|
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yüz milyon büdcəsi olan Dövlət Fondunu kimlər idarə edir? - Araşdırma
MSK növbədənkənar prezident seçkilərinə yekun vurdu - İlham Əliyev 92,12 % səslə qalib oldu
Bir qərinəlik sədrin müəmması - Vahid Novruzovun Auditorlar Palatasında baş verənlərdən xəbəri yoxdur?
İrəvan bu istiqamətdən savaşa başlayacaq - Fransanın Azərbaycanla bağlı sensasiyalı planı (VİDEO)
Utanc və korrupsiya tablosu: Bakı küçələrinə ayrılan 2.300 ton duzu kimlər “yeyib“?
Avropa İttifaqında daxili ziddiyyətlər artır - TƏHLİL
Tarix elmləri namizədi olan Prezident – İlham Əliyev hansı mövzuda elmi işi müdafiə edib?
Güləddin Dadaşovu korrupsiya və çoxsaylı şikayətlər bitirir: “Azərkontrakt” ASC sədri kim olacaq?
Prezident nöqtəni qoydu - “Dediyim marşrut açılmasa, biz Ermənistanla...”
Yaxın Şərqdə daim dəyişən siyasət və strategiya: Qarşıdakı 1 ay Suriya və İraqın gələcəyini müəyyən edəcək - TƏHLİL
Tarix 11.04.17, 18:50 |
|
Son günlərdə Yaxın Şərqdə gedən proseslər başgicəlləndirici səciyyə daşıyır. Bölgədəki ittifaq və düşmənçiliyin aylıq, həftəlik və hətta gündəlik dəyişməsi strategiya və siyasətin də davamlı olaraq yenilənməsini zəruri edir.
Başlanğıcda rəsmi Dəməşq-Rusiya-İran paktı əleyhinə Suriya müxalifəti-ABŞ-Türkiyə-Səudiyyə Ərəbistanı və bu dövlətlərin vəkilləri vasitəsilə müxtəlif qruplar arasında bloklaşma, habelə cənubdan İŞİD və şimaldan PYD/YPG vasitəsilə İraq-Suriya sərhədinin də aradan qalxması ilə vəziyyət daha da qarışıq oldu.
Beləcə, İraq və Suriya problemləri sanki riyaziyyatdakı kəsişən çoxluqlar halına çevrildi. Bütün bu proseslərə bağlı olaraq, qonşu iki dövlətin inzibati-siyasi nizamının pozulmasından birbaşa təsirlənən Türkiyə də xarici siyasətində zəruri dəyişikliklər edir.
Türkiyənin əl-Baba qədərki bölgəni İŞİD-dən təmizləmə uğurundan sonra Mənbici hədəf göstərməsi, ABŞ-ın vədinə baxmayaraq, PYD/YPG-nin Mənbicdən çəkilməməsi, Suriya ordusunun Mənbicin qərbində Türkiyə və Azad Suriya Ordusuna (ASO) qarşı meydan yaratması Suriyada kartların yenidən qarışmasına dəlalət edir.
Yeni Sayks-Piko sazişi?
ABŞ və Rusiyanın Suriyadakı mikroəlaqəsinə daha geniş çərçivədən baxdıqda, bu iki böyük gücün bölgə daxilində Birinci Dünya müharibəsində ingilislər və fransızların 1916-cı ilə aid Sayks-Piko gizli razılaşmasına bənzər bir sazişə doğru getdiklərinə aid təəssürat yaranır.
Bu sazişə görə, Suriya daxilində Fərat çayının şərq hissəsinin ABŞ-ın nüfuz bölgəsi, qərbinin isə Rusiyanın nüfuz bölgəsinə çevrilməsi aydınlaşır. Hər iki böyük güc Fəratın şərqi və qərbini bölərək özlərinə aid hərbi bazalar yaradır.
İdlibdəki son kimyəvi hücumun da bununla əlaqəsi ola bilər. Çünki Fəratın qərbində, yəni Rusiyanın nüfuz bölgəsində ən böyük müxalif anklav İdlibdir. Bu bölgədə paytaxt Dəməşq ilə Hums və Dəraa bölgəsindəki ələ keçirilməsi nisbətən daha asan olan müxalif məntəqələri bir yana qoysaq, Türkiyə ilə də birbaşa quru əlaqəsi olan yeganə yer – sünni müxaliflərin əlindəki İdlibdir.
