|
Azərbaycanla Ermənistan razılaşdı: Qazaxın 4 kəndi qaytarılır
“Express Bank” iflas ərəfəsində - Şirkətlər bankdan 25 milyondan çox depoziti geri çəkiblər
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Azərbaycandan çıxması prosesi başlayıb - VİDEO
Deputat Ülvi Quliyev Nəsimi rayonunda torpaq zəbt edib? - FOTOLAR
Digərlərinin ağlı ilə hərəkət edən Ermənistan - VİDEO
“Ermənistan müharibəyə təhrik edilir“ - DTX rəisi kəşfiyyat məlumatlarını açıqladı
Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi terror hücumlarından necə xəbər tuta bilir? – ŞƏRH
Ərdoğan Qərbi belə mat etdi – Türk əsri başlayıb
Fəxri Kazımov nüfuzlu şəxsləri Taleh Kazımovla Elnur Əliyevə minnətçi salır - Vəzifədə qalmaq üçün
Bəxtiyar Əsgərov məsələsi Fuad Nəcəflini çətin duruma salıb - Naxçıvana ardı-arası kəsilməyən zənglər...
Samir Şərifov Bakıda biznes mərkəzi tikdirir? - FOTOLAR
Pekin dünya üçün “Çin şoku” hazırlayır – Bazarları ucuz məhsulları ilə dolduracaq
Eldar Əzizovun “tender camaşırxanası“: Mirzəyevlə Mehralıyevin “it yemi satınalması“
“Xocalı qurbanlarının qisasını aldıq!“ - Prezidentin Xocalıdakı çıxışı (FOTOLAR)
ABŞ-ın yeni Əfqanıstan strategiyası: Çinə qarşı İslam dünyası ilə ittifaq?
Tarix 24.08.21, 19:31 |
|
Elxan ŞÜKÜRLÜ
ABŞ-ın “imperiyalar bataqlığı” adalandırılan Əfqanıstandan ordusunu çıxarmasının və hakimiyyəti terrorçu saydığı “Taliban”ın öhdəsinə buraxmasının rəsmi Vaşinqtonun məğlubiyyəti kimi qələmə verilməsi doğru deyil.
Unuduruq ki, ənənəvi rəqiblərini - Çin-Rusiya-İran üçbucağını davamlı nəzarətdə və təsir altında saxlamağa imkan verən bu strateji məkana – Əfqanıstana 2001-ci ildə ABŞ hərbçilərinin sürətlə gəlişini təmin edən elə məhz “Taliban” olmuşdu. İndi isə ABŞ Əfqanıstanı onu bölgəyə gətirən qüvvəyə təhvil verir - özü də istəyinə nail olmuş şəkildə və çox rahatca.
Xatırladq ki, ABŞ qoşunlarının Əfqanıstandan konkret müddət ərzində çıxarılması Prezident Obama (demokratlar) dövründə həmişə aktual olub. Bu işə əsas məsul şəxslərdən biri isə 2009-2013-cü illərdə ABŞ-ın dövlət ktibi postunu tutan Hillari Klinton olub.
Hillari Klinton 2014-cü ildə nəşr olunan “Çətin seçimlər” adlı kitabında ABŞ-ın Əfqanıstandan çıxmaq haqda strategiyasından geniş bəhs edib. Kitabı oxuduqdan sonra aydınlaşır ki, Pakistanın İSİ adlı kəşfiyyat xidməti tərəfindən qurulan “Taliban”la məxfi danışıqlar və onların Əfqanıstanda möhkəmləndirilməsi işi hələ 2009-cu ildə başlayıb. İşin içində hazırki prezident və o vaxt vitse-prezident olan Co Bayden də var imiş – o, prezident Obamanın yanında keçirilən müşavirələrdə həmişə Əfqanıstana əlavə qoşun göndərilməsinə, İraq variantının tətbiqinə qarşı çıxırmış...
Ancaq Əfqanıstan məsələsində danışıqları uğurla aparmaq üçün əsas iş Əfqanıstan və Pakistanı çox yaxşı bilən, üstəlik, Bosniya və Hersoqovinada müharibəyə son qoymuş “Deyton sazişi”nin müəllifi, peşəkar diplomat olan xüsusi nümayəndə Riçard Holbruka və komandasına həvalə edilir.
