Vasif Talıbovun “zorən istefasından” sonra demək olar ki, Azərbaycanda oliqarx dönəmi bitdi. Ya da belə görünür. Çünki onların hakimiyyətə təsir imkanları minimuma endirilib.

“Köhnə qvardiya”nın yaratdığı məmur oliqarxiyasının ən yüksək səviyyəli təmsilçiləri artıq hakimiyyətin yürütdüyü siyasətə təsir edə bilmirlər. Hər halda Ramiz Mehdiyev və Vasif Talıbov kimi vəzifələrindən uzaqlaşdırılıblar və onların hakim komandaya zərrə qədər də təsirləri qalmayıb. Ona görə də sayılan məmur-oliqarxların artıq siyasi gücləri də qalmayıb və “müxalifətə keçmələri” də inandırıcı görünmür. Çünki onlar özlərini çoxdan tükədiblər…

“Köhnə qvardiya”ya aid olan, lakin yuxarıda sayılan qruplaşmalara aid olmayan bir qrup oliqarx da var ki, onların bəziləri vəzifədən alınsa da, bəziləri hələ də vəzifələrində qalmaqda davam edirlər və şərti olaraq “klassik oliqarx”lardan adlandırdığımız qruplaşmalardan fərqli olaraq onlar hələ “zərərsizləşdirilməyiblər”.

Şərti olaraq “yumşaq güc təmsilçiləri” olaraq adlandıracağımız bu qruplaşma heç də sərvət baxımdan “klassik oliqarx”lardan geri qalmırlar, bəlkə də onlardan da qat-qat varlıdırlar və bu sərvətlərini hələ də qoruyub saxlayırlar. Həm də təkcə sərvətlərini deyil, siyasi təsir güclərini, media güclərini, daxili kadr şəbəkəsini və xarici siyasi-iqtisadi əlaqələrini, o cümlədən ölkədə və xaricdə geniş biznes şəbəkələrini qoruyub saxlamaqdadırlar. Bütün bunları isə “klassik oliqarx”lar barədə demək mümkün deyil...

Qeyd edək ki, “yumşaq güc təmsilçiləri” zamanında ona görə “klassik oliqarx”ların nəzarətindən kənarda qala biliblər ki, onlar əsasən SOCAR-da formalaşıblar və öz intellektləri ilə “klassik oliqarx”lardan çox fərqlənirlər.

O, “yumşaq güc təmsilçiləri” arasında ən böyük sərvətə sahibdir. Biznes qurumları bir çox sahələrdə həm ölkədə, hə də ölkə xaricində hələ də uğurlu şəkildə fəaliyyət göstərir. Deyilənə görə, onun sərvəti “klassik oliqarx”ların sərvətindən də çoxdur və onlardan fərqli olaraq bu bizneslər hələ də özünün nəzarətindədir. Ən əsası, o, hələ də siyasi iddiaları olan biridir və SOCAR-dakı vəzifəsini itirsə də, özünü “vurulmuş kadr” olaraq görmür.

Söhbət SOCAR-ın sabiq vitse-prezidenlərindən biri, hazırda Eko Mühəndis Xidmətləri QSC-nin Direktorlar Şurasının sədri Mikayıl İsmayılovdan gedir. Mikayıl İsmayılov “yumşaq güc təmsilçiləri”nin əsas simalarından biri hesab olunur. Onu bir zamanlar SOCAR-ın “boz kardinalı” adlandırırdılar. Çünki uzun illər boyu Dövlət Neft Şirkətində maliyyə-təsərrüfat işləri üzrə vitse-prezident vəzifəsini daşıyaraq bütün xərclərinə nəzarət edirdi.

O da digər oliqarxlar kimi bütün sərvətini və gücünü SOCAR-ın və dövlətin hesabına qazanıb. Amma insafən ona uğurlu biznesmen də demək olar və o biznesini “feodal qaydalarla” idarə etmir. Mənimsədiyi pulları uğurla həm ölkədə, həm də ölkə xaricində müasir vizyona sahib gəlirli müəssisələrdə reallaşdıra bilib.

Yerli mətbuatın yazdığına görə, Mikayıl İsmayılov ölkədə bir sıra müəssisələrin sahibidir. Ona aid olan müəssisə və biznes qurumları arasında ən məşhurlarından biri doğulduğu Ağsuda fəaliyyət göstərən və şərab məhsulları istehsal edən “AzGranata” MMC-dir. Bu müəssisə Mikayıl İsmayılovun əsas brend şirkətlərindən biridir.

