![]() |
|














İmpiçment gərginliyinin Türkiyə-Amerika əlaqələrinə təsiri: 2020-ci il də Ankara üçün başağrılı keçəcək
Tarix 24.12.19, 0:57 |
|
045.jpg)
Semih İdiz
“Əl-Monitor”, 20.12.2019
Türkiyədə gözlər prezident Donald Trampın impiçmenti prosesinə yönəlib və impiçmentin gərginləşən ABŞ-Türkiyə əlaqələrinə necə təsir edəcəyi ilə bağlı suallar ortaya çıxır.
Narahatlıq impiçment prosesi nəticəsində Trampın Türkiyəni Konqresin getdikcə artan düşmən mövqeyindən qoruya bilməməsindən irəli gəlir. Çoxları bunun Türkiyənin iqtisadi və təhlükəsizlik maraqlarına mənfi təsir edəcəyini düşünür.
Son aylarda bununla əlaqədar əsas məsələlər, məsələn, Ankaranın Rusiya istehsalı olan “S-400” hava hücumundan müdafiə sistemini alması və s. də daxil olmaqla, həll edilməz qalır.
ABŞ-ın dəstəklədiyi, oktyabr ayında Suriyanın şimal-şərqində Türkiyənin “Kürd Xalq Müdafiə Birliyi”nə (YPG) qarşı başladığı hücum da pozulan əlaqələrdə daha bir problemdir.
Ankara bildirir ki, ABŞ-ın modern hava hücumundan müdafiə sistemlərinin satmaqdan imtina etməsi Rusiyaya müraciətə vadar edib. O, YPG-yə terror təşkilatı kimi baxır və müttəfiqinin Türkiyəni təhdid edən bu kürd qrupunu niyə dəstəklədiyini başa düşə bilmir.
Vaşinqton, öz növbəsində, “S-400”-ün alınmasını Ankaranın müttəfiq kimi götürdüyü öhdəliklərə qeyri-uyğun olduğunu söyləyir, çünki bu sistemlər ABŞ və NATO-nun hərbi aktivlərinə, xüsusən də “Lockheed Martin”-in “F-35” qırıcı təyyarələrinə təhlükə yaradır.
Vaşinqton Suriyadakı YPG-ni İŞİD-ə qarşı əsas müttəfiq olaraq dəstəkləməyə davam edir və dəstəkdən imtina edəcəyini bildirməyib.
Əksinə, Trampın oktyabr ayında prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana yaşıl işıq yandırması, Türkiyənin Suriyanın şimal-şərqinə təcavüzü Konqresin YPG-yə dəstəyini artırıb.
Bu arada, Ankara bu proqramda tərəfdaş olsa da, “S-400” aldığı üçün Tramp “F-35” qırıcı təyyarələrinin Türkiyəyə təhvil verilməməsini təsdiqləyib.
Senat hərbi büdcə ilə bağlı qanunvericilik aktını təsdiq etdikdən sonra Tramp qərarı imzalayıb.
Bu akt təkcə “F-35”-lərin Türkiyəyə verilməsini qadağan etmir, eyni zamanda, Rusiyanın “S-400” sistemini satın almasına görə administrasiyanı “Sanksiyalarla Mübarizə Qanunu” əsasında Ankaraya sanksiya tətbiq etməyə çağırır.
Tramp indiyə qədər bu çağırışlara müqavimət göstərib. O hətta Ankaranın “S-400”-lə bağlı mövqeyinə rəğbətini ifadə edərək, Obama administrasiyasını Türkiyəyə “Patriot” raketlərini satmaqdan imtina etməkdə günahlandırıb.
Milli Müdafiə Səlahiyyət Qanunu yunan Kiprinə silah embarqosunun şərti olaraq qaldırılmasını nəzərdə tutur. Bununla yanaşı, Rusiyadan Türkiyəyə keçən “TurkStream” təbii qaz boru kəmərinə qarşı tədbir görülməsini tələb edir.