Buna görə də Suriya rejimi Rusiya ilə birgə əməliyyata başlamazdan əvvəl kimyəvi silahdan istifadə edib psixoloji üstünlüyünü təmin etməyi istəmiş ola bilər.
ABŞ-Rusiya müqaviləsində hər iki tərəf üçün də açar rolu PYD-YPG təşkil edir. ABŞ Raqqaya yönəlik əməliyyatı PYD/YPG gücləri ilə edəcəyi təəssüratı yaradır. Rusiya da İdlibə qonşu olan Afrində PYD/YPG ilə əməliyyat keçirib, İdlibdəki müxalifləri ölənə qədər döyüşmək və ya Türkiyəyə qaçmaq seçimi ilə üz-üzə qoyacaq.
Əgər siyasi həll olmazsa, önümüzdəki aylarda təəssüf ki, İdlibdə Hələbdə yaşananlar baş verəcək.
Eyni vəziyyət Raqqaya da aiddir. 250 min nəfərin yaşadığı Raqqada ərəb sakinlərin qaça biləcəyi yeganə yer şimaldakı kürd bölgəsidir. Əgər ABŞ və Rusiya arasında razılaşma varsa, ən mühüm sual Raqqanın ələ keçirilməsindən sonra şəhərin idarəşiliyinin kimə veriləcəyidir. Çünki bu vəziyyət bölgədəki xəritələri dəyişdirəcək.
Əgər bölgə PYD/YPG-nin nəzarətinə verilsə, kürdlər Suriyada gözlədiklərindən də çox ərazi əldə edəcəklər. Suriyada sünni ərəblərin həyat sahələri daha da daralacaq.
Mosulda da vəziyyət Raqqadakına bənzəyir. Mosulun ələ keçirilməsindən sonra şəhərə kimin nəzarət edəcəyi İraqın gələcəyinin formalaşmasında mühüm rol oynayacaq. Mosulun mərkəzi hökumətə verilməsi halında, sünni ərəblərin vəziyyəti yaxşı olmayacaq.
Əgər Mosulun şimalında onsuz da mübahisəli olan, perşmərgənin nəzarətindəki – Sincar mahalı, Təlafərin Rabia, Zummar və Başika qəsəbələri – bölgələr ABŞ-ın müttəfiqi olan kürdlərə verilsə, bölgədə sünni ərəb əhalisi və türkmənlər arasında toqquşma ola bilər.
Türkiyə nə edə bilər?
"Fərat qalxanı" əməliyyatının ilk mərhələsinin bitirdiyini açıqlayan Türkiyə nə edə bilər?
Hələlik Türkiyənin ABŞ və Rusiyanın mühafizəsindəki Mənbiclə bağlı əməliyyat keçirməsi mümkün ehtimal deyil. Suriyada ikinci əməliyyat nöqtəsi olan Afrin də Rusiyanın müdafiəsi altındadır.
"Fərat qalxan"ı əməliyyatı ilə Suriyada iki kantonun birləşməsini maneə törədən Türkiyənin Suriyada edə biləcəkləri hələlik olduqca məhdudlaşdırılıb.
Alternativ olaraq İraqda hərbi əməliyyat hələ ki mümkündür. Çünki PKK-nın Mosul ilə Suriya sərhədi arasındakı Sincara nəzarəti həm Türkiyə, həm də Bərzani administrasiyasını narahat edır. Türkiyənin bu qruplaşmaya zərbə endirmək üçün YPG/PYD-nin Cəzirədəki kantonlarıyla İraq Kürd bölgəsinin arasına girmə ehtimalı hələ də mövcuddur. Bu mənada Rojova peşmərgələri də əhəmiyyətli ünsürdür.
Suriyaya raket hücumu təşkil edən Trampın Suriyada, xüsusilə də Raqqada nə edəcəyi izlənilməlidir. Çünki bu hücum Rusiya və İranın təpkisi ilə nəticələnib. Mosulda vuruşan ABŞ-ın bölgədə bir də Rusiya ilə toqquşmaq istəmədiyi düşünülə bilər. Bir az gözləyib, Tramp administrasiyasının Əsəd rejimi ilə bağlı qərarının nə olacağını gözləmək lazımdır.
Ancaq Rusiya, ABŞ Raqqa ilə məşğul olarkən, müxaliflərin mühüm mövqeyi İdlibə hücim edəcək. Bu halda iki milyondan çox əhali Türkiyəyə yeni köç axını edə bilər.
