![]() |
|














Neft və qaz nədən bahalaşır? – Azərbaycan üçün son şans
Tarix 06.10.21, 14:56 |
|
5.jpg)
Dünyada alternativ enerjiyə keçid sürətlənir, amma ənənəvi enerji daşıyıcılarına tələbat, onların qiyməti də artır. Bu paradoksu analiz etmək gərəkdir.
Təbii qazın min kubmetrinin qiyməti 1500 dolları ötüb. Neftin qiyməti də son üç ildən bəri ilk dəfə 80 dolları keçib.
Qaz və neftdə bahalaşmanın öz fərqli alqoritm və səbəbləri olsa da, ənənəvi enerji daşıyıcılarının qiymət artımından udan və uduzan tərəflər var. Hər iki istiqamətdə qiymət artımından irəli düşən hələ ki, Rusiyadır. Bu qiymətlər Rusiyaya qarşı sanksiyaları mənasızlaşdırır, Moskvanı gücləndirir.
Nə baş verir ki, alternativ enerjiyə keçid sürətləndikcə ənənəvi enerji daşıyıcıları bahalaşır?
Alternativ enerjiyə keçid çox bahalı prosesdir, hələ də bu keçid subsidiyalara görə mümkün olur. Keçidin orqanik olması və biznes məntiqi ilə baş tutması, gəlirli olması üçün ənənəvi enerji daşıyıcıları baha olmalıdır. Neftin barreli 40-45 dollara, qazın min kubmetri 200 dollara olan zaman heç kim alternativ enerjiyə yatırım etmək istəmir – biznes məntiqi işləmir, investorlar daha ucuz və daşınması əlverişli olan ənənəvi enerji daşıyıcılarına üstünlük verirlər. Ona görə də yaxın 5-10 ildə alternativ enerjiyə keçidin sürətlənməsi üçün neft-qaz baha olmalıdır – ilk və ən maraqlı paradoks budur.
Neftin qiymətinə təsir edən əsas amil OPEK+ anlaşması, süni qiymət artımı prosesidir. OPEK+ hasilatı azaltmaqla qiymətləri süni şəkildə qaldırır və buna heç kim müqavimət göstərmir. Çünki baha neft ABŞ-a da sərf edir, şist neftinə maya qoyanlar artır, hasilat yüksəlir.
Qazın qiyməti də bənzər məsələdir – Rusiya Ukrayna üzərindən Avropaya ötürülən qazın həcmini azaltdı, “Qazprom” bu ilin ikinci yarısı və gələn il üçün qaz həcmlərinin ötürülmə bronunu azaltdı, yeni həcmlər bron etmədi. Hava şəraiti də təsir etdi və qiymətlər yüksəldi.
Udan Rusiyadır, amma tək o deyil, ABŞ ən böyük qaz hasilatçılarından biridir, amma Avropaya sıxılmış qaz satmaq istəyərkən Rusiyanın ucuz qiymətlərinə tuş gəlirdi, sıxılmış qazın sərfəli olması üçün qiyməti yüksəlməli idi.
Dünyaya pandemiya ilə mübarizə adı altında 17 trilyon dollar pul səpilib, o pulların bir qismi toplanmalıdır, bunun üçün əvvəl kriptovalyuta kimi mənasız aktivlərin qiymətini qaldırdılar, 1,5 trilyon dollar sterilizasiya edildi, amma bu yetərli deyildi – hansısa vacib aktivlərin qiyməti qalxmalıdır ki, səpilən pullar sterilizasiya olunsun, bu da neft-qazdır. Enerji daşıyıcılarının qiymət artımı inflyasiyanı yüksəldir, bu da Qərb ölkələrinin iqtisadiyyatına çox lazımdır. Təqribən 5 faizik inflyasiya iqtisadiyyatda dopinq effekti yaradır, aktivliyi artıran amilə çevrilir.
Bu nə vaxta qədər davam edəcək?
Dünya iqtisadiyyatının tarixinə nəzər salsaq, siyasi tarixi analiz etsək, SSRİ-nin çöküşünü göz önünə gətirsək, ciddi bir qanunauyğunluq, analogiya aparmaq olar. 1973-сü ildə neft böhranı yaşandı, ərəb ölkələrində neft hasilatı azaldı, ABŞ neft satışını dayandırdı, neftin qiyməti qalxdı, SSRİ-nin “qızıl dövrü” başladı, pul sel kimi axdı. Təqribən 10 il sonra isə neft kəskin ucuzlaşdı, SSRİ-də ərzaq qıtlığı yarandı, sonra ölkə çökdü. Əgər indi də bənzər ssenari işləsə, yaxın 10 ildə (2030-cu ilə qədər) neft və qazın qiyməti yüksək səviyyədə qalacaq, bu vaxta qədər alternativ enerjiyə tam keçid baş verəcək, sonra qiymət kəskin enəcək, enerji “iynəsinə” oturan ölkələrdə böyük təlatümlər yaşanacaq.
