![]() |
|














İmpiçment gərginliyinin Türkiyə-Amerika əlaqələrinə təsiri: 2020-ci il də Ankara üçün başağrılı keçəcək
Tarix 24.12.19, 0:57 |
|
045.jpg)
Semih İdiz
“Əl-Monitor”, 20.12.2019
Türkiyədə gözlər prezident Donald Trampın impiçmenti prosesinə yönəlib və impiçmentin gərginləşən ABŞ-Türkiyə əlaqələrinə necə təsir edəcəyi ilə bağlı suallar ortaya çıxır.
Narahatlıq impiçment prosesi nəticəsində Trampın Türkiyəni Konqresin getdikcə artan düşmən mövqeyindən qoruya bilməməsindən irəli gəlir. Çoxları bunun Türkiyənin iqtisadi və təhlükəsizlik maraqlarına mənfi təsir edəcəyini düşünür.
Son aylarda bununla əlaqədar əsas məsələlər, məsələn, Ankaranın Rusiya istehsalı olan “S-400” hava hücumundan müdafiə sistemini alması və s. də daxil olmaqla, həll edilməz qalır.
ABŞ-ın dəstəklədiyi, oktyabr ayında Suriyanın şimal-şərqində Türkiyənin “Kürd Xalq Müdafiə Birliyi”nə (YPG) qarşı başladığı hücum da pozulan əlaqələrdə daha bir problemdir.
Ankara bildirir ki, ABŞ-ın modern hava hücumundan müdafiə sistemlərinin satmaqdan imtina etməsi Rusiyaya müraciətə vadar edib. O, YPG-yə terror təşkilatı kimi baxır və müttəfiqinin Türkiyəni təhdid edən bu kürd qrupunu niyə dəstəklədiyini başa düşə bilmir.
Vaşinqton, öz növbəsində, “S-400”-ün alınmasını Ankaranın müttəfiq kimi götürdüyü öhdəliklərə qeyri-uyğun olduğunu söyləyir, çünki bu sistemlər ABŞ və NATO-nun hərbi aktivlərinə, xüsusən də “Lockheed Martin”-in “F-35” qırıcı təyyarələrinə təhlükə yaradır.
Vaşinqton Suriyadakı YPG-ni İŞİD-ə qarşı əsas müttəfiq olaraq dəstəkləməyə davam edir və dəstəkdən imtina edəcəyini bildirməyib.
Əksinə, Trampın oktyabr ayında prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana yaşıl işıq yandırması, Türkiyənin Suriyanın şimal-şərqinə təcavüzü Konqresin YPG-yə dəstəyini artırıb.
Bu arada, Ankara bu proqramda tərəfdaş olsa da, “S-400” aldığı üçün Tramp “F-35” qırıcı təyyarələrinin Türkiyəyə təhvil verilməməsini təsdiqləyib.
Senat hərbi büdcə ilə bağlı qanunvericilik aktını təsdiq etdikdən sonra Tramp qərarı imzalayıb.
Bu akt təkcə “F-35”-lərin Türkiyəyə verilməsini qadağan etmir, eyni zamanda, Rusiyanın “S-400” sistemini satın almasına görə administrasiyanı “Sanksiyalarla Mübarizə Qanunu” əsasında Ankaraya sanksiya tətbiq etməyə çağırır.
Tramp indiyə qədər bu çağırışlara müqavimət göstərib. O hətta Ankaranın “S-400”-lə bağlı mövqeyinə rəğbətini ifadə edərək, Obama administrasiyasını Türkiyəyə “Patriot” raketlərini satmaqdan imtina etməkdə günahlandırıb.
Milli Müdafiə Səlahiyyət Qanunu yunan Kiprinə silah embarqosunun şərti olaraq qaldırılmasını nəzərdə tutur. Bununla yanaşı, Rusiyadan Türkiyəyə keçən “TurkStream” təbii qaz boru kəmərinə qarşı tədbir görülməsini tələb edir.