Rusiyadakı son terror hücumları da Putin tərəfindən qanuni zəmini yaratmaq üçün istifadə ediləcək.
Bölgədə vəziyyət davamlı olaraq dəyişdiyindən qəti bir uzaqgörənlik mümkün deyil. Amma aprel ayının sonları həm Suriya, həm də İraqın gələcəyi baxımından çox əhəmiyyətlidir.
Bölgədə etnik və məzhəbi təmizlik demoqrafik quruluşun şüurlu şəkildə dəyişdirilməsidir. Demoqrafik dəyişmə bir müddət sonra xəritələrin da dəyişəcəyi mənası verir.
Çengiz Tomar
"Al-Jazeera"
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 211
Analiz
Xəbərlər
-
Cənubi Qafqazda müasir çağırışlara əsaslanan yanaşma
-
Novruz bayramının İlaxır çərşənbəsi qeyd olunur
-
Xalq artisti görünüşü ilə təəccübləndirdi - VİDEO
-
Futbolumuzun yeganə xilas yolu - Yalnız o gəlməlidir
-
“Rusiya nüvə tərksilahına dair danışıqlara hazırdır” - Peskov
-
“Məhkumlar soyuq havalarda üst-üstə paltarlar geyiniblər”: Generalın istintaqı bitdi
-
Səfirin qardaşı oğlu yüzlərlə insana qarşı dələduzluq edib: Bulut Bağcı kriptovalyuta işini necə “qurub?”
-
Dərman vasitələrinin farmakonəzarət qaydası ilə bağlı YENİLİK
-
Paytaxtda 600 manata səməni satılır? - VİDEO
-
Sərnişindaşımaya dair müsabiqələrdə iştiraka görə ödəniləcək məbləğlər - SİYAHI
-
Ramazan ayının doqquzuncu gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalını azad edilmiş Qarabağda qalayıram” - Prezident
-
AFFA 4 nəfəri futboldan ömürlük uzaqlaşdırdı - RƏSMİ
-
Nura Suridən Xəyyam Nisanov barədə şok sözlər - VİDEO
-
Jurnalsit İstanbul Klinikasını ittiham etdi: “Anamı öldürdülər“
-
Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri: “Hindistandan alınan silahlar yararsız vəziyyətdədir”
-
Gürcüstan və Azərbaycan iki müstəqil dövlət kimi daim bir-birinin yanındadır
-
Əfv və amnistiya olacaq! - Hüquq müdafiəçisi tarixi açıqladı
-
Azərbaycanda ilk dəfə cəzaçəkmə müəssisəsində üztanıma sistemi yaradılıb - FOTO
-
“Biz bir daha göstərdik ki, öz yolumuzdan dönməyəcəyik” - İlham Əliyev
-
Zəngilanın bu kəndi yenidən qurulacaq - 1,1 milyon ayrıldı
-
Hikmət Hacıyev Çinə niyə gedib? - TƏHLİL
-
“Azpetrol“ məntəqələrində yolxlama: İnsanların həyatı təhlükəyə atılıb!
-
Yerli və idxal kərə yağları cüzi bahalaşıb – Son qiymətlər
-
Xalası onu təhqir etdiyini deyən müğənnini məhkəməyə verdi: 30 min təzminat istədi
-
Özəl universitetlərdə tibb təhsili bərpa olunacaqmı? - VİDEO
-
Rumıniyada NATO-nun ən böyük hərbi bazası tikilir: Minlərlə hərbçi yerləşdiriləcək
-
“Bu gün Azərbaycan dünyada nadir ölkələrdəndir ki, onun siyasəti tamamilə müstəqildir” - Prezident
-
Adı iki nəfərin ölümündə hallanan məmur 50 min təzminat verib? - “Rang Rover“lə qəza...
