|
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Utanc və korrupsiya tablosu: Bakı küçələrinə ayrılan 2.300 ton duzu kimlər “yeyib“?
Avropa İttifaqında daxili ziddiyyətlər artır - TƏHLİL
Tarix elmləri namizədi olan Prezident – İlham Əliyev hansı mövzuda elmi işi müdafiə edib?
Güləddin Dadaşovu korrupsiya və çoxsaylı şikayətlər bitirir: “Azərkontrakt” ASC sədri kim olacaq?
Prezident nöqtəni qoydu - “Dediyim marşrut açılmasa, biz Ermənistanla...”
Pakistanla Əfqanıstan arasındakı 70 illik müharibə: İki müsəlman dövləti qarışdıran ingilis barmağı - TƏHLİL
Tarix 08.05.17, 5:09 |
|
Pakistan-Əfqanıstan sərhədlərində bu gün müharibə rüzgarları əsib.
Məlumata görə, Pakistan ordusu sərhədlərdəki əfqan müdafiə istehkamlarını ağır artilleriya atəşinə tutaraq, 50 əfqan sərhədçini öldürüb, 100-dən çoxunu isə yaralayıb. Pakistan tərəfindən nə qədər canlı itki verildiyi barədə isə heç bir məlumat yoxdur.
Hər zaman Pakistanı müsəlman ölkələrə ciddi dəstək verən, bir çox məsələlərə dini təəssübkeşlik hissiylə yanaşan dövlət olaraq tanıdığımızdan, bu gün həmin coğrafiyadan gələn xəbərlər, yəqin ki, bir çoxlarımızda təəccüb yaradıb. Amma sən demə, Əfqanıstanla arasındakı sərhəd gərginliyinin tarixi elə Pakistanın özüylə yaşıddır. 1947-ci ildə Pakistan dövləti qurulundan bəri hər zaman bu cür insidentlər baş verir və iki dövlət bir-biriylə lokal müharibələr yaşayır.
İki dövlət arasındakı ziddiyyətin arxasında isə ingilis barmağı var. Məgər ki, ingilislər Hindistanı işğal edəndən sonra 19-cu əsrin axırlarında Əfqanıstanı da tutmaq eşqinə düşürlər. Bu coğrafiyada isə isti dənizlərə çıxmaq istəyən ruslarla qarşı-qarşıya gəlirlər. Həm Rusiyanın, həm də İngiltərənin eyni vaxtda ələ keçirmək istədiyi Əfqanıstan I Dünya müharibəsinə qədər iki ölkənin arasındakı rəqabət səbəbiylə müstəqilliyini qoruya bilir. Amma ingilislərin yardımıyla əldə edilən bu müstəqilliyin bədəli ağır olur.
Rusiyaya qarşı Əfqanıstanın müstəqilliyinə dəstək verəcəyi vədiylə ondan ərazilərinin bir qismini Hindistana hədiyyə etməsini istəyir. Həm Rusiya, həm də ingilislərə qarşı eyni anda vuruşa bilməyəcəyini düşünən Əfqanıstan məcburən bu təkliflə razılaşır. 1893-cü ildə iki dövlət arasında müqavilə bağlanır. İngiltərənin o dövrlərdəki Hindistan xarici işlər katibi Mortimer Durandın adını daşıyan bu müqavilə peştun xalqına aid əraziləri Hindistan və Əfqanıstan arasında ikiyə bölür.
İngilislərin himayəsi isə uzun sürmür. I Dünya müharibəsindən sonra Rusiyanın başı daxili məsələlərə qarışdığından ingilis imperializmi rəqibsizlik şəraitindən faydalanıb Əfqanıstana daxil olur və ummadığı dirənişlə qarşılanır. Qəhrəman əfqan xalqının 1919-cu ildə ani hücumu qarşısında tab gətirməyən ingilislər onun müstəqiliyini tanımaq məcburiyyətində qalırlar. Həmin il bağlanan Ravalpindi müqaviləsiylə bugünkü sonu gəlməyən sərhəd mübahisəsi daha da möhkəmləndirilir və II Dünya müharibəsindən sonra problem Hindistanın parçalanmasıyla ortaya çıxan Pakistanla Əfqanıstana miras buraxılır.