Holbruk hesab edirdi ki, ABŞ Əfqanıstanda öz maraqlarını qorumaq istəyirsə, mütləq Pakistanla Əfqanıstan arasında yaxınlaşmaya çalışmalı, bunun üçünsə hələ 1960-cı illərdən gündəlikdə olan, ancaq tamamlanmayan tranzit ticarət razılaşmasının imzalanmasına nail olmalı və bu da öz növbəsində digər qapıları açmalıdır. Elə onun istəyi və Hillari Klintonun iştirakıyla da 2010-cu ilin iyulunda İslamabadda bu mühüm addım atılır, saziş imzalanır.
Beləliklə, ABŞ-ın “Yeni İpək Yolu” adlandırdığı bir təsəvvürün, layihənin gerçəkləşdirilməsinə başlanılır – Əfqanıstan nəqliyyat-kommunikasiya xətlərinin keçdiyi əsas məkanlardan biri kimi, bütün qonşularının üzünə açılacaq, Xəzərdən Kəraçi limanınadək uzanan dəhlizin işləkliyi təmin ediləcəkdi... Bunun üçünsə bu yolların təhlükəsizliyində önəmli rol oynayan “Taliban”la o zamanadək məxfi kanallarla aparılan danışıqların artıq açıq diplomatik təmaslara keçilməsinə qərar verilir...
Maraqlıdır ki, məhz “Taliban”la müəyyən razılaşmalardan sonra “Əl-Qaidə” lideri Üsmə bin Laden əfsanəsi də qapadılır – onun 2011-ci ilin mayında Pakistanın Abbotabad şəhərindəki düşərgədə ABŞ xüsusi təyinatlıları tərəfindən qətlə yetirildiyi xəbəri, görüntülər yayılır. Vaxtilə Bin Ladeni gizlədən və qoruyan “Taliban”la münasibətlər isə yeni mərhələyə keçir, hətta ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə ona Qətərdə siyasi ofis də açırlar...
... Beləliklə, Əfqanıstanın tarixini, burada yaradılan etnik-dini təşkilatların əlaqələrini, aralarındakı ideoloji oxşarlıqları və fərqlilikləri də dərindən araşdırdıqda, ortaya çıxan mənzərə budur ki, hazırda Əfqanıstan İslam Respublikasının yerinə gətirilən "taliban"çı Əfqanıstan İslam Əmirliyi, əslində, ABŞ-ın Böyük Mərkəzi Asiya layihəsində yer alacaq çox böyük bir oyunçudur. Bu oyunçunun əliylə ABŞ təkcə Mərkəzi Asiyaya yayılmaq və əsas rəqibi Çinin içərisinə, xüsusən də müsəlmanların daha çox yaşadığı bölgələrə nüfuz eməklə kifayətlənməyəcək, həm də Çini iki köhnə müttəfiqindən – Rusiya və İrandan qoparmağa, ayırmağa çalışcaq. Çin yaxşı bilir ki, ABŞ onun qərbə axınının qarşısını yalnız Mərkəzi Asiyada radikal İslam faktorunu gücləndirmək və buna da illər uzunu hazırlıq apardığı Əfqanıstandan başlamaq yolu ilə ala bilər. Çünki Çinin hüdudsuz sərmayə ilə özünə bağlamağa və torpaqlarının ələ keçirməyə çalışdığı Mərkəzi Asiya respublikalarında son illər radikal islam sürətlə yayılır və Əfqanıstanda qurulan İslam Əmirliyi tezliklə bu respublikaların hamısı üçün cəlbedici örnəyə çevrilə bilər. Axı Əfqanıstan yeganə yerdir ki, çinliləri “yəcuc-məcuc” sayır və onlarla savaşı həm də müqəddəs bir dini vəzifə olaraq görürlər. Əfqanıstanla birbaşa sərhədə malik Tacikistan, Özbəkistan və Türkmənistan isə təkcə əhalisinin sünni məzhəbindən olması sarıdan deyil, həm də korrupsiya və rüşvətxorluğun, ədalətsiz idarəetmənin mövcudluğu səbəbindən “Taliban”ın teziklə güclənə biləcəyi respublikalar sırasında gəlir.
“Taliban” Rusiyanın da qorxulu röyasıdır və rəsmi Kreml cənub sərhədləri boyu radikal islamın yenidən vüsət alacağından və bunun xüsusən də Şimali Qafqaza sıçrayacağından çox narahatdır. Bu səbəbdən KTM-ni gücləndirmək, ona da tezliklə Azərbaycanı və Pakistanı cəlb etmək istəyir.
