|
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Utanc və korrupsiya tablosu: Bakı küçələrinə ayrılan 2.300 ton duzu kimlər “yeyib“?
Avropa İttifaqında daxili ziddiyyətlər artır - TƏHLİL
Tarix elmləri namizədi olan Prezident – İlham Əliyev hansı mövzuda elmi işi müdafiə edib?
Güləddin Dadaşovu korrupsiya və çoxsaylı şikayətlər bitirir: “Azərkontrakt” ASC sədri kim olacaq?
Prezident nöqtəni qoydu - “Dediyim marşrut açılmasa, biz Ermənistanla...”
Qorxu saçan İŞİD 6 aya necə “yoxa çıxdı”? – Orta Şərq yenidən bölünür (TƏHLİL)
Tarix 14.11.17, 0:22 |
|
Cengiz Tomar
“Anadolu” Agentliyi, Türkiyə
İraq və Suriya torpaqlarının, demək olar ki, yarısından çoxunu işğal edən İŞİD-in bütün dünya tərəfindən terrorist elan edilməsinə və ortadan qaldırlması üçün beynəlxalq koalisiyaların belə qurulmasına baxmayaraq, 5-6 ay öncəyədək mövcud olmasının səbəbinin post-İŞİD dövründə bu torpaqların kimlər tərəfindən, hansı formada paylaşılacağına hələ də qərarın verilməməsini göstərmişdik.
Həqiqətən də super silahlara və təyyarələrə, milyard dollarlıq müdafiə və kəşfiyyat büdcələrinə sahib olan böyük güclər baxımından, İŞİD-i məğlub etmək çox asan idi. Ancaq o dövrdə bölgə torpaqlarının paylaşılması üçün İŞİD kimi bir alətə ehtiyac duyulmaqdaydı və təşkilat ortadan qaldırıldıqdan sonra onun işğal eydiyi torpaqların necə paylaşılacağına hələ qərar verilməmişdi. Son altı ayda regionda baş verən hadisələrin də bu dəyərləndirməni təsdiq etdiyini deyə bilərik.
Çünki bu gün İŞİD-i Suriya və İraq sərhəddinin insan yaşayışı üçün çox uyğun olmayan, izolyasiya edilmiş bir küncünə sıxışmış olaraq görürük. Təşkilatın öldürülən üzvləri xaric, digər döyüşçüləri, köhnə ifadə ilə, “tebahhur” etməyib, yəni, buxarlanmayıb. Onlar bu təşkilatı vasitəyə çevirənlər tərəfindən, tura qatılan turistlər kimi, avtobuslara doldurulub şəhər-şəhər gəzdirilməkdədirlər.
Yaxşı, bəs qeyri-insani hərəkətləriylə bütün dünyanı dəhşətə salan və həmin zalım hərəkətlərini “Hollivudvari” videolarla bütün dünyaya bildirən bu təşkilata nə olmuşdu ki, bu qədər sürətlə dağılmışdı?
Sualın cavabı olduqca asan anlaşılan, həqiqi və sadədir: artıq təşkilata ehtiyac qalmamışdı və İŞİD sonrası dövrdə bu təşkilatdan alınan torpaqların kimlər tərəfindən paylaşılacağı haqqında qərar verilmişdi.
Belə ki, daha öncəki bir yazımda Suriya məsələsində ABŞ və Rusiya arasında, Sayks-Piko (Sykes-Picot) bənzəri bir gizli anlaşma ola biləcəyi yönündə qənaətim olduğunu ifadə etmişdim.
Xəritələri dəyişən təşkilat 6 ayda dağıldı
Belə ki, ABŞ ilə Rusiya arasında Suriya ilə əlaqədar razılaşmanın olması haqqında qənaətimin yarandığı günlərdən bu yana, İŞİD həm torpaq, həm iqtisadi qaynaqlar, həm də döyüşçü sayı və təbliğat gücü baxımından böyük ölçüdə zəifləmişdir. XIII əsrin ortalarında Orta Şərqi işğal edən monqollar qədər bölgəyə qorxu saçan, haqqında onlarca kitab, yüzlərcə məqalə yazılan bu struktur 6 ayda birdən-birə dağıldı. Bunda bir qəribəlik yoxdurmu?
