![]() |
|














ABŞ-ın “ÇİN SƏDDİ”ni dağıdan silahı… – Koronavirus Çin iqtisadiyyatını çökdürür
Tarix 04.02.20, 16:52 |
|
803.jpg)
Ərgün Dilər
“Takvim”, Türkiyə, 01 fevral 2020-ci il
Həmişə yazdım: “İçində olduğumuz dövr III Dünya Müharibəsidir”. Amma bəziləri anlamaqda çətinlik çəkir. Çünki müharibə sözünü eşidən kimi, ordular, generallar, toplar, tanklar, tüfənglər gözləyirlər. Bunlar tarixdə oldu. Amma dünya artıq köhnə dünya deyil.
Bir cib telefonu ilə həyatımızın necə dəyişdiyini unutmayaq. 10-15 il öncə biri bizə “dünyanın o biri ucundakı yaxınlarınızla görüntülü danışacaqsınız” desəydi, gülərdik. Təklif edənə də “dəli” deyərdik.
Həyat dəyişincə, müharibə anlayışı da, idarəçiliyi də dəyişdi. Buna qarşı durmaq mümkün deyildi. İstəyirsiniz, daxildən baxın, Oslo danışıqlarının mətbuata sızmasını, MİT əməkdaşlarının həbsinin istənməsini, 17-25 Dekabr əməliyyatlarını, Gəzi parkı hadisələrini, 15 İyulu dəyərləndirin. İstəyirsiniz, xaricdən nəzər salın, “Brexit”i, “Boeing” faciələrini, Le Mezuryenin öldürülməsini, Süleymaniyə qarşı sui-qəsdi, Səudiyyədəki saraydaxili çevrilişi, ARAMCO-nun PUA ilə vurulmasını analiz edin. Məsələ çoxdur. İstədiyiniz yerdən başlaya bilərsiniz. Amma mən “təpədən baxaq” deyirəm.
Uzun illər ərzində ikiqütblü dünyada yaşadıq. Bu, ABŞ-ın Avropa, Asiya və Afrikada yeganə güc olması üçün diqqətlə hazırlanmış bir plan idi. Amma daxildə bunu anlayan çox az idi. Gənclərimizi itirirdik, düşmənçilik zirvəyə yüksəlmişdi. Nəticədə itirən Türkiyə olurdu.
Güc balansı haqqında azacıq bilgisi olan biri belə, SSRİ-nin heç bir məsələdə ABŞ-la qarşı-qarşıya gəlməyəcəyini anlayardı. Biz də yanıldıq, dünya da. Ancaq oyunun ssenarisi gözəl yazılmışdı. Hər ölkə, hər lider öz rolunu oynayırdı.
ABŞ-ın 3 qitədəki gücü istənilən səviyyəyə gəlincə, planın ikinci mərhələsinə keçildi. Bir səhər oyanıb gördük ki, SSRİ çatlayır, dağılır. Qarbaçov gəldi, bu işi gördü və kənara çəkildi. SSRİ dağıdıldı. Superdövlət olan ABŞ-ın qarşısına da Rusiya çıxarıldı. Keçirdiyi 100 matçın 100-ünü də udan ağır çəkili boks çempionunun qarşısında artıq 100 matçın 80-ni uduzan yüngül çəkili Rusiya vardı. Təbii, ABŞ məhdud gücü olan Rusiyanı geridə qoydu. Dağılan SSRİ-dən çıxan Litva, Estoniya, Latviya, Moldova, Belarus, Ukrayna, Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan və Türkmənistanda ABŞ bayraqları görməyə başladıq.
Xüsusilə Orta Asiyada Türkiyənin gücündən istifadə edən ABŞ bu gün ölkəsində qoruduğu, terrorda ittiham edilən Fətullah Gülənin məktəblərilə bu ölkələri ələ keçirdi. Xatırlayırsınızsa, FETO daima Orta Asiyanı hədəf seçərdi. Bütün məktəblər indiki “İpək yolu”nun üzərində idi. Məncə, biz yenə yatırdıq.