Azərbaycan neft-qaz ölkəsi kimi yaxın 10 ildə böyük gəlirlər əldə edə biləcək. Bu, ölkənin dəyişməsi üçün son şansdır. Bu şansı da 2004-2015-ci illərdə olduğu kimi əldən buraxsaq, sonra çox çətin olacaq, dünyanın ən kasıb ölkələrindən birinə çevrilib xəritədə qeyri-sabit dövlət kimi yer alacağıq…
Natiq Cəfərli,
İqtisadçı ekspert

Xəbərin oxunma sayı : 889
İqtisadiyyat
Xəbərlər
-
Sabiq MTN nazirinin də həsi gündəmdə - İspaniya mediasından ŞOK YAZI
-
Narkotik daşıyan sualtı qayıq ABŞ-yə gələrkən məhv edilib - Tramp
-
Evimizdəki təhlükə: Tikinti materiallarının bilinməyən zərərləri
-
“Əfqanıstan və Pakistan dərhal atəşkəs barədə razılığa gəliblər“ - Qətər XİN
-
Yer kürəsində maqnit qasırğası başlayıb - XƏBƏRDARLIQ
-
Azərbaycanda nu kəndlərin adları dəyişdiriləcək - SƏBƏBLƏR
-
Başqa marketin torbası ilə mağazaya girib döyüldü - Bakıda ŞOK OLAY
-
Yollardakı elektron tərəzilər yükü artıq hesablayır? - VİDEO
-
“Naxçıvan duzu” adı ilə satılan palçıqlı kristallar - Bazarlarda gizli təhlükə
-
“Onlar bir-birilərini şatdaunu uzatmaqda günahlandırırlar“ - Tramp
-
Mehdiyevin ailəsinin ölkədən çıxışına niyə “stop” qoyuldu? - Səbəbi AÇIQLANDI
-
Azərbaycanda daşıyıcı ana “ovu” - Gənc xanımlar Gürcüstana niyə aparılır?
-
Bazarda “optika fırıldağı”: İnsanlar belə aldadılır
-
Sosial şəbəkələrdə soyuq silahlar satılır - VİDEO
-
Müdafiə naziri ABŞ Mərkəzi Komandanlığının komandanı ilə görüşüb - VİDEO
-
“Polşa terrorçuya əməlli-başlı hörmət edir” - Siyyarto
-
Fermerlər işçi tapa bilmirlər - ARAŞDIRMA
-
Mehdiyevin xaric edildiyi Təhlükəsizlik Şurası - Kimlər var?
-
Bakının mərkəzində söküntü: Bəzi ərazilər yenidən qurulur
-
Prezident amerikalı rəsmini qəbul etdi - FOTOLAR
-
2 həftə sonra toyu olacaqdı - Meyiti tapıldı
-
“Trampın və Amerika xalqının səbri tükənmək üzrədir“ - Ağ Ev rəsmisi
-
Polis Akademiyasında “Açıq qapı” günü keçirildi - FOTOLAR
-
Azərbaycanın “AI-92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr - SİYAHI
-
“Laser Beauty Clinic“də qanunsuz fəaliyyət davam edir - Nazirlik niyə susur?
-
Payızın izləri bazarlara necə təsir edib: Qiymətlər qalxıb, yoxsa ucuzlaşıb?
-
“Neftçi“ Vensan Abubakar transferini açıqladı - VİDEO
-
İki əsrlik gərginlik: Tramp Pakistan-Əfqanıstan münaqişəsini nizamlaya biləcəkmi?
-
Özündən böyük sevgilisini evinə gətirdi: Anası hər ikisini küçəyə qovdu
-
“Avropa İttifaqına üzv olmaq üçün müraciət edəcəyik” - Mirzoyan
-
Prezident onu bu quruma birinci müavin təyin etdi - Şamil Rzayev kimdir?
