|
Paşinyan yenə imtina etdi... - Bakı və İrəvan arasında sülh danışıqları dalana dirənib
“Ermənistan təhlükəli oyunlara qoşulub“ - Prezidentdən sərt xəbərdarlıq
Beynəlxalq Bankın 1,3 milyonluq tenderini olmayan şirkət necə udub? – Təfərrüat
Türkiyənin HERİKKS HHM sistemləri Azərbaycanda - Kəlbəcərdə quraşdırılıb
Hərbi güc təhlükəsizliyin əsas qarantıdır - Prezidentin mesajlarının pərdəarxası
Üçtərəfli Bəyannamənin ilk səkkiz bəndini kim pozub? - VİDEO
Şirkət rəhbəri 20 məmurla əlbir olub pulları mənimsədi - Korrupsiyaya bulaşmış rəsmilər kimlərdir? + ADLAR
Deputatın istirahət mərkəzi əl dəyişir... - Təhvil-təslim işlərinə hazırlıq gedir
Azərbaycan Ermənistanın silahlanmasına necə reaksiya verməlidir? - ARAŞDIRMA
Qlobal qarşıdurma kəskinləşir - Azərbaycan nə etməlidir?
ABŞ ordusunun əsgərləri Zəngəzura yerləşir - Nə baş verir? + VİDEO
Müdafiə Nazirliyi Ermənistana xəbərdarlıq etdi - “Bu, növbəti müharibəyə hazırlıqdır...“
Ankara uyğurlara diqqəti artırıb – Çin türk kəndlərinin adlarını dəyişdirir
“Üçüncü dünya müharibəsi riski artıb“ – “Qara dəniz üzərində ABŞ və Rusiya toqquşa bilər...”
Bəşər Əsəd İranı kürəyindən vurdu - Çin də ərəblərin yanında (TƏHLİL)
Tarix 03.06.24, 14:05 |
|
Tanınmış politoloq Elxan Şahinoğlu yazır ki, Çinin İrandakı səfiri Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb.
Pekinə etiraz notası verilib. İki ölkə arasında 400 milyard dollarlıq uzun müddətli yatırım sazişi var. Buna baxmayaraq, Pekin Tehranın regional siyasətinə önəm vermir. Belə ki, “Çin Xalq Respublikası və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin birgə iclasının yekun bəyanatının 26-cı bəndində yer alan əsassız iddialara Çin hökumətinin dəstəyi” rəsmi Tehran tərəfindən qəzəblə qarşılanıb. İran 3 adanı-Böyük Tomb, Kiçik Tomb və Əbu Musanı öz ərazisi hesab edir. Çin isə bu məsələdə BƏƏ-ni müdafiə edir.
Nə üçün Çin İran üçün son dərəcə həssas olan bu məsələdə BƏƏ-nin yanındadır? Elxan bəy hesab edir ki, Çin ərəb ölkələrinin enerji imkanlarından daha çox faydalanmaq istəyir. Ona görə də bu məsələdə BƏƏ-nin, müvafiq olaraq ərəb ölkələrinin yanında yer alır.
Bu məsələdə İranla Suriya arasında da ixtilaf var. Təsəvvür edə bilirsizmi? İran SEPAH-ın əli ilə Bəşər Əsədi iqtidarda saxlaya bildi. Birmənalı olan odur ki, İran və Rusiyanın dəstəyi olmadan Bəşər Əsəd iqtidarı çoxdan itirmişdi. Hal-hazırda da İran Bəşər Əsədin iqtidarda qalması üçün əlindən gələn hər şeyi edir. Buna baxmayaraq, Bəşər Əsəd də eynən Çin kimi 3 ada məsələsində İranın yox, məhz BƏƏ-nin yanında yer alır. Bu məsələ ingilisdilli ərəb mediasında da ciddi müzakirələrə səbəb olub. Məsələn, “newarab.com” saytında gedən “Gulf islands dispute: Why is Syria supporting the UAE over Iran?” (Körfəz adaları mübahisəsi: Suriya niyə İranı yox, BƏƏ-ni dəstəkləyir?) adlı məqalə bütövlükdə bu məsələnin təhlilinə həsr olunub.