Pakistanın ilk müstəqillik günlərindən indiyə qədər davam edən sərhəd anlaşmazlığı nəticəsində Əfqanıstan BMT-də öz müsəlman qonşusunun suverenliyini belə, indiyə qədər tanımayıb. Baxmayaraq ki, istər Gülbəddin Hikmətyar, istərsə də 10 illki Taliban hakimiyyəti dövründə Əfqanıstan hökuməti tamamilə Pakistandan asılı olub. Fəqət iki dövlət arasındakı “Peştunistan” problemi o qədər dərindir ki, Əfqanıstanın İslamabada bağlı hökumətləri belə, bu məsələdə güzəştə gedə bilməyiblər. Sözsüz ki, bunun başlıca səbəblərindən biri həm Hikmətyarın, həm də Taliban hakimiyyətindəki idarəçilərin böyük əksəriyyətinin milliyyətcə peştun olmasıdır.
Məsələ burasındadır ki, əhalisinin 42%-dən çoxu peştun olan Əfqanıstanda bu milli mənsubiyyətə aid olanlar uzun illərdən bəri ölkənin aparıcı siyasi gücünü təşkil ediblər. Məlumata görə, 18-ci əsrin ortalarında dövlətləşmə prosesinə qədəm qoyan Əfqanıstanda əsas siyasi güc mərkəzi peştun əsilli Dürrani əşirəti olub. Bu əşirətin 200 ildən artıq sürən hakimiyyəti Əfqanıstanda peştunları həm iqtisadi, həm də siyasi cəhətdən möhkəmləndirib. O qədər ki, peştunlarsız Əfqanıstan siyasi idarəçiliyini təsəvvür etmək belə, mümkün deyil.
Peştunların əksəriyyəti isə Pakistanda yaşayır. Əfqanıstanda 15 milyon, Pakistanda isə 25 milyon peştun olduğu bildirilir. Pakistan müstəqilliyini elan etdikdən sonra peştunların birləşməsi xəyala çevrilib.
Bu da azmış kimi, rəsmi İslamabad Əfqanıstanın bir dövlət kimi güclənməsində də maraqlı deyil. Güclü Əfqanıstan faktoru Pakistandakı 25 milyon peştunların milli hislərini gücləndirə və separatizmi körükləyə bilər. Nəticədə Pakistanın parçalanması qaçınılmaz olar. Eynilə Azərbaycan-İran münasibətlərində olduğu kimi. Rəsmi Tehran necə ki, Azərbaycanın demokratikləşib milli qüvvələrin hakimiyyətə gəlməsini həmişə öz ərazi bütövlüyünə təhlükə kimi görübsə, İslamabad da Əfqanıstana eyni mövqedən yanaşıb və özünə bağlı olmayan hakimiyyətləri terror zərbələriylə devirməyə çalışıb.
Bu gün Əfqanistanla Pakistan sərhədlərində əsən müharibə rüzgarının da əsl səbəbi budur. İki ölkə arasında ən qələbəlik keçişlərin yaşandığı Torxam sərhəd məntəqəsində ötən ilin yay aylarında da ciddi atışmalar qeydə alınmış və məntəqə uzun müddət bağlanmışdı. Pakistandakı peştunların böyük əksəriyyəti isə öz iqtisadi həyatlarını bu keçid məntəqəsi üzərindən reallaşdırdıqları ticarətlə təmin edirlər. Ümumiyyətlə, Əfqanıstan-Pakistan arasında hər il ciddi insidentlərin yaşandığı həmin keçid məntəqəsi Əfqanıstanın şimala, Pakistanın isə şərqə açıqlan qapısı sayılır və iqtisadi cəhətdən mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İki müsəlman dövlətin bölüşə bilmədikləri maraqlar ucbatından isə hər ikisi bu fürsətdən yetərincə faydalana bilmirlər.