-
Ramiz Mehdiyev Təhlükəzlik Şurasının üzvlüyündən azad edildi - Sərəncam
-
Türkiyə XİN və MN-dən Azərbaycanla bağlı - Paylaşım
-
“Putinlə bir-birimizə nifrət edirik” - Zelenski
-
İran hərbi gəmiləri Bakı limanını tərk etdi - FOTO
-
Bakıda ailə evindən çıxarıldı, övladları küçədə dərs oxuyur - VİDEO
-
Məmməd Məmmədovdan “tender möcüzəsi“ - Un istehsalçısı inşaat şirkətinə “çevrildi“
-
“Elnur Əliyev Əli Həsənovun ən yaxın adamı olub...“ - Fəaliyyəti ciddi şəkildə yoxlanılmalıdır
-
Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə salıb - VİDEO
-
Sabunçu rayonunda illərdir yolları qurumayan Yavər Əliyev küçəsi - VİDEO
-
Memorial Kompleksin tikintisinə daha 12.6 milyon - Tender iki şirkətə verildi
-
Pensiya yaşı nə vaxt dəyişdiriləcək? - VİDEO
-
Bazarda arabaçı işləyən şəxsin 5 şirkəti var - VİDEO
-
Gülxanıma şəxsiyyət vəsiqəsi veriləcək - DİN
-
Azərbaycan Prezidenti “Kazinform“a müsahibə verdi - TAM MƏTN
-
Səhiyyə Nazirliyinin bu müəssisələri ləğv edildi - SİYAHI
-
Mehriban Əliyeva Vatikandakı açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
-
“Ukrayna hazırkı döyüş xətti üzrə dayanmağa razıdır” - ZELENSKİ
-
Elektromobil idxalında kəskin azalma - SƏBƏBLƏR
-
Şəkidə 300 illik qəbirlər qazılıb? - VİDEO
-
Maştağada kişi bıçaqlandı - Şübhəli tanışıdır
-
Birinci xanımın Vatikana səfəri dünya mediasında - FOTO
-
Koroğlu metrosunun ətrafında yaşanan sərnişin xaosu nə vaxt bitəcək? - VİDEO
-
“Ağacı yeyib qurtardı, indi də bizi yeməyə keçib” - VİDEO
-
“Ölkəmizdəki sülh və əmin-amanlıq əbədi olsun!” - Mehriban Əliyeva
-
Taksilərlə bağlı yeni qərar bu tarixdən - Qüvvəyə minəcək
-
Zəngəzur dəhlizində görülən işlərdən son görüntülər - VİDEO
-
Saxta klinika “Nova Med“ fəaliyyətini davam etdirir - Xəyalə İsmayılova iş başında
-
“Azər Konyak“ şərab evində yoxlama - Nöqsanlar aşkarlandı
-
Elsevər Ağayevin “SEM-AZ“ı daha bir tenderdə qalib oldu - 800 minlik sifariş
-
Binədə maşınlar çirkab suyu boş əraziyə axıdırlar - VİDEO
-
Çin və Türkiyədən gələn karqolar niyə gecikir? - VİDEO
-
Xudafərin körpüsünün işğaldan azad olunmasından 5 il ötür
-
Bu gün 18 oktyabr Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür
-
Türkiyənin məşhur sənətçilərində narkotik izləri tapıldı - ADLAR
-
Şabranda qadın bıçaqlandı - Əri polisə təslim oldu
-
“Ukrayna üçün ən vacib məsələ təhlükəsizlik zəmanətidir“ - Zelenski
-
Arayik və dəstəsinin məhkəməsi davam etdirilir - Bu məlumatlar tədqiq olundu
-
Ramiz Mehdiyevin ailə üzvülərinə şok qadağa - Ölkədən çıxışlarına “STOP” qoyuldu
-
“Hələ quzu əti 21 manatdır, şükür edin...” - Bazarda qiymətlər əl yandırır
-
Aİ 2035-ci ilə qədər hərbi xərclərini açıqladı - 6,8 trilyon avro
-
Bu yerlərdə də maşından rahat düşüb-minəcəksiniz - Fotolar
-
AQTA bal yarmarkasında yoxlama keçirib - Uyğunsuzluqlar aşkarlandı
-
Mehriban Əliyeva Roma Papası ilə görüşdü - FOTO
-
Vasif Talıbovun “Batabat“ında yoxlama: Pozuntular aşkarlandı
-
Toy günü gəlinin ata-anası ölmüşdü - Kürəkən cəzalandırıldı
-
Azərbaycanın bu ölkədə səfirliyi təsis edildi - SƏRƏNCAM
-
