|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Türkiyə ilə “düşmənçilik edən şərəfsiz siyasətçi” :Kiprin türk lideri niyə Ankaranın qəzəbinə düçar olub?
Tarix 20.02.20, 15:29 |
|
Orhan Kemal Çengiz
“Əl-Monitor”, 18.02. 2020
Yalnız Ankaranın dövlət olaraq tanıdığı Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətini (ŞKTC) ziyarət edən Türkiyə rəsmiləri və siyasətçiləri oktyabr ayından bəri prezident Mustafa Akıncı ilə görüşməkdən imtina ediblər. Akıncının Ankaranın siyasətini tənqid etməsi soyuqluğun açıq bir səbəbidir, ancaq digər səbəb Aralıq dənizinin şərqində enerji rəqabəti kontekstində axtarılmalıdır.
Oktyabrın 9-da Türkiyə Suriyanın şimal-şərqində hərbi əməliyyat keçirdikdə, Akıncı Türkiyədəki Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) hökumətindən və koalisiya ortağı olan sağçı Milliyyətçi Hərəkat Partiyasından (MHP) tamamilə fərqli bir mövqe tutub.
“Sülh çeşməsi” hərbi kampaniyasına Akıncının rəyi buynuz çıxarma kimi yozulub. Türkiyənin 1974-cü ildə Kiprə hərbi müdaxiləsinə toxunan Akıncı deyib: “Əməliyyatı “Sülh” adlandırsaq da, bu müharibədir və 1974-cü ildəki kimi, su yox, qan tökülür. Buna görə də, dialoq və diplomatiyanın ən qısa müddətdə fəaliyyətə başlaması mənim ən böyük arzumdur”.
Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin prezidenti iki müdaxiləni müqayisə edərək, açıq-aşkar xarici ölkələrdə hərbi əməliyyatların davamlı problemlər yaratdığını söyləməyə çalışıb və Türkiyəni Suriyada digər variantları nəzərdən keçirməyə dəvət edib.
Akıncının şərhlərini veteran siyasətçinin sərhədyanı hərbi əməliyyatların nəticələrini izah etmə kimi yozmaq olardı, lakin Ankara onları Türkiyəyə qarşı, bir növ, düşmənçilik kimi qəbul edib. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Akıncının “həddini aşdığını” deyib və vitse-prezident Fuat Oktay Kiprin türk liderini açıq şəkildə qınayıb. Şimali Kiprin özündə Akıncı ölüm təhdidləri alıb və məhkəmə istintaqı tələb edib.
Akıncı hansı hədləri aşıb? Niyə onun Suriyadakı digər variantları nəzərdən keçirmə təklifi həddi aşma kimi qəbul edilib?
ŞKTC və xalqının Türkiyəni necə qavradığını bilən hər kəs qəzəbin səbəbini asanlıqla anlaya bilər. Şimali Kiprin Türkiyə ilə münasibətləri rəsmi və geniş şəkildə bu cür qavranmalıdır: 1974-cü ildə Türkiyənin hərbi müdaxiləsi Kipr türklərini adanın Yunanıstana ilhaq edilməsini istəyən Kipr yunanlarının qətliamından xilas edib. Şimali Kipri birbaşa və dolayı yolla maliyyələşdirən Türkiyədir. Buna görə də, Kipr türkləri hər zaman Ankaraya minnətdar olmalıdırlar. Türkiyə “ana”, Şimali Kipr Türk Respublikası isə onun “körpəsi”dir. Bu tabeçilik anlayışından kənara çıxan hər şey status-kvonu təhdid edir.
Akıncınin fevralın 6-da “The Guardian”-a verdiyi müsahibəsində tənqid etdiyi məhz bu anlayış idi. O, Ərdoğanın Türkiyə ilə Şimali Kipr arasındakı əlaqəni “ana və körpə münasibəti” olaraq görmək istədiyini, “müstəqil, qardaşlıq münasibətləri” çağırışına razı olmadığını söyləyib.
Akıncı Kiprin 46 illik parçalanmasına son qoymağa çalışanların tələsməli, yeganə məqbul həll yolunun federal quruluşda yenidən birləşmə olduğunu vurğulayıb. O, Şimali Kiprin Krıma oxşar ilhaqının “dəhşətli” və Türkiyənin öz maraqlarına zidd sayıb. Prezident Avropa İttifaqı daxilində birləşmiş Kipr arzusunu dilə gətirib.
Bir çox Kipr türkünün paylaşdığı fikirləri Akıncınin dilə gətirməsi, “The Guardian”-a söylədiyi kimi, siyasi iki icmalı Kiprə çağırışdır. Bu, türk və ya yunan olmaqdan daha çox ortaq Kipr sakini olma kimliyinə əsaslanır.
Akıncının qeydlərini 2004-cü ildə adanın yenidən birləşməsi üçün qondarma Annan Planını rədd edən yunan Kipri, eyni zamanda, uğursuz referendumun ardından bölünmüş Kipri üzv qəbul edən Aİ-nin tənqidləri kimi də yozmaq olar. Hazırda Aİ qanunu adanın beynəlxalq səviyyədə tanınan hökumətini təmsil edən yunan Kiprinə tətbiq olunur.
Prezidentin söylədikləri Türkiyədə misli görünməmiş təpki dalğasına səbəb olub. MHP lideri Dövlət Baxçalı Akıncını dərhal istefa verməyə çağırıb. “Akıncı və tərəfdarları Kiprin türklərə məxsus olduğunu unutmamalıdır və o, türklərin olaraq qalacaq”.
