|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Qorxu saçan İŞİD 6 aya necə “yoxa çıxdı”? – Orta Şərq yenidən bölünür (TƏHLİL)
Tarix 14.11.17, 0:22 |
|
Cengiz Tomar
“Anadolu” Agentliyi, Türkiyə
İraq və Suriya torpaqlarının, demək olar ki, yarısından çoxunu işğal edən İŞİD-in bütün dünya tərəfindən terrorist elan edilməsinə və ortadan qaldırlması üçün beynəlxalq koalisiyaların belə qurulmasına baxmayaraq, 5-6 ay öncəyədək mövcud olmasının səbəbinin post-İŞİD dövründə bu torpaqların kimlər tərəfindən, hansı formada paylaşılacağına hələ də qərarın verilməməsini göstərmişdik.
Həqiqətən də super silahlara və təyyarələrə, milyard dollarlıq müdafiə və kəşfiyyat büdcələrinə sahib olan böyük güclər baxımından, İŞİD-i məğlub etmək çox asan idi. Ancaq o dövrdə bölgə torpaqlarının paylaşılması üçün İŞİD kimi bir alətə ehtiyac duyulmaqdaydı və təşkilat ortadan qaldırıldıqdan sonra onun işğal eydiyi torpaqların necə paylaşılacağına hələ qərar verilməmişdi. Son altı ayda regionda baş verən hadisələrin də bu dəyərləndirməni təsdiq etdiyini deyə bilərik.
Çünki bu gün İŞİD-i Suriya və İraq sərhəddinin insan yaşayışı üçün çox uyğun olmayan, izolyasiya edilmiş bir küncünə sıxışmış olaraq görürük. Təşkilatın öldürülən üzvləri xaric, digər döyüşçüləri, köhnə ifadə ilə, “tebahhur” etməyib, yəni, buxarlanmayıb. Onlar bu təşkilatı vasitəyə çevirənlər tərəfindən, tura qatılan turistlər kimi, avtobuslara doldurulub şəhər-şəhər gəzdirilməkdədirlər.
Yaxşı, bəs qeyri-insani hərəkətləriylə bütün dünyanı dəhşətə salan və həmin zalım hərəkətlərini “Hollivudvari” videolarla bütün dünyaya bildirən bu təşkilata nə olmuşdu ki, bu qədər sürətlə dağılmışdı?
Sualın cavabı olduqca asan anlaşılan, həqiqi və sadədir: artıq təşkilata ehtiyac qalmamışdı və İŞİD sonrası dövrdə bu təşkilatdan alınan torpaqların kimlər tərəfindən paylaşılacağı haqqında qərar verilmişdi.
Belə ki, daha öncəki bir yazımda Suriya məsələsində ABŞ və Rusiya arasında, Sayks-Piko (Sykes-Picot) bənzəri bir gizli anlaşma ola biləcəyi yönündə qənaətim olduğunu ifadə etmişdim.
Xəritələri dəyişən təşkilat 6 ayda dağıldı
Belə ki, ABŞ ilə Rusiya arasında Suriya ilə əlaqədar razılaşmanın olması haqqında qənaətimin yarandığı günlərdən bu yana, İŞİD həm torpaq, həm iqtisadi qaynaqlar, həm də döyüşçü sayı və təbliğat gücü baxımından böyük ölçüdə zəifləmişdir. XIII əsrin ortalarında Orta Şərqi işğal edən monqollar qədər bölgəyə qorxu saçan, haqqında onlarca kitab, yüzlərcə məqalə yazılan bu struktur 6 ayda birdən-birə dağıldı. Bunda bir qəribəlik yoxdurmu?
Suriya və İraq xəritəsində İŞİD-dən geri alınan torpaqların hansı güclər tərəfindən işğal edldiyinə baxsanız, təşkilatın kimlərin işinə yaradığını anlamaqda çox çətinlik çəkməzsiniz. Çünki təşkilatdan geri alınan bu torpaqların böyük qisminin ABŞ-ın hamisi olduğu İraq Kürd Regional Administrasiyası (İKRA) ilə YPG/PYD-nin (Suriyanın şimalında və şərqində); Suriyanın şərqində isə Rusiyanın müdafiəsi və qoruması altında olan Əsəd rejiminin əlinə keçdiyini söyləmək mümkündür.
