![]() |
|














Türkmənçay müqaviləsinin bağlandığı şəhər - ARAŞDIRMA
Tarix 13.11.23, 20:59 |
|

“Güney Azərbaycanı tanı” layihəsi çərçivəsində Məhəmməd Rəhmanifər Miyana şəhəri barədə araşdırma aparılıb.
APA-nın mövzu ilə bağlı məqaləsini təqdim edirik:
Miyana Şərqi Azərbaycan əyalətinin şəhərlərindən biridir. Şəhər əyalətin mərkəzi sayılan Təbrizdən 175 kilometr aralıdadır. Miyana şəhəri Miyana rayonunun (şəhristan) mərkəzində yerləşir və bu rayonda yerləşən Açaçı, Ağ Kənd, Türk (Tərk), Türkmənçay, Gərmə, Üç Təpə, Qızıl Özən, Kəndivan kimi daha kiçik şəhərlər və qəsəbələrlə əhatə olunub.
Bu adların içində Türkmənçay adı Azərbaycanımızın həm quzeyində, həm də güneyində daha çox diqqət çəkə bilər. 1828-ci ildə Azərbaycanın taleyini dəyişdirən və onu ikiyə bölən Türkmənçay müqaviləsi Miyana rayonunun Türkmənçay adlı qəsəbəsində bağlanıb. Bu kədərli müqavilənin bağlandığı tarixi bina bu gün yerlə bir olub. Amma həmin qəsəbədə bir küçənin Abbas Mirzənin şərəfinə adlandırılması diqqət çəkir.
(Türkmənçay müqaviləsinin bağlandığı yer. Hazırda bu binadan heç bir iz qalmayıb.)
2017-ci ilin siyahıyaalınmasına əsasən, Miyana rayonunun əhalisi 182 848 nəfərə bərabərdir. Şəhər əhalisinin böyük əksəriyyəti Azərbaycan türkcəsində danışır. Onların əksəriyyəti müsəlman şiələrdir, azlıq isə sünnidir.
Miyana adının kökü haqqında
Miyana şəhəri şimaldan və cənubdan Bozquş və Qaflantı (Qaflanların yaşadığı yer) dağ silsilələri ilə əhatə olunub. Yaxud bölgədə axan çayların adlarına baxdığımızda (Qızıl Özən, Quru çay, Gərmə çay, Bulanlıq çay, Aydoğmuş çay, Türkmən çay, Acı çay və sair) türk adları ilə rastlaşırıq.
Miyana şəhərinin tarixi haqqında
Şəhərdə tapılan bəzi tarixi abidələrin, o cümlədən bir dağ keçisi heykəlinin yaşının 7 min il olduğu təxmin edilir. Lakin hərtərəfli tarixi araşdırmalar və arxeoloji qazıntılar aparılmadığından şəhərin qədim tarixindən danışmaq asan deyil. Orada qədim Urartu, Midiya və digər sivilizasiyalarla bağlı dəlillərə rast gəlmək olar.
Müsəlman səyyahlar və coğrafiyaçılar bu şəhəri ümumiyyətlə kiçik, lakin abad və məhsuldar şəhər kimi təqdim ediblər. Eyni baxışı daha sonrakı əsrlərdə qərbli səyyahlar və diplomatların yazılarında da görmək mümkündür.
Miyananın tarixi və görməli yerləri
Qız körpüsü
Bu tarixi-bədii körpü Zəncan-Miyana marşrutu üzrə Qızıl Özən çayı üzərində tikilib. Körpünün tikilmə tarixi dəqiq məlum deyil. Arxeoloqlar tikilinin bünövrəsinin İslamdan əvvəlki dövrə aid olduğunu düşünürlər. Lakin abidə xüsusiyyətlərinə və memarlığına görə, 13-cü əsrə aid edilir. Ancaq, körpünün orta bünövrəsinə quraşdırılmış mərmər kitabəyə görə bu körpü XV əsrdə Səfəvilər dövründə təmir olunub.