Eyni qorxunu Əfqanıstan və Pakistanla böyük sərhədə malik şiə İran da yaşayır. O, bu ölkələrlə sərhədlərini nə qədər gücləndirməyə çalışsa da, ərazisindəki sünni əhali üçün "Taliban"ın necə bir cəlbedici gücə çevrildiyini çox yaxşı görür... Şübhəsiz ki, Əfqanıstandakı bu durum həm Rusiya, həm də İranı ABŞ-la əlaqələrdə yeni münasibətlərə sövq edəcək. Onlar yaxşı görürlər ki, ABŞ bölgəyə məhz Britaniya kəşfiyyatçısı, islamşünas Bernard Lyuisin “Bu coğrafiyanın açarı İslamdır, ora ancaq İslamla girmək mümkündür” tövsiyəsi ilə gəlir və bu dəfə “Taliban”a daha böyük missiya həvalə edilib.
ABŞ, faktiki olaraq, Mərkəzi Asiyada əsas rəqibi Çinə qarşı indi İslam dünyasını öz yanına almağa çalışır. Bu işdə də iki ölkə - Pakistan və Türkiyə çox önəmli rol oynayır. O ölkələr ki, 44 günlük Qarabağ savaşında bayraqları Azərbaycan bayrağı ilə yanaşı asılmışdı...
Xəbərin oxunma sayı : 934
Analiz
Xəbərlər
-
Könül Kərimova estetik əməliyyat etdirib - FOTO
-
Xavi qərarını niyə dəyişdiyinin səbəbini dedi: “Üç dəqiqə söhbətləşdik və...“
-
Çörək və un məmulatlarına tələbatın azalması qiymətlərə təsir edəcək? - VİDEO
-
Azərbaycanda uşaqlar arasında yeni virus YAYILDI
-
Şadlıq saraylarında hansı menyular daha çox bahalaşıb? - QİYMƏTLƏR
-
Anar Ələkbərov o videonu Prezidentlərə göstərdi - VİDEO
-
Prezident İlham Əliyev Almaniyada işgüzar səfərdədir - FOTO/VİDEO
-
NATO baş katibi qırıcı təyyarədə ikinci pilot oldu - FOTO
-
Avtobuslarda gigiyenik qaydalara əməl olunmur - VİDEO
-
Lukaşenko nüvə başlığını qucaqladığını bildirib - VİDEO
-
Milli Məclisdən Avropa Parlamentinin qətnaməsinə ETİRAZ
-
Türkiyədə İŞİD-ə qarşı əməliyyat - 23 bəfər saxlanıldı
-
İlham Əliyev Füzulidən Berlinə getdi - Tarixi uçuş
-
Hansı rayonda nə qədər özəl uşaq bağçası var? – Tam siyahı
-
Azərbaycan-Qazaxıstan hərbi əməkdaşlığı müzakirə edilib - VİDEO
-
Keçmiş nazir müvininə 7 il iş kəsildi - 125 milyon mənimsəyib
-
Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində may ayında qəbul cədvəli açıqlanıb - SİYAHI
-
Ətin qiyməti 25 manat olacaq? - AÇIQLAMA
-
Prezidentlər Ağdamda orta məktəbin təməlqoyma mərasimində - FOTOLAR
-
Yusif Mustafayev borc verdiyi 100 mindən çox pulunu geri ala bilmir - VİDEO
-
Tayvandan Azərbaycana gətirilən meyvə suyu yararsız çıxıb - FOTO
-
İlham Əliyev Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO
-
Mənimsəmədə təqsirləndirilən vəkilin cinayət işinin bəzi detalları məlum olub - İTTİHAM AKTI
-
COP29 Azərbaycanın malik olduğu imkanlarıntəqdimatı olacaq
-
Xaricdən gətirilən kartof ölkə daxilində 2 dəfə baha satılır – Rəqəmlər
-
Prezidentlərin Ağdama səfərindən - Maraqlı fotolar
-
İki naziri yola salan Heydər Yaqubov... – Direktor öz gücünü kimdən alır?