Suriya və İraq xəritəsində İŞİD-dən geri alınan torpaqların hansı güclər tərəfindən işğal edldiyinə baxsanız, təşkilatın kimlərin işinə yaradığını anlamaqda çox çətinlik çəkməzsiniz. Çünki təşkilatdan geri alınan bu torpaqların böyük qisminin ABŞ-ın hamisi olduğu İraq Kürd Regional Administrasiyası (İKRA) ilə YPG/PYD-nin (Suriyanın şimalında və şərqində); Suriyanın şərqində isə Rusiyanın müdafiəsi və qoruması altında olan Əsəd rejiminin əlinə keçdiyini söyləmək mümkündür.
Digər, lazımi önəm verilməyən qismləri də Türkiyənin Azad Suriya Ordusu (ASO) ilə ələ keçirdiyi Cerablus ilə əl-Bab, cənubi Suriyada ABŞ-ın müxalifətçilərlə birlikdə ələ keçirdiyi bəzi bölgələr və İranın ağırlığının olduğu nüfuz bölgələridir.
İraqda, ilk baxışda, bu işdən karlı çıxan Bərzani hakimiyyəti, İKRA-nın konstitusiya ilə müəyyən edilmiş sərhədləri xaricində, içərisində Kərkük kimi çox önəmli şəhərlərin olduğu və hüquqi baxımdan İraq mərkəzi hakimiyyətinə aid olan torpaqları da ələ keçirmiş, beləliklə, öz qanuni torpaqlarından 30% daha artıq torpağı işğal etmişdi. Son olaraq da İsrail və bir az da ABŞ xaric, bütün dünyadan gələn etirazlara rəğmən müstəqillik referendumunu, üstəlik işğal etmiş olduğu Kərkük kimi mübahisəli bölgələrdə də keçirdi. Bu referendumda illərdir Orta Şərqdə keçirilən seçkilərdən adət etdiyimiz,90%-dən artıq “bəli” səsi çıxdı. Türkmənlər və ərəblər də daxil olmaqla, bir çox qrup isə referendumu boykot etdi.
Əslində, bu qeyri-legitim referendum İran, İraq mərkəzi hakimiyyəti və Türkiyə kimi region ölkələrinin illərdir gözlənən birləşməsinə də əlverişli şərait yaratdı. Belə ki, Kərkük və İraqın şimalındakı son hadisələr, Bərzaninin udma şansı azehtimallı olduğu halda oynadığı qumar nəticəsində, “Dimyata düyüyə gedərkən, əlindəki bulqurdan da oldu”ğunu göstərir. Region ölkələrinin birləşməsi ABŞ, İsrail və Bərzaninin İraqdakı oyununu pozmuşdur. Uzun zamandan bəri ilk dəfədir ki, Türkiyə, İran və İraq ortaq hərəkət edib, uğur qazandılar və oyunu pozdular.
“Fərat Qalxanı” və İdlib əməliyyatları
Suriyaya gəlincə, bundan bir il öncəyə qədər onun xəritəsi Rusiya və İran dəstəkli rejim, PYD/YPG kantonları, İŞİD və ASO hakimiyyətindəki dörd parçadan ibarətkən, bu gün Əsəd rejimi ilə PYD/YPG hakimiyyətinə aid olmaqla, ikili bir quruluşa çevrilməkdədir. Çünki keçən ay Suriya rejiminin Xarici işlər naziri Vəlid Muallimin “Kürdlərlə muxtariyyatı müzakirə edə bilərik” şəklindəki açıqlaması, bundan iki il öncə “Budka Suriya”ya (Qərbi, Faydalı Suriya) razı görünən, ancaq daha sonra Rusiyanın bölgəyə girişindən etibarən sanki onun mandatına çevrilən rejimin hədəf böyüdərək, kürdlərə muxtariyyat verə biləcəyi ikili bir strurkturu hədəflədiyini göstərməkdədir.
Əslində, həm “Fərat Qalxanı” hərəkatı, həm də İdlib əməliyyatı ilə İŞİD sonrası Suriyada bu ikili strukturu pozmağa çalışan Türkiyə, bu iki əməliyyatla təsirini əhəmiyyətli ölçüdə itirmiş olan ASO-ya Rusiyanın 2015-ci ildən Əsəd rejiminə verdiyi dəstəyin bənzərini vermiş oldu və İŞİD sonrası konsolidasiya olan Suriyada, böyük ehtimalla, önümüzdəki ildə gözlənilən siyasi müzakirələrdə həm ASO-nun mövqeyini, həm də öz əlini gücləndirdi. Önəmli bir regional və sərhəd gücü olaraq, PYD/YPG-yə də bölgənin boş olmadığını göstərdi.
