![]() |
|
![](http://azfakt.com/photos/2221648.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/a2a6e587-7499-4cb7-aed6-e39b6fe7fb42.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/32116.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/572101.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/394513.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/317123.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/82795.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/7744.jpeg)
![](http://azfakt.com/photos/937755.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/337136.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/89944e2f-41e7-40cb-9d82-f3a1a10cb5c2.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/46737.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/309725.jpg)
![](http://azfakt.com/photos/054111.jpg)
Bəşər Əsəd İranı kürəyindən vurdu - Çin də ərəblərin yanında (TƏHLİL)
Tarix 03.06.24, 14:05 |
|
![bitmap-img6](http://azfakt.com/photos/494091.jpg)
Tanınmış politoloq Elxan Şahinoğlu yazır ki, Çinin İrandakı səfiri Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb.
Pekinə etiraz notası verilib. İki ölkə arasında 400 milyard dollarlıq uzun müddətli yatırım sazişi var. Buna baxmayaraq, Pekin Tehranın regional siyasətinə önəm vermir. Belə ki, “Çin Xalq Respublikası və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin birgə iclasının yekun bəyanatının 26-cı bəndində yer alan əsassız iddialara Çin hökumətinin dəstəyi” rəsmi Tehran tərəfindən qəzəblə qarşılanıb. İran 3 adanı-Böyük Tomb, Kiçik Tomb və Əbu Musanı öz ərazisi hesab edir. Çin isə bu məsələdə BƏƏ-ni müdafiə edir.
Nə üçün Çin İran üçün son dərəcə həssas olan bu məsələdə BƏƏ-nin yanındadır? Elxan bəy hesab edir ki, Çin ərəb ölkələrinin enerji imkanlarından daha çox faydalanmaq istəyir. Ona görə də bu məsələdə BƏƏ-nin, müvafiq olaraq ərəb ölkələrinin yanında yer alır.
Bu məsələdə İranla Suriya arasında da ixtilaf var. Təsəvvür edə bilirsizmi? İran SEPAH-ın əli ilə Bəşər Əsədi iqtidarda saxlaya bildi. Birmənalı olan odur ki, İran və Rusiyanın dəstəyi olmadan Bəşər Əsəd iqtidarı çoxdan itirmişdi. Hal-hazırda da İran Bəşər Əsədin iqtidarda qalması üçün əlindən gələn hər şeyi edir. Buna baxmayaraq, Bəşər Əsəd də eynən Çin kimi 3 ada məsələsində İranın yox, məhz BƏƏ-nin yanında yer alır. Bu məsələ ingilisdilli ərəb mediasında da ciddi müzakirələrə səbəb olub. Məsələn, “newarab.com” saytında gedən “Gulf islands dispute: Why is Syria supporting the UAE over Iran?” (Körfəz adaları mübahisəsi: Suriya niyə İranı yox, BƏƏ-ni dəstəkləyir?) adlı məqalə bütövlükdə bu məsələnin təhlilinə həsr olunub.
Söhbət ondan gedir ki, Suriya may ayında Bəhreyndə keçirilən Ərəb Liqasının sammitində sözü gedən adaların BƏƏ-yə aid olması ilə bağlı bəyannaməyə səs verib.
Xatırladaq ki, İran 1971-ci ildən bu adalara iddia və nəzarət edir. Deməli, o vaxt Böyük Britaniya həmin ərazini tərk edib. Az sonra BƏƏ müstəqilliyini elan edib. Fürsətdən yararlanan İran adalara əl qoyub. Ərəblərin iddiası belədir.
O da önəmlidir ki, Suriya 13 il əvvəl yarım milyon insanın ölümünə səbəb olmuş vətəndaş qırğınına görə Ərəb Ölkələri Liqasından qovmuşdu. Suriya 2023-cü ilin mayında yenidən bu liqaya qoşulub.
