![]() |
|














HƏMAS-İsrail toqquşması və Cənubi Qafqaz - TƏHLİL
Tarix 21.10.23, 22:19 |
|

Hadisələrin hansı istiqamətdə inkişaf etməsi İsraillə HƏMAS-ın döyüş meydanındakı nəticələrindən asılı olacaq. Lakin bu nəticəyə gələnə qədər Cənubi Qafqaz sabitlik oxundan bir qədər tərpənə bilər.
Mövzu ilə bağlı “Kaspi” qəzetinin məqaləsini təqdim edirik:
HƏMAS-la İsrail arasında genişmiqyaslı toqquşmaların regional bağlarda hansı qırılmalar yaradacağı beynəlxalq gündəmdə ağırlıq təşkil edən mövzular sırasında yer almaqdadır.
Çünki Yaxın Şərqdəki eskalasiya ssenarilərinin yenidən səhnəyə çıxması tək İsrail-Fələstin mübahisəsini əhatə etmir. Bu hərbi toqquşma strateji zəkalarda optik illüziya ilə reallıq arasındakı fərqləri aşkar şəkildə üzə çıxarıb, digər regionlardakı barıt çəlləklərini də partlatmağa qadirdir.
Bəlkə də çoxları bu məntiqin üzərindən sükutla keçir, amma çox sadə texniki səbəb var: Yaxın Şərqdəki oyunçularla digər bölgələrdəki oyunçular eynidir. Dəyişən sadəcə regionun coğrafi və geostrateji yerləşməsi ilə əlaqəli davranışlardakı texniki fərqliliklərdir.
Yaxın Şərqdəki iki “səssiz” oyunçu
Öncəliklə qeyd etmək yerinə düşər ki, Yaxın Şərqin əsas oyunçuları ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, İsrail, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanıdır. Ancaq adıçəkilən dövlətlərin maraqlarının toqquşan və ya birləşən tərəflərindən doğan boşluqlar regionda iki gücü alternativ kimi inkişaf etdirir. Bunun biri Çin, digəri isə Hindistandır.
Özünəməxsus oyunçuluq xarakteri olan bu iki oyunçunun rəqabət dozası bir-birlərinin ayağını çəkən fürsətlər yaratmağa söykənir. Bir-birilə rəqib olan Çin və Hindistan Cənubi Qafqaz orbitinə də daxil olublar, birinci daha geniş maraqlar qurur, ikinci isə regional genişlənməsini Ermənistan faktoru üzərindən həyata keçirir. Çin bu rəqabətdə Hindistandan bir neçə addım öndədir, onun “Bir kəmər, bir yol” beynəlxalq ticari-iqtisadi layihəsinin topdağıtmaz şəbəkə formasını alması Hindistanı alternativlərə baş vurmağa təhrik edir.
İsrail-Fələstin münaqişəsi niyə qızışdı?
Hindistanın belə tutumu ABŞ üçün sərfəlidir. Buna görədir ki, İsrail-Fələstin qarşıdurması başlamamışdan öncə G20 sammitində Hindistanı Körfəz ölkələri və Avropa ilə birləşdirəcək dəhlizin Asiya, Yaxın Şərq və Avropa arasında ticarət əlaqələrini (IMEC layihəsi) genişləndirmək üçün mühüm platforma olacağı barədə razılıq əldə edildi. Bu, daha çox ABŞ-Hindistan birgə beyin məhsuludur, məqsəd Çinin yüksələn maraqları önündə baryerlər formalaşdırıb bunu Pekinə qarşı cəbhə xətti kimi qurmaqdır.
Məhz bu layihənin elanından sonra Yaxın Şərqin yenidən qanlı hadisələrə şahidlik etməsi diqqət çəkməyə bilməzdi. Burada versiyanın nüvəsi o məntiqə köklənir ki, toqquşmalar Çinə sərf edir. Bu mənada ki, məlum toqquşmalar ABŞ ilə Hindistanın Çinə qarşı yaratmaq istədiyi bədxassəli şişləri ilkin etapda aradan qaldırır.
