|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
Yaxın Şərqdə daim dəyişən siyasət və strategiya: Qarşıdakı 1 ay Suriya və İraqın gələcəyini müəyyən edəcək - TƏHLİL
Tarix 11.04.17, 18:50 |
|
Son günlərdə Yaxın Şərqdə gedən proseslər başgicəlləndirici səciyyə daşıyır. Bölgədəki ittifaq və düşmənçiliyin aylıq, həftəlik və hətta gündəlik dəyişməsi strategiya və siyasətin də davamlı olaraq yenilənməsini zəruri edir.
Başlanğıcda rəsmi Dəməşq-Rusiya-İran paktı əleyhinə Suriya müxalifəti-ABŞ-Türkiyə-Səudiyyə Ərəbistanı və bu dövlətlərin vəkilləri vasitəsilə müxtəlif qruplar arasında bloklaşma, habelə cənubdan İŞİD və şimaldan PYD/YPG vasitəsilə İraq-Suriya sərhədinin də aradan qalxması ilə vəziyyət daha da qarışıq oldu.
Beləcə, İraq və Suriya problemləri sanki riyaziyyatdakı kəsişən çoxluqlar halına çevrildi. Bütün bu proseslərə bağlı olaraq, qonşu iki dövlətin inzibati-siyasi nizamının pozulmasından birbaşa təsirlənən Türkiyə də xarici siyasətində zəruri dəyişikliklər edir.
Türkiyənin əl-Baba qədərki bölgəni İŞİD-dən təmizləmə uğurundan sonra Mənbici hədəf göstərməsi, ABŞ-ın vədinə baxmayaraq, PYD/YPG-nin Mənbicdən çəkilməməsi, Suriya ordusunun Mənbicin qərbində Türkiyə və Azad Suriya Ordusuna (ASO) qarşı meydan yaratması Suriyada kartların yenidən qarışmasına dəlalət edir.
Yeni Sayks-Piko sazişi?
ABŞ və Rusiyanın Suriyadakı mikroəlaqəsinə daha geniş çərçivədən baxdıqda, bu iki böyük gücün bölgə daxilində Birinci Dünya müharibəsində ingilislər və fransızların 1916-cı ilə aid Sayks-Piko gizli razılaşmasına bənzər bir sazişə doğru getdiklərinə aid təəssürat yaranır.
Bu sazişə görə, Suriya daxilində Fərat çayının şərq hissəsinin ABŞ-ın nüfuz bölgəsi, qərbinin isə Rusiyanın nüfuz bölgəsinə çevrilməsi aydınlaşır. Hər iki böyük güc Fəratın şərqi və qərbini bölərək özlərinə aid hərbi bazalar yaradır.
İdlibdəki son kimyəvi hücumun da bununla əlaqəsi ola bilər. Çünki Fəratın qərbində, yəni Rusiyanın nüfuz bölgəsində ən böyük müxalif anklav İdlibdir. Bu bölgədə paytaxt Dəməşq ilə Hums və Dəraa bölgəsindəki ələ keçirilməsi nisbətən daha asan olan müxalif məntəqələri bir yana qoysaq, Türkiyə ilə də birbaşa quru əlaqəsi olan yeganə yer – sünni müxaliflərin əlindəki İdlibdir.
Buna görə də Suriya rejimi Rusiya ilə birgə əməliyyata başlamazdan əvvəl kimyəvi silahdan istifadə edib psixoloji üstünlüyünü təmin etməyi istəmiş ola bilər.
ABŞ-Rusiya müqaviləsində hər iki tərəf üçün də açar rolu PYD-YPG təşkil edir. ABŞ Raqqaya yönəlik əməliyyatı PYD/YPG gücləri ilə edəcəyi təəssüratı yaradır. Rusiya da İdlibə qonşu olan Afrində PYD/YPG ilə əməliyyat keçirib, İdlibdəki müxalifləri ölənə qədər döyüşmək və ya Türkiyəyə qaçmaq seçimi ilə üz-üzə qoyacaq.
Əgər siyasi həll olmazsa, önümüzdəki aylarda təəssüf ki, İdlibdə Hələbdə yaşananlar baş verəcək.
