![]() |
|














Avropa siyasətinin “Boris fenomeni”: qüvvələr nisbəti kəskin dəyişir
Tarix 19.12.19, 23:31 |
|
931.jpg)
Böyük Britaniya parlamentinə seçkilərdə mühafizəkarların böyük fərqlə qalib gəlməsi yalnız İngiltərəni silkələməyib. Bütün Qərb düşərgəsi bu hadisənin siyasi və geosiyasi nəticələri üzərində baş sındırmağa başlayıb. Arada isə leyboristlərin lideri Ceremi Korbin “yanıb”. O, istefa verəcəyini bəyan edib. Boris Consonun qələbəsini isə bir zamanlar Marqaret Tetçerin əldə etdiyi nailiyyətlə müqayisə edirlər.
Hesab edilir ki, həm “Breksit”in taleyi həll olundu, həm də Avropada fərqli siyasi ab-hava yarandı. Avropa İttifaqı məkanında çoxlu suallar meydana gəldi. Hətta təşkilatın gələcək taleyi ilə bağlı bədbin fikirlər də səslənməkdədir. Bir çox ekspertlər hesab edirlər ki, “Breksit” başqa ayırıcı proseslərə də təkan verə bilər. Buna işarə edən bir sıra əlamətlər artıq mövcuddur. Bunların fonunda ABŞ prezidenti Donald Trampın Boris Consonu xüsusi təntənə ilə təbrik etməsinə də diqqət yönəldilir. Ekspertlərə görə, bu, bütövlükdə, Qərbdə çox ciddi geosiyasi proseslərin başlanğıcı ola bilər. Bu kimi mövqelərin fonunda biz, Böyük Britaniyada mühafizəkarların qələbəsinin Avropanın siyasi mühitinə təsiri üzərində geniş dayanmağa ehtiyac gördük.
Conson Avropanı silkələyir: onu başa düşmürlər
“Bayram et, Boris!”. İndi dünya mətbuatı Donald Trampın Böyük Britaniyanın baş naziri Boris Consonun parlament seçkisində qazandığı qələbə münasibətilə “Tvitter” səhifəsində yazdığı təbrikə geniş yer verir. Məsələ yalnız Amerika prezidentinin artıq dünyanın alışdığı emosionallığında deyil. Ekspertlər Conson-Tramp münasibətlərini onların siyasi mövqeləri arasındakı oxşarlıqla eyniləşdirirlər. Yəni, əslində, ingilis parlamentində qələbə qazanan antiqlobalist ideya, Tramp və onlarla həmrəy olanlardır.
Bunlara görədir ki, Avropa KİV-ləri bu hadisəni sensasiya kimi təqdim edir və Aİ-nin, NATO-nun, eləcə də dünyanın geosiyasi taleyinə ciddi təsir göstərə biləcək olay olaraq təqdim edir. Avropa nədən ehtiyat edir? Maraqlıdır ki, Böyük Britaniyadakı seçkidən sonra Aİ rəsmiləri təcili toplaşmaq qərarı alıblar. Seçkidən sonra verilən bəyanatlardan bunun səbəbini görmək mümkündür. Yəni, “Boris nə istəyir”?
“Bi-Bi-Si”nin Avropa bölməsinin redaktoru Katya Adlerin yazdığına görə, Avropa siyasətçiləri B.Consonun siyasi fiqur olaraq kimliyinə bələd deyillər. Avropa İttifaqına üzv olan ölkələrin diplomatlarının ümumi fikri belədir: “Əslində, biz hələ Boris Consonun kim olduğunu bilmirik” (bax: Выборы в Британии: убедительная победа партии Бориса Джонсона / www.bbc.com, 13 dekabr 2019). Almaniyanın “Die Welt” qəzeti isə sual edir: “Avropaya hansı Boris Conson qismət olacaq?”.