MKİ ssenariləşdirir, FETO və heyəti də Orta Asiyanı Türkiyə və islam vasitəsilə Vaşinqtona bağlayırdı. Bu ölkələrdəki liderlər hər bir qərarı vermədən öncə Vaşinqtona zəng edirdilər. Plan böyük uğur gətirirdi. Biz bilməsək də, FETO-nun yeni hədəfi Çin olmuşdu. 15 İyul çevriliş cəhdinə qədər FETO Çində çox güclü idi. Siyasi Büroda belə, 4 FETO üzvü var idi. Ancaq 15 İyul Çini oyatdı. 3 Siyasi Büro üzvü artıq həyatda deyildi… 24 adamlıq heyətdə, əlbəttə, 3 üzvün olması çox önəmli idi. ABŞ-ın ticarət sahəsində Çinə girməsini təmin edən çinlilər FETO-nun daxilində idilər. Eyni zolaqda hərəkət edirdilər. Ssenari rahat işləyirdi. Hədəf bəlli idi. Hər kəs öz üzərinə düşəni edirdi.
Bu 3 Siyasi Büro üzvünün yüksəlməsini təmin edən şəxs də, əslində, tanış bir adam – qısa müddət öncə həbs edilən İnterpolun çinli rəhbəri Men Hunvey idi.
Men Hunvey, FETO-nun Çində güclənməsini təmin edirdi. Gizli tapşırığı bu idi. 2004-cü ildə Çin kəşfiyyatı hesabat verdikdən sonra Men Hunvey izlənilməyə başlandı. Həbs edilənədək Çində çox önəmli işlərə imza atdı. Men Hunveyin həbsdə çox qalmamasının səbəbi Gülənlə əlaqədə olan Siyasi Büro üzvlərini ifşa etməsi idi.
Sonra önü açıldı. Ancaq ABŞ hələ də Men Hunveydən ümidini kəsməmişdi. İnterpolun rəhbərliyinə gətirilməsi də təsadüfi deyildi. Ancaq nəticədə Men Hunvey yenə həbsə girdi və Çində etiraf edəcəyi bir məsələ də qalmamışdı. Vaşinqton Pekini itirirdi. Dəfələrlə yazdığım da bu idi.
Savaş iki böyük güc arasında gedirdi. ABŞ dünyada özünə belə bir ciddi rəqibin olmasını istəmirdi. “İpək yolu” ilə başlayan proses SSRİ-dən çox böyük olan bir supergücün yaranması qayğısına səbəb olurdu. ABŞ-da hər kəs qapalı qapılar arxasında bu məsələ ilə məşğul idi.
Dəfələrlə həmlə edildi. Çinin ABŞ-ın nəzarətində böyüməsi üçün hər addım atıldı. Çin ABŞ-la birbaşa qarşı-qarşıya gəlmirdi, lakin öz xəttini genişləndirirdi. Məncə, sıxıntıya səbəb olan da bu idi. Dünyaya çılpaq gözlə baxdıqda belə, hər yerdə Çini görmək heç də çətin deyildi. Çin böyüyürdü. ABŞ şirkətləri də Çinin böyüməsinə yardımçı olurdu. ABŞ üçün problemin ilk halqası da bu idi.
“Apple”, “Google”, “Amazon”, “KFC”, “Taco Bell”, “GM”, “Nike”, “Fed Ex”, “UPS”, “Starbucks”, “Burger King”, “McDonald’s” kimi, 100-dən çox ABŞ şirkəti Çini böyüdürdü. Ancaq Çin ABŞ sayəsində böyüdüyünü unudurdu. Çin, Səudiyyə Ərəbistanında ARAMCO-ya ortaqlıq təklif edir, Rusiya və İranla yaxın təmasını davam etdirir, Avropada, ələlxüsus Afrikada çox güclənirdi.