Ürəyində Azərbaycanın keşməkeşli tarixini əks etdirən bu körpü tarix boyu bir neçə dəfə zədələndikdən sonra təmir olunaraq xalqın istifadəsi üçün yenilənib, o cümlədən Türk Qacarlar sülaləsinin banisi Ağa Məhəmməd xan Qacarın dövründə təmir edilib. Ancaq, 1946-cı ildə körpünün bağrına vurulan yara bir daha sağalmadı!
1946-cı ildə Tehran ordusu Azərbaycan Milli Hökumətini məhv etmək üçün hücuma keçən zaman fədai əsgərlər Tehran ordusunun irəliləməsinin yavaşlatmaq və Qaflantı dağlarında öz mövqelərini möhkəmləndirmək məqsədi ilə bu körpünü partlatmağa məcbur qalırlar. Hələ də Güney Azərbaycan türkləri Azərbaycan Milli Hökumətinin qurucu lideri Seyid Cəfər Pişəvərini bir milli mənəvi lider kimi yad edirlər. O, bir illik dövr Güney Azərbaycan türklərinin dilinin, tarixinin, mədəniyyətinin, varlığının dövlət səviyyəsində qorunduğu və yaşandığı bir il idi.
(Seyid Cəfər Pişəvəri, Azərbaycan Milli Hökumətinin qurucusu və Baş naziri)
Miyana xalqı da Güney Azərbaycanın bir çox bölgələrində yaşamaqda olan xalq kimi Azərbaycan Milli Hökumətinin quruluşunda və həyat sürməsində çox böyük rol oynamışdı. Beləliklə, Qız körpüsünün bağrındakı bu dərin yara bütün Güney Azərbaycan türklərinin bağrındakı yaranı təmsil etməkdədir. Bu baxımdan bu dağılmış körpü Güney Azərbaycandakı körpülərin hamısından fərqli və hamısından daha funksional bir körpü sayılır. Bu körpü istifadə olunmaz bir hala gəlmiş kimi görünsə də, Güney Azərbaycan türklərinin ruhuna işləyir! Tam da Araz çayının üzərindəki tarixi Xudafərin körpüsü kimi!
Qız qalası
Qız körpüsündən 2 km aralıda, dağın üstündə inşa edilmiş Qız qalası strateji hərbi qala kimi kərpicdən tikilib. Bu qala üç hissədən ibarətdir, komanda qərargahı üçüncü mərtəbədə yerləşir. Çox güman ki, Qız qalası da Qız körpüsü kimi 13-cü əsrdə tikilib. Bəzilərinə görə, qalanın bünövrəsi islamdan qabaq qoyulub. Bu qalanın hündür və keçilməz divarının ucalığı 3 metr olan iki girişi var və girişlərdən birinin üstündə daş kitabə quraşdırılıb. Lakin təbii hadisələr nəticəsində yaranan aşınmaya görə sözügedən yazı oxunmur.
(Qız qalasının qorunması üçün heç bir tədbir görülməyib)
Qala elə tikilib ki, az qala üç tərəfdən təbii qayalarla əhatə olunub. Qalanın içində su anbarları, eləcə su quyuları var. Bu qala Şah Abbas Səfəvinin dövründə dağıdılıb ki, bunun səbəbi həmin dövrdə Azərbaycan türklərinin Səfəvilərin siyasətinə qarşı çıxması hesab olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, Şah Abbas Səfəvinin paytaxtı Azərbaycandan İsfahana köçürməsi, erməniləri, gürcüləri və farsları sarayda işə alaraq qızılbaş türklərini saraydan uzaqlaşdırması azərbaycanlıları çox acıqlandırmışdı.