Əlbəttə, bu məsələnin dini tərəfi də var. Belə ki, Bəşər Əsəd Suriya əhalisinin cəmi 10 faizini təmsil edən ələvi təriqətinə məxsusdur. O vaxt Suriyada əhalinin 10 faizini xristianlar, 80 faizini isə sünni ərəblər təşkil edirdi. Ələvilik şiə təriqəti olduğuna görə İran Bəşər Əsədin iqtidarda qalması üçün az qala bütün dünya ilə vuruşub...
Suriya ərəb ölkəsi olduğuna görəmi belə bir addım atıb? Şübhəsiz ki, bu amil son dərəcə önəmlidir. Bəşər Əsəd çox gözəl bilir ki, BƏƏ-yə qarşı çıxmaq, (BƏƏ kiçik ölkə olsa da geniş maliyyə imkanları səbəbindən Ərəb dünyasında xüsusi çəkiyə malikdir) bütövlükdə Ərəb Liqasında hiddətlə qarşılanar.
Düzdür, Suriya Hafiz Əsəd dönəmində İran-İraq müharibəsi zamanı (1980-88) ərəb millətçiliyinə arxa çevirərək İranın yanında yer alıb. Bu faktor da 2011-ci ildə Suriyada başlayan vətəndaş müharibəsində İranın Bəşər Əsədin müdafiəsinə qalxmasını təmin edib.
Heç də təsadüfi deyil ki, İran mediası Bəşər Əsədin bu qərarını “İranın kürəyinə arxadan sancılmış xəncər” kimi dəyərləndirib.
Bu ada söhbəti təkcə BƏƏ üçün yox, bütövlükdə Körfəz ölkələri üçün strateji önəm daşıyır. Belə ki, Hörmüz boğazı Oman körfəzi ilə Fars körfəzi arasında yer alır. Bu boğaz “Avesta”da adı keçən xeyir tanrısı Hörmüzün adını daşıyır. Sözü gedən adalar Hörmüz boğazının yaxınlığındadır. Bu boğaz üzərindən isə dünyadakı neft satışının ən azı 40 faizi daşınır. Yəni Hörmüz boğazına nəzarət etmək üçün bu adalar son dərəcə gərəklidir. Özü də təkcə ərəblər üçün yox, ərəblərin müttəfiqi olan Qərb üçün də bu, həssas məsələdir...
Ancaq Çindən fərqli olaraq Suriyanın belə bir mövqe tutmasına İran son dərəcə təmkinli münasibət sərgiləyib. Bu fərqli yanaşmanın səbəbi nədir? İran fərqindədir ki, Ərəb dünyasında ona ən yaxın ölkə Suriyadır. Bu məsələyə görə Bəşər Əsədin üzərinə yerimək sonda Suriyanın əldən çıxmasına səbəb ola bilər. Suriyanın isə sünni ərəb ölkələrinə qoşularaq şiə İrana qarşı cəbhədə yer alması rəsmi Tehran üçün qətiyyən arzuolunan deyil.
Düzdür, Suriya Rusiyanın Ukraynada Krım, Gürcüstanda isə Cənubi Osetiyaya ilə əlaqəli iddialarını tanıyıb. Bununla belə, İranın 3 adaya iddiasından yana olma rəsmi Dəməşq üçün siyasi baxımdan son dərəcə mürəkkəb və ziddiyyətli situasiya yarada bilərdi.
Suriyada Ərəb Sosialist Bəəs Partiyası iqtidardadır. Bu, millətçi bir partiyadır. Bu partiya Səddam Hüseyn dönəmində İraqda da iqtidarda olub. Pan-ərəbizmə bağlı bir partiya Ərəb dünyasına arxa çevirə bilməzdi.