ABŞ Prezidenti Donald Trampın hərəkətə keçməsilə Çinin böyüməsinin əngəllənəcəyi anlaşıldı. Tramp bunu istəyərək etməsə də, “dərin Amerika” böyük təzyiq edirdi. Doğrusu, etməsəydi, orada otura bilməzdi.
ABŞ, Çinlə ticarətdə gömrük rüsumlarını artırır, öz şirkətlərinə “Ölkənizə dönün!” çağırışı edirdi. ABŞ, az da olsa, öz istədiyini alırdı. Ancaq Çin yenə də geri addım atmır, İngiltərə ilə ortaqlığını gücləndirərək, “İpək yolu”nu genişləndirirdi.
Sonra Çinin Aralıq dənizi xəyalı ortaya çıxdı. İngiltərə ilə birlikdə Aralıq dənizində olmaq istəyən Çin Vaşinqtonun “qırmızı xətt”ini keçmişdi. Vaşinqtonu bir az təqib edən biri belə, bunu anlamaqda çətinlik çəkməzdi. Çində yaşayan güclü şəxslərlə ABŞ-ın dərinliklərinə enə bilən bəzi adamlar Vaşinqtondan böyük bir həmlə gözləyirdi.
Gözlənilən həmlənin gəlib-gəlmədiyi məlum deyil, ancaq koronavirus Çini bitirir. Çin iqtisadiyyatının 60%-ini təşkil edən xidmət sektorunun çox böyük bölümü bitmək üzrədir. Bəzilərinə görə, 1 trilyon, “Wall Street”-ə görəsə, 3 trilyon dollarlıq itkinin olacağı proqnozlaşdırılır. 3 trilyon dollarlıq itkinin hamısı Çinə aid olmasa da, ABŞ şirkətləri yeni marşurutlarını cızmağa başladılar. Bir-bir ölkədən çıxma qərarı aldılar. “Starbucks” Çindəki 4 300 kafesindən 2 minini qapatdı. Bir neçə həftə içində hamısını qapada bilər. “Apple” kimi şirkətlər də Çindən çıxmaq haqqında qərar aldılar, sadəcə rəsmi açıqlama vermədilər.
Koronavirus dünyanın ən təhlükəli silahıdırmı? Bilmirik, amma görünüşə görə, elədir. Çində dövləti idarə edənlər və ya pərdə arxasında olanlar belə, çökməni görürlər. Çin çox böyük sıxıntı içindədir. Fəlakət gəlirmi? İndidən bilə bilmərik, ancaq hazırda virusun öhdəsindən gəlinəcəyilə bağlı bir ehtimal yoxdur.
Həyat, təbii, iqtisadiyyat da durdu. Neftin qiyməti 20 dollara yaxın düşdü. Çünki istehsal yoxdur.
Çin nə “İpək yolu”nu təslim etdi, nə də ortaqlıq istədi. Gedən mübarizə bunun nəticəsidir. Koronavirus, bəlkə də, bir neçə həftə sonra unudula bilər, lakin Çində təsiri əsla unudulmaz. Dünyada da…
Gözlə görünməyən bir virusla böyük bir dövlətin batırılması masa üzərindədir. Alın, bu da sizə müharibə…
Dəfələrlə yazdım ki, 2020-ci il başqa illərə bənzəməyəcək. Bənzəyirmi?
Qeyd: Papa, yanvar ayının ilk günü Müqəddəs Pyotr meydanında bir qadının əlini sərt şəkildə çəkməsinə reaksiya verdi. O səhnə dünyada gündəlik mövzusu oldu. Yaxşı, bəs o qadın haralı idi? Hesab edilir ki, o da Vuhandandır (koronavirusun yayıldığı şəhərdən – tərc.).
