|
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Utanc və korrupsiya tablosu: Bakı küçələrinə ayrılan 2.300 ton duzu kimlər “yeyib“?
Avropa İttifaqında daxili ziddiyyətlər artır - TƏHLİL
Tarix elmləri namizədi olan Prezident – İlham Əliyev hansı mövzuda elmi işi müdafiə edib?
Güləddin Dadaşovu korrupsiya və çoxsaylı şikayətlər bitirir: “Azərkontrakt” ASC sədri kim olacaq?
Prezident nöqtəni qoydu - “Dediyim marşrut açılmasa, biz Ermənistanla...”
Rusiya-İran ortaqlığında zəif nöqtələr: İranda rusların hər an onları ABŞ-a sata biləcəyi düşüncəsi var - TƏHLİL
Tarix 06.04.17, 5:00 |
|
ABŞ prezidenti Donald Trampın Moskva ilə Tehranın arasını vurmağa çalışacağından bu günlərdə çox danışılır. Ancaq bu şərhlərin çoxunun möhkəm təməllərə söykəndiyi iddia oluna bilməz.
"Wall Street Journal" qəzeti, məsələn, fevral ayında "siyasi müzakirələrində iştirak edən ABŞ administrasiyasının yüksək mövqeli rəsmiləri, avropalı və ərəb rəsmilər"ə istinadla, Trampın Rusiya ilə əməkdaşlıq axtarışında olduğu, İrana isə, xüsusilə nüvə proqramı məsələsində təzyiq edəcəyini yazmışdı.
İranın hərbi doktrinası, təbii ki, raket hücumundan müdafiə sisteminin inkişaf etdirilməsini ehtiva edir. Ancaq görünən budur ki, İran son ballistik raket sınağının tarixini təsadüfi seçməyib. Sınaq Trampın yanvarın 27-də İran da daxil olmaqla, yeddi müsəlman ölkəsi vətəndaşlarına ABŞ-a giriş yasağından iki gün sonra reallaşdırıldı.
Lakin Trampın bu qədər sürətli və sərt təpki verməsini, böyük ehtimalla, dini lider Ayətullah Əli Xamnei belə gözləmirdi.
Fevralın 1-də İranı rəsmən "xəbərdar etdiyini" söyləyən ABŞ administrasiyası bu ölkəyə qarşı yeni sanksiyalar tətbiq etdi və təzyiqi daha da artıracağı mesajını verdi.
Bunun ardınca İranda etiraz aksiyaları təşkil edildi. Bəzi aksiyalar İslam İnqilabının ildönümü olan fevralın 11-dəki ənənəvi mitinqlərlə üst-üstə düşdü. Tehran və digər şəhərlərdə küçəyə axışan xalq Trampın İrana qarşı ümumi rəftarını da etiraz etdi.
Trampın açıq düşmən mövqeyi İranda maneətörədici cəhdlərin davam edəcəyinə işarə kimi qəbul olunur.
Etirazlar nəticəsində İran mediası ABŞ-a qarşı hirsini mümkün qədər sərt şəkildə əks etdirdi. Beləcə, 2015-ci ildə imzalanan nüvə sazişinin nəticələrini narahatlıqla izləyən mühafizəkar qruplar media cəbhəsində umduqlarından başqa, siyasi uğur əldə etmiş oldular.
Ola bilsin ki, İran ballistik raket sınağını həyata keçirməklə yeni ABŞ administrasiyasının "hərarətini" ölçmək və Trampın bu sınaqlara əngəl yarada bilməyəcəyini göstərmək istədi.
Bununla yanaşı, sınaq İranın Barak Obama dövründəki siyasətini eynilə davam edəcəyi istiqamətində dünyaya verdiyi mesaj kimi də başa düşülə bilər.
Belə bir motivasiya həyasızlıq sayıla bilər, ancaq İrandakı mövcud doktrinaların tətbiqindən başqa bir şey deyil.