Haşiyəyə çıxaraq qeyd edim ki, hazırda İsrail ilə ölüm-dirim savaşı aparan HƏMAS da İrana son dərəcə bağlıdır. Bu təşkilatı ayaqda saxlayan da İrandır. Ancaq bəllidir ki, İranın Bəşər Əsəd rejiminə dəstək verməsi HƏMAS tərəfindən etirazla qarşılandı. Niyə? Çünki HƏMAS İrana bağlı olsa da sünni ərəblərin yaratdığı təşkilatdır. Belə bir təşkilat dini azlığı təmsil edən ələvi Bəşər Əsədin 80 faizlik süni suriyalılara hökm etməsinə qarşı idi. Hələ orası da var ki, HƏMAS-ın siyasi rəhbərliyi uzun müddət Dəməşqdə fəaliyyət göstərmişdi. Buna baxmayaraq HƏMAS Suriyada sünni üsyançıların tərəfini tutdu. O vaxt Livanın “Hizbullah” təşkilatı HƏMAS üzvilərini İranın tələbi ilə ölkədən qovdu. Rəsmi Tehran HƏMAS-a maliyyə dəstəyini dayandırdı. Bir neçə il sonra bu dəstək yenidən bərpa olundu. Yəni ərəb millətçiliyi bəzən İrana belə problemlər yaşadır.
İran Suriyaya 10 milyard dollarlarla maliyyə dəstəyi verib. Ancaq indi Bəşər Əsədin iqtidarına elə bir təhlükə yoxdur. Ona görə də Bəşər Əsədin İrandan asılılığı ciddi şəkildə azalıb. Viran qalmış Suriyanı yenidən tikmək üçün isə Körfəz ölkələrinin maliyyə dəstəyinə Suriyanın ciddi ehtiyacı var. Söhbət 500 milyard dollardan gedir.
Bundan başqa captagon adlı kimyəvi tərkibli narkotik maddənin 80 faizi qeyri-qanuni şəkildə Suriyada istehsal olunur. 1980-ci ildə Almaniyanın ortaya çıxardığı bu dərmanın satışı sonra dayandırıldı. Suriya bundan istifadə etdi. Ərəb ölkələri ilə yaxınlıq bu narkotik maddə üçün yeni satış bazarları yarada bilər. Bu isə Suriya üçün əlavə gəlir mənbəyi deməkdir. Captagon milyardlarla dollar deməkdir...
Onu da xatırladım ki, İsrail bu ilin oktyabr ayından Suriyaya qarşı intensivləşən hava hücumları ilə bir neçə SEPAH yetkilisin məhv edib. Aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin binasına İsrail tərəfindən endirilən hava hücumu xüsusi ilə dağıdıcı oldu və rəsmi Tehranda xof yaratdı. İran 13-14 aprel tarixlərində ilk dəfə raket və dronlardan istifadə edərək İsrailə qarşı birbaşa hücuma keçdi. Səs-küylü təbliğata baxmayaraq İsrail tərəfi bu hücum zamanı heç bir tələfat vermədi. Bir daha bəlli oldu ki, həm İran, həm də Suriya İsrailə qarşı birbaşa hərbi əməliyyat keçirməkdən ehtiyat edir.
Eynən 3 ada məsələsində Suriyanın tutduğu mövqeyə də İran ehtiyatla yanaşır. Çünki bu, təkcə İran üçün deyil, həm də Suriya üçün ciddi nəticələr doğura biləcək məsələdir...
Elbəyi Həsənli. Sürix
Xəbərin oxunma sayı : 1177
Analiz
Xəbərlər
-
Prezident İlham Əliyev Astanaya getdi
-
YAP-ın iclası keçirildi - Mərkəzi Seçki Qərargahı yaradıldı
-
“Manatlıq“ taksi xidməti bahalaşdı - VİDEO
-
İlham Əliyev Lukaşenkonu təbrik etdi: “Əminəm ki, bizim birgə səylərimiz gələcəkdə...“
-
Ali Məhkəmənin adından dələduzluq: 3 nəfərdə cinayət işi açılıb
-
Etirazlara səbəb olan Azərbaycan filmi hansıdır? - VİDEO
-
İstidə infarkt riskini azaltmağın yolu - HƏKİM MƏSLƏHƏTİ
-
Respublika Pediatriya Mərkəzində nə baş verir? - İki aydır işçilərinə maaş vermir...