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 454
Analiz
Xəbərlər
-
Qeydiyyatdan keçmədən də Qarabağa gedə bilərsiz - Bu dəfə 5 gün
-
Abşeronda şok hadisə:Oğul anasını yandıraraq öldürdü - VİDEO
-
“İplik“ fabrikindən 10 minlik oğurluq - Gözətçilər saxlanıldı
-
Sabah bu ərazilərdə 4 saat işıq olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
“Bu müharibədə diplomatiya tükənib” - Merts məyusdur
-
Azərbaycanda neçə nikah müqaviləsi bağlanıb?
-
Usta Natiq birdən-birə necə “vəzifəli şəxs” olub? - TƏFƏRRÜAT
-
Sabah bəzi rayonlarda şimşək çaxacaq, dolu düşəcək - Xəbərdarlıq
-
“Türkiyədə prezident seçkiləri 2028-ci ildə keçiriləcək“ - Ərdoğan
-
Bakıda ŞOK cinayət - 13 yaşlı qızın intim videolarını yaydı, həbs edildi
-
Prezident İlham Əliyev BƏƏ lideri ilə görüşdü - Fotolar
-
Avropada on gündə 2300 nəfər dünyasını dəyişib - İstilərə görə
-
Bu kəndlərdəki evlər təmir olunacaq - 30 milyona yaxın vəsait ayrıldı
-
Ərdoğandan İmamoğlu ilə bağlı təklifə reaksiya - “Xeyirli olar...”
-
Xətai MKTB-nin rəisi Fəxrəddin Məmmədov xidmətçilərin maaşını kəsir? - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Bu şəhərin bir hissəsi qazsız qalacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Həmin mikroavtobus qeyri-qanuni sərnişindaşıma ilə məşğul olub - AYNA
-
“Nar” regionlarda təhsilə dəstəyini davam etdirir - FOTOLAR
-
Bakıda kuryerlər qiymətlərdən narazıdır - VİDEO
-
“Saxlanılan Rusiya vətəndaşları ilə bağlı Bakı ilə təmasdayıq“ - Zaxarova
-
“Pakistan Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinin imicini məhv edib“ - HHQ komandanı
-
“Mado”da uşağıma yemək aldım, içindən çıxana baxın” - FOTO
-
Sabah dəhşətli isti olacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
İlham Əliyevin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə səfəri başladı - FOTO
-
Beyləqanda müasir ət kəsim məntəqəsinin açılışı oldu - Fotolar
-
“Öz tantuni”də hadisə - Xadimə aşpazın qızılını oğurladı
-
AzTV-nin tender ləğv olundu - 440 min manatlıq...
-
Rəsmi Bakıdan İranın Ermənistandakı səfirinə sərt CAVAB
-
Qazax İcra Hakimiyyətində yoxlama: Pozuntular aşkarlandı
-
Tramp Moskva və Pekini bomalaqla hədələyib - Səs yazısı yayılıb + VİDEO
-
Azərbaycanda ən çox boşanma halları bu rayondadır - STATİSTİKA
-
İstehlak kreditləri bazarı - böyük məbləğlər, yüksək faizlər
-
Öcalandan 26 il sonra ilk videomüraciət: “Silahı yerə qoyun“
-
Azərbaycanda yeni SES-lər tikiləcək - 55,2 milyon xərclənəcək
-
“Bu, qiymət artımı deyil, xərcləri əhali arasında düzgün bölməkdir” - VİDEO
-
Sabah İlham Əliyevlə Paşinyan arasında görüş keçiriləcək - Əbu-Dabidə
-
Yol polisi bu sürücülərə xəbərdarlıq etdi - VİDEO
-
Pensiyalar ayın neçəsi veriləcək? - DSMF-dən açıqlama
-
Azərbaycanla Qazaxıstan birgə PUA təlimi keçir - VİDEO
-
Əczaçılıq məhsulları üzrə xərclərimizdə kəskin artım nə ilə bağlıdır? - Açıqlama
-
Mərkəzdən kənarda 1400 manata kirayə mənzillər... - Qiymətlər niyə bahadır?