-
Sabahın iş günü ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
-
Rusiyada səslərin 100 faizi sayıldı: Putindən mütləq qələbə
-
“Əfsuslar olsun ki, bu, Ermənistana dərs olmadı“ - Azərbaycan lideri
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Strateji əməkdaşlıq və dostluq münasibətləri Azərbaycan ilə Gürcüstan üçün həmişə prioritet olub
-
“Azəriqaz”da Cahid Hüseynov ruzigarı: direktor müavininin bacısı oğlu yeni vəzfəyə təyin edildi
-
Xətai rayonunda saxlanılan narkokuryerlərdə 10 kq marixuana aşkar edilib - VİDEO
-
“İnflyasiya ilə əlaqədar zəruri tədbirlər davam etdiriləcək“ - Nazirlər Kabineti
-
Tenderə nəzarət edən dövlət qurumunun özü qanunsuz tender keçirir? – FOTOFAKT
-
Prezident Azərbaycan xalqını təbrik etdi - MƏTN
-
Dövlət qulluqçusu olmaq istəyənlərin nəzərinə - Nəticələr elan olundu
-
Polis gücləndirilmiş iş rejimində çalışacaq - DİN
-
Azərbaycanda işsizlərin sayı artdı – Son 20 ilin statistikası
-
İkitərəfli əlaqələrin yüksək səviyyədə olmasının əyani təzahürü
-
“Manatın məzənnəsi Mərkəzi Bankdan asılı olacaq“ - Millət vəkili
-
Prezident Xankəndidə Novruz tonqalını alovlandırıb - Xalqı təbrik edib + FOTOLAR
-
Nazirlik “Araz Supermarket”i cərimələdi - Məhsulu üzərində göstərilən qiymətdən baha satıb
-
İşdən çıxarılan Ruslan Əliyev Badamdardakı villasını satışa çıxarıb - FOTOLAR
-
Martın 20-də geomaqnit qasırğası gözlənilir - Xəbərdarlıq
-
NATO-nun baş katibinin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Dünyanın ən isti yeri: burada hətta bakteriyalar belə yaşaya bilməz
-
İlham Əliyev Vladimir Putini təbrik etdi - Prezident seçkisində qələbəsinə görə
-
Xırdalan dairəsində ev adı altında tikilən obyekt restoran kimi fəaliyyət göstərəcək - FOTOLAR
-
“Bakı otis lift“ valyuta vəsaitini xaricdən geri qaytarmayıb - PROTOKOL
-
Füzuli şəhərinə daha 34 ailə yola salınıb - FOTOLAR
-
Azərbaycan dünyanın ən təhlükəsiz ölkələri arasındadır - REYTİNQ
-
Xocalıda kütləvi məzarlıqda qalıqları aşkar edilənlərlə bağlı brifinq keçirilib - VİDEO
-
Hikmət Hacıyev Pakistanın Çindəki səfiri ilə görüşüb - FOTO
-
“Putin prezident seçkilərində qalib gəldi“ - Rusiya MSK
-
Dövlətə məxsus 10 avtomobil hərraca çıxarılır – Qiymətlər 1 300 manatdan başlayır (SİYAHI)
-
Bakıda həll yolunu tapmayan səki problemi - VİDEO
-
Məktəb təhsili əlavə hazırlıqlara sövq edir? - VİDEO
-
Deputat Erkin Qədirlinin köməkçisi ölkədən qaçıb? - İDDİA
-
Əli Əsədovdan qeyri-müntəzəm sərnişin daşınması ilə bağlı QƏRAR
-
“Rusiya ilə NATO arasında müharibə mümkündür“ - Putin
-
Bakıda eyni rayon ərazisində fərqli qiymətə satılan mənzillər - ARAŞDIRMA
-
“Ukrayna üçün hərbçilərin göndərilməsi, silah və sursat təchizatı yoxdur“ - Avstriyanın XİN
-
Novruz Bayramı ərəfəsində Azərbaycana turist axını gözlənilir - VİDEO
-
“Biz onu dəyişmək istəyirdik, amma o, öldü“ - Putin
-
Lənkəranda sərnişin avtobuslarının əksəriyyəti istismara yararsızdır - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva Saida Mirziyoyeva ilə sərgi açılışında - FOTOLAR
-
Binəqədidə söküntü problemi: Mənzil sahibləri tikinti şirkəti ilə razılaşmırlar - VİDEO
-
“Rəsmi nikahım yoxdur“ - Vəfa Şərifova
-
“Görsək ki, Azərbaycan futboluna faydası var, lazımi addımı atacağıq” - Qurban Qurbanov
-
“Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının uzun tarixi var“ - Prezident İlham Əliyev
-
Rusiyada prezident seçkisinin ilkin nəticələri: Putin qalib gəlir
-
“Biz sülhə heç vaxt olmadığımız qədər yaxınıq“ - Prezident
-
Gəncə sakinləri mavi yanacaq problemi yaşayırlar - VİDEO
-
Prezidentin NATO-nun Baş katibi ilə şam yeməyi əsnasında geniş tərkibdə görüşü olub - VİDEO
-
Mənzil almaq istəyənlər bankların daxili ipotekasından niyə istifadə edə bilmir? - VİDEO
-
“COP-29 dönüş nöqtəsi olacaq“ - Stoltenberq
-
Dövlət Baxçalı Ərdoğana çağırış etdi - “Ayrıla bilməzsən! Türk millətini yalnız buraxa bilməzsən!