Müdafiə ilə bağlı qanun layihəsinin qəbulundan sonra verdiyi ilk açıqlamada Türkiyə XİN Konqresin Türkiyəyə qarşı düşmənçiliyini vurğulayıb. “Bu qanun layihəsi Konqresin Türkiyənin suveren qərarlarına hörmətsizliyini göstərir. Bir daha xatırladırıq ki, təhdid və sanksiyalar dili heç vaxt Türkiyəni öz milli təhlükəsizliyini təmin etmək üçün qətiyyətli addımlardan çəkindirə bilməz. Türkiyəni hədəf alan bu təşəbbüslərə qarşı lazımi tədbirlərin görüləcəyinə heç kim şübhə etməməlidir”.
Konqresdə Türkiyəyə qarşı çirkin əhval-ruhiyyəsi son vaxtlar Nümayəndələr Palatasının və Senatın “erməni soyqırımı” ilə bağlı qətnamələri qəbul etməsi ilə də sərgilənib. Hər iki qətnamədə deyilir ki, Osmanlı türkləri Birinci Dünya müharibəsi zamanı ermənilərə qarşı soyqırımı törədiblər.
Türkiyə bu ittihamı rədd edir.
Türk analitikləri Senatda respublikaçı əksəriyyətlə Trampın vəzifəsindən uzaqlaşdırılmayacağına işarə edərək, bunun həm də Türkiyənin xeyrinə işləməyəcəyini bildiriblər.
İstanbulda yerləşən müstəqil İqtisadiyyat və Xarici Siyasət Tədqiqatları Mərkəzinin (EDAM) sədri və Brüsseldəki “Carnegie Europe”-da dəvətli alimi Sinan Ülgen inanır ki, impiçment Trampı Senatdakı respublikaçılar üçün daha mühüm fiqura çevirəcək.
“Cümhuriyet”-ə açıqlamasında Ülgen deyib: “Trampın Türkiyəyə qarşı sanksiya tələblərini qulaqardına vurması daha çətin olacaq”.
Ankaradakı hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən SETA düşüncə mərkəzinə rəhbərlik edən Burhanettin Duran Türkiyə-ABŞ əlaqələrinə dair bədbin proqnozlar verib. Duran rəsmi Anadolu Agentliyinə bildirib: “Vaşinqtonun Türkiyə siyasəti Senatın Trampın xarici siyasətinə müdaxiləsi ilə daha çox müəyyən edilir. Əvvəllər bəzi Türkiyə tərəfdarı olan konqresmen qrupları digər tərəfə keçdiyinə görə həm respublikaçılar, həm də demokratlar arasında ikitərəfli antitürk atmosferi inkişaf edib”.
O əlavə edib: “Əyləcləri işləməyən və yoxuşdan aşağı enən avtomobil kimi, ikitərəfli əlaqələrə zərər verəcək qəzaya doğru gedirik”.
ABŞ üçün strateji əhəmiyyətindən istifadə edərək Türkiyə Ağ Ev, Pentaqon, Dövlət Departamenti və dost respublikaçı Konqres üzvlərinin dəstəyi ilə on illər boyu “erməni soyqırımı” qətnamələrini və digər antitürk hərəkətlərini qarşısını ala bilib.
Artıq belə deyil.
Ankara bu cür qətnamələrin ləğvi üçün “Bnai Brith” kimi ABŞ-dakı nüfuzlu yəhudi qruplarına arxalanıb. Ərdoğanın İsrailə qarşı şifahi hücumları və HƏMAS-a davamlı dəstəyi ilə Türkiyə özünə dəstəyi itirib.
Bu gün yalnız Ərdoğanın Trampla qurduğu xüsusi münasibətlər Ağ Evdən dəstəyə ümid verə bilər. Mövcud inkişaflar həmin dəstəyin də getdikcə azalmağa başladığını göstərir.