-
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır - Zaxarova
-
“TikTok“la bağlı sorğu keçirilib - 74,9% məhdudiyyət tətbiqini istəyib
-
Binə qəsəbəsində qanunsuz elektrik xətləri çəkilir? - VİDEO
-
Xocalıda insan qalıqları aşkar edildi - FOTO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdam Konfrans Mərkəzi ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
HƏMAS silahı yerə qoyacağına söz verdi: Amma bir şərtlə
-
“Füzuli tam şəkildə yenidən qurulur” - Hikmət Hacıyev
-
Ağdam Cümə məscidinin bərpadan sonra açılışı olub - FOTOLAR
-
Naxçıvanın yeni baş naziri kimdir? - DOSYE
-
Bakıda kişi qardaşını qətlə yetirib: “Hamımızın başına oyun açırdı”
-
Prezidentlər Pənahəli xanın sarayı və İmarət kompleksində görülən işlərlə tanış olublar - FOTO
-
Deputatdan parlament seçkilərinin vaxtı ilə bağlı iddia
-
Bakının məşhur məktəbi təmirə bağlanır: Şagirdlər digər təhsil ocağına köçürülürlər
-
Avtomobili yay rejiminə necə keçirək? - AÇIQLAMA + VİDEO
-
Naxçıvanın yeni baş naziri vəzifəsindən azad olundu - Yerinə Cəlilov təyin edildi
-
“Zəngəzur dəhlizinin adını eşitdikcə sanki ağıllarını itirirlər...“ - “Bu, çox qəribədir“
-
Azərbaycandan dünyaya Yaşıl Baxış
-
Bakıda 6 istiqamət üzrə istirahət zonaları yaradılacaq - TƏFƏRRÜAT + VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Füzulinin Baş planı ilə tanış olublar - FOTOLAR
-
Nəsib Quliyev qadına görə intihar edib - SENSASİYALI İDDİA
-
“Dövlət sərhədimizin 12 kilometri artıq delimitasiya olunmuş hesab edilir” - Prezident İlham Əliyev
-
Bölmələrimiz həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırıldı - Zakir Həsənov prosesi izlədi
-
Taliban İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün xüsusi bölmə yaradır: İşsizlərin siyahısı hazırlanır
-
Azərbaycanda balıq ovu qadağan edilir - Bu tarixdə
-
“NATO Polşada nüvə obyektləri yerləşdirərsə, hədəfimiz olacaq“ - Rusiya XİN
-
Cəfər Cabbarlı haqqında məxfi həqiqətlər - ARAŞDIRMA + VİDEO
-
Azərbaycanda niyə qeysəriyyə əməliyyatlarına üstünlük verilir? - ARAŞDIRMA
-
Bayden qanun imzaladı - Üç ölkəyə hərbi yardım haqqında
-
ADA Universitetində keçirilən forumdan mühüm məqamlar
-
İqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə böyük töhfə
-
Tünzalə Ağayevanın yeni görünüşü - VİDEO
-
“Qarabağ“ - “Neftçi“ oyunundakı 5 qol - VİDEO
-
Sakinlər deputatlara ən çox nədən şikayətlənirlər? - VİDEO
-
Keçmiş başçının hospitalından şikayət - Pasientlə “Rela Hospital“ arasında nə baş verib?
-
Bayden qanunu imzaladı - “TikTok” ABŞ-da qadağan ediləcək
-
Şuşada inşa olunan yeni yaşayış kompleksinin görüntüləri - VİDEO
-
Maşın bazarında durğunluğun səbəbi nədir? - VİDEO
-
Büdcəyə yenidən baxılacaq? - FOTO
-
Rəisin evindən oğurluq etdi, araq alıb içdi - Kameraya salam da verdi
-
İkinci əl məhsulun oğurluq olmadığını necə bilmək olar? - VİDEO
-
Çinə səfər edən Antoni Blinken üçün qırmız xalı sərilmədi - VİDEO
-
Bakıda nöqsanlar aşkarlanan restoranın fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - FOTO
-
Alimpaşa Məmmədov vurduğu ziyandan 185 min manat ödəyib
-
“İstəyirəm həyat yoldaşım mənə qulaq asanda utanmasın” - Aysun İsmayılova
-
Sabah Rəfahda hərbi əməliyyat başlaya bilər - İsrail nəşrindən şok iddia
-
“Nar” voleybol üzrə ölkə çempionlarını təbrik edir - FOTOLAR
-
Sabah Binəqədidə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Zəngilan, Cəbrayıl və Qubadlı sakinlərinə şad xəbər - VİDEO
-
Əfv Komissiyasının növbəti iclası keçirilib - Müraciətlərin sayı 300-ü keçib
-
Xankəndidə tələ partlayıcı qurğular aşkarlanıb - VİDEO
-
Bakıda restoran sahibləri cəzalandırıldılar - RƏSMİ
-
Naxçıvanda 10 aydan çoxdur ki, maaş ala bilməyən işçilər etiraz etdilər - VİDEO
-
30-a yaxın israilli general HƏMAS-ın girovluğundadır – KİV
-
Şuşaya köç başlayır - Tarix açıqlandı
-
Moskvada sərgidə qənimət götürülmüş NATO tankı nümayiş etdiriləcək - VİDEO
-
Üç ayda 170 avtomobil yanıb: FHN əsas səbəbləri açıqladı
-
Bakı Sağlamlıq Mərkəzində maşınqayırma texnikumunu bitirən şəxs anju edir? - İDDİA/VİDEO
-
“Azərbaycan parlaq gələcəyini inamla qurur“ - Sadıq Japarov
-
Bakıda dələduz şəbəkə peyda olub – Mənzilləri, obyektləri kirayələyib...