İranın prioritetləri Rusiyanın dünya məsələlərinə baxışıyla üst-üstə düşür. Buna görə də, ABŞ-ın Rusiyaya "yenidən yüklənmə" təklif etdiyi, Rusiyanın bəlkə də ABŞ sanksiyalarının azaldılması qarşılığında İrana məsafə qoyacağı nəticəsinə gəlmək hələ çox tezdir.
Digər tərəfdən, Rusiyanın İrana möhtac və iki ölkənin strateji əməkdaşlıq içində olduğunu müdafiə edən başqa məşhur tezis də eyni şəkildə dayaqdan məhrumdur.
Bu məzmunda realizmdən eyni ölçüdə uzaq görünən iki zidd nəzəriyyə var. Neokon yazar və tarixçi Maykl Ledinə məxsus ilk nəzəriyyəyə görə, Vaşinqton Moskvaya qarşı sövdələşmə üstünlüyünü təmin etmək üçün İran rejimini hədəf almalıdır.
Beynəlxalq əlaqələr mütəxəssisi Mark Katza məxsus ikinci nəzəriyyəyə görə isə, ABŞ İrana qarşı təkbaşına hərəkət etsə, Putin Trampın sonrakı mərhələdə onu hədəf almasından qorxacaq və bu da onu Tehrana doğru yaxşıca yönəldəcək.
Moskva və Tehranın Suriya müharibəsindəki addımları onların hərbi strategiya və təhlükəsizlik baxımından nə qədər güclü əməkdaşlıqda olduğunu göstərir. Ancaq bu ortaqlığı qəti şəkildə "strateji" kimi dəyərləndirmə gerçəkdən xaric düşüncədir.
Tehranın başlıca prioritetlərindən biri Suriyanın dövlət başçısı Bəşər Əsədlə "Hizbullah"ın ana ünsürlər olduğu "müqavimət oxunu" qorumaq və gücləndirməkdir. Bu hədəfə doğru İran böyük ölçüdə təkbaşına hərəkət edir.
Rusiyanın isə ayrı prioritetləri var. Moskva İsraillə əməkdaşlığı da ehtiva edən öz mənfəəti düşüncəsində "Hizbullah"la əlaqəli deyil. Ancaq prioritetlərin fərqi Moskva və Tehranın yaxın dövrdə müştərək hədəflər istiqamətində əməkdaşlığına maneə yaratmır.
Bu müştərək hədəflər – terrorizm və ifratçılığı basdırmaq, həmin axınların Orta Asiya və Qafqaza yayılmasının qarşısını almaq şəklində yekunlaşdırıla bilər. Hər iki tərəf üçün də çox həssas olan başqa bir mövzu strateji mənfəət ifadə edən bölgələri xarici təsirlərdən, yəni Amerika təsirindən qoryumaqdır.
Rusiya və İranın ortaqlığında zəif nöqtələr də var.
Tərəflərin hərbi əməkdaşlıqda çox diqqətli hərəkət etdiyi görülür. Ötən ilin avqustda İranın Həmədandaki hava bazasının Rusiya tərəfindən istifadə edildiyi açıqlanmışdı. Hər şey olub-bitdikdən sonra edilən qıcıq şərhlər artıq yoxdur. Bunun əvəzinə, siyasi həssaslıq əks etdirən şərhlər edilir. Məsələn, Milli Təhlükəsizlik Şurasının baş katibi Əli Şəmxani və müdafiə naziri Hüseyn Dehqan İran hava sahəsini Rusiya döyüş təyyarələrinə yenidən açma ehtimalından danışırlar.
Başqa bir nümunə Rusiya baş nazirinin müavini Dmitri Roqozinin fevral ayında Tehran səfərinin ləğv edilməsi idi. İddiaya görə, ləğvin səbəbi Rusiyanın Suriya böhranı kimi həssas mövzularda ikitərəfli danışıqları gizli saxlamaq istəməsinin əleyhinə İranın ziyarət planını açıqlamasıydı. Bu vəziyyət ən optimist təxminlə, ünsiyyət qəzası sayıla bilər. Ən pessimist təxminlə isə, tərəflər aralarındakı rabitə qaydalarına hər zaman uymadığının göstəricisi.