Müdafiə ilə bağlı qanun layihəsinin qəbulundan sonra verdiyi ilk açıqlamada Türkiyə XİN Konqresin Türkiyəyə qarşı düşmənçiliyini vurğulayıb. “Bu qanun layihəsi Konqresin Türkiyənin suveren qərarlarına hörmətsizliyini göstərir. Bir daha xatırladırıq ki, təhdid və sanksiyalar dili heç vaxt Türkiyəni öz milli təhlükəsizliyini təmin etmək üçün qətiyyətli addımlardan çəkindirə bilməz. Türkiyəni hədəf alan bu təşəbbüslərə qarşı lazımi tədbirlərin görüləcəyinə heç kim şübhə etməməlidir”.
Konqresdə Türkiyəyə qarşı çirkin əhval-ruhiyyəsi son vaxtlar Nümayəndələr Palatasının və Senatın “erməni soyqırımı” ilə bağlı qətnamələri qəbul etməsi ilə də sərgilənib. Hər iki qətnamədə deyilir ki, Osmanlı türkləri Birinci Dünya müharibəsi zamanı ermənilərə qarşı soyqırımı törədiblər.
Türkiyə bu ittihamı rədd edir.
Türk analitikləri Senatda respublikaçı əksəriyyətlə Trampın vəzifəsindən uzaqlaşdırılmayacağına işarə edərək, bunun həm də Türkiyənin xeyrinə işləməyəcəyini bildiriblər.
İstanbulda yerləşən müstəqil İqtisadiyyat və Xarici Siyasət Tədqiqatları Mərkəzinin (EDAM) sədri və Brüsseldəki “Carnegie Europe”-da dəvətli alimi Sinan Ülgen inanır ki, impiçment Trampı Senatdakı respublikaçılar üçün daha mühüm fiqura çevirəcək.
“Cümhuriyet”-ə açıqlamasında Ülgen deyib: “Trampın Türkiyəyə qarşı sanksiya tələblərini qulaqardına vurması daha çətin olacaq”.
Ankaradakı hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən SETA düşüncə mərkəzinə rəhbərlik edən Burhanettin Duran Türkiyə-ABŞ əlaqələrinə dair bədbin proqnozlar verib. Duran rəsmi Anadolu Agentliyinə bildirib: “Vaşinqtonun Türkiyə siyasəti Senatın Trampın xarici siyasətinə müdaxiləsi ilə daha çox müəyyən edilir. Əvvəllər bəzi Türkiyə tərəfdarı olan konqresmen qrupları digər tərəfə keçdiyinə görə həm respublikaçılar, həm də demokratlar arasında ikitərəfli antitürk atmosferi inkişaf edib”.
O əlavə edib: “Əyləcləri işləməyən və yoxuşdan aşağı enən avtomobil kimi, ikitərəfli əlaqələrə zərər verəcək qəzaya doğru gedirik”.
ABŞ üçün strateji əhəmiyyətindən istifadə edərək Türkiyə Ağ Ev, Pentaqon, Dövlət Departamenti və dost respublikaçı Konqres üzvlərinin dəstəyi ilə on illər boyu “erməni soyqırımı” qətnamələrini və digər antitürk hərəkətlərini qarşısını ala bilib.
Artıq belə deyil.
Ankara bu cür qətnamələrin ləğvi üçün “Bnai Brith” kimi ABŞ-dakı nüfuzlu yəhudi qruplarına arxalanıb. Ərdoğanın İsrailə qarşı şifahi hücumları və HƏMAS-a davamlı dəstəyi ilə Türkiyə özünə dəstəyi itirib.
Bu gün yalnız Ərdoğanın Trampla qurduğu xüsusi münasibətlər Ağ Evdən dəstəyə ümid verə bilər. Mövcud inkişaflar həmin dəstəyin də getdikcə azalmağa başladığını göstərir.