Burada, təbii ki, söhbət avropalıların Britaniya siyasətinə, ümumiyyətlə, nabələd olmasından getmir. Və ifadə edilən fikirlərdə sətiraltı bunun əksi olan tezis yatır: yəni, Avropa Britaniya siyasətini yaxşı bilir, ancaq B.Conson ona uyğun gəlmir! Məsələnin D.Trampla əlaqələndirilməsinin arxa planda mənası da bununla bağlıdır. Konkret olaraq: Avropa Tramp-Conson tandeminin Aİ üçün hansı sürprizləri hazırladığını tam bilmir. Lakin belə addımlar proqnozlaşdırılır. Və həmin addımlar Aİ-nin ənənəvi inteqrasiya xətti ilə uyğun olmaya bilər. O halda Avropa İttifaqı hansı kursu seçməlidir? Əsas qeyri-müəyyənlik bununla bağlıdır.
Avropalıları narahat edən başlıca faktor seçkinin nəticələridir. Burada 650 yerdən 368-ini mühafizəkarlar alıblar. Leyboristlərin yeri 191-dir. Şotland milliyyətçiləri 55 deputat yerinə sahib olublar. Liberal-demokratlar isə cəmi 13 yer qazanıblar. Yaşılların parlamentdə yerlərinin sayı 1, digər partiyalarınkı isə 22 yer təşkil edib. Maraqlıdır ki, leyboristlərin elektoratının bir hissəsi də mühafizəkarlara səs verib.
Şotland milliyyətçiləri əsasən Şotlandiyada qalib gəliblər. Bunu şotland siyasətçiləri ölkənin B.Consonun rəhbərliyi altında işləmək istəməməsi kimi qiymətləndiriblər. Belə proqnozlaşdırılır ki, Şotlandiya Aİ-də qalacaq və bu mənada Böyük Britaniyadan ayrılacaq. Şimali İrlandiya haqqında da eyni proqnoz verilir.
B.Consonun planı isə belədir: bu ilin sonu, gələn ilin əvvəllərində Böyük Britaniya yollarını Avropa İttifaqı ilə ayırır. Formal olaraq isə 2020-ci ilin sonunda onlar tam ayrılmalıdırlar. B.Conson qələbə münasibətilə təşkil olunan mitinqdə bu barədə açıq danışıb. O, “ancaq”sız, “lakin”siz məsələni həll edəcəklərini bəyan edib.
Bunun fonunda D.Trampın bir tezisi müəyyən suallar yaradıb. O, özünün “Tvitter” səhifəsində qeyd edib ki, Amerika ilə Böyük Britaniya arasında böyük ticarət sazişi imzalanacaq. Lakin ekspertlərin fikrinə görə, təcrübə başqa vəziyyəti ortaya qoyur. Belə ki, ABŞ Kanada ilə analoji sazişi 10 ilə ancaq razılaşdıra bilib. Bəs onda D.Trampın bu təsəlliverici tezisi nəyi ifadə edir? Görünür, Vaşinqton B.Conson tərəfdarlarını “ruhlandırır”. Çünki Aİ ilə imzalanacaq sazişə görə, Brüssel artıq Londona qaşı fərqli mövqe tutacaq. Bu, Böyük Britaniya iqtisadiyyatına zərər vura bilər. Kompensasiya isə Amerika tərəfdən ödənilə bilər. Bu, həm də İngiltərənin Çinə meylinin qarşısını almağa xidmət etməlidir.
Risklərdən yaranan suallar: Avropa liderləri çətin vəziyyətdə
Hər bir halda hələ “Breksit” prosesi başa çatmayıb, mümkün ssenarilər haqqında bol-bol danışırlar. Bu isə mühafizəkarların inamlı qələbələrinin siyasi-ideoloji əks-sədasıdır. Doğrudan da, Avropa üçün maraqlı və düşündürücü bir situasiya yaranır. Çünki Avropanın köklü bir dövlətinin Aİ-dən ayrılması və faktiki olaraq, illərlə hazırlanan inteqrasiya modellərinin üstündən xətt çəkməsinin ciddi geosiyasi nəticələri ola bilər. Xüsusilə Aİ-nin qlobal geosiyasi güc olmaq istiqamətində qarşıya qoyduğu vəzifələr baxımından əhəmiyyəti çoxdur.