Birgə qələmə alınmış məqalədə istefada olan Türkiyə səfirləri Əli Tuygan və Yusuf Buluc yalnız Trampın dəstəyinə arxalanmanın riskli olduğunu vurğulayıblar. “ABŞ-Türkiyə münasibətlərini yalnız cənab Trampın əlində saxlama, digər güc mərkəzlərinə etinasızlıq etmə, Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyini siyasət və qərar qəbul etmə prosesindən kənarlaşdırma və onun peşəkar / institusional məsləhətlərinə məhəl qoymama bizi bu vəziyyətə gətirdi – indi özümüzü tapacağımız yerin sonuna”.
Vaşinqtonun təzyiqlərinə baxmayaraq, Ankara iki ölkə arasında gərginliyə səbəb olan məsələlərdə güzəştə getməkdən imtina edir və əvəzində qisas alacağı ilə hədələyir.
Dekabrın 15-də televiziya müsahibəsində Ərdoğan Türkiyənin ABŞ-ın on illərdir istifadə etdiyi və taktiki nüvə silahları saxladığı strateji İncirlik hava bazasını bağlaya biləcəyi xəbərdarlığı edib.
Ərdoğan, eyni zamanda, rəsmi olaraq NATO-nun aktivi olan Türkiyənin şərqindəki Kürecikdə inkişaf etmiş radar bazasını bağlamaqla hədələyib.
ABŞ-ın müdafiə naziri Mark Esper türkiyəli vəzifədaşı Hülusi Akardan Ərdoğanın söylədikləri ilə bağlı izahat istəyəcəyini söyləyib.
Politoloq Murat Yetkin Vaşinqtonun 2018-ci ildə Türkiyənin iqtisadiyyatına zərər verə biləcək gücünü necə nümayiş etdirdiyini xatırladıb: Tramp terror fəaliyyətində ittiham olunan amerikalı pastor Endrü Bransonu sərbəst buraxmaqdan imtina etdiyinə görə Ankaraya qarşı sanksiya elan edib.
2019-cu ilin yanvar ayında Suriyadakı kürdlərə hücum edəcəyi təqdirdə, Tramp “Twitter” vasitəsilə “Türkiyənin iqtisadiyyatını viran edəcəyi” ilə hədələyib.
Hər iki inkişaf türk lirəsini dollara qarşı zəiflədib.
Çoxları bu təhdidə əsasən, Ankaranın Vaşinqtonla münasibətlərində yalnız Trampa güvənmənin nə qədər riskli olduğuna işarə edir.
Murat Yetkin öz bloqunda yazıb: “2018-ci ildə Trampın Türkiyə iqtisadiyyatına vurduğu ziyan hələ də yaddaşlarda təzədir. Türkiyənin maliyyə sisteminə qarşı sanksiyalar düşüncəsi ölkənin iqtisadi mərkəzi olan İstanbulda və Ankarada yuxusuz gecələrə səbəb olur”.
Ərdoğanın ABŞ-ı İncirlik və Kurecik bazalarından qovma təhdidi nisbi sabitlik dövründən sonra dərhal türk lirəsini dollara qarşı daha da zəiflədib.
Adının açıqlanmaması şərti ilə “əl-Monitor”-a danışan bir Qərb diplomatının sözlərinə görə, Vaşinqton Türkiyədəki hərbi mövcudluğunu qorumaq üçün sona qədər səy göstərəcək.
“Bununla birlikdə Amerika siyasətçiləri sadəlövh deyil və fövqəladə planlar hazırlamaq məcburiyyətindədirlər”.
O, Vaşinqtonun Qətərdəki hərbi obyektlərini genişləndirdiyini, Rumıniya, Bolqarıstan və Yunanıstan kimi regional ölkələrdə varlığını artırmağa çalışdığına işarə edib.
Diplomat deyib: “Kürecik bazasının bağlanması Türkiyənin NATO-ya qarşı zərbəsi olacaq, çünki bu, NATO bazasıdır. Ankaranın bu problemi çözəcəyi şübhə doğurur”.
Türkiyə-Amerika əlaqələri, Trampın yenidən seçkiyə qoşulacağı və Türkiyəyə daha az vaxt ayıracağı 2020-ci ildə daha gərgin qalacaq.