Heydər Oğuz
Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 148
Analiz
Xəbərlər
-
Aİ Ukraynaya hərbi yardım fondunu artırır: Milyardlarla dollar ayrılacaq
-
Xəzər dənizində əməliyyat: Silahlı qaçaqmalçı narkotiklə tutuldu - FOTO
-
“Bu, müharibəyə gətirib çıxaracaq...“ - Paşinyan
-
Azərbaycanlı müğənniyə toyda 70 min qonorar ödənilib - VİDEO
-
Xam nefti ən baha qiymətə Fransaya satırıq – Ölkələrin tam siyahısı
-
Novruz bayramı öncəsi bazarda vəziyyət necədir? - VİDEO
-
İcra başçısı üçün 57 minə xidməti avtomobil - Seymur Orucov maşınını yeniləyir
-
Fermerlərin heyvan saxlamağa marağı niyə azalıb? - ARAŞDIRMA
-
Azərbaycanda tapılan qədim sikkələrin görüntüləri - VİDEO
-
“Bank of Baku“dan narazılıq: Keşbek limitini 3 dəfə azaldıb
-
Niger hakimiyyətindən ABŞ hərbçilərinə şağırış - “Ölkəni tərk edin...“
-
Taksilərlə bağlı yeni qaydalar: Bundan sonra... (VİDEO)
-
AXCP Daşkəsən rayon şöbəsinin sədri niyə saxlanılıb? - DİN açıqladı
-
Novruz tətili başlayır - Neçə gün qeyri-iş günü olacaq?
-
Rayonlara qar yağıb, şaxta olub - FAKTİKİ HAVA
-
Çin hava taksilərinin satışına başlayıb - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva İlaxır çərşənbə ilə bağlı paylaşım etdi - FOTO
-
Bakıda sakinlər uçmaq təhlükəsi olan binada yaşayırlar - VİDEO
-
Polisdən Saatlıda əməliyyat - Saxlanılan var
-
“İsrail məhv ediləcək“ - Tramp
-
Füzulidə dəhşətli cinayət: Arvadını kabab yediyinə görə öldürdü
-
Cənub bölgəsində satılan balıqların qiyməti artdı - VİDEO
-
Ramazanda Novruz şirniyyatlarından yemək orqanizmə necə təsir edir? - VİDEO
-
Yens Stoltenberqin Bakı səfəri NATO-Azərbaycan münasibətlərinə töhfə verəcək
-
NATO ilə davam edən uğurlu dialoq
-
Cənubi Qafqazda müasir çağırışlara əsaslanan yanaşma
-
Novruz bayramının İlaxır çərşənbəsi qeyd olunur
-
Xalq artisti görünüşü ilə təəccübləndirdi - VİDEO
-
Futbolumuzun yeganə xilas yolu - Yalnız o gəlməlidir
-
“Rusiya nüvə tərksilahına dair danışıqlara hazırdır” - Peskov
-
“Məhkumlar soyuq havalarda üst-üstə paltarlar geyiniblər”: Generalın istintaqı bitdi
-
Səfirin qardaşı oğlu yüzlərlə insana qarşı dələduzluq edib: Bulut Bağcı kriptovalyuta işini necə “qurub?”
-
Dərman vasitələrinin farmakonəzarət qaydası ilə bağlı YENİLİK
-
Paytaxtda 600 manata səməni satılır? - VİDEO
-
Sərnişindaşımaya dair müsabiqələrdə iştiraka görə ödəniləcək məbləğlər - SİYAHI
-
Ramazan ayının doqquzuncu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalını azad edilmiş Qarabağda qalayıram” - Prezident
-
AFFA 4 nəfəri futboldan ömürlük uzaqlaşdırdı - RƏSMİ
-
Nura Suridən Xəyyam Nisanov barədə şok sözlər - VİDEO
-
Jurnalsit İstanbul Klinikasını ittiham etdi: “Anamı öldürdülər“
-
Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri: “Hindistandan alınan silahlar yararsız vəziyyətdədir”
-
Gürcüstan və Azərbaycan iki müstəqil dövlət kimi daim bir-birinin yanındadır
-
Əfv və amnistiya olacaq! - Hüquq müdafiəçisi tarixi açıqladı
-
Azərbaycanda ilk dəfə cəzaçəkmə müəssisəsində üztanıma sistemi yaradılıb - FOTO
-
“Biz bir daha göstərdik ki, öz yolumuzdan dönməyəcəyik” - İlham Əliyev
-
Zəngilanın bu kəndi yenidən qurulacaq - 1,1 milyon ayrıldı
-
Hikmət Hacıyev Çinə niyə gedib? - TƏHLİL
-
“Azpetrol“ məntəqələrində yolxlama: İnsanların həyatı təhlükəyə atılıb!