İran mediası Rusiya-İran əlaqələrinin Tramp dövründə necə olacağı mövzusunda diqqətçəkici səssizlik içindədir. Mövzu tələsik və məntiqsiz uzaqgörənliklərə dözə bilməyəcək qədər həssas və əhəmiyyətli ola bilər, xüsusilə də prezident Həsən Ruhani cəbhəsinin Qərbə meyilliliyi nəzərə alınmazsa. Üstəlik, İrandakı məşhur fikrə görə, ABŞ-dakı siyasi sistem iddialı planları olan Trampa xarici siyasətin meyarlarını necə təyin və tətbiq olunduğunu öyrədəcək, ancaq bu, böyük vaxt aparacaq.
İnqilab Keşikçilərinin (İİKK) sabiq komandiri Yəhya Rəhim Səfəvi kimi sərtlik tərəfdarı olan şəxslər Rusiya və ABŞ-ın Suriyada əməkdaşlığa getməsi halında, İranın zərər görə biləcəyindən xəbərdarlıq edirlər. Digər tərəfdən, iranlı analitik Həsən Beheştipur, Trampın ötən ilin noyabrındakı seçki zəfərindən sonra Rusiya-İran əlaqələrinin gələcəyinə dair mənalı və müsbət bir perspektiv təqdim edib.
Beheştipurun fikrincə, Rusiya-ABŞ əməkdaşlığı ən azı İŞİD-lə mübarizə kontekstində İranın Yaxın Şərqdəki mövqeyini gücləndirəcək.
Lakin Beheştipurun da xatırlatdığı kimi, İran, Rusiya və ABŞ-ın bir araya gətirmək istəyi mücərrədir. Trampın son günlərdəki çıxışları, məsələn, Krımın Ukraynaya qaytarılmaq lazım olduğunu söyləməsi, ya da müdafiə naziri Ceyms Mettisin Rusiya ilə bağlı açıqlaması Kremli həvəsdən salır.
Tehran və Moskva isə ikitərəfli əlaqələrini "qardaşlıq" kimi mücərrəd bir anlayış üzərindən deyil, orta və uzun müddətli hədəflər istiqamətində icra edir. Buna görə də, İranı Tramp dövründə Rusiya ilə ABŞ arasında sövdələşmə ünsürü olaraq görmək düzgün deyil.
Doğrudur, İrandakı alim və siyasətçilərdə Rusiyaya qarşı hələ dərin etibarsızlıq var. Onlar Rusiyanın, keçmişdə bir neçə dəfə etdiyi kimi, ABŞ-la daha cazibədar münasibətlər naminə İrana arxa çevirəcəklrinə inanırlar.
Moskvanın ABŞ-la mümkün anlaşmaları ilə müqayisədə İrana üstünlük vermə "kor" seçim deyil, amma öz prioritetləri yönündə addım atarkən, dəqiq praqmatizm gözlənilməlidir.
