AzFakt

Fransa kəşfiyyatının Bakıdakı məxfi işləri ifşa oldu - Əyləncəli tədbirlər təşkil edib...

“Bizim ərazimizdə icarədar ola bilməz” - Prezident nidanı qoydu!

“Heç vaxt işğalla barışmayın!“ - İlham Əliyev ukraynalılara məsləhət verdi

“Azərbaycanda qırıcıların sayı Ermənistandan 10 dəfə çoxdur” - “Forbes”

Azərbaycanın Çindəki ticarət nümayəndəsi milyonluq obyekt tikdirib - SƏNƏD

DTX-dən xüsusi əməliyyat əməliyyat - Bu şəxslər həbs edildi + VİDEO

“Bizimlə bu gün hesablaşmayan sabah peşman olur” -İlham Əliyev

Mehdiyevin bankından sabiq nazirin qardaşının yarım milyonu oğurlanıb - CİNAYƏT DOSYESİ

Britaniya səfirindən fransızsayağı addım - Ermənistandakı ingilis diplomat Gorusa niyə gedib?

Binəqədi rayonunda qanunsuz yaşayış binası inşa edlib - FOTOLAR

Azərbaycanda dövlət çevrilişi etmək istəyənlər kimlər idi? - Prezident açıqladı+Video

Çin, Rusiya və İrandan Trampa güc nümayişi - Birgə təlimlərin İrana faydası varmı?

Şəhid anasından Aydanadək... - Prezidentdən paylaşım+Video

Turizm Agentliyində qalmaqal - Sədrin qaynanasının badına Aparat rəhbəri işdən çıxarıldı

II Yelizavetanın 96 illik həyat yolu... - FOTOLAR


Tarix 09.09.22, 9:47	Font ölçüsü : - / +

Kraliçanın tərcümeyi-halı...

Xəbər verdiyimiz kimi, Böyük Britaniya kraliçası II Yelizaveta sentyabrın 8-də Şotlandiyanın Balmoral qəsrində 96 yaşında vəfat edib.

AzFakt.com "qafqazinfo"-ya istinadən xəbər verir ki, dəfn və vida mərasimləri "London Körpüsü Əməliyyatı" kimi tanınan diqqətlə hazırlanmış protokola uyğun keçiriləcək. Protokola "London körpüsü çökdü" kod ifadəsi verilib.

Dünya tarixində digər qadınlardan daha uzun müddət hökmranlıq edən kraliçanın tərcümeyi-halını təqdim edirik:

II Yelizaveta 21 aprel 1926-cı ildə Londonda York hersoqu və hersoginyasının ailəsində dünyaya gəlib. Ailədəki iki qızın böyüyü olub. Vindzor sülaləsinin nümayəndəsi, Bukinqem sarayında vəftiz zamanı Yelizaveta-Aleksandra-Mariya (anası, böyük nənəsi və nənəsinin şərəfinə) adı verildi. Əmisi Kral VIII Edvard 1936-cı ildə iki dəfə boşanmış amerikalı Uollis Simpsonla evlənmək üçün taxtdan imtina etdikdən sonra Yelizavetanın valideynləri - Kral VI Georg və Sesiliya Bouz-Layon kral və kraliça oldular. Beləliklə, Yelizaveta kral taxt-tacında ilk sırada yer aldı.

Şahzadə Yelizaveta evdə, əsasən humanitar elmlər üzrə təhsil alıb. Uşaqlıqdan ən çox atlara maraq göstərən vəliəhd şahzadə fransız dilini öyrənib, konstitusiya tarixi və hüquq dərsləri alıb. 1944-cü ildə o, atası səfərdə olanda ilk dəfə krallıq vəzifələrini yerinə yetirib.

İkinci Dünya Müharibəsinin son ilində Elizabet bir neçə ay hərbi və əmək xidmətində olub. O, könüllü olaraq hərbi yük maşını sürücüsü və mexanik vəzifələrində çalışıb. Nəqliyyat vasitəsini idarə etmək üçün imtahan verdikdən sonra o, kiçik komandir fəxri adına layiq görülüb.

1934-cü ildə Elizabet yunan şahzadəsi Andreyin oğlu Filiplə tanış olub. 1947-ci ilin fevralında o, Britaniya vətəndaşlığını qəbul edərək keçmiş titullarından imtina edib, pravoslavlıqdan anqlikanizmə keçib və eyni zamanda Mauntbatten soyadını götürüb (soyadı ingiliscə Battenberqdir). Toy günü (20 noyabr 1947-ci il) Yelizavetanın atası Kral VI Georg Filipə Edinburq hersoqu titulunu verdi.

Kraliça və Şahzadə Filipin dörd övladı var idi: Uels Şahzadəsi Çarlz (1948), Şahzadə Anna (1950), York Hersoqu Şahzadə Endryu (1960), Uesseks qrafı Şahzadə Edvard (1964).

9 aprel 2021-ci ildə kraliçanın əri 99 yaşında vəfat edib. Onların evliliyi 73 il davam edib.