Mikayıl İsmayılov, həmçinin Bakıda “Evlər kralı” kimi də tanınır. Onun çoxsaylı tikinti şirkətləri Bakının mərkəzində çoxlu “göydələnlər” tikib və tikməkdə davam edir. Bu barədə bizimlə danışan mənbələrdən biri bildirib ki, Mikayıl İsmayılov Bakıda ən çox “göydələnlərə” sahib olan oliqarxlardan biridir. Sabiq vitse-prezidentin bəzi digər oliqarxlar kimi minisaray-villa həvəskarı olduğu qeyd edilir. Mətbuatda gedən məlumatlara görə, Mikayıl İsmayılovun təkcə Türkan qəsəbəsində 5 villası var. Bildirilir ki, oliqarx neftçi 3 hektarlıq ərazidə ailə üzvlərinin hamısı üçün 5 imarət ucaldıb. “İmarətlərin hər birinə milyonlarla manat xərcləyən Mikayıl İsmayılov həmçinin dənizin bir hissəsini də həyətinə salıb. Villada həm yaxtalar üçün liman, həm tennis meydançası, həm də hovuz mövcuddur. Mikayıl İsmayılov işini etibarlı tutaraq, villanı oğlu Orxan İsmayılzadənin adına rəsmiləşdirib”, - deyə ölkə mətbuatında yayılan məlumatların birində deyilir.

Mənbələrimizin dediyinə görə, Mikayıl İsmayılovun villaları Şamaxı və Ağsudan başlayaraq bütün ölkə ərazisinə səpələnib. Onun təkcə Naxçıvanda villası olmadığı bildirilir və bunun səbəbi də aydındır.

Həmçinin Mikayıl İsmayılovun avtomobil biznesində də böyük payı olduğu bildirilir. O, “Cadillac Bakı Mərkəzi”nin və “Chevrolet Azerbaijan”nın sahibidir. Eyni zamanda çoxlu sayda avtomobil təmiri xidmətləri var və bu “servis”lər əsasən SOCAR-ın maşınlarına iki qat baha qiymətə xidmət göstərir.

Mənbəmiz bildirir, o, SOCAR-dan 2021-ci ildə uzaqlaşdırılsa da, Neft Şirkətinin texnikalarına hələ də Mikayıl İsmayılovun “servis”lərində xidmət göstərilir. Həmçinin yerli mətbuatda gedən yazılarda bildirilir ki, Mikayıl İsmayılov vitse-prezident olduğu zaman Neft Şirkətinin 1000-dən artıq avtomobil və texnikasını “özəlləşdirərək” mənimsəyib. Qeyd olunur ki, hazırda Mikayıl İsmayılov ölkədə ən böyük avtomobil və texnika parklarına sahibdir və bu avtomobil və texnikalar əslində SOCAR-a aiddir.

Qeyd edək ki, 2019-cı ildə Azərbaycanın Dövlət Neft Şirkəti SOCAR-da vergi yoxlaması nəticəsində vitse-prezident Mikayıl İsmayılovun fəaliyyətində çoxsaylı pozuntular və mənimsəmələr aşkar edilməsi haqda ciddi məlumatlar yayıldı və vergi yoxlamasından sonra onun “monopoliya”sında olan və əsas qazanc mənbələrindən biri hesab edilən təchizat və satınalma məsələləri ondan alınaraq, SOCAR-ın başqa bir vitse-prezidentinə həvalə edilməsi bildirildi. Lakin əldə etdiyimiz məlumata görə, “özəlləşdirilən” avtomobil və texnikalar geri qaytarılmayıb. SOCAR-ın texnikalarına isə hələ də Mikayıl İsmayılovun şirkətləri xidmət göstərir.

Mikayıl İsmayılov həmçinin səhiyyə sahəsində də monopolistlərdən biridir. “Modern hospital” başda olmaqla, onun bir neçə özəl klinikası və çoxsaylı aptek şəbəkəsi var.

Mikayıl İsmayılovun kənd təsərrüfatı sahəsində də ciddi uğurlar əldə etdiyi bildirilir. Lakin bu da yekun deyil və ölkə daxilində oliqarx Mikayıl İsmayılovun bir çox sahələrdə, istehlak və xidmət sahələrində holdinq və şirkətləri fəaliyyət göstərir. O həmçinin xidmət və istehlak qiymətlərinin artmasında rolu olan monopolist oliqarxlardan biridir.