Yuliya Sveşnikova,
Milli Tədqiqat Universiteti yanında Ali İqtisadiyyat Məktəbinin əməkdaşı
Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 148
Analiz
Xəbərlər
-
“Ukrayna qoşunları ağır döyüşlərlə üz-üzədir“ - ABŞ müdafiə naziri
-
Putin ilk rəsmi səfərini Çinə edəcək - KİV
-
Deputatlar bu tarixdə toplanır - Daha 21 qanun dəyişəcək (SIYAHI)
-
Moldova XİN Rusiya səfirinə nota verdi - Bir əməkdaş “persona-non-grata” elan edildi
-
Bəzi bölgələrdə yağış, dağlıq rayonlarda qar yağıb - FAKTİKİ HAVA
-
“8-ci kilometr bazarı”nın yaxınlağındakı yeraltı keçiddən niyə istifadə olunmur? - VİDEO
-
Məktəblərdə dərslər nə vaxt başlayacaq? - Açıqlama
-
Bakıda keçmiş məhkum bank yarmaq istədi - VİDEO
-
Pulla şəhadətnamə almaq istəyən taksi sürücülərinə XƏBƏRDARLIQ
-
FHN Bakının mərkəzindəki məşhur kafeni bağladı – VİDEO
-
Bayram günlərində bölgələrdə qar yağacaq - Proqnoz
-
“Azərbaycan Çinlə əlaqələrin inkişafına böyük önəm verir” - Hikmət Hacıyev
-
Nərimanov sakinlərini boğaza yığan keçilməz yol problemi - VİDEO
-
Bayramda rayonlarda istirahət neçəyə başa gələcək? - QİYMƏTLƏR
-
Aİ Ukraynaya hərbi yardım fondunu artırır: Milyardlarla dollar ayrılacaq
-
Xəzər dənizində əməliyyat: Silahlı qaçaqmalçı narkotiklə tutuldu - FOTO
-
“Bu, müharibəyə gətirib çıxaracaq...“ - Paşinyan
-
Azərbaycanlı müğənniyə toyda 70 min qonorar ödənilib - VİDEO
-
Xam nefti ən baha qiymətə Fransaya satırıq – Ölkələrin tam siyahısı
-
Novruz bayramı öncəsi bazarda vəziyyət necədir? - VİDEO
-
İcra başçısı üçün 57 minə xidməti avtomobil - Seymur Orucov maşınını yeniləyir
-
Fermerlərin heyvan saxlamağa marağı niyə azalıb? - ARAŞDIRMA
-
Azərbaycanda tapılan qədim sikkələrin görüntüləri - VİDEO
-
“Bank of Baku“dan narazılıq: Keşbek limitini 3 dəfə azaldıb
-
Niger hakimiyyətindən ABŞ hərbçilərinə şağırış - “Ölkəni tərk edin...“
-
Taksilərlə bağlı yeni qaydalar: Bundan sonra... (VİDEO)
-
AXCP Daşkəsən rayon şöbəsinin sədri niyə saxlanılıb? - DİN açıqladı
-
Novruz tətili başlayır - Neçə gün qeyri-iş günü olacaq?
-
Rayonlara qar yağıb, şaxta olub - FAKTİKİ HAVA
-
Çin hava taksilərinin satışına başlayıb - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva İlaxır çərşənbə ilə bağlı paylaşım etdi - FOTO
-
Bakıda sakinlər uçmaq təhlükəsi olan binada yaşayırlar - VİDEO
-
Polisdən Saatlıda əməliyyat - Saxlanılan var
-
“İsrail məhv ediləcək“ - Tramp
-
Füzulidə dəhşətli cinayət: Arvadını kabab yediyinə görə öldürdü
-
Cənub bölgəsində satılan balıqların qiyməti artdı - VİDEO
-
Ramazanda Novruz şirniyyatlarından yemək orqanizmə necə təsir edir? - VİDEO
-
Yens Stoltenberqin Bakı səfəri NATO-Azərbaycan münasibətlərinə töhfə verəcək
-
NATO ilə davam edən uğurlu dialoq
-
Cənubi Qafqazda müasir çağırışlara əsaslanan yanaşma
-
Novruz bayramının İlaxır çərşənbəsi qeyd olunur
-
Xalq artisti görünüşü ilə təəccübləndirdi - VİDEO
-
Futbolumuzun yeganə xilas yolu - Yalnız o gəlməlidir
-
“Rusiya nüvə tərksilahına dair danışıqlara hazırdır” - Peskov
-
“Məhkumlar soyuq havalarda üst-üstə paltarlar geyiniblər”: Generalın istintaqı bitdi
-
Səfirin qardaşı oğlu yüzlərlə insana qarşı dələduzluq edib: Bulut Bağcı kriptovalyuta işini necə “qurub?”