Belə görünür ki, Aİ yenidən geosiyasi məqsədində düzəlişlər etməli olacaq. Buraya iqtisadi ilə yanaşı, hərbi və müdafiə məsələləri də daxildir. Məsələ ondan ibarətdir ki, Böyük Britaniyanın təşkilatı tərk etməsi Fransa ilə Almaniya arasında rəqabəti daha da gücləndirəcək. Artıq onun ilk əlamətləri özünü göstərir. O cümlədən Angela Merkel ilə Emmanuel Makron arasında müxtəlif problemlərin həllinə yanaşmada fikir ayrılıqları mövcuddur. Məsələn, Aİ-nin son sammitində iqlimlə əlaqəli məsələ müzakirə olunarkən, A.Merkel E.Makronun atom təhlükəsizliyi ilə bağlı söylədiyi fikrə etiraz edib. Buna görə də tədbir 6 saat davam edib. Kanslerin mövqeyinə Çexiya, Lüksemburq, Avstriya nümayəndəsi də qatılıb. Polşa isə, ümumiyyətlə, sənədi imzalamaqdan imtina edib.
Məlumdur ki, başqa məsələlər üzrə də Parislə Berlin arasında fikir ayrılığı ucbatından mübahisələr vardır. Məsələn, Rusiyaya münasibətdə A.Merkel fərqli mövqe tutur. Ekspertlərin rəyi belədir ki, bu cür proses Aİ-nin daxilində uçurum yarada bilər və təşkilatın iki böyük dövləti liderlik uğrunda rəqabətdə daha kəskin qarşıdurmaya gedə bilərlər. “Breksit”in fonunda bu, Aİ üçün ikinci böyük riski təşkil edir. İndi B.Consonun inamlı qələbə əldə etməsi vəziyyətin daha da pisləşə biləcəyinin işarəti olaraq qəbul edilir.
Geosiyasi aspektdə Brüssel üçün uyğun olmaya bilən vəziyyət ABŞ-Aİ münasibətlərində meydana gələ bilər. Amerika Böyük Britaniya uğurundan sonra təşkilata üzv olan digər namizədlər arasında da oxşar tərəfdaş axtarışını davam etdirə bilər. Bununla həm Fransanın liderlik ambisiyalarına ciddi zərbə vura, həm də Aİ-nin özündən hərbi asılılığını gücləndirə bilər. Bu prosesdə London Vaşinqtona yəqin ki, yardımçı olacaq. Çünki artıq Böyük Britaniyanın Avropanın geosiyasi gələcəyi ilə bağlı Brüsseldən fərqli planları mövcuddur.
Çox güman ki, digər geosiyasi məqam Avropa üçün daha aktual olacaq. O, Rusiya ilə münasibətlərlə əlaqəlidir. Məlumdur ki, Böyük Britaniyanın Moskvaya müəyyən iradları vardır. Skripal olayından sonra bu istiqamətdə qeyri-müəyyənlik daha da artıb. Bunun fonunda isə Fransa Rusiya ilə daha yumşaq strategiya seçməyi təklif edir. E.Makron daim Moskva ilə əməkdaşlığı gücləndirməyin lazım olduğunu təkrarlayır. Bununla o, Rusiyanın timsalında ABŞ-ın planlarına qarşı alternativ planların hazırlanmasında maraqlı olduğunu nümayiş etdirir. Böyük Britaniyanın təşkilatı hüquqi olaraq da tərk etməsindən sonra bu aspektdə situasiyanın daha da kəskinləşməsi gözləniləndir.
Belə məlum olur ki, “Breksit”, faktiki olaraq, Qərbi bütün sahələrdə silkələyə bilər. Böyük Britaniya parlamentinə keçirilən seçkinin nəticəsi isə onu göstərir ki, söhbət ümumən Avropa cəmiyyətlərində siyasi ab-havanın dəyişdiyindən getməlidir. O halda seçki ancaq bir tamamlanmış proses deyil – o, əsas etibarilə avropalı seçicinin yaranmış vəziyyətə fərqli yanaşdığını göstərir. O cümlədən Avropada heç də vətəndaşların Aİ vasitəsilə inteqrasiyaya tərəfdar olmadığı aydınlaşır.