Mənbələrimizin dediyinə görə, Mikayıl İsmayılovun ölkə xaricində də biznesi uğurla fəaliyyət göstərir. Onun Virciniya adalarından tutmuş bir çox ofşorlarda qeydiyyatdan keçən onlarla şirkətinin hər birinin dövriyyəsinin on milyonlarla dollar olduğu qeyd edilir.

SOCAR-dakı vəzifəsini itirməsinə baxmayaraq, Mikayıl İsmayılov ölkə daxilində və ölkə xaricində bütün bisnesinə nəzarəti əlində saxlayır və bu da onu vəzifədən ayrılan digər oliqarxlardan fərqləndirir.

Mənbələrimiz qeyd edib ki, Mikayıl İsmayılov hələ də siyasi iddialarını qoruyub saxlamaqdadır və onun hədəflərindən biri yeni komandada nazir və yaxud nazir səviyyəsində bir vəzifəyə sahib olmaqdı və bunun üçün də o, hakimiyyət kuluarlarında geniş əlaqələrindən yararlanmağa çalışır.

Azərbaycanın yeni tip oliqarxları arasında seçilən və daha çox diqqət cəlb edən isimlərdən biri də Vaqif Əliyevdir. O da bir il əvvəl SOCAR-ın sabiqlərindən birinə çevrilib. Lakin Vaqif Əliyevin sahib olduğu sərvət və beynəlxalq biznes dünyasında malik olduğu əlaqələr onu “Yumşaq güc”ün ciddi oliqarx simalarından birinə çevirir.

Bütün oliqarxlar kimi, Vaqif Əliyev də öz sərvətini dövlətdən əldə edib və onun uzun illər boyunca Xaici Sərmayələr İdarəsinə, həmçinin SOCAR Türkiyəyə rəhbərlik etməsi bu şəxsin hansı sərvətə sahib olmasından xəbər verir. Bəzi mənbələrə görə sərvətini əsasən ölkə xaricində saxlayan Vaqif Əliyev ərəb şeyxləri qədər zəngin birisidir.

Rəsmi olaraq dünya varlıları reytinqində yer almasa da, mənbələrimiz bildirir ki, Vaqif Əliyevin sərvəti Putinin ətrafında yer tutan rəsmi Rusiya milyarderlərindən heç də az deyil. Onun təkcə oğlu Orxan Əliyevin adına ofşorlarda onlarla şirkəti var ki, bu şirkətlərin hər birinin illik dövriyyələri milyardları əhatə edir.

Maraqlıdır ki, Orxan Əliyev 19 yaşında biznes dünyasına atılıb və bu yeniyetmə biznesmenin şirkətləri milyardları dövr etdirdiyi halda, onun biznesmen olaraq fəaliyyəti haqqında nə əvvəllər, nə də indi məlumat tapmaq mümkün deyil. Adətən 19 yaşında milyarder olmağı başaran hər kəs öz qabiliyyəti və fərasəti ilə bütün dünyanın diqqət mərkəzində olur. Hər halda Orxan Əliyev "Tesla"nın qurucusu İlon Maks, "Apple"nin qurucusu Stiv Cobs, "Facebook"un qurucusu Zukerberq və "Google"un qurucuları kimi məşhur olmasalar da, 19 yaşlı Orxan Əliyevi sadə adamlar da, biznes dünyasında da çoxları tanımalıydı və o, azından-çoxundan beynəlxalq biznesin simalarından biri kimi görünməliydi. Bunun əvəzinə isə Orxan Əliyevin Azərbaycanda belə nə adını, nə də üzünü görən var.

Mənbələrimiz bildirib ki, Vaqif Əliyevin Azərbaycanda elə də ciddi bisnes şəbəkəsi yoxdur. Lakin onun ölkə xaricindəki ofşorlarda fəaliyyət göstərən törəmə şirkətləri hörümçək toru kimi yayılıb. Onun sərvətinin tam miqyasını heç kim bilmir (Bəlkə heç özü də bilmir). Lakin Vaqif Əliyevin ölkə xaricində istənilən miqyasda köçürmələr etmək və sərmayələr qoymaq imkanları var. Bildirildiyinə görə, o, həmçinin ciddi biznes əlaqələrinə sahib olan birisidir. Onun dünya bank və maliyyə sektorlarında da ciddi sayılacaq əlaqələri var. Yəni beynəlxalq biznesdə rol alan, ya da bunu istəyən hər kəs ona həsəd edə bilər.