-
Dərman vasitələrinin farmakonəzarət qaydası ilə bağlı YENİLİK
-
Paytaxtda 600 manata səməni satılır? - VİDEO
-
Sərnişindaşımaya dair müsabiqələrdə iştiraka görə ödəniləcək məbləğlər - SİYAHI
-
NATO Baş katibi AzTV-yə müsahibə verdi – VİDEO
-
Ramazan ayının doqquzuncu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalını azad edilmiş Qarabağda qalayıram” - Prezident
-
AFFA 4 nəfəri futboldan ömürlük uzaqlaşdırdı - RƏSMİ
-
Nura Suridən Xəyyam Nisanov barədə şok sözlər - VİDEO
-
Jurnalsit İstanbul Klinikasını ittiham etdi: “Anamı öldürdülər“
-
Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri: “Hindistandan alınan silahlar yararsız vəziyyətdədir”
-
Gürcüstan və Azərbaycan iki müstəqil dövlət kimi daim bir-birinin yanındadır
-
Əfv və amnistiya olacaq! - Hüquq müdafiəçisi tarixi açıqladı
-
Azərbaycanda ilk dəfə cəzaçəkmə müəssisəsində üztanıma sistemi yaradılıb - FOTO
-
“Biz bir daha göstərdik ki, öz yolumuzdan dönməyəcəyik” - İlham Əliyev
-
Zəngilanın bu kəndi yenidən qurulacaq - 1,1 milyon ayrıldı
-
Hikmət Hacıyev Çinə niyə gedib? - TƏHLİL
-
“Azpetrol“ məntəqələrində yolxlama: İnsanların həyatı təhlükəyə atılıb!
-
Yerli və idxal kərə yağları cüzi bahalaşıb – Son qiymətlər
-
Xalası onu təhqir etdiyini deyən müğənnini məhkəməyə verdi: 30 min təzminat istədi
-
Özəl universitetlərdə tibb təhsili bərpa olunacaqmı? - VİDEO
-
Azərbaycan NATO ilə əməkdaşlıq alətlərindənsəmərəli şəkildə istifadə edir
-
Rumıniyada NATO-nun ən böyük hərbi bazası tikilir: Minlərlə hərbçi yerləşdiriləcək
-
“Bu gün Azərbaycan dünyada nadir ölkələrdəndir ki, onun siyasəti tamamilə müstəqildir” - Prezident
-
Adı iki nəfərin ölümündə hallanan məmur 50 min təzminat verib? - “Rang Rover“lə qəza...
-
Sabahın iş günü ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
-
Rusiyada səslərin 100 faizi sayıldı: Putindən mütləq qələbə
-
“Əfsuslar olsun ki, bu, Ermənistana dərs olmadı“ - Azərbaycan lideri
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Strateji əməkdaşlıq və dostluq münasibətləri Azərbaycan ilə Gürcüstan üçün həmişə prioritet olub
-
“Azəriqaz”da Cahid Hüseynov ruzigarı: direktor müavininin bacısı oğlu yeni vəzfəyə təyin edildi
-
Xətai rayonunda saxlanılan narkokuryerlərdə 10 kq marixuana aşkar edilib - VİDEO
-
“İnflyasiya ilə əlaqədar zəruri tədbirlər davam etdiriləcək“ - Nazirlər Kabineti
-
Tenderə nəzarət edən dövlət qurumunun özü qanunsuz tender keçirir? – FOTOFAKT
-
Ölkəmizin NATO ilə tərəfdaşlığı müsbət olmuşdur
-
Prezident Azərbaycan xalqını təbrik etdi - MƏTN
-
Dövlət qulluqçusu olmaq istəyənlərin nəzərinə - Nəticələr elan olundu
-
Polis gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq - DİN
-
Azərbaycanda işsizlərin sayı artdı – Son 20 ilin statistikası