Eyni vəziyyət Raqqaya da aiddir. 250 min nəfərin yaşadığı Raqqada ərəb sakinlərin qaça biləcəyi yeganə yer şimaldakı kürd bölgəsidir. Əgər ABŞ və Rusiya arasında razılaşma varsa, ən mühüm sual Raqqanın ələ keçirilməsindən sonra şəhərin idarəşiliyinin kimə veriləcəyidir. Çünki bu vəziyyət bölgədəki xəritələri dəyişdirəcək.
Əgər bölgə PYD/YPG-nin nəzarətinə verilsə, kürdlər Suriyada gözlədiklərindən də çox ərazi əldə edəcəklər. Suriyada sünni ərəblərin həyat sahələri daha da daralacaq.
Mosulda da vəziyyət Raqqadakına bənzəyir. Mosulun ələ keçirilməsindən sonra şəhərə kimin nəzarət edəcəyi İraqın gələcəyinin formalaşmasında mühüm rol oynayacaq. Mosulun mərkəzi hökumətə verilməsi halında, sünni ərəblərin vəziyyəti yaxşı olmayacaq.
Əgər Mosulun şimalında onsuz da mübahisəli olan, perşmərgənin nəzarətindəki – Sincar mahalı, Təlafərin Rabia, Zummar və Başika qəsəbələri – bölgələr ABŞ-ın müttəfiqi olan kürdlərə verilsə, bölgədə sünni ərəb əhalisi və türkmənlər arasında toqquşma ola bilər.
Türkiyə nə edə bilər?
"Fərat qalxanı" əməliyyatının ilk mərhələsinin bitirdiyini açıqlayan Türkiyə nə edə bilər?
Hələlik Türkiyənin ABŞ və Rusiyanın mühafizəsindəki Mənbiclə bağlı əməliyyat keçirməsi mümkün ehtimal deyil. Suriyada ikinci əməliyyat nöqtəsi olan Afrin də Rusiyanın müdafiəsi altındadır.
"Fərat qalxan"ı əməliyyatı ilə Suriyada iki kantonun birləşməsini maneə törədən Türkiyənin Suriyada edə biləcəkləri hələlik olduqca məhdudlaşdırılıb.
Alternativ olaraq İraqda hərbi əməliyyat hələ ki mümkündür. Çünki PKK-nın Mosul ilə Suriya sərhədi arasındakı Sincara nəzarəti həm Türkiyə, həm də Bərzani administrasiyasını narahat edır. Türkiyənin bu qruplaşmaya zərbə endirmək üçün YPG/PYD-nin Cəzirədəki kantonlarıyla İraq Kürd bölgəsinin arasına girmə ehtimalı hələ də mövcuddur. Bu mənada Rojova peşmərgələri də əhəmiyyətli ünsürdür.
Suriyaya raket hücumu təşkil edən Trampın Suriyada, xüsusilə də Raqqada nə edəcəyi izlənilməlidir. Çünki bu hücum Rusiya və İranın təpkisi ilə nəticələnib. Mosulda vuruşan ABŞ-ın bölgədə bir də Rusiya ilə toqquşmaq istəmədiyi düşünülə bilər. Bir az gözləyib, Tramp administrasiyasının Əsəd rejimi ilə bağlı qərarının nə olacağını gözləmək lazımdır.
Ancaq Rusiya, ABŞ Raqqa ilə məşğul olarkən, müxaliflərin mühüm mövqeyi İdlibə hücim edəcək. Bu halda iki milyondan çox əhali Türkiyəyə yeni köç axını edə bilər.
Rusiyadakı son terror hücumları da Putin tərəfindən qanuni zəmini yaratmaq üçün istifadə ediləcək.
Bölgədə vəziyyət davamlı olaraq dəyişdiyindən qəti bir uzaqgörənlik mümkün deyil. Amma aprel ayının sonları həm Suriya, həm də İraqın gələcəyi baxımından çox əhəmiyyətlidir.
Bölgədə etnik və məzhəbi təmizlik demoqrafik quruluşun şüurlu şəkildə dəyişdirilməsidir. Demoqrafik dəyişmə bir müddət sonra xəritələrin da dəyişəcəyi mənası verir.
Çengiz Tomar
"Al-Jazeera"
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 211
Analiz
Xəbərlər
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
TOP 10
ARXİV