlıca təhlükədir.
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 250
Analiz
Xəbərlər
-
Bakıda 21 yaşlı model faciəli şəkildə öldü - FOTO
-
“COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi Azərbaycan fəal hazırlıq prosesindədir” - İlham Əliyev
-
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi bağlandı - FOTO/VİDEO
-
Baydenin siyasətinə etiraz etdi – İstefa verdi
-
Tikilməkdə olan Laçın aeroportundan son görüntülər - VİDEO
-
NİİM əhaliyə müraciət etdi - VİDEO
-
“Fikirləşdim ki, ata-bala ikimizi də öldürəcək“ - “Cümü“yə 18 il həbs verildi
-
Hərbi gəmilər, kater və vertolyotlar Xəzərdə hərəkətə gətirildi: Möhtəşəm təlimlərdən FOTO/VİDEO
-
Xocavənddə partlayıcı vasitələr aşkar edilib: Saxlanılan var - FOTO
-
Qubada illərdir hökm sürən kanalizasiya problemi nə zaman həllini tapacaq? - VİDEO
-
Amerikalılar kütləvi şəkildə “iPhone” almaqdan imtina edirlər - SƏBƏB
-
Şəxs hansı halda orqanını başqasına verə bilər? - ARAŞDIRMA
-
Binəqədinin keçilməz yolları - VİDEO
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
TOP 10
ARXİV