Söhbət ondan gedir ki, Suriya may ayında Bəhreyndə keçirilən Ərəb Liqasının sammitində sözü gedən adaların BƏƏ-yə aid olması ilə bağlı bəyannaməyə səs verib.
Xatırladaq ki, İran 1971-ci ildən bu adalara iddia və nəzarət edir. Deməli, o vaxt Böyük Britaniya həmin ərazini tərk edib. Az sonra BƏƏ müstəqilliyini elan edib. Fürsətdən yararlanan İran adalara əl qoyub. Ərəblərin iddiası belədir.
O da önəmlidir ki, Suriya 13 il əvvəl yarım milyon insanın ölümünə səbəb olmuş vətəndaş qırğınına görə Ərəb Ölkələri Liqasından qovmuşdu. Suriya 2023-cü ilin mayında yenidən bu liqaya qoşulub.
Əlbəttə, bu məsələnin dini tərəfi də var. Belə ki, Bəşər Əsəd Suriya əhalisinin cəmi 10 faizini təmsil edən ələvi təriqətinə məxsusdur. O vaxt Suriyada əhalinin 10 faizini xristianlar, 80 faizini isə sünni ərəblər təşkil edirdi. Ələvilik şiə təriqəti olduğuna görə İran Bəşər Əsədin iqtidarda qalması üçün az qala bütün dünya ilə vuruşub...
Suriya ərəb ölkəsi olduğuna görəmi belə bir addım atıb? Şübhəsiz ki, bu amil son dərəcə önəmlidir. Bəşər Əsəd çox gözəl bilir ki, BƏƏ-yə qarşı çıxmaq, (BƏƏ kiçik ölkə olsa da geniş maliyyə imkanları səbəbindən Ərəb dünyasında xüsusi çəkiyə malikdir) bütövlükdə Ərəb Liqasında hiddətlə qarşılanar.
Düzdür, Suriya Hafiz Əsəd dönəmində İran-İraq müharibəsi zamanı (1980-88) ərəb millətçiliyinə arxa çevirərək İranın yanında yer alıb. Bu faktor da 2011-ci ildə Suriyada başlayan vətəndaş müharibəsində İranın Bəşər Əsədin müdafiəsinə qalxmasını təmin edib.
Heç də təsadüfi deyil ki, İran mediası Bəşər Əsədin bu qərarını “İranın kürəyinə arxadan sancılmış xəncər” kimi dəyərləndirib.
Bu ada söhbəti təkcə BƏƏ üçün yox, bütövlükdə Körfəz ölkələri üçün strateji önəm daşıyır. Belə ki, Hörmüz boğazı Oman körfəzi ilə Fars körfəzi arasında yer alır. Bu boğaz “Avesta”da adı keçən xeyir tanrısı Hörmüzün adını daşıyır. Sözü gedən adalar Hörmüz boğazının yaxınlığındadır. Bu boğaz üzərindən isə dünyadakı neft satışının ən azı 40 faizi daşınır. Yəni Hörmüz boğazına nəzarət etmək üçün bu adalar son dərəcə gərəklidir. Özü də təkcə ərəblər üçün yox, ərəblərin müttəfiqi olan Qərb üçün də bu, həssas məsələdir...
Ancaq Çindən fərqli olaraq Suriyanın belə bir mövqe tutmasına İran son dərəcə təmkinli münasibət sərgiləyib. Bu fərqli yanaşmanın səbəbi nədir? İran fərqindədir ki, Ərəb dünyasında ona ən yaxın ölkə Suriyadır. Bu məsələyə görə Bəşər Əsədin üzərinə yerimək sonda Suriyanın əldən çıxmasına səbəb ola bilər. Suriyanın isə sünni ərəb ölkələrinə qoşularaq şiə İrana qarşı cəbhədə yer alması rəsmi Tehran üçün qətiyyən arzuolunan deyil.