Daş qala
Zaman-zaman düşmənlərin hücumuna məruz qalan Azərbaycanımız qalalar yurdu sayılır. Şəhərlərimiz strateji yerləşmə baxımından daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyi zaman qalaların sayı o ərazidə daha çox olub. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Miyana şəhərinin yerləşdiyi bölgə keçilməz dağlarına və çaylarına görə Azərbaycanın strateji ərazilərindən biri hesab olunur. Məhz buna görə bu bölgədə tarixi qalaların da sayı çoxdur.
(Daş qala)
Daş qala da Qız qalası kimi Qızıl Özən çayının vadisindən bir qədər aralıda yerləşir. Dərin dərələr və ətrafdakı iri qayalar bu tikilini alınmaz qalaya çevirib. Qalanın bütün ərazisi möhkəm qaya üzərində yerləşir və ona çatmağın yeganə yolu divarın kənarında qayalı bir hissəsinin oyulması ilə yaradılmış pilləkəndir.
Azərbaycanı öz bağrında yaşadan Miyana
Qeyd etdiyimiz kimi bu şəhər tarixən Azərbaycan şəhəri olub və şəhərin ətrafındakı yerlər, dağlar, çaylar, tikintilər, kəndlər və qəsəbələrin təxminən hamısının adı türkcə olub. Şəhərdə yaşayanlar məzhəb baxımından şiə və sünni olsalar da, onları birləşdirən amil Azərbaycan türkü olmalarıdır.
Bu gün Miyana xalqının bəlli bir kəsimi, özəlliklə də gəncləri azərbaycanlı bir türk olduqlarını unutmurlar. Bu gün Miyana gəncləri Güney Azərbaycan gəncliyinin bir parçası olaraq öz dilini, tarixini və mədəniyyətini qorumaq və yaşatmaq üçün çalışırlar. Əminliklə demək olar ki, Güney Azərbaycanın gənc nəsli bu torpağın son əsrlərdə ən oyaq və ən şüurlu nəslidir.
Miyanada Azərbaycan və türk ruhunu yaşadan sadəcə dil və kimlik məsələsi deyil, Azərbaycan türklərinə aid dəblərin və ənənələrin qorunub saxlanılmasıdır. Bu insanlar hələ də toylarında, yaslarında, xoş günlərində, kədərli günlərində, bayram dəblərində Azərbaycan türkü olduqlarını aydın şəkildə göstərirlər.
Xəbərin oxunma sayı : 739
loading...
Maraqlı
Xəbərlər
-
Valideynlər arasında konflikt uşaqlarda travma yaradır - Nazir
-
Duman, yağış, qar - Sabahın havası
-
“Fransa və Hindistan, necə deyərlər, tonqala yanacaq tökürlər” - İlham Əliyevdən xəbərdarlıq
-
Hacıqabulda xəstəxananın rentgen kabineti bağlandı – Fotolar
-
Ərdoğan Yunanıstana səfər edəcək: 20 müqavilə imzalanacaq
-
“Ola bilər ki, cənab Borrel yuxular görür” - Prezident
-
Dollara tələb artır - Manat ucuzlaşacaq?