Regional əməkdaşlıq oyunları pozdu
Əslində Vəlid Muallimin yuxarıdakı açıqlaması ilə, türk əsgərinin Astana anlaşması çərçivəsində, Rusiya və İranın da razılığı ilə İdlibə girməsinin həmən ardından verdiyi “Türk əsgərləri dərhal torpaqlarımızdan çəkilsin”açıqlamasını birlikdə oxumaq lazımdır.
Bu sözdə “xoruzlanma”nın arxasında Türkiyənin özü üçün gələcək – davamlılıq məsələsi olaraq gördüyü PYD/YPG-yə də müəyyən mənada “gözvurma” vardır. Təbii ki, bu açıqlamanın birbaşa Əsəd rejimindənmi gəldiyini, yoxsa rejimin bunu sahibinin səsi olaraq Rusiyanın adınamı verdiyini bilmirik. Ancaq hər halda gələn il İŞİD sonrası Orta Şərqin necə bir şəkil alacağı məsələsində daha dəqiq şeylər söyləyə biləcəyik. O da qeyd edilməlidi ki, bu ana qədər sünni ərəblərlə türkmənlər həm İraqda, həm də Suriyada daha az əlverişli mövqedədirlər.
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 1534
Analiz
Xəbərlər
-
Cənubi Qafqazda müasir çağırışlara əsaslanan yanaşma
-
Novruz bayramının İlaxır çərşənbəsi qeyd olunur
-
Xalq artisti görünüşü ilə təəccübləndirdi - VİDEO
-
Futbolumuzun yeganə xilas yolu - Yalnız o gəlməlidir
-
“Rusiya nüvə tərksilahına dair danışıqlara hazırdır” - Peskov
-
“Məhkumlar soyuq havalarda üst-üstə paltarlar geyiniblər”: Generalın istintaqı bitdi
-
Səfirin qardaşı oğlu yüzlərlə insana qarşı dələduzluq edib: Bulut Bağcı kriptovalyuta işini necə “qurub?”
-
Dərman vasitələrinin farmakonəzarət qaydası ilə bağlı YENİLİK
-
Paytaxtda 600 manata səməni satılır? - VİDEO
-
Sərnişindaşımaya dair müsabiqələrdə iştiraka görə ödəniləcək məbləğlər - SİYAHI
-
Ramazan ayının doqquzuncu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalını azad edilmiş Qarabağda qalayıram” - Prezident
-
AFFA 4 nəfəri futboldan ömürlük uzaqlaşdırdı - RƏSMİ
-
Nura Suridən Xəyyam Nisanov barədə şok sözlər - VİDEO
-
Jurnalsit İstanbul Klinikasını ittiham etdi: “Anamı öldürdülər“
-
Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri: “Hindistandan alınan silahlar yararsız vəziyyətdədir”
-
Gürcüstan və Azərbaycan iki müstəqil dövlət kimi daim bir-birinin yanındadır
-
Əfv və amnistiya olacaq! - Hüquq müdafiəçisi tarixi açıqladı
-
Azərbaycanda ilk dəfə cəzaçəkmə müəssisəsində üztanıma sistemi yaradılıb - FOTO
-
“Biz bir daha göstərdik ki, öz yolumuzdan dönməyəcəyik” - İlham Əliyev
-
Zəngilanın bu kəndi yenidən qurulacaq - 1,1 milyon ayrıldı
-
Hikmət Hacıyev Çinə niyə gedib? - TƏHLİL
-
“Azpetrol“ məntəqələrində yolxlama: İnsanların həyatı təhlükəyə atılıb!
-
Yerli və idxal kərə yağları cüzi bahalaşıb – Son qiymətlər
-
Xalası onu təhqir etdiyini deyən müğənnini məhkəməyə verdi: 30 min təzminat istədi
-
Özəl universitetlərdə tibb təhsili bərpa olunacaqmı? - VİDEO
-
Rumıniyada NATO-nun ən böyük hərbi bazası tikilir: Minlərlə hərbçi yerləşdiriləcək
-
“Bu gün Azərbaycan dünyada nadir ölkələrdəndir ki, onun siyasəti tamamilə müstəqildir” - Prezident
-
Adı iki nəfərin ölümündə hallanan məmur 50 min təzminat verib? - “Rang Rover“lə qəza...