Bu, Çin üçün əməli-nəzəri olaraq dönüş nöqtəsinin rüşeymidir, vəziyyətin belə həddi Cənubi Qafqazdakı regional və beynəlxalq oyunçuların məntiqini itiləməyə imkan verir.
Azərbaycan təhdid kanallarından birini bağladı
Burada diqqətlə vurğu edəcəyimiz nüans hansı oyunçunun hansı supergücün yanında olmasını müəyyən etmək prinsipinə dayanmalıdır.
Bu artıq labirintdir, yeganə strateji müttəfiq Azərbaycanla Türkiyədir, digər əməkdaşlıqlar və sövdələşmələr isə situativ yanaşmaları özündə ehtiva edir. Bu məqam Cənubi Qafqazla əlaqədar oyunçuların paradiqmalarını müəyyən etməkdə hesablama xətaları yarada bilər.
Cənubi Qafqaz regionunda təhdid üçün kanallardan biri bağlanıb, Azərbaycan Qarabağda antiterror tədbirləri həyata keçirərək bölgədə sülh və təhlükəsizliyin strateji aspektlərini təmin etmiş oldu. Ancaq Cənubi Qafqazda digər təhdid qapıları bağlanmayıb, misal üçün Ermənistan və Gürcüstanla əlaqədar olan niyyətlər qabarıqlaşır.
Fransa, İran əsas oyunçuların rəqibi rolunda
HƏMAS-İsrail toqquşmaları fonunda Cənubi Qafqazla Yaxın Şərq vahid məkan kimi qavranılır. Diqqətlə izlənilməlidir ki, Rusiya, ABŞ, Çin və Hindistanın açıq və görünməyən rəqabətlərinin arasında Fransa, İran kimi dövlətlər özlərini hansı nöqtəyə yerləşdirmək istəyəcəklər.
Azərbaycan bu nöqtədə Ermənistana sülh sazişini imzalamaq üçün təzyiqlərini artıra bilər, çünki Bakının nəzərindəki regionda digər oyunçuların ambisiyalarına qalıq imkanlar qapadılmalıdır.
Hərçənd ki, İsrail-Fələstin münaqişəsinin geniş miqyaslara sızması aydın şəkildə bir neçə fazanı göstərir.
Birincisi, bu münaqişə Rusiyanın Ukraynada apardığı hərbi kampaniyadan Qərbin diqqətini yayındırır və Moskva postsovet məkanında təsirlərini genişləndirmək imkanlarını şaxələndirən kanallar arayır.
İkincisi, ABŞ Yaxın Şərqdə Çinin böyüyən maraqları qarşısındakı çətinliklərini Cənubi Qafqazla kompensasiya etmək planlarını aktuallaşdırır.
Üçüncüsü, Çin və Hindistanın Yaxın Şərqlə Cənubi Qafqaz arasında mühüm paralellər təşkil edib, ayrı-ayrılıqda maraqlarını nəhəngləşdirməsi halları müşahidə edilir.
Hadisələrin xronologiyasına diqqət ayırsaq görürük ki, İsrail-Fələstin konfliktinin hərbi fazada davam etməsi İranın Suriya və İraqda aktivliyini artırması ilə nisbi uyğunluq təşkil edir.
Digər bir məqam: bu yaxınlarda Suriya Prezidenti Bəşər Əsəd Çinə səfər etdi. Bu səfərdən sonra, belə demək mümkünsə, Pekinin Suriyaya əli uzandı – Suriya münaqişəsində Çinin oyunçuluq qazanmaq şansı regionda fırtına yaradan amillərdən biridir.
Hadisələrin hansı istiqamətdə inkişaf etməsi İsraillə HƏMAS-ın döyüş meydanındakı nəticələrindən asılı olacaq. Lakin bu nəticəyə gələnə qədər Cənubi Qafqaz sabitlik oxundan bir qədər tərpənə bilər.