Digər, lazımi önəm verilməyən qismləri də Türkiyənin Azad Suriya Ordusu (ASO) ilə ələ keçirdiyi Cerablus ilə əl-Bab, cənubi Suriyada ABŞ-ın müxalifətçilərlə birlikdə ələ keçirdiyi bəzi bölgələr və İranın ağırlığının olduğu nüfuz bölgələridir.
İraqda, ilk baxışda, bu işdən karlı çıxan Bərzani hakimiyyəti, İKRA-nın konstitusiya ilə müəyyən edilmiş sərhədləri xaricində, içərisində Kərkük kimi çox önəmli şəhərlərin olduğu və hüquqi baxımdan İraq mərkəzi hakimiyyətinə aid olan torpaqları da ələ keçirmiş, beləliklə, öz qanuni torpaqlarından 30% daha artıq torpağı işğal etmişdi. Son olaraq da İsrail və bir az da ABŞ xaric, bütün dünyadan gələn etirazlara rəğmən müstəqillik referendumunu, üstəlik işğal etmiş olduğu Kərkük kimi mübahisəli bölgələrdə də keçirdi. Bu referendumda illərdir Orta Şərqdə keçirilən seçkilərdən adət etdiyimiz,90%-dən artıq “bəli” səsi çıxdı. Türkmənlər və ərəblər də daxil olmaqla, bir çox qrup isə referendumu boykot etdi.
Əslində, bu qeyri-legitim referendum İran, İraq mərkəzi hakimiyyəti və Türkiyə kimi region ölkələrinin illərdir gözlənən birləşməsinə də əlverişli şərait yaratdı. Belə ki, Kərkük və İraqın şimalındakı son hadisələr, Bərzaninin udma şansı azehtimallı olduğu halda oynadığı qumar nəticəsində, “Dimyata düyüyə gedərkən, əlindəki bulqurdan da oldu”ğunu göstərir. Region ölkələrinin birləşməsi ABŞ, İsrail və Bərzaninin İraqdakı oyununu pozmuşdur. Uzun zamandan bəri ilk dəfədir ki, Türkiyə, İran və İraq ortaq hərəkət edib, uğur qazandılar və oyunu pozdular.
“Fərat Qalxanı” və İdlib əməliyyatları
Suriyaya gəlincə, bundan bir il öncəyə qədər onun xəritəsi Rusiya və İran dəstəkli rejim, PYD/YPG kantonları, İŞİD və ASO hakimiyyətindəki dörd parçadan ibarətkən, bu gün Əsəd rejimi ilə PYD/YPG hakimiyyətinə aid olmaqla, ikili bir quruluşa çevrilməkdədir. Çünki keçən ay Suriya rejiminin Xarici işlər naziri Vəlid Muallimin “Kürdlərlə muxtariyyatı müzakirə edə bilərik” şəklindəki açıqlaması, bundan iki il öncə “Budka Suriya”ya (Qərbi, Faydalı Suriya) razı görünən, ancaq daha sonra Rusiyanın bölgəyə girişindən etibarən sanki onun mandatına çevrilən rejimin hədəf böyüdərək, kürdlərə muxtariyyat verə biləcəyi ikili bir strurkturu hədəflədiyini göstərməkdədir.
Əslində, həm “Fərat Qalxanı” hərəkatı, həm də İdlib əməliyyatı ilə İŞİD sonrası Suriyada bu ikili strukturu pozmağa çalışan Türkiyə, bu iki əməliyyatla təsirini əhəmiyyətli ölçüdə itirmiş olan ASO-ya Rusiyanın 2015-ci ildən Əsəd rejiminə verdiyi dəstəyin bənzərini vermiş oldu və İŞİD sonrası konsolidasiya olan Suriyada, böyük ehtimalla, önümüzdəki ildə gözlənilən siyasi müzakirələrdə həm ASO-nun mövqeyini, həm də öz əlini gücləndirdi. Önəmli bir regional və sərhəd gücü olaraq, PYD/YPG-yə də bölgənin boş olmadığını göstərdi.