-
Yerli və idxal kərə yağları cüzi bahalaşıb – Son qiymətlər
-
Xalası onu təhqir etdiyini deyən müğənnini məhkəməyə verdi: 30 min təzminat istədi
-
Özəl universitetlərdə tibb təhsili bərpa olunacaqmı? - VİDEO
-
Azərbaycan NATO ilə əməkdaşlıq alətlərindənsəmərəli şəkildə istifadə edir
-
Rumıniyada NATO-nun ən böyük hərbi bazası tikilir: Minlərlə hərbçi yerləşdiriləcək
-
“Bu gün Azərbaycan dünyada nadir ölkələrdəndir ki, onun siyasəti tamamilə müstəqildir” - Prezident
-
Adı iki nəfərin ölümündə hallanan məmur 50 min təzminat verib? - “Rang Rover“lə qəza...
-
Sabahın iş günü ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
-
Rusiyada səslərin 100 faizi sayıldı: Putindən mütləq qələbə
-
“Əfsuslar olsun ki, bu, Ermənistana dərs olmadı“ - Azərbaycan lideri
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Strateji əməkdaşlıq və dostluq münasibətləri Azərbaycan ilə Gürcüstan üçün həmişə prioritet olub
-
“Azəriqaz”da Cahid Hüseynov ruzigarı: direktor müavininin bacısı oğlu yeni vəzfəyə təyin edildi
-
Xətai rayonunda saxlanılan narkokuryerlərdə 10 kq marixuana aşkar edilib - VİDEO
-
“İnflyasiya ilə əlaqədar zəruri tədbirlər davam etdiriləcək“ - Nazirlər Kabineti
-
Tenderə nəzarət edən dövlət qurumunun özü qanunsuz tender keçirir? – FOTOFAKT
-
Ölkəmizin NATO ilə tərəfdaşlığı müsbət olmuşdur
-
Prezident Azərbaycan xalqını təbrik etdi - MƏTN
-
Dövlət qulluqçusu olmaq istəyənlərin nəzərinə - Nəticələr elan olundu
-
Polis gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq - DİN
-
Azərbaycanda işsizlərin sayı artdı – Son 20 ilin statistikası
-
İkitərəfli əlaqələrin yüksək səviyyədə olmasının əyani təzahürü
-
“Manatın məzənnəsi Mərkəzi Bankdan asılı olacaq“ - Millət vəkili
-
Prezident Xankəndidə Novruz tonqalını alovlandırıb - Xalqı təbrik edib + FOTOLAR
-
Nazirlik “Araz Supermarket”i cərimələdi - Məhsulu üzərində göstərilən qiymətdən baha satıb
-
İşdən çıxarılan Ruslan Əliyev Badamdardakı villasını satışa çıxarıb - FOTOLAR
-
Martın 20-də geomaqnit qasırğası gözlənilir - Xəbərdarlıq
-
NATO-nun baş katibinin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Dünyanın ən isti yeri: burada hətta bakteriyalar belə yaşaya bilməz
-
İlham Əliyev Vladimir Putini təbrik etdi - Prezident seçkisində qələbəsinə görə
-
Xırdalan dairəsində ev adı altında tikilən obyekt restoran kimi fəaliyyət göstərəcək - FOTOLAR
-
“Bakı otis lift“ valyuta vəsaitini xaricdən geri qaytarmayıb - PROTOKOL
-
Füzuli şəhərinə daha 34 ailə yola salınıb - FOTOLAR
-
Azərbaycan dünyanın ən təhlükəsiz ölkələri arasındadır - REYTİNQ
-
Xocalıda kütləvi məzarlıqda qalıqları aşkar edilənlərlə bağlı brifinq keçirilib - VİDEO
-
Hikmət Hacıyev Pakistanın Çindəki səfiri ilə görüşüb - FOTO