Düzdür, Suriya Rusiyanın Ukraynada Krım, Gürcüstanda isə Cənubi Osetiyaya ilə əlaqəli iddialarını tanıyıb. Bununla belə, İranın 3 adaya iddiasından yana olma rəsmi Dəməşq üçün siyasi baxımdan son dərəcə mürəkkəb və ziddiyyətli situasiya yarada bilərdi.
Suriyada Ərəb Sosialist Bəəs Partiyası iqtidardadır. Bu, millətçi bir partiyadır. Bu partiya Səddam Hüseyn dönəmində İraqda da iqtidarda olub. Pan-ərəbizmə bağlı bir partiya Ərəb dünyasına arxa çevirə bilməzdi.
Haşiyəyə çıxaraq qeyd edim ki, hazırda İsrail ilə ölüm-dirim savaşı aparan HƏMAS da İrana son dərəcə bağlıdır. Bu təşkilatı ayaqda saxlayan da İrandır. Ancaq bəllidir ki, İranın Bəşər Əsəd rejiminə dəstək verməsi HƏMAS tərəfindən etirazla qarşılandı. Niyə? Çünki HƏMAS İrana bağlı olsa da sünni ərəblərin yaratdığı təşkilatdır. Belə bir təşkilat dini azlığı təmsil edən ələvi Bəşər Əsədin 80 faizlik süni suriyalılara hökm etməsinə qarşı idi. Hələ orası da var ki, HƏMAS-ın siyasi rəhbərliyi uzun müddət Dəməşqdə fəaliyyət göstərmişdi. Buna baxmayaraq HƏMAS Suriyada sünni üsyançıların tərəfini tutdu. O vaxt Livanın “Hizbullah” təşkilatı HƏMAS üzvilərini İranın tələbi ilə ölkədən qovdu. Rəsmi Tehran HƏMAS-a maliyyə dəstəyini dayandırdı. Bir neçə il sonra bu dəstək yenidən bərpa olundu. Yəni ərəb millətçiliyi bəzən İrana belə problemlər yaşadır.
İran Suriyaya 10 milyard dollarlarla maliyyə dəstəyi verib. Ancaq indi Bəşər Əsədin iqtidarına elə bir təhlükə yoxdur. Ona görə də Bəşər Əsədin İrandan asılılığı ciddi şəkildə azalıb. Viran qalmış Suriyanı yenidən tikmək üçün isə Körfəz ölkələrinin maliyyə dəstəyinə Suriyanın ciddi ehtiyacı var. Söhbət 500 milyard dollardan gedir.
Bundan başqa captagon adlı kimyəvi tərkibli narkotik maddənin 80 faizi qeyri-qanuni şəkildə Suriyada istehsal olunur. 1980-ci ildə Almaniyanın ortaya çıxardığı bu dərmanın satışı sonra dayandırıldı. Suriya bundan istifadə etdi. Ərəb ölkələri ilə yaxınlıq bu narkotik maddə üçün yeni satış bazarları yarada bilər. Bu isə Suriya üçün əlavə gəlir mənbəyi deməkdir. Captagon milyardlarla dollar deməkdir...
Onu da xatırladım ki, İsrail bu ilin oktyabr ayından Suriyaya qarşı intensivləşən hava hücumları ilə bir neçə SEPAH yetkilisin məhv edib. Aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin binasına İsrail tərəfindən endirilən hava hücumu xüsusi ilə dağıdıcı oldu və rəsmi Tehranda xof yaratdı. İran 13-14 aprel tarixlərində ilk dəfə raket və dronlardan istifadə edərək İsrailə qarşı birbaşa hücuma keçdi. Səs-küylü təbliğata baxmayaraq İsrail tərəfi bu hücum zamanı heç bir tələfat vermədi. Bir daha bəlli oldu ki, həm İran, həm də Suriya İsrailə qarşı birbaşa hərbi əməliyyat keçirməkdən ehtiyat edir.
Eynən 3 ada məsələsində Suriyanın tutduğu mövqeyə də İran ehtiyatla yanaşır. Çünki bu, təkcə İran üçün deyil, həm də Suriya üçün ciddi nəticələr doğura biləcək məsələdir...