Birgə qələmə alınmış məqalədə istefada olan Türkiyə səfirləri Əli Tuygan və Yusuf Buluc yalnız Trampın dəstəyinə arxalanmanın riskli olduğunu vurğulayıblar. “ABŞ-Türkiyə münasibətlərini yalnız cənab Trampın əlində saxlama, digər güc mərkəzlərinə etinasızlıq etmə, Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyini siyasət və qərar qəbul etmə prosesindən kənarlaşdırma və onun peşəkar / institusional məsləhətlərinə məhəl qoymama bizi bu vəziyyətə gətirdi – indi özümüzü tapacağımız yerin sonuna”.
Vaşinqtonun təzyiqlərinə baxmayaraq, Ankara iki ölkə arasında gərginliyə səbəb olan məsələlərdə güzəştə getməkdən imtina edir və əvəzində qisas alacağı ilə hədələyir.
Dekabrın 15-də televiziya müsahibəsində Ərdoğan Türkiyənin ABŞ-ın on illərdir istifadə etdiyi və taktiki nüvə silahları saxladığı strateji İncirlik hava bazasını bağlaya biləcəyi xəbərdarlığı edib.
Ərdoğan, eyni zamanda, rəsmi olaraq NATO-nun aktivi olan Türkiyənin şərqindəki Kürecikdə inkişaf etmiş radar bazasını bağlamaqla hədələyib.
ABŞ-ın müdafiə naziri Mark Esper türkiyəli vəzifədaşı Hülusi Akardan Ərdoğanın söylədikləri ilə bağlı izahat istəyəcəyini söyləyib.
Politoloq Murat Yetkin Vaşinqtonun 2018-ci ildə Türkiyənin iqtisadiyyatına zərər verə biləcək gücünü necə nümayiş etdirdiyini xatırladıb: Tramp terror fəaliyyətində ittiham olunan amerikalı pastor Endrü Bransonu sərbəst buraxmaqdan imtina etdiyinə görə Ankaraya qarşı sanksiya elan edib.
2019-cu ilin yanvar ayında Suriyadakı kürdlərə hücum edəcəyi təqdirdə, Tramp “Twitter” vasitəsilə “Türkiyənin iqtisadiyyatını viran edəcəyi” ilə hədələyib.
Hər iki inkişaf türk lirəsini dollara qarşı zəiflədib.
Çoxları bu təhdidə əsasən, Ankaranın Vaşinqtonla münasibətlərində yalnız Trampa güvənmənin nə qədər riskli olduğuna işarə edir.
Murat Yetkin öz bloqunda yazıb: “2018-ci ildə Trampın Türkiyə iqtisadiyyatına vurduğu ziyan hələ də yaddaşlarda təzədir. Türkiyənin maliyyə sisteminə qarşı sanksiyalar düşüncəsi ölkənin iqtisadi mərkəzi olan İstanbulda və Ankarada yuxusuz gecələrə səbəb olur”.
Ərdoğanın ABŞ-ı İncirlik və Kurecik bazalarından qovma təhdidi nisbi sabitlik dövründən sonra dərhal türk lirəsini dollara qarşı daha da zəiflədib.
Adının açıqlanmaması şərti ilə “əl-Monitor”-a danışan bir Qərb diplomatının sözlərinə görə, Vaşinqton Türkiyədəki hərbi mövcudluğunu qorumaq üçün sona qədər səy göstərəcək.
“Bununla birlikdə Amerika siyasətçiləri sadəlövh deyil və fövqəladə planlar hazırlamaq məcburiyyətindədirlər”.
O, Vaşinqtonun Qətərdəki hərbi obyektlərini genişləndirdiyini, Rumıniya, Bolqarıstan və Yunanıstan kimi regional ölkələrdə varlığını artırmağa çalışdığına işarə edib.
Diplomat deyib: “Kürecik bazasının bağlanması Türkiyənin NATO-ya qarşı zərbəsi olacaq, çünki bu, NATO bazasıdır. Ankaranın bu problemi çözəcəyi şübhə doğurur”.
Türkiyə-Amerika əlaqələri, Trampın yenidən seçkiyə qoşulacağı və Türkiyəyə daha az vaxt ayıracağı 2020-ci ildə daha gərgin qalacaq.