Tərcümə: Strateq.az
Xəbərin oxunma sayı : 223
Analiz
Xəbərlər
-
Aygün Kazımova bu dəfə misirli xanım obrazında - FOTO
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
Bu sahələrdə çox sayda işçiyə ehtiyac var - VİDEO
-
Putin və Tramp telefonda danışdılar - Ukrayna, Suriya, İran məsələləri müzakirə edilib
-
Azərbaycan, Özbəkistan və Qırğızıstan prezidentləri Şahbulaq qalasında olublar - FOTO
-
Moskvada 2 azərbaycanlı “qanuni oğru“ saxlanıldı - VİDEO
-
Fərid Əsgərov yeni vəzifəsində ilk dəfə görüntüləndi - VİDEO
-
Əsir və girovlarımızın başına nələr gətirilib? - Məhkəmə
-
Kurskda Rusiya generalı öldürüldü - Ukrayna ordusundan uğurlu əməliyyat
-
Səhiyyə nazirinin məhkəməyə verildiyi iş üzrə - QƏRAR
-
Vüqar Səfərlinin şikayəti rədd edildi - Ali Məhkəmədən qərar
-
“Razılaşdıq ki, birlikdə gələcəyik” - İlham Əliyev
-
Alatavadakı qalmaqallı mülk söküldü - Razılığa gəldilər
-
“18-ci sanksiyalar paketi Rusiya iqtisadiyyatının ürəyinə zərbə vuracaq“ - Leyen
-
Prezidentlər Xıdırlı kəndinin 1-ci mərhələsinin açılışında iştirak etdi - Fotolar
-
“Sputnik-Azərbaycan“ işi: beş nəfər polis nəzarətinə verildi
-
İki dost dövlət arasında münasibətlər yüksək səviyyədə inkişaf etdirilir
-
Məktəbli qızları təqib etdi, həbs olundu - Məhkəmədə özünü belə müdafiə etdi
-
Zirvə görüşünün iştirakçıları “Zəfər“ şousunu izlədi - FOTOLAR
-
Bakıda bu yollarda təmirlə bağlı hərəkət məhdudlaşdırıldı - Siyahı
-
Abituriyentlərin şikayətləri araşdırılıb, bəzilərinin imtahan balları artırılıb - DİM-dən açıqlama
-
27 il hakimlikdən sonra Konstitusiya Məhkəməsindən getdi - Yerinə oğlu gəlir
-
Əl yükündə ölkəyə 547 karat brilyant keçirmək istədi - Fotolar
-
Azərbaycanda heyvanların sığorta xərci açıqlandı: Qoyunlar 7-11 manat, inəklər isə...
-
Masazır qəsəbəsində sənədsiz evlərin tikintisi davam edir - FOTO/VİDEO
-
Nazirlikdən küləkli hava ilə bağlı - Müraciət
-
ABŞ Azərbaycana yeni diplomat göndərir - Emi Karlo kimdi?
-
Bakıdakı yeni park belə olacaq - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Azərbaycan və Özbəkistan həm tarix, həm də ortaq mədəni, mənəvi və dil kökləri ilə bir-birinə yaxın və bir o qədər də zəngindir
-
Xankəndidən Şuşaya kanatla gedəcəyik - 13 dəqiqəyə...
-
Bakıda inanılmaz hadisə: Həkim vətəndaşı QİÇS-ə yoluxma təhlükəsi ilə üz-üzə qoydu
-
Şahbaz Şərifin Azərbaycana səfəri başlayıb - FOTO
-
Azərbaycanda manata olan inam dolları üstələdi - 10 ilin statistikası
-
Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini Füzulidə - FOTO
-
Konstitusiya Məhkəməsində 4 yeni hakim - ADLAR
-
Sadir Japarov Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Prezident “Xankəndi” Biznes Mərkəzinin açılışında - FOTOLAR
-
“Qala Sığorta”nın işçisinə “dümbələk” deyən şəxs cəzalandırıldı - TƏFƏRRÜAT
-
İlham Əliyev Xankəndidə qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanın bu saytları Rusiyada bloklandı - SİYAHI
-
Prezident Xankəndidə Zəfər parkında görülən tikinti işləri ilə tanış oldu - FOTOLAR
-
Kamaləddin Qafarov “Siyəzən Broyler” ASC-nin idarəçiliyini katibəsinin yoldaşına verib? - İDDİA
-
Agentlik sədri onu departament müdiri təyin etdi - FOTO
-
Futbol dünyası şokda - Ulduz futbolçu qəzada öldü
-
Xankəndi Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksinin təməli qoyuldu - Fotolar
-
Bu yolda 2 aydır ki, “həyat donub“ - Təmir nə vaxt bitəcək?