-
İkitərəfli əlaqələrin yüksək səviyyədə olmasının əyani təzahürü
-
“Manatın məzənnəsi Mərkəzi Bankdan asılı olacaq“ - Millət vəkili
-
Prezident Xankəndidə Novruz tonqalını alovlandırıb - Xalqı təbrik edib + FOTOLAR
-
Nazirlik “Araz Supermarket”i cərimələdi - Məhsulu üzərində göstərilən qiymətdən baha satıb
-
İşdən çıxarılan Ruslan Əliyev Badamdardakı villasını satışa çıxarıb - FOTOLAR
-
Martın 20-də geomaqnit qasırğası gözlənilir - Xəbərdarlıq
-
NATO-nun baş katibinin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Dünyanın ən isti yeri: burada hətta bakteriyalar belə yaşaya bilməz
-
İlham Əliyev Vladimir Putini təbrik etdi - Prezident seçkisində qələbəsinə görə
-
Xırdalan dairəsində ev adı altında tikilən obyekt restoran kimi fəaliyyət göstərəcək - FOTOLAR
-
“Bakı otis lift“ valyuta vəsaitini xaricdən geri qaytarmayıb - PROTOKOL
-
Füzuli şəhərinə daha 34 ailə yola salınıb - FOTOLAR
-
Azərbaycan dünyanın ən təhlükəsiz ölkələri arasındadır - REYTİNQ
-
Xocalıda kütləvi məzarlıqda qalıqları aşkar edilənlərlə bağlı brifinq keçirilib - VİDEO
-
Hikmət Hacıyev Pakistanın Çindəki səfiri ilə görüşüb - FOTO
-
“Putin prezident seçkilərində qalib gəldi“ - Rusiya MSK
-
Dövlətə məxsus 10 avtomobil hərraca çıxarılır – Qiymətlər 1 300 manatdan başlayır (SİYAHI)
-
Bakıda həll yolunu tapmayan səki problemi - VİDEO
-
Məktəb təhsili əlavə hazırlıqlara sövq edir? - VİDEO
-
Deputat Erkin Qədirlinin köməkçisi ölkədən qaçıb? - İDDİA
-
Əli Əsədovdan qeyri-müntəzəm sərnişin daşınması ilə bağlı QƏRAR
-
“Rusiya ilə NATO arasında müharibə mümkündür“ - Putin
-
Bakıda eyni rayon ərazisində fərqli qiymətə satılan mənzillər - ARAŞDIRMA
-
“Ukrayna üçün hərbçilərin göndərilməsi, silah və sursat təchizatı yoxdur“ - Avstriyanın XİN
-
Novruz Bayramı ərəfəsində Azərbaycana turist axını gözlənilir - VİDEO
-
“Biz onu dəyişmək istəyirdik, amma o, öldü“ - Putin
-
Lənkəranda sərnişin avtobuslarının əksəriyyəti istismara yararsızdır - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva Saida Mirziyoyeva ilə sərgi açılışında - FOTOLAR
-
Binəqədidə söküntü problemi: Mənzil sahibləri tikinti şirkəti ilə razılaşmırlar - VİDEO
-
“Rəsmi nikahım yoxdur“ - Vəfa Şərifova
-
“Görsək ki, Azərbaycan futboluna faydası var, lazımi addımı atacağıq” - Qurban Qurbanov
-
“Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının uzun tarixi var“ - Prezident İlham Əliyev
-
Rusiyada prezident seçkisinin ilkin nəticələri: Putin qalib gəlir
-
“Biz sülhə heç vaxt olmadığımız qədər yaxınıq“ - Prezident
-
Gəncə sakinləri mavi yanacaq problemi yaşayırlar - VİDEO
-
Prezidentin NATO-nun Baş katibi ilə şam yeməyi əsnasında geniş tərkibdə görüşü olub - VİDEO
TOP 10
ARXİV