Regional əməkdaşlıq oyunları pozdu
Əslində Vəlid Muallimin yuxarıdakı açıqlaması ilə, türk əsgərinin Astana anlaşması çərçivəsində, Rusiya və İranın da razılığı ilə İdlibə girməsinin həmən ardından verdiyi “Türk əsgərləri dərhal torpaqlarımızdan çəkilsin”açıqlamasını birlikdə oxumaq lazımdır.
Bu sözdə “xoruzlanma”nın arxasında Türkiyənin özü üçün gələcək – davamlılıq məsələsi olaraq gördüyü PYD/YPG-yə də müəyyən mənada “gözvurma” vardır. Təbii ki, bu açıqlamanın birbaşa Əsəd rejimindənmi gəldiyini, yoxsa rejimin bunu sahibinin səsi olaraq Rusiyanın adınamı verdiyini bilmirik. Ancaq hər halda gələn il İŞİD sonrası Orta Şərqin necə bir şəkil alacağı məsələsində daha dəqiq şeylər söyləyə biləcəyik. O da qeyd edilməlidi ki, bu ana qədər sünni ərəblərlə türkmənlər həm İraqda, həm də Suriyada daha az əlverişli mövqedədirlər.
Tərcümə Strateq.az-ındır
Xəbərin oxunma sayı : 1534
Analiz
Xəbərlər
-
Sosial sahəyə ayrılan vəsait artırılacaq? - AÇIQLAMA
-
“Həbsdə olmağımın səbəbini bilirəm” - Bəkir Orucovun məhkəməsi
-
Azərbaycanda 3 aya 51 milyon 36 min manatlıq narkotik ələ keçirib - HESABAT
-
NATO qoşunları Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşır - Şoyqu
-
“COP29 bizə imkan verəcək ki, Qlobal Cənub ölkələri ilə təmasları gücləndirək” - İlham Əliyev
-
Polisin “saxla“ əmrinə tabe olmadı, hadisə yerindən qaçdı - VİDEO
-
Hansı ölkə uşaq böyütmək üçün daha əlverişlidir? – Azərbaycan son onluqdadır
-
Bakıda özəl klinikada əməliyyat olunan yeniyetmə öldü - Araşdırma aparılır
-
“Neft-qaz sahəsində uzun illər xüsusilə də Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var” - Prezident
-
Əhalinin nəzərinə! Tibbi arayışlarla bağlı yenilik, mayın 1-dən...
-
Bakıda 21 yaşlı model faciəli şəkildə öldü - FOTO
-
“COP29-a ev sahibliyi edəcək ölkə kimi Azərbaycan fəal hazırlıq prosesindədir” - İlham Əliyev
-
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi bağlandı - FOTO/VİDEO
-
Baydenin siyasətinə etiraz etdi – İstefa verdi
-
Tikilməkdə olan Laçın aeroportundan son görüntülər - VİDEO
-
NİİM əhaliyə müraciət etdi - VİDEO
-
“Fikirləşdim ki, ata-bala ikimizi də öldürəcək“ - “Cümü“yə 18 il həbs verildi
-
Hərbi gəmilər, kater və vertolyotlar Xəzərdə hərəkətə gətirildi: Möhtəşəm təlimlərdən FOTO/VİDEO
-
Xocavənddə partlayıcı vasitələr aşkar edilib: Saxlanılan var - FOTO
-
Qubada illərdir hökm sürən kanalizasiya problemi nə zaman həllini tapacaq? - VİDEO
-
Amerikalılar kütləvi şəkildə “iPhone” almaqdan imtina edirlər - SƏBƏB
-
Şəxs hansı halda orqanını başqasına verə bilər? - ARAŞDIRMA
-
Binəqədinin keçilməz yolları - VİDEO
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
TOP 10
ARXİV