Xəbərin oxunma sayı : 856
Analiz
Xəbərlər
-
Britaniya kəşfiyyatında ilk - Rəhbər qadın olacaq
-
Ərdoğandan gözlənilən açıqlama gəldi - “Hazırıq”
-
Çay idxalı aşağı düşəcək: Qiymət qalxacaq? - VİDEO
-
Xudafərin körpüsündə qazıntı aparan İran vətəndaşları aşkarlandı - VİDEO
-
“Moskva sabahdan atəşkəsi təsdiqləsə, Ukrayna danışıqlara hazırdır“ - Zelenski
-
11 yaşlı uşağa qarşı əxlaqsızlıqda ittiham olunan Hacı Salman hadisədən əvvəl...- Sensasion fakt
-
Əlcəzair Fransanın casuslarını bir daha ölkədən qovdu - diplomatik qalmaqal böyüyür
-
Bakıda və rayonlarda yağış yağacaq - Sabahın havası
-
“Putinin danışıqlar təklifi ilk addımdır, lakin yetərli deyil“ - Makron
-
Yeni açılan Ağdam Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksi - VİDEO
-
Qaradağda 15 yaşlı qıza restoranda toy ediblər - Hər kəs göz yumub
-
“Rusiya və Ukrayna üçün böyük həftə gəlir” - Tramp
-
Avtomobilin mühərrikində əli qaldı, belə xilas olundu - Video
-
Bakıda köməkçi tikilidə yanğın - Ölən var
-
“Ərdoğandan bunu xahiş edirəm” - Vladimir Putin
-
“Düşmən əsassız müharibə aparmağa çalışdı, lakin biz layiqli cavab verdik“ - Şahbaz Şərif
-
Okean dibinin yalnız 0,001% -i öyrəniliib - Alimlər etiraf ediblər
-
Prezident onları ayaq üstə alqışladı - VİDEO
-
Bu gün imtahan var - 7 şəhər və rayonda
-
Nigar Camal 14 il sonra eyni libasda… - VİDEO
-
Mehriban Əliyeva Ağdam səfərindən görüntülər paylaşdı - VİDEO
-
“Qəzzada atəşkəsə nail olmağa çalışırıq“ - Mahmud Abbas
-
Biz bu qarşıdurmada qalib gəldik - Şahbaz Şərif
-
Prezidentin kövrəldiyi anlar - VİDEO
-
“Rusiya atəşkəs təklifini nəzərdən keçirəcək” - Peskov
-
Şuşadan Xankəndiyə kanat yolu olacaq - Prezident ilk dəfə açıqladı
-
“Taliban”dan daha bir qərar - Şahmat qadağan edildi
-
Azərbaycan Ordusunda andiçmə mərasimləri keçirilib - VİDEO
-
“Vətən müharibəsi həm qəhrəmanlıq, həm milli ruh salnaməsidir” - Prezident
-
Kür çayı məcrasından çıxdı: Sabirabad sakinləri çətin vəziyyətə düşdülər (VİDEO)
-
“Bizimlə bu gün hesablaşmayan sabah peşman olur” - Prezidentdən mesaj
-
Ən bahalı 10 azərbaycanlı futbolçu - SİYAHI
-
“Hesab etdim ki, məhz bu gün burada olmalıyam” - İlham Əliyev
-
Evlərin qiyməti nə qədər bahalaşıb? - RƏSMİ
-
Azərbaycanda bu siqaretlər bahalaşır - MƏBLƏĞ
-
Prezident və birinci xanım Ağdam Muğam Mərkəzinin açılışında - Fotolar
-
“Rusiya atəşkəslə bağlı çağırışımıza məhəl etməsə...“ - Starmer
-
Heydər Əliyev siyasi irsinin təməl sütunları - Samir Nuriyev yazır
-
“İkinci mərhələdə Kəngərlidə daha çox ev tikiləcək“ - Prezident
-
Tofiq Yaqubludan qərar - Aclıq aksiyasını dayandırdı
-
“Rusiyada istintaq hələ davam edir” - Ceyhun Bayramov
-
Sabahdan güclü külək əsəcək - XƏBƏRDARLIQ
-
Hindistan və Pakistan razılığa gəldlər - Atəşkəs barədə
-