AKP sözçüsü Ömər Çelik isə Akıncını üzr istəməyə çağırıb, xarici işlər naziri Mevlut Çavuşoğlu isə Şimali Kipr liderinin “Türkiyəyə düşmənçilik etdiyini” və həyatında “bu qədər şərəfsiz siyasətçi” görmədiyini söyləyib.
Hökumətyönlü qəzetlər daha sərt ifadələr işlədib. “Səlibçilərin Akıncısı dərhal istefa verməlidir”; digəri bir qəzet isə Akıncını “düşmən” adlandırıb.
2015-ci ildə Şimali Kiprdə 60.4% səslə prezident seçilən Akıncı əleyhinə çıxış mövcud amillər olmadan tam başa düşülə bilməz.
Keçən il Şərqi Aralıq dənizində enerji qaynaqlarına görə qızışan rəqabət şəraitində, Türkiyə istisna olmaqla, Şərqi Aralıq dənizi Qaz Forumunu quran Kipr, Misir, İsrail və bir sıra digər ölkələrin birgə səyləri ilə, Türkiyənin ciddi bir problemi var. Təşəbbüsün qarşılanması üçün Türkiyə ötən ilin noyabr ayında Liviyanın Tripolidə yerləşən Milli Birlik Hökuməti ilə dəniz zonalarının delimitasiyası haqqında saziş imzalayıb.
Kiprdə baş verən son hadisələr də bu kontekstdə yozula bilər. Türkiyə Şimali Kiprdə hərbi dəniz bazası qurmağı planlaşdırır və türk hərbi dronları artıq Famaqusta hava limanından istifadə etməyə başlayıb.
Bu arada, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində aprelin 26-da prezident seçkilərinin keçirilməsi planlaşdırılır. Akıncı da namizədliyini irəli sürüb. Onun rəqibi Şimali Kiprin hazırkı baş naziri, Türkiyənin dəstəklədiyi Ersin Tatardır.
Bütün bu inkişafları nəzərə alsaq, prezident seçkisində Kipr türklərinin iki fərqli baxışdan birini seçmək üçün səs verəcəyi, seçkinin, bir növ, referenduma çevrildiyini söyləmək ədalətli görünür. Onlar ya AKP-nin yüksək vəzifəli bir rəsmisinin təsvir etdiyi “Şimali Kıbrıs Türkiyənin bir uzantısı və bir parçasıdır” anlayışını dəstəkləyəcək, ya da, Akıncınin qeyd etdiyi vizyonu dəstəkləyəcəklər.
Başqa sözlə, Kipr türkləri 26 apreldə Şimali Kiprin Türkiyənin “körpəsi” olaraq qalacağına və ya öz taleyini dəyişərək Türkiyə ilə qardaşlıq əlaqəsi qurmasına qərar verəcəklər.
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 211
Analiz
Xəbərlər
-
Sosial sahəyə ayrılan vəsait artırılacaq? - AÇIQLAMA
-
“Həbsdə olmağımın səbəbini bilirəm” - Bəkir Orucovun məhkəməsi
-
Azərbaycanda 3 aya 51 milyon 36 min manatlıq narkotik ələ keçirib - HESABAT
-
NATO qoşunları Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşır - Şoyqu
-
“COP29 bizə imkan verəcək ki, Qlobal Cənub ölkələri ilə təmasları gücləndirək” - İlham Əliyev
-
Polisin “saxla“ əmrinə tabe olmadı, hadisə yerindən qaçdı - VİDEO
-
Hansı ölkə uşaq böyütmək üçün daha əlverişlidir? – Azərbaycan son onluqdadır
-
Bakıda özəl klinikada əməliyyat olunan yeniyetmə öldü - Araşdırma aparılır
-
“Neft-qaz sahəsində uzun illər xüsusilə də Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var” - Prezident
-
Əhalinin nəzərinə! Tibbi arayışlarla bağlı yenilik, mayın 1-dən...
-
Bakıda 21 yaşlı model faciəli şəkildə öldü - FOTO
-
“COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi Azərbaycan fəal hazırlıq prosesindədir” - İlham Əliyev
-
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi bağlandı - FOTO/VİDEO
-
Baydenin siyasətinə etiraz etdi – İstefa verdi
-
Tikilməkdə olan Laçın aeroportundan son görüntülər - VİDEO
-
NİİM əhaliyə müraciət etdi - VİDEO
-
“Fikirləşdim ki, ata-bala ikimizi də öldürəcək“ - “Cümü“yə 18 il həbs verildi
-
Hərbi gəmilər, kater və vertolyotlar Xəzərdə hərəkətə gətirildi: Möhtəşəm təlimlərdən FOTO/VİDEO
-
Xocavənddə partlayıcı vasitələr aşkar edilib: Saxlanılan var - FOTO
-
Qubada illərdir hökm sürən kanalizasiya problemi nə zaman həllini tapacaq? - VİDEO
-
Amerikalılar kütləvi şəkildə “iPhone” almaqdan imtina edirlər - SƏBƏB
-
Şəxs hansı halda orqanını başqasına verə bilər? - ARAŞDIRMA
-
Binəqədinin keçilməz yolları - VİDEO
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
TOP 10
ARXİV