6 fevral 1952-ci ildə Kral VI Georgun ölümündən sonra Yelizaveta Böyük Britaniya və Şimali İrlandiyanın kraliçası, eləcə də Birliyin rəhbəri oldu (birliyə Böyük Britaniya da daxil olmaqla 56 ştat daxildir; onlardan 15-də II Yelizaveta rəsmi dövlət başçısıdır).

2 iyun 1953-cü ildə onun tacqoyma mərasimi Vestminster abbatlığında 7000 qonağın iştirakı ilə keçirilib. Mərasim televiziyada canlı yayımlanan ilk ümummilli və ilk rəngli yayımlardan biri idi. Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, onu Britaniyada 27 milyon, dünyada isə 100 milyona yaxın tamaşaçı izləyib. Tacqoyma mərasimi ilə bağlı radio reportajını 11 milyon britaniyalı dinləyib. Mərasim zamanı "yeni Yelizaveta dövrü"nün başlanması ilə bağlı sözlər səslənib.

Kraliça bir sıra mühüm səlahiyyətlərə malik olmasına baxmayaraq, əksər hallarda nümayəndə funksiyalarını yerinə yetirirdi. Lakin Böyük Britaniya konstitusion monarxiya olduğundan o, baş nazir və ya müşavirlərlə məsləhətləşdikdən sonra səlahiyyətlərini həyata keçirirdi. Monarxdan çıxan bütün aktlar Baş nazir tərəfindən imzalanmalıdır. Digər tərəfdən, Parlamentin qəbul etdiyi bütün qanunlar kraliça tərəfindən imzalandıqdan sonra qüvvəyə minir. Rəsmi rəqəmlərə görə, II Yelizaveta veto hüququndan heç vaxt istifadə etməyib (qanunlara veto qoyan sonuncu Britaniya monarxı 1708-ci ildə Kraliça Anna olub).

Formal olaraq II Yelizaveta ölkənin məhkəmə sisteminə və Şəxsi Şuraya (məsləhətçi orqan) rəhbərlik edirdi, silahlı qüvvələrin ali komandanı və Anqlikan Kilsəsinin dünyəvi rəhbəri idi. Ümumilikdə II Yelizavetanın hakimiyyəti illərində 15 baş nazir dəyişib - Uinston Çörçilldən (1940-1945 və 1951-1955-ci illərdə) Liz Trassa (6 sentyabr 2022-ci ildən) qədər.

Kraliça son vaxtlara qədər baş nazirlərlə həftəlik görüşlər keçirərək, çərşənbə axşamı günü Boris Consonun istefasını qəbul edib və Trussı onun varisi kimi təsdiqləyib. Söhbətlərin məzmunu həmişə məxfi saxlanılıb. Ənənəyə görə, Britaniya monarxı siyasətlə məşğul deyil və cari məsələlərlə bağlı açıqlamalar vermir.

Baş nazirin tələbi ilə kraliça parlamenti buraxıb növbədənkənar seçki təyin edə bilər. O, parlamentin illik iclaslarını da açıb. Bu günlərdə II Yelizaveta qarşıdan gələn parlament ili üçün kabinet tərəfindən planlaşdırılan əsas qanunvericilik təşəbbüsləri haqqında taxt nitqi ilə çıxış edib. Çıxışın mətni hökumət üzvləri tərəfindən hazırlanır və Baş nazir tərəfindən təsdiq edilir. II Yelizaveta taxtdan ilk çıxışını 4 noyabr 1952-ci ildə tacqoymadan əvvəl edib. O vaxtdan bəri o, yalnız üç mərasimi - 1959 və 1963-cü illərdə (hər iki dəfə uşaqların doğulması ilə əlaqədar), həm də 2022-ci ildə gəzinti zamanı narahatlıq səbəbindən ötürüb. O, sonuncu dəfə 2021-ci il mayın 11-də taxt müraciəti edib.

1952-ci ildən bəri II Yelizaveta britaniyalılara Milad nitqi ilə çıxış edib (V Georg bu ənənəni qoyub). II Yelizaveta 1991-ci ildə Körfəz müharibəsi zamanı, 1997-ci ildə Şahzadə Diananın dəfnindən əvvəl, 2002-ci ildə Kraliça Ananın ölümündən sonra, 2012-ci ildə onun 60 illik yubileyinin qeyd olunmasından sonra taxta çıxması və 2020-ci ildə yeni koronavirusun yaratdığı xəstəliyin pandemiyası zamanı, eləcə də İkinci Dünya Müharibəsində qələbənin 75-ci ildönümü ilə əlaqədar xalqa müraciət edib.

Kraliça müxtəlif tədbirlərdə, o cümlədən titul və mükafatlandırma mərasimlərində iştirak edib, himayəsi altında 600-ə yaxın xeyriyyə və elmi təşkilat və fondların tədbirlərinə qatılıb. 2006-cı ilin yanvarında II Yelizaveta səlahiyyətlərinin bir hissəsini taxtın varisi Şahzadə Çarlza, 2016-cı ilin sonunda isə 25-dən çox struktura himayədarlığı kral ailəsinin üzvlərinə verib.