-
“Putin prezident seçkilərində qalib gəldi“ - Rusiya MSK
-
Dövlətə məxsus 10 avtomobil hərraca çıxarılır – Qiymətlər 1 300 manatdan başlayır (SİYAHI)
-
Bakıda həll yolunu tapmayan səki problemi - VİDEO
-
Məktəb təhsili əlavə hazırlıqlara sövq edir? - VİDEO
-
Deputat Erkin Qədirlinin köməkçisi ölkədən qaçıb? - İDDİA
-
Əli Əsədovdan qeyri-müntəzəm sərnişin daşınması ilə bağlı QƏRAR
-
“Rusiya ilə NATO arasında müharibə mümkündür“ - Putin
-
Bakıda eyni rayon ərazisində fərqli qiymətə satılan mənzillər - ARAŞDIRMA
-
“Ukrayna üçün hərbçilərin göndərilməsi, silah və sursat təchizatı yoxdur“ - Avstriyanın XİN
-
Novruz Bayramı ərəfəsində Azərbaycana turist axını gözlənilir - VİDEO
-
“Biz onu dəyişmək istəyirdik, amma o, öldü“ - Putin
-
Lənkəranda sərnişin avtobuslarının əksəriyyəti istismara yararsızdır - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva Saida Mirziyoyeva ilə sərgi açılışında - FOTOLAR
-
Binəqədidə söküntü problemi: Mənzil sahibləri tikinti şirkəti ilə razılaşmırlar - VİDEO
-
“Rəsmi nikahım yoxdur“ - Vəfa Şərifova
-
“Görsək ki, Azərbaycan futboluna faydası var, lazımi addımı atacağıq” - Qurban Qurbanov
-
“Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının uzun tarixi var“ - Prezident İlham Əliyev
-
Rusiyada prezident seçkisinin ilkin nəticələri: Putin qalib gəlir
-
“Biz sülhə heç vaxt olmadığımız qədər yaxınıq“ - Prezident
-
Gəncə sakinləri mavi yanacaq problemi yaşayırlar - VİDEO
-
Prezidentin NATO-nun Baş katibi ilə şam yeməyi əsnasında geniş tərkibdə görüşü olub - VİDEO
-
Mənzil almaq istəyənlər bankların daxili ipotekasından niyə istifadə edə bilmir? - VİDEO
-
“COP-29 dönüş nöqtəsi olacaq“ - Stoltenberq
-
Dövlət Baxçalı Ərdoğana çağırış etdi - “Ayrıla bilməzsən! Türk millətini yalnız buraxa bilməzsən!
-
Ramazan ayının səkkizinci gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Azərbaycanla Ermənistan arasında dayanıqlı sülhə nail olunacağına ümid edirik“ - NATO-nun Baş katibi
-
Xocavəndin əsrarəngiz Tuğ kəndi: Yeni görüntülər - VİDEO
-
Messi Argentina millisinin qarşıdakı oyunlarını buraxacaq - SƏBƏB
-
Prezident İlham Əliyevin Yens Stoltenberqlə təkbətək görüşü başlayıb - FOTOLAR
-
Ukraynaya hərbi yardım ABŞ-nin silah ehtiyatlarını azalda bilər - Ağ Ev
-
Xəzər dənizi yox olacaq? - “Proses 2050-ci ilə qədər davam edəcək“
-
NATO baş katibi Azərbaycanda səfərdədir - FOTO
-
Pravoslav kilsəsinin lideri müsəlmanların boynuna xaç asmağa çağırıb - Patriarxın qorxulu fətvası
-
“Tramp prezident olmaq üçün çox yaşlıdır” - Baydendən məzəli ittiham
-
“Hökumət inflyasiyanı birrəqəmli həddə endirəcək“ - Ərdoğan
-
“Azəriqaz“ı onlar idarə edirmiş...- Sədr müavini Cahid Hüseynovun qohumları
TOP 10
ARXİV