Elbəyi Həsənli. Sürix
Xəbərin oxunma sayı : 1177
Analiz
Xəbərlər
-
Xudafərin körpüsünün işğaldan azad olunmasından 4 il ötür
-
Müstəqilliyin bərpasından 33 il keçir
-
İnstaqramda kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
Messi son qərarını verdi - Növbəti dünya çempionatında oynayacaq
-
Tikinti materialları bahalaşıb - QİYMƏTLƏR/VİDEO
-
Ukrayna yaxın həftələrdə nüvə silahı yarada bilər - Bild
-
Dönər nə vaxt zəhərlənmə yaradır? - Son günlərin əsas bəlasından qorunmaq yolları
-
“Zelenski münaqişənin daha da gərginləşdirilməsi planını irəli sürür” - Peskov
-
Lütvəli Babayevin biznesmen oğlu Türkiyəyə qaçıb: İki milyonluq yeyintidə həbslər var
-
Azərbaycanlı müğənni rəqsi ilə diqqət çəkdi - VİDEO
-
Qəbələdə iki nəfər ov tüfəngi ilə öldürülüb - Daha bir nəfər xəsarət alıb
-
Polkovniklə bank işçisi biznesmeni öldürüb quyuya belə atıblar - MƏHKƏMƏ İŞİ
-
ABŞ Rusiya və Çin şirkətlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq edib - SİYAHI
-
Sabah bu ərazilərdə qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
Gəncəyə edilən raket hücumları nəticəsində dəymiş ziyanın məbləği açıqlanıb
-
Dünyanın ən çox maaş alan futbolçuları açıqlandı - Siyahı
-
Şıxıliyevə qarşı mülki iddia təmin edilmədi - Zərəçəkən apellyasiya şikayət verdi
-
Bu küçələrdə avtobus zolağı ilə hərkət etmək olar - VİDEO
-
Azərbaycanın Livandakı səfirliyi təhlükəsizlik səbəbi ilə boşaldılıb - KİV
-
Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyi üçün yeni inzibati bina tikiləcək - 13.5 milyona
-
Qəbələdə qadın itkin düşüb - Azyaşlı övladı ilə birlikdə
-
“Xalq Bank” kiçilib - Aktivləri 140 milyon manatdan çox azalıb
-
“Araz Motors” cərimələnib - Gömrük qaydalarını pozduğuna görə
-
Ölkəni quru yolla tərk edənlərin sayı 15% artaraq 461 min nəfərə çatıb - Rəsmi
-
Xəzərdə dalğanın hündürlüyü 6 metrə çatacaq - Gəmilərə xəbərdarlıq
-
Prokurorluq ləğv edilmiş BNA-nın sabiq vəzifəli şəxsləri barəsində olan hökmdən narazıdır - PROTEST
-
Təbiətə 413 min ziyan vuran iş adamı məhkəmə qarşısında - Zərəri ödəyib
-
Ayın 19-u bu yollara girməyin! - SİYAHI
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Qeyri-sabit hava şəraiti daha bir neçə gün davam edəcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Bu il 158 cinayətkar qrup zərərsizləşdirilib - DİN-də kollegiya iclası
-
Azərbaycanda banklar faizlərdən 3 milyard manat qazanıblar – Tam siyahı
-
Ölkədən çıxarılan pulun mübahisəsi - KATV1-in sahibinə yazılan protokola bu tarixdə baxılacaq
-
Marketlərdə polietilen torbalar pullu olsa da, istifadə artıb: Səbəb nədir?
-
“Azərkontrakt” ləğv edildi - Sərəncam
-
BDU-da təmir işləri bitmir: yarım milyon manatlıq təmirə başlanılır
-
“Mənə o qədər pulu kim verə bilərdi?“ - MN-də 42 milyonluq mənimsəmə
-
Qarabağda yeni idarəçilik: icra hakimiyyətləri ləğv edilir?
-
Türkiyədə məmurla görüşə gələn qadınların geyimi müzakirə yaratdı - Fotolar
-
Xaricdən 9,5 manata gətirilən kərə yağı marketlərdə 20,9 manata satılır - Süni qiymət artımı var
-
“Ferrum Capital”ın vətəndaşlara qarşı məhkəmə iddiaları...