-
Taksi sürücüləri ilə bağlı daha bir QƏRAR
-
Məktəblərdə noyabrda 1 aylıq tətil olacaq? - AÇIQLAMA
-
Şimşək çaxıb, qısamüddətli leysan yağıb - FAKTİKİ HAVA
-
Azərbaycanda 19 yaşlı gənc magistr oldu - FOTO
-
Zelenskinin danışıqlar üçün atəşkəs ideyasına şübhələri var - Orban
-
Vaşinqton ABŞ silahları ilə Krıma zərbələrin endirilməsini məqbul sayır - Pentaqon
-
Türkiyə münasibətləri normallaşdırmaq üçün Suriya ilə dialoqa hazırdır - Ərdoğan
-
AVRO-2024: Türkiyə millisi 1/4 finalda
-
“Bir müğənni muğamı bilmirsə...“ - Tənqid etdi
-
Ondan çox ukraynalı F-16-nı idarə etmək üçün təlimlər keçir - Pentaqon
-
Xəzər dənizində suyun səviyyəsi 1 metrdən çox artıb - VİDEO
-
Daha bir partiya seçki qərarını açıqladı - 5 namizədlə gedir...
-
Mənzil bazarında kəskin bahalaşma - VİDEO
-
AVRO-2024:Niderland Rumıniyanı məğlub etdi
-
İmişlidə işıqlar hər gün eyni saatda niyə sönür? - Şikayət
-
Bakıda Azərbaycan Rinoloqlarının II Beynəlxalq Konqresi keçirilib
-
“Qərb yeni “səlib yürüşü”nə başlayıb, dünya fəlakətin astanasındadır“ - Lukaşenko
-
Nazirlik Elvira Rafiqqızına cərimə yazdı - Hansı qaydanı pozub?
-
Damla İranda hicabsız konsert verdi, zal bağlandı - VİDEO
-
Füzulidə 1 şəhər, 10 kənd bərpa olunacaq - Tarix açıqlandı
-
Magistraturaya qəbulun nəticələri AÇIQLANDI
-
Daha 115 dərman vasitəsi - Ucuz satmaq olar, baha isə yox!
-
“Aztelekom”un “Mis Nazim” kimi tanınan regional müdiri – Nazim Əliyev
-
Əvəz Temirxan seçkiyə qatılır - Hansı dairədən namizəd olacaq?
-
Daşkəsən ərazisindən axan çaydan sel keçir - VİDEO
-
Vladimir Putin İlham Əliyevlə danışıqlar aparacaq - Astanada
-
“Nasosnu” üçün 237 min manatlıq güllər alınacaq – Siyahı
-
Bu prospektdə təmir aparılır - VİDEO
-
Səbail İH-də şöbə müdiri sahibkarı aldadıb – Külli miqdarda borc işi…
-
Müsavat seçkiyə gedir, getmir? – İsa Qəmbərdən açıqlama
-
“Yeni sədrlərə nəzarət etmək lazımdır“ - Məzahir Pənahov
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Məcnun Məmmədov fermerlərlə görüşdü - Xaçmazda (Fotolar)
-
Yarım milyard kapitalı olan “Azərsilah”ın direktoru kimdir? – DOSYE
-
“Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin diplomatik yolla həlli imkanları tükənir“ - Nebenzya
-
“Moon Kids“ Uşaq Bağçasının direktoru dələduzluğa görə saxlanılıb - “İlin iş xanımı“ seçilmişdi
-
Azərbaycanlı model özündən 45 yaş böyük Dubay şeyxi ilə evləndi - VİDEO
-
Bağ evlərinin kirayə qiyməti bahalaşdı - Təlabat hansı ərazilərədir?