Beləliklə, Böyük Britaniyada parlamentə olan seçki digər məqamlarla yanaşı, həm də ideoloji aspektdə mübarizənin gərginləşəcəyindən xəbər verir. Bu mübarizə isə Avropanı birləşdirməyə yox, milli özünəməxsusluğu daha güclü şəkildə müdafiə etməyə xidmət edəcək. Yəni, faktiki olaraq, qloballaşma prosesi özünün böhranlı bir mərhələsinə qədəm qoyur. Bu mərhələ əvvəlkilərdən çox fərqlənir ki, bu da ayrıca analiz tələb edir.
Newtimes.az
Xəbərin oxunma sayı : 184
Analiz
Xəbərlər
-
Səhiyyə Nazirliyində BMT-nin İqtisadi və Sosial Komissiyasının İcraçı katibi ilə görüş keçirilib
-
Polis əməliyyatlar keçirdi - 35 nəfər saxlanılıb
-
Polis əməliyyatlar keçirdi - 35 nəfər saxlanılıb
-
Deputat: Ermənistan Qərbi azərbaycanlıların qayıdış hüququnu tanımalı və təmin etməlidir
-
Koronavirusun təhlükəli ştamı yayılıb
-
“İran-İsrail münaqişəsi təkrarlanmamalıdır“ - Van İ
-
Cəlilabad Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının direktoru vəzifəsindən azad edildi
-
Bakıda daha bir yol hər an ÇÖKƏ BİLƏR - VİDEO
-
Seren Serengil azərbaycanlı gənclə işbirliyi qurdu - Fotolar
-
“Dioqunun yoxluğu ilə barışmaq çox çətin olacaq“ - Məhəmməd Salah
-
Prezident Xankəndidə keçirilən Zirvə görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO
-
Tikinti materialları bazarında bahalaşma və durğunluq var - VİDEO
-
“Reo-Med Tibb Mərkəzi“də yoxlama - Pozuntular aşkarlandı
-
Amerikalıların 40-60 faizi Maskın yeni partiya ideyasını dəstəkləyir - Şok nəticələr
-
“Dedilər qaz, meyiti basdır” - Zərərçəkmişlər danışdı
-
Gənclərin qanlı hesablaşması - biri qətlə, digəri xuliqanlığa görə mühakimə olunur
-
Bakıda küçələrdə “kahinlər“ peyda oldu - VİDEO
-
Türkiyədə meşə yanğınları: 500-dən çox xəsarət alan var
-
Ən çox gəlir əldə edən türkiyəli məşhurlar - SİYAHI
-
Rusiya səfiri Ermənistan XİN-ə çağırıldı - Nota verildi
-
Gələn həftədən Azərbaycanda istilər başlayacaq - Xəbərdarlıq
-
Pezeşkianın Azərbaycan səfəri başa çatdı - FOTO
-
Müəllim olmaq istədi, 5000 manat pulu ələ keçirildi - Dələduzluq
-
Ərdoğanın Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Şuşada İlham Əliyev liderlərin şərəfinə ziyafət verdi - FOTO
-
Tramp Çinə səfər edə bilər - “Bloomberg”
-
Prezident Xankəndidə Ərdoğanla görüşdü - FOTO
-
Əliyev, Pezeşkian və Ərdoğanın ən səmimi görüntüsü - VİDEO
-
Deputatlar daha 15 məsələni müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
-
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb - FOTO
-
“Əcəmi Mall”da qanunsuz tikintiyə kim icazə verib? - FOTOFAKT
-
“Virus hələ də bizimlədir” - Səhiyyə Nazirliyi xəbərdarlıq edir
-
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatdı - FOTO
-