-
Azərbaycanda onkoloji xəstələrinin sayı kəskin artıb - RƏSMİ
-
Torpaq üzərindəki hüquqların qeydiyyat qaydaları DƏYİŞİR
-
Skuter, moped və velosiped sürücülərinə xəbərdarlıq
-
Milli Məclisin növbəti iclasının gündəliyi: 13 məsələ müzakirə olunacaq
-
Daha 28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qaytarıldı - Açıqlama
-
Paraşütlə qayaya çırpılaraq həlak olan Nuranə ilə bağlı daha bir fakt - VİDEO
-
Ağdam-Füzuli yolunda mikroavtobus aşdı - 20 yaralı var
-
Qarpızlar sahələrdə qaldı - Yerində 5- 10 qəpiyə təklif olunur (VİDEO)
-
ABŞ Ukraynaya dəstəyini davam etdirəcək - Dövlət Departamenti
-
Çempionlar Liqasında yeni mövsüm başladı - NƏTİCƏLƏR
-
Nizami rayonunda uşaqların oyun meydançasını parkinqə çeviriblər - VİDEO
-
Monika Belluççi məşhur jurnalın üz qabığında - Fotolar
-
Azərbaycan klublarının yay transferləri: Kim gəlir, kim gedir?
-
Ceyhun Bayramovla Pakistanlı həmkarı arasında telefonla danışığı olub - Müzakirə
-
“Demişdi ki, şah damarıma bıçaq soxaraq məni öldürəcək” - Namus, yoxsa mülk davası?
-
Həbsxanada atalığının zorladığı azyaşlı sığınacağa yerləşdirilib - Dövlət Komitəsi
-
Avropa 1940-cı illərdən bəri ən böyük təhdidlərlə üz-üzədir - Danimarka Baş naziri
-
Sabiq deputat Fəzail Ağamalı dələduzluqda ittiham olunur - Özü isə deyir ki...
-
Boşananlar niyə sistemdə evli kimi görünür? - AÇIQLAMA
-
Azərbaycan və Rusiya Fövqəladə Hallar nazirlikləri arasında fəaliyyət planı imzalanıb - FOTO
-
Zərərçəkənlər danışdı - Vardanyanın məhkəməsi
-
Pərvin barmağındakı üzükdən danışdı: “Bitən bitdi, gedən getdi”
-
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü - FOTO
-
Bakıda qadının evindən 10 kq narkotik aşkarlandı - VİDEO
-
“Xəbər bizi son dərəcə sarsıtdı“ - İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi
-
Nəsimi rayonu “Köhnə Təzə Bazar” da qanunsuz tikinti aparılır? - VİDEO
-
Müharibə vaxtı qonşu ölkələrin İsraillə hərbi əməkdaşlığı təsdiqlənməyib - Pezeşkian
-
Prezident İldırım Vəliyevə ali xüsusi rütbə verdi - Sərəncam
-
Ərdoğan Nəriman Cəlal və ailəsi ilə görüşdü - Fotolar
-
Bu şəxslərə diplomatik rütbələr verildi - SİYAHI
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Əməliyyat zamanı canlı yayım açan həkim barəsində araşdırma başlanılacaq - RƏSMİ
-
Bu rayonda 20 mindən artıq abonent qazsız qalacaq - Xəbərdarlıq
-
“Qapalı Mədəniyyət Evi, açıq bazar: Fəridə Babayeva işəgötürmə adıyla kimləri aldadıb?
