"AzPolitika.info" bu mövzular ətrafında “Turan” İnformasiya Agentliyinin rəhbəri, siyasi analitik Mehman Əliyevlə söhbətləşib.

Müsahibəni təqdim edirik:

- Hakimiyyətdə kadr dəyişiklikləri gedir. Bu dəyişikliklər əsasən icra hakimiyyətini, məhkəmə hakimiyyətini və qanunverici hakimiyyəti əhatə edir. Bu baxımdan YAP-ın strukturu hakimiyyətin üç qanadında aparılan dəyişikliklərə uyğunlaşdırılır. YAP, həmişə hakimiyyətin ictimai platforması olub. Diqqət etsək görərik ki, hakim partiya heç zaman hakimiyyəti formalaşdırmayıb. Məsələn, Almaniyada hökuməti partiya formalaşdırır. Partiya seçkilərə gedir, parlament yolu ilə hakimiyyətə gəlir, hökumətini qurur və fəaliyyətə başlayır. Bizdə belə şey yoxdur. Əksinə, partiya hakimiyyətə xidmət edir. Hakimiyyət qərar verir ki, partiya hansı addım atmalıdır. Odur ki, partiyanı hakimiyyətə uyğunlaşdırmaq prosesi gedir. Hər halda mən bu cür görürəm.

- Buna da normal yanaşmaq lazımdır. Onlar vurulmalı idilər. Əli Həsənov partiyanın heç bir strukturunda təmsilçilik hüququ qazana bilmədi. Onu hakimiyyətdən uzaqlaşdırıblar. Nə olmalı idi? Hələ son xəbərlərə görə, hansı vəziyyətdə olduğu da ortaya çıxıb.

Siyavuş Novruzov da onun bir tayı. Və ya Ramiz Mehdiyevin özü. Qurultaydan əvvəl, son dövrlər bu adamların çoxu vurulurdu. Bu halda onlar partiyada necə qala bilərdilər? Və ya niyə qalmalı idilər?

Nəzərə almaq lazımdır ki, partiyanın hakimiyyətə təsiri yoxdur. Mənim fikrimcə, bu hakimiyyət əlində bir platformadır. Lazım olanda kimisə pisləmək, tədbir keçirmək, aksiyalar təşkil etmək kimi işləri həyata keçirir. Məsələn, Xocalı soyqırımı günü abidənin önünə gül çələngi qoymaq lazımdır. Bu edilir. Partiyalar daxilində demokratik prinsiplər yoxdur axı. Siz indiyə qədər görmüsünüzmü partiya toplansın və belə qərar versin ki, filan yüksək çinli dövlət adamını növbəti iclasa dəvət edib ondan gördüyü işlər haqqında soruşulsun? Kommunist Partiyasında formal olsa da, partiya fəallarının qarşısına çıxıb deyirdilər ki, filan işləri görürük. Demokatik ölkələrdə partiyalar real təsirə malik olurlar. Əvvəl seçirlər, sonra da sual edirlər ki, nə işlə məşğul olursunuz.

- Yenilənmə, sözsüz ki, müsbət hadisədir. Bəzən deyirlər ki, uzun illər partiyanı Ramiz Mehdiyev idarə edib. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, Mehdiyev partiyanı YAP-ın nümayəndəsi kimi idarə etməyib. Sadəcə Prezident Administrasiyasının başçısı kimi ora təsir imkanları olub. Vəzifəsini itirdikdən sonra faktiki təsirlərini də itirmiş olub.

YAP yarananda Siruz Təbrizli, Əli İnsanov və digər şəxslər ora cəmləşmişdi. Daha doğrusu “91-lər” adlandırılan partiya üzvləri. Onlar partiyaya toplaşdılar, sonda sədri hakimiyyətə gəldi. Onlar simalar idilər. Ondan sonra partiya oldu hakimiyyətin bir platforması.

- Korrupsiyaya qarşı ciddi mübarizə olmalıdır. Sadəcə bizdə proses bir qədər fərqli aparılır. Məsələn, kimlərsə qaydaları pozub, yığdıqlarını gizlədib, xəbərsiz bunları edib və s. Bu səbəbdən həmin şəxsləri cəzalandırırlar. Çünki hər bir məmur bilir ki, o hara qədər gedə bilər. Əgər daha artığını edibsə, korrupsiya edərək böyük miqdarda mənimsəmə həyata keçiribsə, sözsüz ki, onu cəzalandırırlar. Mən bunu müşahidə edirəm. Hesab edirəm ki, korrupsiya ilə bağlı sistemli mübarizə getmir. Əlbəttə, bunu hərə bir formada təqdim edə bilər.  

- Yox, mən sizə deyim. Bildiyim qədər Səlim Müslümov vəzifəsindən çıxarıldıqdan sonra bu sahədə yoxlama işləri gedib. Yeni gələn komanda araşdırma aparıb. Ehtimal edirəm ki, bu yoxlamalar zamanı bəlli ola bilərdi ki, Səlim Müslümov nə qədər götürüb, nə qədər gizlədib və s. Yəni araşdırma zamanı baxıb görüblər ki, bu adam şəbəkə yaradaraq kifayət qədər oğurlayıb, aldadıb. Mən bunu misal kimi çəkirəm. Ona görə də deyiblər ki, bunu cəzalandırmaq lazımdır. Çünki əndazəni aşıb. Böyük ehtimalla indi də ondan etdiyinə görə cavablar istəyirlər, "silkələyirlər". Sözsüz ki, bu adam da oğurladıqlarını qaytarmalıdır. 