-
Polisə işə düzəldəcəyini vəd etdi, külli miqdarda pul aldı - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
"Adil Kərimli mənə dedi ki, artıq heç kəsə fəxri ad verilmir“ - Zemfira Sadıxova
-
Rusiya Poltavaya dron zərbələri endirib - Ölənlər var
-
Təhlükəsizlik qaydalarını pozan obyektin fəaliyyəti məhdudlaşdırıldı - Video
-
II və III ixtisas qrupları üzrə qəbul imtahanı.. - DİM-dən xəbərdarlıq
-
Prezident Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa yolunun açılışında - Fotolar
-
Microsoft 9000 əməkdaşını ixtisar edir - SƏBƏB
-
Saxta çantalar necə tanınır? - Satıcıların fırıldaq üsulları
-
İlham Əliyevlə Paşinyanın görüşü planlaşdırılır - Dubayda
-
“Golden Beach“də faciə: Cəryan vurub öldürdü
-
AZAL təyyarəsinin vurulması ilə bağlı - Yeni detallar
-
Xırdalanda Heydər Əliyev parkında ağaclar qurudulur - Çay evlərindən şikayət
-
Kərə yağı sağlamlığa necə təsir edir: hər gün yemək olarmı?
-
ABŞ bütün dünyaya silah paylaya bilməz - Pentaqon
-
Bakıda nəqliyyatın intensiv hərəkət etdiyi körpü qəzalı vəziyyətdədir? - VİDEO
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
“Lavrov İsa Məsihin vaxtından xarici işlər naziridir...“ - NATO BAŞ KATİBİ
-
Aşurada bu ünvanlarda qan vermək mümkün olacaq - Siyahı
-
“Bütün layihələri yığışdırın, atam bu yeri qardaş ölkəyə verib” - İlham Əliyev
-
“Nə təcili yardım, nə də xəstəxana harayımıza çatır“ - ŞİKAYƏT/VİDEO
-
Araz Ağalarov da hədəfə alındı - Barəsində icraat başladıldı
-
Öldürdüyü müdirinin axtarışlarında iştirak edibmiş - Füzulidəki cinayətin ŞOK TƏFƏRRÜATI
-
Prezidentlər mətbuata bəyanatlarla çıxış etdi - FOTOLAR
-
Leyla Əliyevanın poetik dünyası” kitabının təqdimatı keçirilib - "VƏHDƏT" nümayəndəsidə iştirak etdi
-
Nəsimi rayonunda obyektlər piyada səkisini zəbt edib - VİDEO
-
Prezidentlər “Sea Breeze” istirahət mərkəzində olublar - FOTOLAR
-
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqəsinin forması DƏYİŞDİRİLİR
-
Köçkünlərin yaşadığı 185 mənzil əsl sahiblərinə qaytarıldı - RƏSMİ
-
Makronun arvadının kişi olması iddiasına Trampdan REAKSİYA: “Mən Bricitə yaxından baxmışam“
-
Azərbaycan və Özbəkistan artıq bir ilə yaxındır ki, rəsmi müttəfiqlərdir - İlham Əliyev
-
Vəzifəli şəxs cəzalandırıldı - 1400 manata sürücülük vəsiqəsi alacaqmış...