-
100 milyon da son hədd deyil - İlham Əliyev
-
ABŞ-nin Rusiyadakı səfirliyi zəhərlənmədən ehtiyat edir - SƏBƏB
-
“Ermənistan özü işğalı sonlandırmağa qərar verdi“ - Elçin Əmirbəyov
-
Respubilkanın sabiq baş pediatırı intihar edib - Prokurorluqdan açıqlama
-
Azərbaycan-Qırğızıstan sənədləri imzalanıb - FOTO
-
Tanınmış iş adamı deputat olacaq? - İDDİA
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - VİDEO
-
Roza Zərgərli pedaqoji fəaliyyətə başlayıb - VİDEO
-
Azərbaycan və Qırğızıstan Dövlətlərarası Şurasının 2-ci iclası keçirilib - FOTOLAR
-
Benzinlə qadını yandıran şəxs vəzifəli şəxsin oğludur - Yeni faktlar
-
Prezidentdən Allahverən İsmayılovla bağlı – Sərəncam
-
Bakıda təhlükəli vəziyyət: 130-dan çox yaşı olan bina hər an uça bilər (VİDEO)
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü olub - FOTO
-
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı xəbərdarlıq: Komissiya yaradılması təklif edildi
-
“NATO-nun Finlandiyadakı təlimləri təxribat xarakterlidir” - Zaxarova
-
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başladı
-
Qırğızıstan Prezidentinin rəsmi qarşılanma mərasimi olub - FOTOLAR +VİDEO
-
AMEA-da yeni şöbələr yaradılıb - Kadr təyinatları olub
-
Sadır Japarov Bakıya gəldi - FOTO
-
Qeyri-neft sektorunun inkşafı və Dövlət İnvestisiya Şirkətinin batırdığı sərmayələr... - I yazı
-
Bakıda taksilər gediş haqqı qiymətini qaldırdı - VİDEO
-
“Made in Karabakh”: Şərablarımız yenidən dünyaya ayaq açır - VİDEO
-
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var - Ramiz Mehdiyevin qohumudur
-
Hadrut yenidən qurulur - Ən son görüntülər
-
Baş nazir iclas keçirib - Holdinqin İdarə Heyətinə tapşırıqlar verilib
-
“Rusiya yaxın günlərdə Ukrayna ərazisinə hücumları gücləndirəcək“ - ABŞ institutu
-
Yağış yağıb, şimşək çaxıb - FAKTİKİ HAVA
-
“Sənəd masama qoyulan kimi onu imzalayacağam” - Bayden
-
Beyləqanda dəhşətli cinayət: Ferma sahibi toyuq hinində çobanın arvadına təcavüz etdi
-
Keyfiyyətsiz gün eynəklərinin qorxunc fəsadları - VİDEO
-
Masazırda vətəndaşa məxsus torpaq sahəsi zəbt edilərək ev tikilir - İDDİA + VİDEO
-
Dünyada ABŞ-dən narazılıq artır - QLOBAL SORĞU
-
"35 ildir Aygünü sevmişəm" - Faiq Ağayev
-
“Britaniya sənayesi müharibə rejiminə keçir” - Sunak
TOP 10
ARXİV