-
“Ermənistan beş məlum prinsipi qəbul etməyə yaxındır“ - Prezident İlham Əliyev
-
General polkovniki vəzifəsindən azad etdi - Təqaüdə göndərildi
-
“Ukrayna ABŞ hərbi yardımı olmadan müharibəni uduzmaq riski ilə üz-üzədir“ - Zelenskinin Ofisi
-
“Qara bazar”da dəyəri 4 milyon olan narkotik vasitə aşkarlanıb – VİDEO
-
“Ümid edirdik ki, Qarabağ ermənilərinin nümayəndələri ilə təmaslar qura biləcəyik“ - Azərbaycan lideri
-
Prezident İlham Əliyev Bakıda keçirilən beynəlxalq forumda çıxış edib - CANLI YAYIM
-
Bakıda bu evlərin qiyməti ucuzlaşdı - VİDEO
-
Küləkli hava şəraiti müşahidə olunur - FAKTİKİ HAVA
-
İstilik sistemindən əziyyət çəkən sakinlər: Problem niyə həllini tapmır? - VİDEO
-
Aysun İsmayılova sevgilisindən danışdı: “Məndən 10 yaş böyükdür” - VİDEO
-
Rusiyanın bəzi bölgələrində havanın temperaturu -57 dərəcəyə enib - FOTO/VİDEO
-
Biləsuvarda kəndlər internet üzünə həsrət qalıb - VİDEO
-
Planetimizlə bağlı həyəcan: Yerin temperatur həddini keçmək üçün SON TARİX
-
İş adamı kraliça ilə görüşürmüş - Ölkədə qalmaqal - FOTO
-
Yeni istifadəyə verilən məktəb binasında çatlar yaranıb - VİDEO
-
Puluna minnət, kirayə o qədər “ərlər“ var ki... - VİDEO
-
Azərbaycanda siqaretin qiyməti BAHALAŞACAQ
-
“Qanuni oğru“ Azərbaycanlı avtoriteti vəhşicəsinə döydü, faciəvi şəkildə öldü - FOTO
-
Deputatlar bu tarixdə toplanır - Daha 22 qanun dəyişəcək (SİYAHI)
-
“AZƏRTAC-ın əməkdaşına qarşı nalayiq rəftar utancverici durumdur“ - Mətbuat Şurası
-
Qızılcadan ölən məktəbli ilə bağlı AÇIQLAMA
-
Polkovnikin məhkəməsinin vaxtı bəlli oldu - 9 milyonluq iddia
-
AZƏRTAC-ın əməkdaşı Fransadan çıxarılıb - Medianın İnkişafı Agentliyi bəyanat yayıb
-
“Tarif Şurasının dərmanlarla bağlı qərarı iş adamlarını sadə ekspertizaya sövq edəcək” - Ekspert + FOTO
-
“Borelin reallığın ciddi təhrif olunduğu fikirləri qəbuledilməzdir“ - Ayxan Hacızadə
-
Sabirabad rayonunda “Tarix yazan əbədiyaşar lider” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib
-
Avtobusdakı qızı tapmaq istədi, başına iş gəldi - Sumqayıtda qəribə hadisə
-
Gələn il təhsilə nə qədər pul xərclənəcək? - VİDEO
-
Bakıda xüsusi dizaynla hazırlanmış gizli bıçaqların satışı aparılır - VİDEO
-
Övladları yüksək vəzifə tutan sabiq məmurlar - Maraqlı faktlar
-
Almaniyada güclü qar: Həyat “dayandı” - FOTO
-
“Təbriz“ MTK-ya görə daha bir nəfər saxlanılıb - 171 nəfər zərərçəkən var
-
Güneyli siyasi məhbuslardan xəbər yoxdur - FOTO
-
“Eyni dildə danışırıq, bu dəfə tam başqayıq” - Hadise
-
Mərkəzi Bankla Mahmudovun dostu arasında girov qalmaqalı - Nə baş verir?
-
Bu qurumun tabeliyinə verilən müəssisələrin sayı artırıldı - QƏRAR
-
“Türkiyədən 5 manata alınan məhsul bizdə 50 manata satılır“ - İqtisadçı
-
“Nar”-dan “Dinlət” xidməti ilə tərzini paylaş
-
“Moskva Kiyevlə danışıqlara hələ də hazırdır“ – PESKOV
-
Braziliya və Venesuela arasında mübahisə güclənir: Sərhədə əlavə hərbi qüvvələr göndərilir
-
Azərbaycanda içkiyə ən çox hansı bölgələr pul xərcləyir? – Tam siyahı
-
“Türkiyə üçün prioritet Qəzzada atəşkəsin bərqərar olmasıdır” - Ərdoğan
-
Generalın növbəti məhkəməsi - Adlar çəkdi
-
Azərbaycanda boşanmışlar ailədə zorakılığı məqbul hesab edir, dullar “heç vaxt“ deyir - RƏQƏMLƏR
-
“Son zamanlar ət, taxıl, buğda və digər ərzaq məhsullarının qiyməti aşağı düşüb...” - Deputat
-
Nazir müavininin oğlu Naxçıvanda da yağ satacaq - 2023-cü ildə 14 tender
-
Baş nazir ərzaq təhlükəsizliyindən danışdı: “Yarım milyard nəzərdə tutulub“
-
Xətahim Cəfərov Firdovsi Əliyevlə “anlaşa“ biləcəkmi?