-
Sabahın iş günü ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
-
Rusiyada səslərin 100 faizi sayıldı: Putindən mütləq qələbə
-
“Əfsuslar olsun ki, bu, Ermənistana dərs olmadı“ - Azərbaycan lideri
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Strateji əməkdaşlıq və dostluq münasibətləri Azərbaycan ilə Gürcüstan üçün həmişə prioritet olub
-
“Azəriqaz”da Cahid Hüseynov ruzigarı: direktor müavininin bacısı oğlu yeni vəzfəyə təyin edildi
-
Xətai rayonunda saxlanılan narkokuryerlərdə 10 kq marixuana aşkar edilib - VİDEO
-
“İnflyasiya ilə əlaqədar zəruri tədbirlər davam etdiriləcək“ - Nazirlər Kabineti
-
Tenderə nəzarət edən dövlət qurumunun özü qanunsuz tender keçirir? – FOTOFAKT
-
Prezident Azərbaycan xalqını təbrik etdi - MƏTN
-
Dövlət qulluqçusu olmaq istəyənlərin nəzərinə - Nəticələr elan olundu
-
Polis gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq - DİN
-
Azərbaycanda işsizlərin sayı artdı – Son 20 ilin statistikası
-
İkitərəfli əlaqələrin yüksək səviyyədə olmasının əyani təzahürü
-
“Manatın məzənnəsi Mərkəzi Bankdan asılı olacaq“ - Millət vəkili
-
Prezident Xankəndidə Novruz tonqalını alovlandırıb - Xalqı təbrik edib + FOTOLAR
-
Nazirlik “Araz Supermarket”i cərimələdi - Məhsulu üzərində göstərilən qiymətdən baha satıb
-
İşdən çıxarılan Ruslan Əliyev Badamdardakı villasını satışa çıxarıb - FOTOLAR
-
Martın 20-də geomaqnit qasırğası gözlənilir - Xəbərdarlıq
-
NATO-nun baş katibinin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Dünyanın ən isti yeri: burada hətta bakteriyalar belə yaşaya bilməz
-
İlham Əliyev Vladimir Putini təbrik etdi - Prezident seçkisində qələbəsinə görə
-
Xırdalan dairəsində ev adı altında tikilən obyekt restoran kimi fəaliyyət göstərəcək - FOTOLAR
-
“Bakı otis lift“ valyuta vəsaitini xaricdən geri qaytarmayıb - PROTOKOL
-
Füzuli şəhərinə daha 34 ailə yola salınıb - FOTOLAR
-
Azərbaycan dünyanın ən təhlükəsiz ölkələri arasındadır - REYTİNQ
-
Xocalıda kütləvi məzarlıqda qalıqları aşkar edilənlərlə bağlı brifinq keçirilib - VİDEO
-
Hikmət Hacıyev Pakistanın Çindəki səfiri ilə görüşüb - FOTO
-
“Putin prezident seçkilərində qalib gəldi“ - Rusiya MSK
-
Dövlətə məxsus 10 avtomobil hərraca çıxarılır – Qiymətlər 1 300 manatdan başlayır (SİYAHI)
-
Bakıda həll yolunu tapmayan səki problemi - VİDEO
-
Məktəb təhsili əlavə hazırlıqlara sövq edir? - VİDEO
-
Deputat Erkin Qədirlinin köməkçisi ölkədən qaçıb? - İDDİA
-
Əli Əsədovdan qeyri-müntəzəm sərnişin daşınması ilə bağlı QƏRAR
-
“Rusiya ilə NATO arasında müharibə mümkündür“ - Putin
-
Bakıda eyni rayon ərazisində fərqli qiymətə satılan mənzillər - ARAŞDIRMA
-
“Ukrayna üçün hərbçilərin göndərilməsi, silah və sursat təchizatı yoxdur“ - Avstriyanın XİN
-
Novruz Bayramı ərəfəsində Azərbaycana turist axını gözlənilir - VİDEO
-
“Biz onu dəyişmək istəyirdik, amma o, öldü“ - Putin
-
Lənkəranda sərnişin avtobuslarının əksəriyyəti istismara yararsızdır - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva Saida Mirziyoyeva ilə sərgi açılışında - FOTOLAR
-
Binəqədidə söküntü problemi: Mənzil sahibləri tikinti şirkəti ilə razılaşmırlar - VİDEO
-
“Rəsmi nikahım yoxdur“ - Vəfa Şərifova
-
“Görsək ki, Azərbaycan futboluna faydası var, lazımi addımı atacağıq” - Qurban Qurbanov
-
“Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının uzun tarixi var“ - Prezident İlham Əliyev
-
Rusiyada prezident seçkisinin ilkin nəticələri: Putin qalib gəlir
-
“Biz sülhə heç vaxt olmadığımız qədər yaxınıq“ - Prezident
-
Gəncə sakinləri mavi yanacaq problemi yaşayırlar - VİDEO
-
Prezidentin NATO-nun Baş katibi ilə şam yeməyi əsnasında geniş tərkibdə görüşü olub - VİDEO
-
Mənzil almaq istəyənlər bankların daxili ipotekasından niyə istifadə edə bilmir? - VİDEO
-
“COP-29 dönüş nöqtəsi olacaq“ - Stoltenberq
-
Dövlət Baxçalı Ərdoğana çağırış etdi - “Ayrıla bilməzsən! Türk millətini yalnız buraxa bilməzsən!