-
Bakıda Özbəkistan səfirliyinin yeni binası açıldı - FOTOLAR
-
Azər Qasımlı barəsində cinayət işi məhkəmə baxışına verilib - Vəkilin vəsatəti təmin edilməyib
-
Şəxsiyyəti müəyyənləşdirilən daha üç itkin şəhid dəfn olunacaq - ADLAR + FOTO
-
Binəqədi rayonunda qanunsuz tikintiləri Hacıbaba Babayev himayə edir? - VİDEO
-
“Telefonda oyun oynamaq istəyib, anası vermədiyi üçün bıçaqlayıb” - Video
-
Ağ Şəhərdə “Özbəkistan” parkının təməli qoyuldu - Fotolar
-
Əli Əsədov Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini ilə görüşdü - FOTO
-
Rusiya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırıldı - Rəsmi Bakıdan moskvaya etiraz
-
İyulun ilk ongünlüyündə ölkə ərazisində hava mülayim keçəcək - PROQNOZ
-
Azərbaycanla Özbəkistan arasında imzalanmış sənədlər mübadilə edildi - Fotolar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Binəqədidə partlayışda ölənlərin yaxınlarına 30 min manat təklif edilib - MƏHKƏMƏ
-
Peterburqda azərbaycanlı iş adamının evinə basqın - VİDEO
-
Ötən il tikinti şirkətlərinə 288 mln. manat ödənilib - “Kirayə mənzillərə“ görə
-
Beyləqanda Azərbaycan Polisi Günü qeyd olundu - Fotolar
-
140 manatlıq müavinət: Kimlər faydalana biləcək?
-
“Mor-mor” suları bu antisanitar vəziyyətdə hazırlanır? - VİDEO
-
Prezidentlər iclasda iştirak etdilər - FOTOLAR
-
ABŞ bir müddət Ukraynaya sursat tədarük etməyəcək - “The New York Times”
-
Dr.Ella necə estetik əməliyyatlar icra edir? - Araşdırma
-
Şavkat Mirziyoyevin rəsmi qarşılanma mərasimi oldu - FOTO
-
Nazir Qubada vətəndaşları qəbul edəcək - Bu tarixdə
-
Külək, yağış, 33° isti... - Sabahın havası
-
DİN-in Polis Akademiyasında “Məzun Günü” keçirilib - VİDEO
-
İnformasiya agentliklərinə dair tələblər sərtləşdirilir - Nələr olacaq?
-
Rusiya mediasında Azərbaycana qarşı kampaniya başladılıb - RƏSMİ
-
Ersin Tatar Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Konstitusiya Məhkəməsinin 3 hakimi yola salınır - ONLAR KİMDİR?
-
Azərbaycanlıların ölümündə əli olduğu deyilən rus polislər - FOTO
-
Mirziyoyev Azərbaycana səfərə gəlib - FOTO
-
Şahin Şıxlinskini saxlayanlar ondan nə soruşublar? - Özü danışdı
-
PKK yaxın günlərdə silahları təhvil verəcək - Hakim partiya sözçüsü açıqladı
-
Abşeron rayon Qobu qəsəbəsində qanunsuz tikintiyə icazə verib? - VİDEO
-
“Ziyəddin Səfərov evdən aparılarkən tam sağlam olub“ - Baş Prokurorluq
-
Media Reyestrində olmayan media subyektləri - Onları cərimələr gözləyir
-
Bəzi qadınlar üçün pensiya yaşı azaldıla bilər - VİDEO
-
“Azərbaycan və Rusiya üçün dostluq münasibətləri olduqca vacibdir“ - Zaxarova
-
Hakan Çalhanoğlu “od püskürdü“: “İnter“in prezidenti və kapitanı cavabını aldı
-
Qohum evlilikləri ilə bağlı qadağa əvvəlcədən nişanlı olanlara da aiddir? - VİDEO
-
Avronun manata qarşı bahalaşması davam edir - Rəsmi məzənnələr açıqlandı
-
“Mənə təxribatçı suallar verdilər” - Rusiyada hücuma məruz qalan azərbaycanlı qadın
TOP 10
ARXİV