-
Sabirabad rayonunda “Əsrin müqaviləsi” tarixi Zəfərimizə gedən yolun başlanğıcıdır” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib
-
Hərbi xidmətə yararlı-yararsız qaydası DƏYİŞİR
-
Külək, yağış, qar - Sabahın havası
-
Şuşa‒Laçın yolu yenidən qurulacaq - SƏRƏNCAM
-
Bankların dollar tələbi 100 mln. dollara yaxınlaşıb - Bu il ilk dəfə
-
Rəfail Mehralıyevin yeznəsinin adı ilə milyonları belə silinir... - İLGİNC FAKTLAR
-
10 yaşa qədər uşaqlar peyvənd olunmalıdırlar – Səhiyyə Nazirliyi
-
Britaniya Kiyevi Rusiya ilə danışıqlara məcbur edir - “Daily Express”
-
Ötən ay xaricdə təhsil almış onlarla tələbənin diplomu tanınmayıb - SƏBƏB
-
Aşqarlar Kimyası İnstitutunda şübhəli satınalma: “Kimyəvi maddələr“ hansı MMC-lərdən alınır?
-
Baş Prokurorluq MMC və MTK-lardan mənzil alanlara müraciət edib - VİDEO
-
DSMF 2024-cü il büdcəsi: gəlir və xərclər təsdiq edildi
-
Hesablama Palatasının sədri: “Son 20 ildə xalis maliyyə aktivlərimiz 40 dəfədən çox artıb”
-
Bu görüntülərdən sonra DİN hərəkətə keçdi - VİDEO
-
Milli Məclis gələn ilin dövlət büdcəsini təsdiqləyib
-
FHN-nin bu idarəsinin tenderində qanun pozuntusu - Ləğv edildi
-
2023-cü il “Heydər Əliyev İli” çərçivəsində “Əbədi Yaşar İnsan” mövzusunda Sabirabadda kitab sərgisi keçirilib
-
Azərbaycanda hotellərin vergisi azaldı: Fantastik qiymətlər enəcəkmi?
-
HHM bölmələrində döyüş atışları icra olunub - FOTO/VİDEO
-
Qubada əməliyyat: Əlbir olduqları qadınları qoyub qaçdılar
-
Bu məhsulun qiyməti kəskin artdı - 90 qəpikdən 4 manata...
-
Sabirabadda 2023-cü il “Heydər Əliyev Müstəqil Azərbaycanın Qurucusudur” mövzusunda kitab sərgisi keçirilib
-
Azərbaycanda maaşları artıran və azaldan klublar - MƏBLƏĞLƏR
-
Vəfa Şərifova həyat yoldaşından ayrılıb - Özü açıqladı
-
Dəm qazından zəhərlənmə halları artır: Səssiz və iysiz gələn təhlükədən qorunmanın yolları - VİDEO
-
Köhnə və sərnişinləri yolda qoyan avtobuslar: Problem nə vaxt həll olunacaq? - VİDEO
-
Selektiv abort qadağandırsa, niyə dünya birincisiyik? – ARAŞDIRMA
-
Cavid Qurbanov, icra başçısı, YAP sədri və məktəb direktoru... - Sensasiyalı səs yazısı yayıldı (VİDEO)
-
Öldürdüyü qadının pulları ilə sevgilisinə qızıl aldı - TƏFƏRRÜAT
-
Bank kartı ilə bağlı dələduzluq edən şəxslərdən necə qorunmaq olar? - VİDEO
-
“Kimsə adımı çəkəndə, deyirəm “Dəstur” - Röya Ayxan
-
“Neftçi“dən 400 min alıb, 4 qəpiklik oynamır – Mutu niyə dinmir?