“Təmaslarla bağlı Türkiyə və İsrail tərəfləri özü açıqlama verir“ - XİN başçısı
-
Şabranda avtomobil ağaca çırpılıb - İki qardaş ölüb
-
Prezident Kəngərli sakinləri ilə görüşdü - FOTOLAR
-
“Ukrayna ordusu dörd dəfə Kursk və Belqorod vilayətlərinə girməyə cəhd göstərib“- Rusiya MN
-
Sabirabadda Heydər Əliyevin xatirəsi yad edildi - FOTOLAR
-
“Azərbaycanın vasitəçiliyi ilə aparılan deeskalasiya prosesindən istifadə etmək lazımdır“ - Fidan
-
Hindistan geri çəkilməyə məcbur oldu - Gərginliyin azaldılmasını istəyir
-
Beyləqanda Heydər Əliyevin xatirəsi yad edildi - Fotolar
-
İlham Əliyev Ağdamın Kəngərli kəndində - FOTOLAR
-
“Ermənistan MN növbəti təxribata zəmin yaratmağa cəhd edir“ - Müdafiə Nazirliyi
-
Sabahdan başlayaraq rayonlarda yağış yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
-
“Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesi üzrə bir neçə istiqamət var“ - Ceyhun Bayramov
-
Rayonlarda yaşayanlara kredit niyə yüksək faizlə verilir? - VİDEO
-
“Heyətimi gecə klublarında təyin edirəm” - Video
-
Ordumuzun mövqeləri Ermənistandan atəşə tutuldu - RƏSMİ
-
Paytaxtın mərkəzi ilə qəsəbələrdəki bazarlarda qiymət fərqi - VİDEO
-
Leyla və Arzu Əliyevalar Romada sərgidə - Fotolar
-
Arda Turana rəsmi təklif - qərarı qətidir
-
“Mən atamın inamını doğrultdum...” - VİDEO
-
Hakan Fidan sui-qəsdə məruz qalıb – Özü açıqladı
-
Avropa üçlüyünün rəhbərləri Kiyevdə - Mühüm açıqlama olacaq
-
“Xatirimizdədir, sevgi ilə anırıq” - Mehriban Əliyeva
-
Pakistan Hindistana zərbələr endirir - Aerodromlar, elektrik şəbəkəsi məhv edilib
-
Prezidentdən Heydər Əliyevlə bağlı paylaşım - FOTO
-
Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümüdür
-
İnstaqramda bu gün kimlər nələr paylaşdı? - FOTOLAR
-
Çindən Azərbaycana idxal edilən kürülər bazarda neçəyə satılır? - VİDEO
-
Ermənistan acınacaqlı vəziyyətdə: Hər dördüncü sakin yoxsuldur
-
Üç gömrük işçisinin məxfi yazışmaları - Rüşvət çarxı necə fırlanıb? + FOTOLAR
-
Azərbaycan hərbçiləri Türkiyədə təlimdə iştirak edəcəklər - VIDEO
-
Tramp Çinə tətbiq edilən rüsumları birtərəfli qaydada azaltmaq niyyətində deyil - Ağ Ev
-
Yasamalda qəbirlər başqalarının dəfni üçün təklif edilir? - VİDEO
-
Azərbaycanda kredit faizləri nə zaman aşağı düşəcək? - VİDEO
-
Prezidentlə xanımından səmimi görüntülər - VİDEO
-
Çiyələyə bənzəyir, dadı tam başqa - özü isə xəzinədir
-
Dünyanın ən məşhur avtomobil markaları açıqlandı - SİYAHI
-
Pakistan nümayəndə heyəti Milli Müdafiə Universitetində - VİDEO
-
Məktəb direktorunun səs yazısı yayıldı - Araşdırma başladı + Video
-
“Tramp bunun üçün hərbi gücdən istifadə edə bilər...“ - Stiven Uitkoff
-
Şuşa Müalicə-Sağlamlıq Mərkəzinin açılışı olub - FOTOLAR
-
Nərimanov rayonunda yerləşən “Şəki” restoranı sökülür - VİDEO
-
Yanğın, sel, zəlzələ... - Evimizi necə sığortalayaq?