Əliyevlə Pezeşkianın görüşü oldu - Fotolar
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 5 günlük məzənnəni açıqladı
-
İtkin düşən 3 hərbçi Kəlbəcərdə dəfn edildi - FOTOLAR
-
Almaniya ordunu ikiqat gücləndirir - Könüllü hərbi xidmət qayıdır
-
Bakının ortasında kanalizasiya “fəlakəti“ - Qurumdan açıqlama
-
Liderlər çay süfrəsi arxasında - Fotolar
-
“ABŞ-ın dəstəyi ilə İsrail Yaxın Şərqin taleyini girov altına alıb“ - Məsud Pezeşkian
-
Küçədə soyundu, qadınlar şikayət etdi - Məhkəmə qərarı
-
Xankəndidə tarixi sammit yüksək səviyyədə təşkil olunub - Şahbaz Şərif
-
Baş prokuror Yardımlıda vətəndaş qəbulu keçirdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqələrində dəyişiklik edilir - Milli Məclis təsdiqlədi
-
Kiçik çavuş həbs edilib - “TikTok”da tanış olduğu sevgilisini şantaj edirmiş
-
“Hindistan Pakistana qarşı sudan silah kimi istifadə edir“ - Şahbaz Şərif
-
Yağış yağacaq, külək güclənəcək - Sabahın havası
-
Avtomobil almaq istəyənlərin nəzərinə - Bu maşınlar bahalaşacaq
-
“Biz göstəriciyə görə dünyada ön sıralardayıq” - Prezident
-
“Qəbələ“ Futbol Akademiyasının fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb - Açıqlama
-
“Vəsiyyətnamə yoxdursa, ögey şəxslər vərəsə ola bilməzlər“ - Ali Məhkəmə
-
“Azərbaycanın xarici valyuta ehtiyatları 74 milyard dollardan artıqdır” - Sahil Babayev
-
Naxçıvanda şok hadisə - Deputat sakini döydü
-
Xankəndidə Zirvə görüşü keçirilir - FOTO/CANLI
-
Prezident Xankəndidə qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
Ərdoğan Azərbaycana səfərə gəlib - FOTO
-
“Tramp iyulun 7-də Qəzzada atəşkəs elan edəcək“ - İsrail mətbuatı
-
Şəxsiyyət vəsiqəsində nələr dəyişəcək? - VİDEO
-
Konstitusiya Məhkəməsinə 4 hakim təyin olundu - ADLAR
-
Merkel Trampla yaşadığı qalmaqaldan danışdı - VİDEO
-
Bu şəxslərə 6 min manat birdəfəlik müavinat veriləcək - Deputat açıqladı
-
Ceyhun Bayramov Pakistan XİN başçısı görüşdü - Xankəndidə
-
Pezeşkianın Azərbaycana səfərə gəldi - FOTO
-
Direktor yük maşınının altında qalıb öldü - TƏFƏRRÜAT
-
“Zəngəzura görə Paşinyanı devirmək istəyirlər“ - Çevriliş planının detalları + VİDEO
-
Tacikistan prezidenti Füzuli rayonunda belə qarşılandı - FOTO
-
Rusiya Ukraynaya kütləvi hava zərbəsi endirib: Kiyevdə çoxsaylı dağıntılar var
-
Məktəbdən çıxan müəllimənin başına torba keçirib qaçıranlar azadlığa çıxdı - TƏFƏRRÜAT
-
“ABŞ Ukraynaya hərbi yardım göndərməyə davam edir“ - Tramp
-
Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələri strateji əməkdaşlıq modelinə çevrilib
-
Azərbaycan və Özbəkistan strateji tərəfdaşlıq modelini gücləndirir
-
Aygün Kazımova bu dəfə misirli xanım obrazında - FOTO
-
Klublarımızın yay planları: Kim gəlir, kim gedir?