-
Leysan yağacaq, dolu düşəcək – Sabahın havası
-
Bakıda hansı bələdiyyələrin birləşdiriləcəyi məlum olub - SİYAHI
-
Xətaidə torpaq sürüşməsi oldu - Mütəxəssislər hadisə yerindədir
-
Təcili yardım xidməti ödənişli olacaq? - Vüqar Qurbanov açıqladı
-
Keniya və İtaliya İslam ölkələri kimi Şuşadakı tədbirdə təmsil olunacaq? - Müəmmalı tender
-
Xatirə İslam Naziləyə cavab verdi: “Heç kimin başı üçün deyil...“
-
Azərbaycanda bu bələdiyyələr birləşir - Siyahı
-
Prezident COP29-a hazırlıqla bağlı görülən işlərlə tanış oldu - Fotolar
-
Ən çox şikayət edilən sığorta şirkətləri - SİYAHI
-
Rövşən Rüstəmovun yarıtmaz fəaliyyəti: qatarların “dalınca baxa-baxa” qalmışıq...
-
60 yaşdan sonra boşanmalara səbəb nədir? – ARAŞDIRMA
-
“Prezident olsam, Baydenin prezidentlik kursunu davam etdirməyəcəyəm” - Harris
-
Xarici ticarətimizdə kəsir yarandı - səbəblər
-
Qış qabağı 2-ci əl kombilərə təlabat artdı - Qiymətlər
-
Bakıda “Trendyol“ vasitəsilə notbuk sifariş verdi, milçək dərmanı göndərildi - VİDEO
-
“STP Global Cable” cərimələndi - Valyuta vəsaitlərini xaricdən qaytarmadığına görə
-
Hər gün satılan yüzlərlə “dəvə qutabı“ həqiqətən dəvə ətindən hazırlanır? - VİDEO
-
Xırdalanda binanın 12-ci mərtəbəsindən yıxılan azyaşlı necə sağ qala bilib? - VİDEO
-
“Vital Chemistry“ işçiləri qanunsuz işlədib - PROTOKOL
-
Bakıda sürücüləri narahat edən problem - Bildiriş vaxtından əvvəl gəlir
-
Prezidentdən Füzuli ilə bağlı paylaşım - VİDEO
-
Fındıq yığımı başa çatdı, məhsuldarlıq aşağı oldu
-
Minatəmizləmə zamanı həlak olan şəxslərə şəhid statusunun verilməsi təklif edilir - VİDEO
-
İrəvan Gəncəyə edilmiş raket hücumlarını araşdırmalıdır - Hikmət Hacıyev
-
Füzulilərin yaddaşına həkk olunan tarixi gün
-
Azad Füzuli sürətlə bərpa edilir
-
Ermənistanın Gəncədə törətdiyi növbəti terrordan dörd il ötür
-
Bu gün Füzulinin işğaldan azad olunmasından dörd il ötür
-
Hadisə çəkildiyi serialın rejissoru ilə sevgilidir - Foto
-
“Uşaq kimi sevinirəm“ - Lionel Messi
-
“Azərbaycan bütün dünyanı “COP atəşkəsinə” dəvət edir” - Hikmət Hacıyev
-
Tarixi Qələbənin Füzuli müjdəsi
-
Nazir general Rəfail Mehdiyevə vəzifə verdi - Rəis müavini təyin etdi
-
Azərbaycan meyvə-tərəvəzin idxalını niyə artırıb? - VİDEO
-
Saah Nəsimi rayonunun bəzi ərazilərində qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
“Putinin səhhətində heç bir problem yoxdur” – Peskov
-
TƏBİB millət vəkilinin oğlundan anbar icarəyə götürdü - 1,2 milyon manata
-
2025-ci ilin dövlət büdcəsi niyə artırıldı? - Nazirlik şərh etdi
-
Füzuli şəhərində aparılan bərpa işləri geniş vüsət alıb
-
Xankəndi Azərbaycan ərazisidir - Rusiya XİN
-
“İnterşin“ MMC şirkəti cərimələndi - Gömrük qaydalarını pozduğuna görə
-
Ərdoğan Nəçirvan Bərzanini qəbul etdi - Ankarada
-
Müstəqillik tariximizdə ilk - Gələn il Xankəndi şəhərinin gəlir və xərcləri olacaq
-
Güclü maqnit qasırğası BAŞLADI – Nə qədər davam edəcək?