-
Mərkəz direktoru Masazırda yarım milyonluq villa tikdirir? - FOTOLAR
-
Avtomobil bazarında ucuzlaşma olacaq - VİDEO
-
Cahangir Hacıyevlə Penitensiar Xidmət arasında nə baş verib? - Keçmiş bankir məhkəməyə üz tutdu
-
Prezident səfiri və baş konsulu geri çağırdı - Yeni təyinat
-
İcraçı direktor istefa verdi - Yeni vəzifəyə təyinat alıb
-
Bu il işğaldan azad olunan rayonlarda nə qədər taxıl əkilib? - SİYAHI
-
Yağış, şimşək, külək - Sabahın havası
-
Cəlilabadlılar Malik Həsənovu axtarır – SƏBƏB?
-
Bakıda 24 təhsil müəssisəsində tibb xidməti yoxdur - RƏSMİ
-
Vilayət Eyvazov vətəndaşlara təşəkkür etdi - FOTO/VİDEO
-
Şafiq Heydərovla bağlı Zaur Mikayılova şikayət - İdarə rəisi xeyli sayda işçinin əmək haqqı kartını özünə götürüb
-
Bakıda sələmçi qadının qəribə şantajı - Fotolarını Qabilə göndərdi
-
Türkiyənin yeni nazirləri kimlərdir? - DOSYELƏR
-
Prezident “Zəngilan“ tankerinin istismara verilməsi mərasimində iştirak etdi - FOTOLAR
-
Hazırda Azərbaycanda heyvanlar arasında xüsusi təhlükəli infeksion xəstəlik yoxdur - RƏSMİ
-
Sabiq icra başçısı dövlət qurumunu məhkəməyə verdi - Nə tələb edir?
-
Xocalıda xeyli sayda döyüş sursatı aşkar edilib - VİDEO
-
Hansı bitərəf deputatlar yenidən seçilmək istəyir? - SORĞU
-
“Azercell” bu tarifin də xidmət haqqını artırdı - BAHALAŞMA!
-
Dünyada tüğyan edən meymunçiçəyinə Azərbaycanda yoluxan varmı? - RƏSMİ
-
Torpaq Məcəlləsinə dəyişiklik kimlərə xidmət edəcək? - ARAŞDIRMA
-
Azərbaycanda qız övladı olacaq deyə ana körpəsi ilə çölə atılıb - VİDEO
-
Sənədsiz əmlakı olanlara vacib xəbər… - VİDEO
-
Bir gecədə taksilərin qiyməti od tutub yandı - VİDEO
-
Ronaldo penaltini vura bilmədi, ağladı – Oyunun icmalı
-
Kirayədə yaşayan yeniyetmələr evdə qan içində tapılıblar - VİDEO
-
Azərbaycan Polisi 106 yaşında - VİDEO
-
Damla İran üçün açıq-saçıq geyimdə konsert verdi - VİDEO
-
Kosmetika məhsullarındakı təhlükə – Xərçəngə səbəb olur
-
Azərbaycanda bu kənd palçıq altında qaldı - Sakinlər köçürülür (VİDEO)
-
“Baydenin əvəzlənməsi xaosa səbəb olacaq” – Baydenin seçki qərargahı
-
Hərbi xidmətə yararsız şəxslərin aqibəti necə olacaq? - RƏSMİ AÇIQLAMA
-
Seçkilərin taleyini müəyyən edəcək iki AMİL: İranın azadlıq bayrağı təbrizlilərin əlindədir
-
AVRO-2024: Fransa növbəti 1/4 finalçı oldu
-
Bakıda ad günündən sonra dəhşətli qətl: Anasını söydüyü üçün ögey atasını...