DİN-də Kollegiya iclası keçirildi - Nazir konkret tapşırıqlar verdi
-
“Nar” “Çoox Şanslı” lotereyasına start verdi
-
Azərbaycanda heyvan bazarlarında məhdudiyyətlər tətbiq ediləcək - Bu tarixdən
-
Baş prokuror 73 nəfərin müraciəti ilə bağlı göstərişlər verdi - FOTO
-
Əti xaricdən 3,9, kərə yağını 11,7, düyünü 1,7 manta alırıq... - Siyahı
-
Mehdiyevin gəlini ATU-nun klinikasında vəzifəyə necə yüksəlib? - ŞOK FAKT
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük məzənnəni açıqladı
-
Putin Macarıstana necə səfər edəcək? - Aİ rəsmisi açıqladı
-
Tahir Qədəşovun həbsi üçün məhkəməyə çağırılması tələb olundu - “Atlant işi
-
Qanun qadağan edir, amma... - Sədr müavini dövlət qurumlarından 300 minlik sifariş alıb
-
MDB dövlətlərinin təhlükəsizlik qurumlarının 57-ci iclası keçirilib - Səmərqənddə
-
Vüsal Aslanov rəisi işdən çıxardı - 7 ay əvvəl vəzifəyə təyin olunmuşdu
-
“Pensiya sisteminin maliyyə dayanıqlılığında risk yoxdur“ - Maliyyə Nazirliyi
-
“ELMED” klinikasında stomatoloq Afət Ağayevadan şikayət - VİDEO
-
Azərbaycanda şok hadisə - 7 ildir öz uşağı bilirdi, qardaşı imiş
-
Paytaxtda ev almaq istəyənlərin nəzərinə: Mənzillərin qiyməti neçədən başlayır? (VİDEO)
-
Özəl bankların ümumi mənfəətinin yarıdan çoxu bir şirkətə məxsusdur - SİYAHI
-
Mehdiyev 7 saat dindirildi - İstintaqa əsa ilə gedib
-
Yanvarın 1-dən gəlir vergisi tətbiq olunacaq? - Vüqar Bayramovdan cavab
-
Deputatlar arasında gərginlik: “Sonra sizinlə ayrı bir məsələni də danışacağam”
-
Azərbaycana 9 ayda 267 milyon qazandıran məhsul - Rəqəmlər
-
Yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - Sabahın havası
-
Rövnəq Abdullayevin neft ticarətindəki “görünməz əli“ - Anar Əlizadə haqqında...
-
Xocavənddə daha 100 ev təmir olunacaq - 5,9 milyon ayrıldı
-
Polis Yasamaldakı silahlı insidentlə bağlı - 2 nəfəri saxladı
-
Mədət Quliyevdən Ramiz Mehdiyev barəsində açıqlama - “Üzvlükdən çıxarılacaq...”
-
Saxta medal verənlərin işini bu idarə araşdırır - 3 nəfər məsuliyyətə cəlb olundu
-
Beyləqanda Müstəqilliyin Bərpası Günü qeyd edildi - FOTOLAR
-
Azərbaycana daxil olan su ehtiyatları 30 faiz azalıb - Nazir müavini
-
Paytaxtın Xətai rayonunda bu binaları qurd basıb - VİDEO
-
2025-ci ilin ən çox qazanan futbolçuları - SİYAHI
-
Anım Günündə transgenderin azyaşlıların önündə ifasına kim icazə verib? - VİDEO
-
Bakıda iki avtobus toqquşdu: Sürücü belə xilas edildi (VİDEO)
-
11-ci sinif şagirdləri arasında mübahisə - Bıçaqlanan var
-
Prezident Füzuli şəhərinin azad olunması ilə bağlı paylaşım etdi - VİDEO
-
Bakıda bu yataqxananın sakinləri bir həftədir qazsız qalıblar - VİDEO
-
Azərbaycanda müdafiə və milli təhlükəsizlik sahəsinə böyük həcmdə vəsait ayrılacaq - VİDEO
-
“Böyük Qayıdış“ Azərbaycanın gücünə güc qatacaq
-
Tarixi Zəfərimizin əbədiləşdirilməsinə xidmət edən mühüm addımlar
-
Bu gün Füzulinin işğaldan azad olunmasından beş il ötür
-
Aysel Teymurzadə “The Most“ jurnalında - FOTOLAR
-
“Fənərbağça“nın transfer planı - Tedesko rəhbərlikdən onu istədi
-
Yaşayış binasının köhnə liftləri sökülüb, yeniləri isə quraşdırılmır - VİDEO
TOP 10
ARXİV