-
Pensiyalar oktyabrın 20-dən tez verilməyəcək... – DSMF hər ay ödəniş tarixini niyə irəliyə doğru “sürüşdürür”?
-
Böyükşor-Pirşağı avtomobil yolunun tikintisi nə yerdədir? - AÇIQLAMA
-
Qeyri-etik paylaşımlar edən tiktoker həbs edildi - 30 gün
-
Dollar satışında 8 ilin rekordu təzələndi – Neft Fondu 5.7 milyardı “əridib”; nə gözlənilir?
-
Nazir rəis əvəzini vəzifəsindən azad etdi - Yeni müavin təyin olundu
-
Azərbaycanın ət idxalına çəkdiyi xərc 50% artdı - RƏSMİ
-
Narkotik qəbul etdi, nənəsini güldanla döydü - Həbs olundu
-
Kəmaləddin Qafarovun biznes imperiyası: Deputatın hansı şirkətləri var?
-
Türkiyədə güclü zəlzələ - 190-a yaxın xəsarət alan var
-
“Rahat“ market saxlama müddəti ötmüş məhsullar satıb - Protokola Xankəndi məhkəməsində baxılacaq
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Şərurlu İsfəndiyarın şirkətindən daha bir şikayət - Məhkəməyə verildi
-
İcra başçısının qalmaqallı oğlu danışdı: “Ferma qayınatamındır“ - VİDEO
-
Mübariz İbrahimovun atası dəfn edildi - Fotolar
-
Casusluğu sübuta yetirildi - 16 il cəza aldı
-
“Fransada fundamental insan haqlarının pozuntusudur...“ - Rəsmi Bakıdan Pavel Durovun həbsinə münasibət
-
Qərib Dadaşov Şükürbəylidə 14,5 milyonluq ev tikir - 93 mənzil...
-
“Rusiya ilə yanaşı, İran və Şimali Koreyaya qarşı da vuruşuruq“ - Zelenski
-
“Mənə oğul lazımdır?“ deyən “Renka“ 700 manat cərimələndi - VİDEO
-
Azərbaycanın qaz ixracından gəliri 46% azaldı - RƏSMİ
-
Beytulla Hüseynovun qızı 7 il sonra - Əmlakları geri istəyir
-
İki gün güclü külək olacaq - Xəbərdarlıq
-
Gələn ilin müdafiə və təhlükəsizlik xərcləri - Açıqlandı
-
Bölgələrdə yağış və qar yağacaq, dolu düşəcək - Sabahın havası
-
Azərbaycan 23 ölkəyə 11 milyard dollarlıq neft satdı - CƏDVƏL
-
Mərkəzi Nəbatat Bağında son vəziyyət - Bu tarixdə istifadəyə veriləcək
-
“Gavali Group” cərimələndi - Yığılmış vergi borcuna görə
-
Bu il narkotiklə bağlı 7668 cinayət faktı aşkarlanıb - Rəsmi
-
“Millenium”un istehsalçısı Əvəz Səfərli barədə iddia - Ölkədən nə qədər pul çıxarıb?
-
İrana hücum: Ağ ev və Netanyahu razılaşıb
-
“Premium Bank” çöküşə doğru gedir - Müştərilər depozitlərini geri götürürlər
-
Milli Qəhrəman Mübariz İbrahimovun atası vəfat edib
-
Bloqer Cəmil qadınları görüntüləri ilə şantaj edirmiş - 6 il həbs verildi
-
Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyində müəmmalı “kadr islahatı“ - Asəf Quliyev necə idarə rəisi oldu?
-
Türkiyənin duz mərkəzi olan, səyyahların heyran qaldığı Çankırı - FOTOLAR
TOP 10
ARXİV