- Əvvəla, hamı korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmalıdır. Həm də elə hamı korrupsiyadan imtina etməlidir. Yoxsa, sən imtina edirsən, digəri davam etdirirsə, necə mübarizə gedə bilər? Bu halda mübarizədən söhbət gedə bilməz və olan mübarizənin də nəticəsi olmayacaq. Bir də var orta və aşağı səviyyədə korrupsiya ilə mübarizə. Bu ayrı məsələdir. Bizdə isə az qala hamı bu işlə məşğul olur. Korrupsiya nədir? Siyasi hakimiyyət və maliyyə sistemi. Yəni sən öz vəzifəndən, tutduğun siyasi postdan istifadə edərək pul qazanırsan. Bax, bu korrupsiyadır. İndi az qala bizim bütün məmurlar bununla məşğuldur. Baxın, bizim ayrılan vəsaitlər hansı firmalara ayrılır, hansı şirkətlər bu layihələri icra edirlər. Öz firmalarına, şirkətlərinə verirlər. Özlərinin maraqlarına uyğun qərarlar qəbul edirlər. Az qala bu, sistem halını alıb. Bunu dəyişmək üçün hamı bundan imtina etməlidir. Eləcə də oyun qaydaları dəyişməlidir.

- Bu qeyri-müəyyən mövzudur. Buna gedəcəklərmi? Sistemi birdən-birə dəyişmək asan məsələ deyil. Onda başqa vəziyyət olmalıdır.

- Olmağına var. Mən bəzən eşidirəm ki, onların təhlükəli olması haqda fikirlər səsləndirilir, yazılır. Ümumiyyətlə, hər hansı bir şəbəkə, toplumu bir araya gətirən hakimiyyətdir. Hakimiyyətdə olanda maliyyə resurslarına da sahib olmaq mümkündür. Məncə, problem budur. Niyə hakimiyyətdə olmaq istəyirlər? Əlbəttə, Azərbaycanı sıx olaraq Rusiyaya bağlamaqdan söhbət getmir. Mən hakimiyyətə, vəzifəyə ona görə gəlirəm ki, var-dövlət toplayım, dağıdım və s. Bu mənada mən həm də Rusiyanın dəstəyini alıram. Yəni Rusiya arxamda durur ki, bunu et. Mən də bunu edirəm. Əlbəttə, ola bilsin ki, Rusiyaya nəsə verirəm. Söhbət casuslardan getmir ki, onlar bir yerə toplaşıblar və sıx Rusiyaya xidmət etmək məqsədi var. Yox. Burada maraqlar məsələsi var. Məsələn, ABŞ bizdən -Azərbaycandan nə istəyir? Deyir demokratiya olsun, korrupsiya olmasın. Ona görə də bizim məmurlar ABŞ-ı və Avropanı sevmir. Sözsüz ki, gedib oradan evlər alırlar, övladlarını ora göndərirlər. Onlar üçün belə ölkələr yaşamaq üçün məqbuldur, amma pul qazanmaq, oğurlamaq, dağıtmağın mənbəyi buradadır. Rusiya da onu demir ki, gəl düzgün işlə, demokratiya qur və s. Əksinə, deyir dağıt və mənlə dost ol. Pulunu sərmayə kimi gətir qoy mənə. Belə imkanlar da yaradır. 

- İkitərəfli maraqlar var da. Söhbət maraqlardan gedir. Məsələn, deyirlər ki, Paşinyan Sorosun adamıdır və s. Baxın, Gürcüstanda hakimiyyətə gələnlər Sorosun uşaqları idi. "Sorosçu" deyəndə adətən qərb təşkilatarı və ya qeyri-hökumət təşkilatlarında çalışan uşaqlardan söhbət gedir. Yəni onlar qərb təşkilatları ilə işləyiblər, qrantlar alıblar və sonra da hakimiyyətə gəliblər. Yaxşı, bunlar gəlib Gürcüstanda dövləti dağıtdılar? Normal sistem qura bildilər. Qıraqdan çoxu az qala Gürcüstana baxıb paxıllıq da edir.

Sualın əvvəlinə gələrək qeyd edim ki, mən bu "kolon" adlandırılanların xüsusi təhlükəsini görmürəm. Əvvəla, indi Azərbaycan-Rusiya münasibətləri kifayət qədər normaldır, bir-birlərini başa düşür və maraqları nəzərə alırlar. İndi deməzdim ki, bu ciddi problemdir. Zənnimcə, əvvəl daha ciddi təhlükəli idilər. Üstəlik, getdikcə Türkiyə, Britaniya, ABŞ-ın rolu güclənir. Odur ki, “5-ci kolonun” gücü əvvəlki qədər deyil. Əsas məsələ odur ki, normal demokratik dövlətə doğru irəliləyək. Diqqət edin, bir zamanlar Gürcüstanda da kolon var idi. Nə oldu, bir şey edə bildilər? Əksinə, ondan da yaxşı oldu. 

- Bəli, Paşinyanı görmüşəm. Bir dəfə konfransda bir yerdə əyləşmişik. Ancaq yaxından təmasımız olmayıb. Paşinyan özünü çox sadə, qapalı aparırdı. O zaman deputat idi. Özünə qapanmış adam təsiri bağışlayırdı. Hamı ilə durub danışmaq, kontakta girmək, aktivlik göstərmək meyllərini müşahidə etməmişəm. Gəlib salam verərək əyləşdi. Səhv etmirəmsə, 2015-ci il idi. Gürcüstanda Cənubi Qafqazda media ilə bağlı tədbir keçirilirdi. Paşinyan da həmin konfransda məruzə ilə çıxış etdi. Amma ənənəvi tədbirlərdə onu heç vaxt görməmişdim. O zaman saqqal da saxlamırdı.