-
Sabah Bakının 4 rayonunda qaz olmayacaq - Xəbərdarlıq
-
“Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişi bağlamaq üçün müstəsna imkan var“ - Blinken
-
UEFA Bellinqem barədə araşdırma başlatdı - VİDEO
-
Nohur gölündə suyun səviyyəsi artdı: Təhlükəli vəziyyət yarandı (VİDEO)
-
“Avita Clinic“ hansı qaydanı pozub? - Cərimə oluna bilər
-
Niyam Salami “Star Dostluq”dakı konsert vədinə niyə əməl etmədi? - Restoran isə özünü haqlı sayır…
-
Sahibkarlıq subyektlərinin əksəriyyəti Bakıda fəaliyyət göstərir – SİYAHI
-
“Bu emosiyalar kənara qoyulmalıdır” - Prezident
-
Səyahət sığortası neçəyə başa gəlir? - Rəsmi açıqlama
-
DİN Şuşa “ASAN Xidmət”də vakansiya ELAN ETDİ
-
AZAL Füzuliyə təyyarə biletlərinin satışına BAŞLADI
-
“Nar“ şirkətinə yeni departament direktoru təyin edilib - FOTO
-
“Sülh müqaviləsinin əsas prinsiplərini bir neçə aya yekunlaşdıra bilərik“ - İlham Əliyev
-
“Azəriqaz“da yeni təyinat - Baş direktora yeni müavin göndərildi
-
Zakir Sultanov azadlığa buraxıldı - VİDEO
-
ETSN və BŞİH arasında “yaşıl savaş“ - Təkcə bir müəssisədən hər il 1 milyon oğurlanır
-
Azərbaycan və Ermənistan arasında sərhədin delimitasiyası: komisiyya üzvləri görüşüblər
-
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank yeni məzənnəni açıqladı
-
Prezident 2024-cü ilin dövlət büdcəsinə dəyişiklikləri təsdiqləyib
-
Sabunçuda maklerlə dələduz vətəndaşı aldadıb - Saxta sənədlərlə ev satıblar
-
Kəlbəcər rayonuna Prezidentin xüsusi nümayəndəsi təyin edildi - DOSYE
-
Türkiyədə bir neçə nazirin istefaya göndəriləcəyi gözlənilir - KİV
-
Leysan olacaq, çaylardan sel keçəcək - XƏBƏRDARLIQ
-
“Nar” komandası “Breyn Rinq” yarışının qalibi oldu - FOTO
-
198 ağac kəsildi, təbiətə 413 min ziyan vuruldu - Cinayət işi başlandı
-
Masazırda qanunsuz evlər tikib satan Xəyal Məmmədlinin himayəçisi kimdir? - FOTO/VİDEO
-
Bakıda rəhbər işçilərin orta aylıq əmək haqqı 4 673 manat olub – Rəsmi
-
“Növbəti tədris ilindən ibtidai sinf müəllimləri 20 faiz yenilənəcək“ - Emin Əmrullayev
-
Xaçmaz meşələrində ekoloji terror, 100-ə yaxın ağac kəsildi - VİDEO
-
Sənədsiz evlər düyünü çözülür? - Azərbaycanda böyük “əmlak amnistiyası“ gözlənilir
-
Dövlət qurumu məktəb direktorunu cərimələdi - Maliyyə nöqsanlarına yol verib?
-
Trampın “qisas planı” – seçilsə, bəziləri gününü görəcək
-
“İstanbul Meyhane Bilgəh”dən narazılıq - Əlavə pullar alınır (FOTO)
-
Bakıda yağış yağacaq, şimşək çaxacaq - Sabahın havası
-
“Çin NATO-nun dəyərlərinə və maraqlarına meydan oxuyur“ - Stoltenberq
-
“Aİ-yə üzvlüklə bağlı referendumun keçirilməsi məqsədəuyğun deyil“ - Paşinyan
-
Hakim partiyadan namizədlərlə bağlı açıqlama – “Bəzi seçki dairələrində...”
-
Çingiz Mehdiyevlə həyat yoldaşı üz-üzə gəldi - "Qızımı əlimdən aldı"
-
“Azərbaycan Mərkəzi Bankı bu il uçot dərəcəsini 6,5%-dək endirəcək“ - Proqnoz
TOP 10
ARXİV