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 223
Analiz
Xəbərlər
-
Saxlanılan Rusiya vətəndaşları barəsində həbs qətimkan tədbiri seçildi - FOTOLAR
-
İkinci əl Çin avtomobili alarkən nələrə diqqət edilməlidir? - VİDEO
-
Kimya müəllimləri sertifikasiyanın nəticələrindən narazıdırlar - VİDEO
-
Hökumət vergi güzəştini sona çatdırır? - “Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik layihəsi artıq hazırdır“
-
Mutvali Şıxlinskinin niyə saxlanıldığı məlum oldu - İllər öncə qətlə yetirilən şəxs onun müavini olub
-
“Anti-Azərbaycan kampaniyası 600-ə yaxın hesabdan aparılır“ - Milli Məclis
-
Sahib Məmmədovun müşaviri və yaxın qohumu xaricə hansı vəsaitlə gedir? - İLGİNC İTTİHAM
-
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diasporunun lideri və oğlu belə saxlanıldı - VİDEO
-
“AZERİŞIQ” ASC-də açıq TENDERLER niyə GİZLİ şəkildə keçirilir…..
-
Özbəkistan Prezidenti Azərbaycana dövlət səfəri edəcək - Bu tarixdə
-
Voronejdə azərbaycanlı iş adamı həbs edildi - VİDEO
-
Ruben Vardanyan hakim qarşısında - Məhkəmə prosesi
-
Zelenski İlham Əliyevə zəng etdi: Ukrayna Azərbaycana həmrəyliyini ifadə etdi
-
“Evə dünyanın xərcini çəkib təmir etdirmişik...” - 1 evi 2 nəfərə satan MTK rəhbərinin məhkəməsi
-
“Dəniz” Hospitalında estetik əməliyyat üçün qızılları girov alındı…- Şikayət
-
“Bakı Yem Fabriki“ndə maliyyə böhranı: Vergi borcu yarım milyona yaxınlaşır
-
“O, futbol tarixinin ən böyük məşqçisidir“ - Yürgen Klopp
-
“İşğal Azərbaycana 150 milyard ABŞ dolları dəyərində ziyan vurub“ - Samir Şərifov
-
“Ege Hospital“ qaydaları pozdu - Maliyyə sanksiyası tətbiq olundu
-
AZAL təyyarəsini vuran rus zabitinin etirafları - Sensasion iddia + Səs yazısı
-
“Sputnik Azərbaycan“ işi üzrə saxlanılanlar 4 aylıq həbs edildi - Məhkəmədən qərar
-
Həftə sonunadək yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Rəsmi Bakıdan Rusiyaya:“Daxili işlərimizə qarışmayın!”
-
Pakistanda hökumət binasına və banklara hücum - Ölənlər var
-
İlqar Mustafayev bu şəxslərlə əlbir imiş - 12 milyonluq cinayət
-
Bu ilin birinci yarısında Azərbyacanda neçə nəfər qızılcaya yoluxub? - RƏSMİ
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Nazir Mərkəz direktorunu işdən çıxardı - Yeni təyinat
-
Bir sıra birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edildi - SİYAHI
-
Miqrasiya Xidmətindən əcnəbilərə xəbərdarlıq - 31 iyula kimi vaxtınız var
-
İlahə İlyasovanın direktoru olduğu “T-Finans LTD” MMC-nin rəhbəri Minayə Həmidova haqqında məhkəmə qərarı
-
Fərid Əsgərova general-mayor rütbəsi verildi - Sərəncam
-
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstələr ələ keçdi: Narkotik tranziti, onlayn dələduzluq...
-
Kinostudiyanın ərazisində təmizləmə işləri aparılır - Birgə məlumat
-
2300-dən çox müəllim işdən çıxarılıb - RƏSMİ
-
Rusiyadan gətirilən məhsullar Azərbaycanda məhv edildi - Fotolar
-
Tərlan Əhmədzadə işdən çıxarılır - Vəzifəsindən kənarlaşdırıldı, məzuniyyətə göndərildi
-
Yasamal rayonunda qanunsuz tikinti: “Kəpəz“ MTK yenidən işə başlayıb?