-
Ramazan ayının səkkizinci gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
-
“Azərbaycanla Ermənistan arasında dayanıqlı sülhə nail olunacağına ümid edirik“ - NATO-nun Baş katibi
-
Xocavəndin əsrarəngiz Tuğ kəndi: Yeni görüntülər - VİDEO
-
Messi Argentina millisinin qarşıdakı oyunlarını buraxacaq - SƏBƏB
-
Prezident İlham Əliyevin Yens Stoltenberqlə təkbətək görüşü başlayıb - FOTOLAR
-
Ukraynaya hərbi yardım ABŞ-nin silah ehtiyatlarını azalda bilər - Ağ Ev
-
Xəzər dənizi yox olacaq? - “Proses 2050-ci ilə qədər davam edəcək“
-
NATO baş katibi Azərbaycanda səfərdədir - FOTO
-
Pravoslav kilsəsinin lideri müsəlmanların boynuna xaç asmağa çağırıb - Patriarxın qorxulu fətvası
-
“Tramp prezident olmaq üçün çox yaşlıdır” - Baydendən məzəli ittiham
-
“Hökumət inflyasiyanı birrəqəmli həddə endirəcək“ - Ərdoğan
-
“Azəriqaz“ı onlar idarə edirmiş...- Sədr müavini Cahid Hüseynovun qohumları
-
İslandiyada şəhər boşaldıldı: Turistlər və yerli sakinlər təxliyə edildilər
-
Bu gün 46 mindən çox şagird üçün buraxılış imtahanı keçirilib - 2 nəfər imtahandan xaric edilib
-
“Atamı KQB öldürdü...” - Onun Andranik haqqında yazdığı romanı kim oğurlamışdı?
-
Dövlət Baxçalı yenidən MHP sədri seçildi - 11-ci dəfə
-
“Bitcoin” alaq, yoxsa qızıl? - ARAŞDIRMA
-
Ermənistanda narazı əhali ayağa qalxdı - VİDEO
-
Müdafiə Nazirliyi həftəlik icmalını təqdim edib - VİDEO
-
Sumqayıtda tank mərmisi aşkarlandı - FOTO/VİDEO
-
Havanın temperaturu aşağı düşəcək, intensiv yağış yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Moskvada hava limanları bağlandı: Ukrayna dronlarının hücumları
-
Dumanlı hava şəraiti ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
-
NATO tükənir: Pul yoxdur
-
Kiberdələduzların yeni fırıldağı: bu keçidlərə daxil olmayın! (VİDEO)
-
Zeytun yağı xilaskara çevrilir: 5 yaşınadək uşaqlarda...
-
Bakıda bu küçələrə avtomobillər buraxılmayacaq - Bu gündən qadağa qüvvəyə minib
-
Dünyanın ən böyük təyyarəsi yaradılacaq - FOTO
-
Kim Çen In hava-desant təlimlərinə qızı ilə birlikdə rəhbərlik etdi - FOTOLAR
-
“Mən seçilməsəm, ABŞ qan gölünə çevriləcək” - Tramp
-
Bakı və Parisin Gürcüstanda mübarizəsi - Tbilisi vədləri, yoxsa reallığı seçəcək?
-
“Fransa Ukraynada Rusiyaya qarşı əməliyyat keçirə bilər” - Makron
-
İpoteka ilə ev alanlara sevindirici xəbər - VİDEO
-
Sudanda milyonlarla insanı dəhşətli aclıq gözləyir - BMT
-
Dövlət qulluğu vəzifələri üzrə test imtahanları keçiriləcək - DİM məlumat yaydı
-
Azərbaycanda boşanmış kişiyə fantastik məbləğdə aliment kəsildi - VİDEO
-
Ramazan ayı ilə bağlı suallara cavab: Azan oxunarkən yemək olar? - VİDEO
-
Ən dəbli məşhurlar onlardır - SİYAHI
-
Neymar haqda qorxunc proqnoz - Həkimi açıqladı
TOP 10
ARXİV