Kraliça hakimiyyəti dövründə dünyanın 130-dan çox ölkəsinə 300-dən çox səfər edib, birinci səfəri 1955-ci ilin iyununda Norveçə olub.

1994-cü il oktyabrın 17-20-də II Yelizaveta Edinburq hersoqu ərinin müşayiəti ilə Rusiya prezidenti Boris Yeltsinin dəvəti ilə Rusiyada - Moskva və Sankt-Peterburqda dövlət səfərində olub. Bu, Britaniya monarxının 1917-ci il inqilablarından sonra Rusiyaya ilk səfəri idi.

Ən mühüm səfərlərindən biri isə 2011-ci ilin mayında İrlandiyaya səfəri idi. Bu ölkə 1937-ci ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra Britaniya monarxının ilk səfəri olub. Əsrlər boyu suverenlik uğrunda mübarizə aparan Böyük Britaniya və İrlandiya arasında çoxsaylı qurbanlar hesabına dəfələrlə münaqişələr yaranıb.

Kraliça iki dəfə BMT Baş Assambleyasında çıxış edib - 1957-ci ilin oktyabrında və 2010-cu ilin iyulunda. II Yelizaveta ilk çıxışında o vaxt cəmi 12 il fəaliyyət göstərən təşkilatın "öz nizamnaməsində göstərilən yüksək məqsədlərə" xidmət edəcəyinə ümid etdiyini bildirib. İkinci təqdimat terrorizmlə mübarizə və iqlim dəyişikliyi kimi məsələlərə həsr olunub. Kraliça həmçinin bildirib ki, "BMT yüksək gözləntilər standartından ümumi mənafe üçün çalışan real qüvvəyə çevrilib".

II Yelizavetanın dövründə Britaniya monarxiyasının demokratikləşməsinə yönəlmiş bir sıra mühüm qərarlar qəbul edilib. Belə ki, 1962-ci ildə ilk dəfə kütləvi ziyarətlər üçün kral ailəsinə aid sənət əsərlərinin nümayiş olunduğu Bukinqem Sarayının (Londondakı əsas kral iqamətgahı) qalereyası açıldı. Sonradan daha bir neçə zal açıldı.

1990-cı illərdə kral ailəsinin imicini inkişaf etdirmək və monarxiyaya münasibətini öyrənmək üçün subyektlər arasında sorğular keçirməklə məşğul olan bir qrup məmurlar qrupu yaradıldı. Etiket tələbləri dəyişdi, bundan sonra kraliçaya arxa çevirmək və ona ilk əl vermək qadağaları o qədər də ciddi şəkildə tətbiq olunmadı.

1997-ci ildə kral ailəsinin rəsmi saytı istifadəyə verildi (sonradan bir neçə dəfə yeniləndi), 2007-ci ildə YouTube videohostinqində, 2009-cu ildə Tviterdə və 2013-cü ildə İnstaqramda hesab açıldı. II Yelizaveta 2014-cü ildə Tviterdə ilk şəxsi mesajını, 2019-cu ildə isə İnstaqramda ilk paylaşımını dərc edib.

2012-ci ilin dekabrında II Yelizaveta nəvəsi Uilyamın (taxtın varisi Çarlzın böyük oğlu) bütün övladlarının şahzadə və şahzadə olmasına dair fərman imzaladı. Əvvəllər V Georgun 1917-ci il fərmanına əsasən, şahzadə titulunu yalnız taxt varisinin oğlu alırdı.

Ən əhəmiyyətli islahat taxt-taca varislik qaydasının dəyişdirilməsi idi. 2013-cü ilin aprelində Kraliça hər iki cinsdən olan Britaniya kral ailəsinin nümayəndələri üçün taxt-tac varisliyi üçün bərabər hüquqlar müəyyən edən yeni qanunu imzaladı (əvvəllər kişi varislərə üstünlük verilirdi). Bundan əlavə, qanun monarxların katoliklərlə evlənməsinə icazə verdi, lakin monarxın özünün İngiltərə kilsəsinə mənsub olması tələbi qüvvədə qaldı.

Hökmranlıq edən qadınlar arasında II Yelizaveta dünya tarixində ən uzun müddət taxtda qalıb. Fevralın 6-da o, Britaniya monarxları arasında rekord sayılan 70 illik hökmranlıq nişanını keçdi. Bu ilin iyununda monarxın "platin yubileyi"ni qeyd etmək üçün bütün ölkə ərazisində geniş şənliklər keçirilib. II Yelizavetadan əvvəl Kraliça Viktoriya Böyük Britaniyada ən uzun müddət - 63 il, yeddi ay və iki gün hökmranlıq edib.

Britaniyalılar üçün monarxiya milli birlik, etibarlılıq və sabitliyin simvoludur və krallığın sakinləri II Yelizavetaya hörmət və məhəbbətlə yanaşırdılar. 2012-ci ildə onun hakimiyyətinin 60 illiyi qeyd ediləndə Əlahəzrətə 120.000-dən çox təbrik gəlib. Həmin ilin dekabrında o, Britaniyanın "The Times" qəzetinə görə "İlin adamı"seçilib.

Xəbərin oxunma sayı : 823