-
“Sputnik Azərbaycan“ bağlı işdə yenilik - 7 nəfər saxlanıldı
-
“Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə olunmasına dair rəsmi məlumat yoxdur“ - Səfir
-
Daha iki nəfər batdı - Birinin 91, digərinin 17 yaşı var... (VİDEO)
-
MY SHOPS”un satış müdirindən dələduzluq - 50 ədəd “Playstation” sifariş verib...
-
Baş Prokurorluqda cinayət işi açıldı - Rusiyada öldürülən azərbaycanlılarla bağlı
-
Yağış, leysan, dolu, 32 dərəcə isti - Sabahın havası
-
Sabiq diplomat hakim qarşısına çıxarılır - DTX tərəfindən saxlanılmışdı
-
Beyləqanda qanvermə aksiyası keçirildi - Fotolar
-
“Pulu Vasif Talıbovun oğlunun sürücüsünə verirdim” - Rəisdən ŞOK AÇIQLAMA
-
Səfərov qardaşlarının ölümü ilə bağlı ekspertiza nəticələri açıqlandı - VİDEO
-
Lənkəran şəhərində qanunsuz obyekt inşa edilir? - Açıqlama/FOTO
-
700 balın sirri: Niyə maksimum nəticə yoxdur?
-
Məsud Pezeşkian Xankəndiyə səfər edəcək - Bu tarixdə
-
Nohurqışlaqda meşədə köməksiz qalan şəxs xilas olundu - VİDEO
-
Azərbaycan səfiri Rusiya XİN-ə getdi - VİDEO
-
Səfərov qardaşları dəfn olundu - Fotolar
-
DTX əməliyyat keçirdi: Dövlətə xəyanət edən tutuldu
-
Lökbatanda beton zavodundan şikayət - VİDEO
-
Baş direktor vəzifədən azad edildi - Yeni təyinat
-
Azərbaycanda avro bahalaşdı - 4 ildən sonra
-
“Rusiya tərəfinin uydurduğu xəbər cəfəngiyyatdır“ - Seyfəddin Hüseynli
-
Tramp fərman imzaladı - Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edildi
-
Bu gündən sosial müavinətlər və təqaüdlər artırılır - Fərman qüvvəyə minir
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
“Azərbaycan xalqına bir daha təşəkkürümü bildirmək istəyirəm“ - Ərdoğan
-
Mədəniyyət sektorunda yeni vergi güzəştlərinin tətbiqinə başlanılır - VİDEO
-
Uitkoff İranla müzakirələri davam etdirir - Ağ Ev
-
“NATO sammiti Ankarada keçiriləcək” - Ərdoğan
-
Arkadi Qukasyandan yeni ETİRAFLAR
-
İyulun 1-dən artırılan bəzi sosial müavinətlər nə qədər olacaq? - VİDEO
-
Hacı Zeynalabdin Tağıyev qəsəbəsində kanalizasiya problemi - VİDEO
-
Bu şəxslərə yeni mənzillər veriləcək - RƏSMİ
-
ABŞ və İsrailin İrana qarşı addımları bütün regionu təhlükəyə atıb - Pakistan XİN
-
Gömrükdə rüşvət qalmaqalı - Sabiq rəis 834 maşını ölkəyə necə keçirib?
-
Yekaterinburqda öldürülən azərbaycanlıların nəşi Vətənə gətirilib - VİDEO
-
Tələbələr üçün xoş xəbər: Müraciət vaxtı artırıldı
-
Deputatlar bu qanunlara dəyişiklik edəcək - SİYAHI
-
Fransanın radioaktiv tullantıları Azərbaycan sərhədində? - Xəzər üçün təhlükə
-
Azərbaycanda şok OLAY: 5 aylıq hamilə ola-ola başqasına ərə getdi - VİDEO
-
“Sputnik Azərbaycan”ın ofisində saxlanılanlar kimdir? - ADLAR
-
“Excelsior Hotel”də baş direktorla menecer arasında nə baş verir?