-
Bu sahələrdə çox sayda işçiyə ehtiyac var - VİDEO
-
Putin və Tramp telefonda danışdılar - Ukrayna, Suriya, İran məsələləri müzakirə edilib
-
Azərbaycan, Özbəkistan və Qırğızıstan prezidentləri Şahbulaq qalasında olublar - FOTO
-
Moskvada 2 azərbaycanlı “qanuni oğru“ saxlanıldı - VİDEO
-
Fərid Əsgərov yeni vəzifəsində ilk dəfə görüntüləndi - VİDEO
-
Əsir və girovlarımızın başına nələr gətirilib? - Məhkəmə
-
Kurskda Rusiya generalı öldürüldü - Ukrayna ordusundan uğurlu əməliyyat
-
Səhiyyə nazirinin məhkəməyə verildiyi iş üzrə - QƏRAR
-
Vüqar Səfərlinin şikayəti rədd edildi - Ali Məhkəmədən qərar
-
“Razılaşdıq ki, birlikdə gələcəyik” - İlham Əliyev
-
Alatavadakı qalmaqallı mülk söküldü - Razılığa gəldilər
-
“18-ci sanksiyalar paketi Rusiya iqtisadiyyatının ürəyinə zərbə vuracaq“ - Leyen
-
Prezidentlər Xıdırlı kəndinin 1-ci mərhələsinin açılışında iştirak etdi - Fotolar
-
“Sputnik-Azərbaycan“ işi: beş nəfər polis nəzarətinə verildi
-
İki dost dövlət arasında münasibətlər yüksək səviyyədə inkişaf etdirilir
-
Məktəbli qızları təqib etdi, həbs olundu - Məhkəmədə özünü belə müdafiə etdi
-
Zirvə görüşünün iştirakçıları “Zəfər“ şousunu izlədi - FOTOLAR
-
Bakıda bu yollarda təmirlə bağlı hərəkət məhdudlaşdırıldı - Siyahı
-
Abituriyentlərin şikayətləri araşdırılıb, bəzilərinin imtahan balları artırılıb - DİM-dən açıqlama
-
27 il hakimlikdən sonra Konstitusiya Məhkəməsindən getdi - Yerinə oğlu gəlir
-
Əl yükündə ölkəyə 547 karat brilyant keçirmək istədi - Fotolar
-
Azərbaycanda heyvanların sığorta xərci açıqlandı: Qoyunlar 7-11 manat, inəklər isə...
-
Masazır qəsəbəsində sənədsiz evlərin tikintisi davam edir - FOTO/VİDEO
-
Nazirlikdən küləkli hava ilə bağlı - Müraciət
-
ABŞ Azərbaycana yeni diplomat göndərir - Emi Karlo kimdi?
-
Bakıdakı yeni park belə olacaq - VİDEO
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Azərbaycan və Özbəkistan həm tarix, həm də ortaq mədəni, mənəvi və dil kökləri ilə bir-birinə yaxın və bir o qədər də zəngindir
-
Xankəndidən Şuşaya kanatla gedəcəyik - 13 dəqiqəyə...
-
Bakıda inanılmaz hadisə: Həkim vətəndaşı QİÇS-ə yoluxma təhlükəsi ilə üz-üzə qoydu
-
Şahbaz Şərifin Azərbaycana səfəri başlayıb - FOTO
-
Azərbaycanda manata olan inam dolları üstələdi - 10 ilin statistikası
-
Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini Füzulidə - FOTO
-
Konstitusiya Məhkəməsində 4 yeni hakim - ADLAR
-
Sadir Japarov Azərbaycana səfərə gəlib - FOTOLAR
-
Prezident “Xankəndi” Biznes Mərkəzinin açılışında - FOTOLAR
-
“Qala Sığorta”nın işçisinə “dümbələk” deyən şəxs cəzalandırıldı - TƏFƏRRÜAT
-
İlham Əliyev Xankəndidə qəbul keçirdi - FOTOLAR
-
Azərbaycanın bu saytları Rusiyada bloklandı - SİYAHI
-
Prezident Xankəndidə Zəfər parkında görülən tikinti işləri ilə tanış oldu - FOTOLAR
-
Agentlik sədri onu departament müdiri təyin etdi - FOTO
-
Futbol dünyası şokda - Ulduz futbolçu qəzada öldü
-
Xankəndi Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksinin təməli qoyuldu - Fotolar
-
Bu yolda 2 aydır ki, “həyat donub“ - Təmir nə vaxt bitəcək?
-
Polisə işə düzəldəcəyini vəd etdi, külli miqdarda pul aldı - DƏLƏDUZLUQ İŞİ
-
"Adil Kərimli mənə dedi ki, artıq heç kəsə fəxri ad verilmir“ - Zemfira Sadıxova
-
Rusiya Poltavaya dron zərbələri endirib - Ölənlər var
TOP 10
ARXİV