-
Ramazan ayının səkkizinci gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Azərbaycanla Ermənistan arasında dayanıqlı sülhə nail olunacağına ümid edirik“ - NATO-nun Baş katibi
-
Xocavəndin əsrarəngiz Tuğ kəndi: Yeni görüntülər - VİDEO
-
Messi Argentina millisinin qarşıdakı oyunlarını buraxacaq - SƏBƏB
-
Prezident İlham Əliyevin Yens Stoltenberqlə təkbətək görüşü başlayıb - FOTOLAR
-
Ukraynaya hərbi yardım ABŞ-nin silah ehtiyatlarını azalda bilər - Ağ Ev
-
Xəzər dənizi yox olacaq? - “Proses 2050-ci ilə qədər davam edəcək“
-
NATO baş katibi Azərbaycanda səfərdədir - FOTO
-
Pravoslav kilsəsinin lideri müsəlmanların boynuna xaç asmağa çağırıb - Patriarxın qorxulu fətvası
-
“Tramp prezident olmaq üçün çox yaşlıdır” - Baydendən məzəli ittiham
-
“Hökumət inflyasiyanı birrəqəmli həddə endirəcək“ - Ərdoğan
-
“Azəriqaz“ı onlar idarə edirmiş...- Sədr müavini Cahid Hüseynovun qohumları
-
İslandiyada şəhər boşaldıldı: Turistlər və yerli sakinlər təxliyə edildilər
-
Bu gün 46 mindən çox şagird üçün buraxılış imtahanı keçirilib - 2 nəfər imtahandan xaric edilib
-
“Atamı KQB öldürdü...” - Onun Andranik haqqında yazdığı romanı kim oğurlamışdı?
-
Dövlət Baxçalı yenidən MHP sədri seçildi - 11-ci dəfə
-
“Bitcoin” alaq, yoxsa qızıl? - ARAŞDIRMA
-
Ermənistanda narazı əhali ayağa qalxdı - VİDEO
-
Müdafiə Nazirliyi həftəlik icmalını təqdim edib - VİDEO
-
Sumqayıtda tank mərmisi aşkarlandı - FOTO/VİDEO
-
Havanın temperaturu aşağı düşəcək, intensiv yağış yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Moskvada hava limanları bağlandı: Ukrayna dronlarının hücumları
-
Dumanlı hava şəraiti ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
-
NATO tükənir: Pul yoxdur
-
Kiberdələduzların yeni fırıldağı: bu keçidlərə daxil olmayın! (VİDEO)
-
Zeytun yağı xilaskara çevrilir: 5 yaşınadək uşaqlarda...
-
Bakıda bu küçələrə avtomobillər buraxılmayacaq - Bu gündən qadağa qüvvəyə minib
-
Dünyanın ən böyük təyyarəsi yaradılacaq - FOTO
-
Kim Çen In hava-desant təlimlərinə qızı ilə birlikdə rəhbərlik etdi - FOTOLAR
-
“Mən seçilməsəm, ABŞ qan gölünə çevriləcək” - Tramp
-
Bakı və Parisin Gürcüstanda mübarizəsi - Tbilisi vədləri, yoxsa reallığı seçəcək?
-
“Fransa Ukraynada Rusiyaya qarşı əməliyyat keçirə bilər” - Makron
-
İpoteka ilə ev alanlara sevindirici xəbər - VİDEO
-
Sudanda milyonlarla insanı dəhşətli aclıq gözləyir - BMT
-
Dövlət qulluğu vəzifələri üzrə test imtahanları keçiriləcək - DİM məlumat yaydı
-
Azərbaycanda boşanmış kişiyə fantastik məbləğdə aliment kəsildi - VİDEO
-
Ramazan ayı ilə bağlı suallara cavab: Azan oxunarkən yemək olar? - VİDEO
-
Ən dəbli məşhurlar onlardır - SİYAHI
-
Neymar haqda qorxunc proqnoz - Həkimi açıqladı
TOP 10
ARXİV