Mənbələrimiz qeyd edir ki, Vaqif Əliyevin həm ölkə daxilində, həm də ölkə xaricində media gücü var ki, bu da cənab Əliyevi daha da diqqətçəkici edir.

Vaqif Əliyev kölgədə qalmağı o qədər sevir ki, hətta onun haqqında vikipediya məlumatı belə yoxdur. Buna baxmayaraq, onun korrupsioner fəaliyyəti haqqında yerli mətbuatda kifayət qədər yazılıb.

“Yumşaq güc təmsilçiləri”ndən olan oliqarxların biri də Bədəl Bədəlovdur. O, 2011-ci ildə SOCAR-a vitse-prezident təyin edilib və Şirkətin sosial səhəsinə rəhbərlik edir. Bədəl Bədəlovun da ölkədəki sərvəti göz qamaşdırır. O, Mikayıl İsmayılov və Vaqif Əliyevdən fərqli olaraq 2021-ci ildə SOCAR-dakı vəzifəsini itirməyib. Hələ də vitse-prezidentdir və Şirkətdə nüfuzunu kifayət qədər qoruyub saxlayıb. Hər halda mənbələrimizin iddiaları bu yöndədir.

Bədəl Bədəlov haqqında yerli mətbautda çox saylı korrupsiya iddialarına rast gəlmək mümkündür. O, həmçinin ölkənin görünməyən və bilinməyən oliqarxlarından biri hesab olunur. Mənbələrimiz qeyd edir ki, Bədəl Bədəlov uzun illər boyu SOCAR-da milyardlıq layihələri idarə edib və bu üzdən də o, SOCAR-ın ən varlı oliqarxlarından biri hesab olunur. Vaqif Əliyev kimi onun oğlu Elvin Bədəlov da ilk gənclik illərində milyoner olub. Lakin Elvin Bədəlov ölkədə milyonerdən (ya da milyarderdən) daha çox pleyboy kimi tanınır. Onun bahalı, hər birinin dəyəri milyonlarla ölçülən maşın kolleksiyası olduğu bildirilir.

Bədəl Bədəlovun da oğlunun adına ölkədə və ölkə xaricində onlarla şirkət açdığı bildirilir. Bədəlovun restoran, İT və bir çox digər sektorlarda fəaliyyət göstərdiyi qeyd olunur.

Ən ilginc məlumatlardan biri isə Bədəl Bədəlovun ölkə xaricində FETÖ şəbəkəsini maliyyələdirməsi ilə bağlı idddiadır. Qeyd edilir ki, karyerasında sürətlə irəliləməsində xüsusi yer alan beynəlxalq FETÖ şəbəkəsinin əsas maliyyə qaynaqlarından biri də Bədəl Bədəlovdur. Belə ki, yerli mətbuatda yayımlanan onlarla məlumatda qeyd edilir ki, Bədəl Bədəlov işlədiyi bütün layihələrdən FETÖ şəbəkəsinə pay ayırır...

“Yumşaq güc təmsilçiləri” arasında Xalik Məmmədov xüsusi önəm daşıyır. O da 2021-ci ildə SOCAR-dakı vitse-prezident vəzifəsini qoruya bilib və 2007-ci ildən SOCAR-ın kadr, rejim və informasiya texnologiyaları üzrə vitse-prezidenti vəzifəsində çalışır.

Xalik Məmmədovdan danışan mənbələrimiz onu əsasən “boz kardinal” olaraq xarakterizə edirlər. Onun adı yerli mətbuatda daha çox FETÖ şəbəkəsi ilə bağlı hallanır. Bəzi məlumatlara əsasən, Xalik Məmmədov FETÖ şəbəkəsinin “kadr bazasını” idarə edən çox önəmli bir adamdır. Onun ölkədə və ölkədən kənarda biznes şəbəkəsinin olması haqqında məlumatlar olsa da, bu biznes haqqında məlumat çox azdır. “Belə bir təsəvvür var ki, Xalik Məmmədovun çox saylı biznesini ölkədə və ölkədən xaricdə FETÖ-çular idarə edir. Buna görə də onun biznesi haqqında məlumatın az olması təbidir”, - deyə mənbələrimizdən biri bildirib.

Bəzi mənbələrə görə Xalik Məmmədov FETÖ-nün MDB-dəki təhsil biznesini yönəldən adamdır. Lakin bu məlumat öz təsdiqini tapmayıb.

Bütün bunlardan çıxış edərək Xalik Məmmədovu “yumşaq güc”ün ideoloqu olaraq da xarakterizə etmək olar...(pia.az)