-
Bəylər Eyyubovun yerinə gələn Fərid Əsgərov kimdir? - DOSYE
-
“Kremlin yeni strateji hədəfi Odessadır“ - “Financial Times”
-
DİN-dən “Sputnik-Azərbaycan“dakı əməliyyatla bağlı açıqlama
-
Ərdoğan və Ersin Tatar Bakıya gəlir - Bu tarixdə
-
Bəylər Eyyubov vəzifədən azad edildi - Yerinə təyinat oldu
-
İyul ayında hava necə olacaq? - Aylıq proqnoz
-
Rusiya agentləri “Sputnik Azərbaycan“dan belə çıxarıldı - VİDEO
-
Elariz Məmmədoğlunun qızı məhkəmədə ifadə verdi - Milyonluq qalmaqallı iş üzrə
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
“İran komandirləri yoxa çıxıblar” - “Washington Post“
-
Salyanda dəhşətli cinayət: gecəyarısı arvadını xəyanətdə günahlandırdı, sonra isə...
-
Həbs edilən şəxs Namiq Abdullayevin adından necə istifadə edib? - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
“Cəlal Harutyunyana general-leytenant rütbəsini Sarkisyan verib“ - Arayik Harutyunyan
-
“Veysəloğlu”nun elan etdiyi “Qida Təhlükəsizliyi Ayı” çərçivəsində növbəti məhsuldar görüş AQİSA ilə keçirildi - FOTOLAR
-
“Türk vətəndaşı olmağı çox istərdim” - Montello ilə yeni müqavilə bağlanılıb
-
Qohum nikahların qarşısı necə alınacaq? - Nazirlikdən açıqlama
-
İran “Starlink“ə qadağa qoydu: İstifadə edənləri həbs gözləyir
-
Bakıda 400 nəfərin gizlənə biləcəyi yeraltı bunker: Harda yerləşir?
-
"QayMaq Premium Qida" şirkətinin kərə yağından sellofan çıxıb - Video
-
Sabahdan məktəbli formalarının qiyməti aşağı düşür - CƏDVƏL
-
Prezidentdən Fikrət Məmmədovla bağlı - Sərəncam
-
“TikTok” üçün çox varlı alıcılarımız var” - Tramp
-
Hərbi prokuror bayram günləri sərhədlərdə - FOTOLAR
-
Şuşa və Xankəndiyə səfərlər müvəqqəti dayandırılır - Səbəb açıqlandı
-
Vilayət Eyvazov Astarada vətəndaş qəbulu keçirəcək - Bu tarixdə
-
Cümşüdün batdığı kanal bu qurumun balansında olub - Baş Prokurorluğun məlumatı
-
“Sputnik-Azərbaycan” agentliyinin ofisində əməliyyat keçirilir
-
Azərbaycan İsrailə neft satışını dayandırıb - İxracın 95 faizi Avropa bazarlarına yönəldilib
-
Bakıda orta aylıq əməkhaqqı 1386 manatdır - Rəsmi
-
Çimərliklərdəki istirahət məkanlarında qiymətlə - VİDEO
-
“Ermənistanda kilsəyə yönələn hücumlar narahatlıq doğurur“ - Lavrov
-
Həyət evlərində qalanlar həşəratlara qarşı bu dərmanlardan istifadə etsinlər - VİDEO
-
Şamaxıda kişi qətlə yetirildi - 31 yaşlı kürəkəni tutuldu
-
Rusiya bu istiqamətdə 50 min hərbçi toplayıb - Ukraynanın işi çətindir
-
“Dedilər işə düzəlmək üçün 5 min manat pul lazımdır“ - Məhkəmə işi
-
Sabahdan bu sosial müavinətlər və Prezident təqaüdləri artırılacaq - SİYAHI
-
“İranın gizli nüvə obyekti ola bilər” – Tramp
-
Azərbaycanda bu şəxslərin nikahı qadağan ediləcək - Sabahdan
-
Qeyri-iş günü bir də dörd aydan sonra olacaq - TARİX
-
Maştağada kanalda antisanitar vəziyyət - VİDEO
-
Az maaş, çox tələb: Gənclər niyə iş tapa bilmirlər?
TOP 10
ARXİV