-
“Bayden ABŞ-ı banan respublikasına çevirir“ - Tramp
-
“Vosmoy bazarı”nın satış qiyməti açıqlandı – Dodaq uçuqladan məbləğ
-
“Ermənistan üçüncü dövlətlərin diqqətini cəlb etmək istəyir” – Xarici İşlər Nazirliyi
-
“Rusiya-Türkiyə əməkdaşlığı strateji xarakter daşıyır“ - Putin
-
Leyla Əliyeva mötəbər tədbirdə - FOTOLAR
-
Şuşada aparılan bərpa-quruculuq işlərindən görüntülər - VİDEO
-
Vergi borclarına dair sərəncamlarda YENİ QAYDA
-
Dövlət ittihamçısı sabiq deputatın məhkəməsində: “Mənimsəmə faktının üstündə qalırıq“
-
Azərbaycanlı blogerlər də çirkli pulların yuyulması ilə məşğuldur? - Şübhəli məqamlar
-
Yardımlı RİH yolların təmirini yeni eyni şirkətə tapşırdı - “Pro Təmir Tikinti“ kimindir?
-
Olduğunuz yer üzrə necə qeydiyyata düşə bilərsiniz? - CAVAB
-
Fermada gənc sevgilisi ilə cinsi əlaqədə oldu, bunu videoya çəkən dostu isə... – Şok təfərrüat
-
“Biz hər zaman və hər yerdə Azərbaycanın yanındayıq“ - Ərdoğanın müavini
-
DİN kibertalama və kiberdələduzluqla bağlı növbəti müraciət edib - VİDEO
-
“Fövqəladə vəziyyət haqqında” qanun dəyişdi - Əli Əsədov yeni qərar verdi (DETALLAR)
-
YAP-dan qurultayla bağlı açıqlama: “Seçkilərdən öncə...“
-
“Kapital Bank“dakı depozitlər dövlət tərəfindən - SIĞORTALANMIR
-
“Ermənistanın yaydığı məlumat tamamilə yalandır” – Müdafiə Nazirliyi
-
Bakıda bu dönərxanalar bağlandı - FOTO/SİYAHI
-
Direktor göstəriş verdi, məktəbdə ağaclar kəsildi - Nazirlik texniki işçini cərimələdi
-
“Seymur Talıbovun sürücüsünə pul vermişəm...” – Həbsxana rəisinin məhkəməsi
-
Azərbaycanda son bir həftədə 20 nəfər COVID-19-a yoluxub, dörd nəfər ölüb - FOTO
-
Xankəndidə yaradılacaq Qarabağ Universitetinin binasından görüntülər - VİDEO
-
Yeni nazir Aparat rəhbərini işdən çıxardı - FOTO
-
Azərbaycanda ən çox sığorta ödənişi edən sığorta şirkətləri - SİYAHI
-
SOCAR 6 ayda nə qədər qazanıb, nə qədər xərcləyib? – Şirkətin İsveçrədən 30.8 milyard manat gəliri olub
-
Türkiyə Böyük Millət Məclisi hərəkətə keçdi: Sosial media fenomenləri izlənəcəklər
-
“Putini dayandırmasaq...” – Britaniyanın baş diplomatı
-
MSK sədrinə yeni səlahiyyət verildi – Fərman
-
Külək güclənəcək, qar yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
Sənədsiz evlərə qadağa bahalaşma yaratdı - Belə getsə, Bakıda yaşamaq mümkünsüz olacaq
-
Məcburi auditdən yayınma: “Armada” şirkəti məhkəməyə verildi
-
Prezident Malayziyanın Azərbaycana yeni təyin olunmuş səfirini qəbul edib -FOTOLAR
TOP 10
ARXİV