-
Qısqandığı qadının üzünü dişlədi - Cəza verildi
-
Naxçıvanda orta məktəbdə bıçaqlanma - Yaralı var
-
İlham Əliyev “Xocalı” yarımstansiyasının açılışında iştirak etdi - Fotolar
-
Şuşada inşa ediləcək dördüncü yaşayış kompleksinin təməli qoyulub - FOTO
-
Tramp və Putin bir-birini təbrik edib - Köməkçiləri vasitəsilə
-
İlham Əliyev Xocalıda da açılışa qatıldı - FOTOLAR
-
Prezident və birinci xanım Şuşa səfər edib - FOTOLAR
-
WhatsApp-da yeni funksiya - Tiktok kimi olacaq
-
Macarıstanın Ukraynada casusluq fəaliyyəti ifşa olundu - iki agent həbs olundu
-
PKK-nın tərkisilah olaraq özünü ləğv etməsi gözlənilir - KİV
-
Zelenski şərtlərini açıqladı: İstənilən formatda danışıqlara hazırıq
-
“Real” Xabi Alonso ilə 3 illik müqavilə imzalayacaq - “Marca”
-
Masallıda ağır qəza - 2-si uşaq olmaqla 3 nəfər ölüb
-
770 min manat vergi borcu olan şirkət - “Bitel” MMC kimindir?
-
Sığorta şirkətlərinin səhlənkarlığı - 50 manatınızın başı ağrıyır
-
DTX-də Heydər Əliyevin anadan olmasının 102 illiyi qeyd olunub - FOTOLAR
-
Azərbaycanda məşhur tikinti şirkəti bağlanır, əməkdaşları işdən çıxarılır
-
Ramiz Mehdiyevin qızı Ali Məhkəməyə üz tutdu - “Baku Oksford Məktəbi“ ilə bağlı
-
DİN-in kollektivi Heydər Əliyevin xatirəsini yad etdi - VİDEO
-
Ermənistanla Azərbaycan arasında müharibə olmayacaq, sülh olacaq - Paşinyan
-
Saleh Məmmədov idarə rəisini işdən çıxardı - Yerinə onun oğlunu təyin etdi
-
İlham Əliyev yeni seçilən Roma Papasını təbrik etdi
-
“Bitcoin“in qiyməti 103 min dolları ötüb - Kriptovalyuta bazarının son göstəriciləri
-
20 manatlıq şirkət necə milyonluq tenderin qalibi olur? - İcbari Tibbi Sığortanın 3 “dostu“
-
Azərbaycan hərbçiləri paradda keçid etdi - VİDEO
-
İllik təhsil xərci 9 min manat oldu - baş nazirin qərarının şifrələri
-
Prezident və birinci xanım onların xatirəsini andı - FOTOLAR
-
Evlərin qiyməti kəskin bahalaşacaq - Ekspertlərdən AÇIQLAMA
-
Mehriban Əliyevadan Qələbə Günü ilə bağlı paylaşım - FOTO
-
Bir şagirdin “Son zəng“ xərci nə qədərdir? - AÇIQLAMA
-
Prezident və birinci xanım Heydər Əliyevin məzarını ziyarət etdi -FOTOLAR
-
Atəşkəs olmasa, əlavə sanksiyalar tətbiq edəcəyik - Tramp
-
Çempionlar Liqası:İngiltərənin 6 klubu olacaq
-
Əcnəbilərin Bakıda mağazada dələduzluğu şok etdi - VİDEO
-
Anqola Prezidenti İlham Əliyevə zəng etdi - Nələr müzakirə olunub?
TOP 10
ARXİV