-
Azərbaycanda suçiçəyinə yoluxma sayı artıb - RƏSMİ
-
14 il “iş“ almış şəxsi “azad etdirmək“ istədi, özü 2 il “iş“ aldı - Dələduzluq
-
Borclunun qazı nə vaxt dayandırıla bilər? - Yeni qanun hazırlanır
-
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” adlı konfrans keçirilib - FOTOLAR
-
Yuyucu toz yerinə duz satılır? - Azad İstehlakçılar Birliyi araşdırma tələb edir
-
Trampdan Almaniyaya təklif: “Ukraynaya “Patriot” göndərin“
-
Bu şagirdlərə pulsuz məktəbli formaları veriləcək - Müqavilə
-
“Eurohome”da yerləşən “Keşlə” bazarında yararsız balıq məhsulları satılırmış - FOTOLAR
-
“Rusiya hazırdır, Ukraynanın cavabını gözləyirik” - Hakan Fidan
-
Vaxtından əvvəl pensiyaya çıxmaq istəyən rəisin başına iş gəldi - 14 300 manat vermişdi
-
Qarabağa səfərlərlə bağlı icazə prosedurları sadələşdirilir - Müddət 5 gün oldu
-
Texasda ştatında daşqın - Ölənlərin sayı 100-ü ötüb
-
Yeni şəxsiyyət vəsiqəsini almaq məcburidir? - Deputatlar açıqladı
-
Sabah yağış yağacaq - Çimərliklərdə temperatur necə olacaq?
-
Evimiz və ofislərimiz xaricdən izlənirmiş - DTX mühüm əməliyyat keçirdi
-
“Mən ləyaqətli ölümdən və ya şəhidlikdən qorxmuram“ - Məsud Pezeşkian
-
Azərbaycanda qaz və işıqla bağlı aylıq sabit tariflər - 1 manatı aşmayacaq
-
Bakıda magistral kəmər yenilənir - Su kəsiləcək
-
Parlament Naxçıvan Konstitusiyasına dəyişiklikləri QƏBUL EDİB
-
Tanınmış azərbaycanlı bəstəkar Türkiyədə buna görə ölübmüş - TƏFƏRRÜAT
-
Erməni kilsəsinin “azad edilməsinə“ şəxsən rəhbərlik edəcəm - Paşinyan
-
“Kiyevə silah tədarükünün dayandırılmasına görə məsuliyyət daşımıram“ - Tramp
-
Milli Məclisin iclası keçirilir - Gündəlikdə 15 məsələ var
-
“Bəzən diplomatik şəkildə və zarafatla deyirik ki...“ - Hikmət Hacıyev
-
Tanınmış iş adamının oğlu binadan yıxılaraq öldü - FOTO
-
Kredit faizləri bahalaşıb - Səbəb nədir? VİDEO
-
Hamilə qadınlar bu xidmətlərdən pulsuz yararlana bilərlər - TƏBİB
-
Albalı və gilas paytaxtda bahalaşıb - Qiymətlər
-
Bakıda avtobusla yük maşını toqquşub - VİDEO
-
Kəlbəcərdə hərbçilər qəzaya düşdü - Yaralılar var
-
“İranla bağlı sanksiyaları ləğv etmək istəyərdim” - Tramp
-
Bakının kirayə mənzil bazarında vəziyyət necədir? - VİDEO
-
Ebrunun mahnısının Nuridən oğurlandığı iddia edildi - VİDEO
-
Bakıda qadını öldürüb gölün sahilinə atdılar - Əri saxlanıldı
-
Hakan Fidan Lavrovla görüşdü - BRİCS sammitində
-
“İşğaldan əvvəl zəng vurub bizi təhqir edirdilər” - Məhkəmə+Fotolar
-
“MedEra Hospital”da falçı otağı: Elnur Əli həkimdirmi?
-
Abşeronda yaşayış binasında partlayış, xəsarət alanlar var - VİDEO
-
Rektor təyin olunan Nazim Pənahov kmdir? - DOSYE
-
Sabah bu ərazidə qaz təchizatı müvəqqəti dayandırılacaq - Xəbərdarlıq
-
`“Aztelekom“un sabiq sədrinin oğlu Alışanovun səsini gizli yazıbmış - Məhkəmədə üzə çıxdı
-
Ərdoğan DEM Partiyasının nümayəndələri ilə görüşdü - FOTO
-
“Xamenei inanır ki, amerikalı investorlar İrana gələ bilər“ - Pezeşkian
-
Deputata məxsus olduğu deyilən şirkətə 124 minlik sifariş - TENDER
TOP 10
ARXİV